Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 127/2003 du 1 er octobre 2003 Numéro du rôle : 2569 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 151, alinéa 3, du Code judiciaire, tel qu'il était en vigueur avant son abrogation par la loi du 2 La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, (...)"
Extrait de l'arrêt n° 127/2003 du 1 er octobre 2003 Numéro du rôle : 2569 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 151, alinéa 3, du Code judiciaire, tel qu'il était en vigueur avant son abrogation par la loi du 2 La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, (...) Uittreksel uit arrest nr. 127/2003 van 1 oktober 2003 Rolnummer 2569 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 151, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals van kracht vóór de opheffing ervan bij de wet van 22 december 1998 Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 127/2003 du 1er octobre 2003 Uittreksel uit arrest nr. 127/2003 van 1 oktober 2003
Numéro du rôle : 2569 Rolnummer 2569
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 151, alinéa In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 151, derde lid,
3, du Code judiciaire, tel qu'il était en vigueur avant son abrogation van het Gerechtelijk Wetboek, zoals van kracht vóór de opheffing ervan
par la loi du 22 décembre 1998, posée par le Conseil d'Etat. bij de wet van 22 december 1998, gesteld door de Raad van State.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
François, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée L. François, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe en E. Derycke,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt no 111.802 du 23 octobre 2002 en cause de E. Steppe contre Bij arrest nr. 111.802 van 23 oktober 2002 in zake E. Steppe tegen de
l'Etat belge et en présence de C. Molle, N. Devroede et C. Pensis, Belgische Staat en in aanwezigheid van G. Molle, N. Devroede en C.
Pensis, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 13 ingekomen op 13 november 2002, heeft de Raad van State de volgende
novembre 2002, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 151, alinéa 3, du Code judiciaire, tel qu'il était en « Schendt artikel 151, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals
vigueur jusqu'à son abrogation et son remplacement par la loi du 22 het gold tot zijn opheffing en vervanging door de wet van 22 december
décembre 1998 modifiant certaines dispositions de la deuxième partie 1998 tot wijziging van sommige bepalingen van deel II van het
du Code judiciaire concernant le Conseil supérieur de la Justice, la Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot de Hoge Raad voor de Justitie,
nomination et la désignation de magistrats et instaurant un système de benoeming en aanwijzing van magistraten en tot invoering van een
d'évaluation pour les magistrats, viole-t-il les articles 10 et 11 de evaluatiesysteem, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, afzonderlijk
la Constitution, lus séparément et en combinaison avec l'article 32 de en in samenhang gelezen met artikel 32 van de Grondwet, doordat die
la Constitution, en ce que cette disposition légale ne dispose pas que wetsbepaling niet voorziet in een kennisgeving van het voorafgaand
l'avis préalable et la présentation doivent être notifiés au candidat advies en de voordracht aan de betrokken kandidaat, terwijl artikel
concerné, alors que, pour les nominations à d'autres fonctions
judiciaires, l'article 259ter , § 1er, alinéa 2, prévoit cette 259ter , § 1, tweede lid, voor andere benoemingen tot een rechterlijk
notification ainsi que la possibilité de soumettre ses observations et ambt, in die kennisgeving en in de mogelijkheid om zijn opmerkingen
d'être entendu ? » voor te leggen en om gehoord te worden wel voorziet ? »
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur les articles 151 et 259ter , B.1. De prejudiciële vraag betreft de artikelen 151 en 259ter , § 1,
§ 1er, du Code judiciaire, avant leur abrogation et leur remplacement van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de opheffing en vervanging ervan
par la loi du 22 décembre 1998 « modifiant certaines dispositions de bij de wet van 22 december 1998 tot wijziging van sommige bepalingen
la deuxième partie du Code judiciaire concernant le Conseil supérieur van deel II van het Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot de Hoge
de la Justice, la nomination et la désignation de magistrats et Raad voor de Justitie, de benoeming en aanwijzing van magistraten en
instaurant un système d'évaluation pour les magistrats ». tot invoering van een evaluatiesysteem.
L'article 151 du Code judiciaire énonçait : Artikel 151 van het Gerechtelijk Wetboek luidde als volgt :
« Le procureur du Roi est assisté par un ou plusieurs substituts « De procureur des Konings wordt bijgestaan door één of meer
placés sous sa surveillance et sa direction immédiate. Il peut être substituten, die onmiddellijk onder zijn toezicht en leiding staan.
assisté par un ou plusieurs substituts de complément délégués Hij kan worden bijgestaan door een of meerdere toegevoegde substituten
conformément à l'article 326, alinéa 1er. aan wie opdracht gegeven is overeenkomstig artikel 326, eerste lid.
Il peut y avoir un ou plusieurs premiers substituts qui assistent le Een of meer eerste substituten kunnen de procureur des Konings
procureur du Roi dans la direction du parquet. bijstaan in de leiding van het parket.
Les premiers substituts sont désignés par le Roi pour un terme de De eerste substituten worden door de Koning aangewezen voor drie jaar
trois ans sur une liste double de substituts ou de substituts de uit een dubbeltal van substituten of de toegevoegde substituten,
complément présentés par le procureur général, sur avis du procureur voorgedragen door de procureur-generaal op advies van de procureur des
du Roi. Cette désignation est renouvelable et chaque fois pour un Konings. Die aanwijzing kan telkens voor drie jaar worden hernieuwd.
terme de trois ans. Après neuf ans de fonction, ils sont nommés à Na negen jaar ambtsvervulling worden zij voor vast benoemd.
titre définitif. Er zijn in elk gerechtelijk arrondissement één of meer
Chaque arrondissement judiciaire compte un ou plusieurs substituts du substituut-procureurs des Konings gespecialiseerd in
procureur du Roi spécialisés en matière commerciale. » handelsaangelegenheden. »
L'article 259ter , § 1er, du même Code portait : Artikel 259ter , § 1, van hetzelfde Wetboek luidde als volgt :
« Avant de procéder à toute nomination aux fonctions visées par les « Alvorens over te gaan tot een benoeming in de ambten bedoeld in de
articles 187, 188, 190, 191, 192, 193, 194, 207, § 2, 208 et 209, le ministre de la Justice recueille l'avis du comité du ressort où la nomination doit intervenir. Ce comité est composé comme prévu au § 3. L'avis fait l'objet d'un procès-verbal motivé et signé par chaque membre du comité ou son représentant délégué ayant participé à la séance du comité. L'avis est notifié à l'intéressé. Celui-ci dispose alors d'un délai de dix jours pour saisir le comité de ses observations et demander à être entendu, assisté le cas échéant d'un conseil qu'il choisira au sein du barreau ou de la magistrature. L'avis définitif est communiqué au ministre de la Justice par le procureur général ou, le cas échéant, l'auditeur général ou par leur représentant délégué, dans les quarante jours suivant la réception de la demande d'avis ou, si l'intéressé a fait usage de la possibilité prévue au troisième alinéa, dans les trente jours suivant soit la artikelen 187, 188, 190, 191, 192, 193, 194, 207, § 2, 208 en 209, wint de Minister van Justitie het advies in van het comité van het rechtsgebied waar de benoeming moet geschieden. Dit comité is samengesteld op de wijze bepaald in § 3. Van het advies wordt een met redenen omkleed proces-verbaal opgemaakt dat wordt ondertekend door ieder lid van het comité of diens gemachtigd vertegenwoordiger die aan de vergadering van het comité heeft deelgenomen. Dit advies wordt ter kennis gebracht van de betrokkene. De betrokkene beschikt over een termijn van tien dagen om zijn opmerkingen aan het comité voor te leggen en te vragen gehoord te worden, in voorkomend geval bijgestaan door een raadsman die hij kiest binnen de balie of de magistratuur. Het definitieve advies wordt aan de Minister van Justitie medegedeeld door de procureur-generaal of, in voorkomend geval, door de auditeur-generaal of door hun gemachtigde vertegenwoordiger, binnen een termijn van veertig dagen te rekenen van de ontvangst van het verzoek om advies, of, indien de betrokkene gebruik heeft gemaakt van de in het derde lid bedoelde mogelijkheid, binnen een termijn van dertig dagen te rekenen van de datum van ontvangst van de opmerkingen
réception de ses observations, soit son audition par le comité. » of van de datum waarop hij door het comité werd gehoord. »
B.2. La Cour est interrogée au sujet de la compatibilité de l'article B.2. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van artikel
151, alinéa 3, du Code judiciaire, dans sa version antérieure à son 151, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, in zijn versie vóór de
abrogation par la loi du 22 décembre 1998, avec les articles 10 et 11, opheffing ervan bij de wet van 22 december 1998, met de artikelen 10
considérés isolément et combinés avec l'article 32, de la en 11 van de Grondwet, afzonderlijk en in samenhang gelezen met
Constitution, en tant que cette disposition ne prévoit pas la artikel 32 ervan, in zoverre die bepaling niet voorziet in de
notification aux candidats de l'avis du procureur du Roi et de la kennisgeving aan de kandidaten van het advies van de procureur des
présentation du procureur général à une fonction de premier substitut, Konings en van de voordracht van de procureur-generaal voor een ambt
alors que la procédure prévue à l'article 259ter , § 1er, alinéa 3, du van eerste substituut, terwijl in de procedure van artikel 259ter , §
1, derde lid, van hetzelfde Wetboek, vóór de vervanging ervan bij de
même Code, avant son remplacement par la loi du 22 décembre 1998, wet van 22 december 1998, is voorzien in een kennisgeving van de
prévoit la notification des avis aux candidats, la possibilité pour adviezen aan de kandidaten, in een mogelijkheid voor laatstgenoemden
ceux-ci de formuler des observations et un droit d'audition des tot het maken van opmerkingen hierbij en in een hoorrecht van de
candidats aux fonctions judiciaires concernées. kandidaten voor de daarin bedoelde rechterlijke ambten.
B.3.1. Le Conseil des ministres conteste que, s'agissant de la B.3.1. De Ministerraad betwist de vergelijkbaarheid, wat de in het
procédure en cause, les candidats à la fonction de premier substitut geding zijnde procedure betreft, van de kandidaten voor het ambt van
du procureur du Roi soient comparables aux candidats aux fonctions eerste substituut-procureur des Konings met de kandidaten voor de in
judiciaires visées à l'article 259ter , § 1er, du Code judiciaire. La artikel 259ter , § 1, van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde
procédure visée dans cette dernière disposition conduit à une rechterlijke ambten. De in de laatste bepaling bedoelde procedure
nomination dans une fonction judiciaire de candidats qui étaient, le leidt tot een benoeming in een rechterlijk ambt van kandidaten die in
cas échéant, magistrats dans une autre juridiction ou qui n'étaient voorkomend geval magistraat waren in een ander rechtscollege of zelfs
même pas magistrats, alors qu'une désignation comme premier substitut geen magistraat waren, terwijl een aanstelling als eerste substituut
se fait au sein du parquet. Au demeurant, outre la procédure visée à geschiedt binnen een parket. Bovendien bestaan er naast de procedure
l'article 259ter , § 1er, il existe également, pour d'autres fonctions van artikel 259ter , § 1, voor andere rechterlijke ambten, ook
judiciaires, des procédures qui ne prévoient pas les droits conférés par l'article 259ter , § 1er. procedures die niet voorzien in de bij artikel 259ter , § 1, verleende rechten.
B.3.2. Les avis et présentations visés à l'article 151 du Code B.3.2. De adviezen en voordrachten in artikel 151 van het Gerechtelijk
judiciaire peuvent conduire à des désignations pour trois ans,
renouvelables, dans la fonction de premier substitut du procureur, qui Wetboek kunnen leiden tot hernieuwbare aanwijzingen van drie jaar in
aboutissaient, après neuf ans de fonction, à une nomination définitive het ambt van eerste substituut-procureur, die na negen jaar
dans cette fonction. L'existence de procédures qui conduisaient à ambtsuitoefening leidden tot een vaste benoeming in dat ambt. Het
d'autres fonctions judiciaires et qui n'offraient pas davantage les bestaan van procedures die leidden tot andere rechterlijke ambten en
garanties visées à l'article 259ter , § 1er, est un élément qui peut die evenmin de in artikel 259ter , § 1, bedoelde waarborgen boden, is
intervenir dans l'appréciation de la compatibilité de la procédure een gegeven dat kan worden betrokken in de beoordeling van de
prévue à l'article 151 du Code judiciaire avec les articles 10 et 11 bestaanbaarheid van de in artikel 151 van het Gerechtelijk Wetboek
de la Constitution. beschreven procedure met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
L'exception du Conseil des ministres est rejetée. De exceptie van de Ministerraad wordt verworpen.
B.4. La différence de traitement entre les catégories de candidats à B.4. Het verschil in behandeling tussen de te vergelijken categorieën
une fonction judiciaire qui doivent être comparées repose sur un van kandidaten voor een rechterlijk ambt berust op een objectief
critère objectif, à savoir la nature de la fonction à conférer. criterium, namelijk de aard van het te begeven ambt.
B.5.1. Le Conseil des ministres fait valoir en premier lieu que la B.5.1. De Ministerraad voert allereerst aan dat de in het geding
procédure en cause n'est pas incompatible avec les articles zijnde procedure niet onbestaanbaar is met de voormelde
constitutionnels précités au motif qu'un candidat à la fonction de grondwetsartikelen omdat een kandidaat voor het ambt van eerste
premier substitut du procureur du Roi a la possibilité, offerte par la substituut-procureur des Konings de mogelijkheid heeft om op basis van
loi du 11 avril 1994 relative à la publicité de l'administration, de de wet van 11 april 1994 betreffende de openbaarheid van bestuur
consulter les présentations et avis à condition de justifier d'un inzage te verkrijgen in de voordrachten en adviezen waarbij hij een
intérêt. belang heeft.
B.5.2. Sans qu'il faille, en l'espèce, répondre à la question de B.5.2. Zonder dat te dezen een antwoord dient te worden gegeven op de
savoir si la loi du 11 avril 1994 relative à la publicité de vraag of een beroep kan worden gedaan op de wet van 11 april 1994
l'administration peut être invoquée pour consulter l'avis du procureur
du Roi et la présentation du procureur général à une fonction de betreffende de openbaarheid van bestuur om inzage te verkrijgen van
premier substitut, la Cour constate que le droit de consultation het advies van de procureur des Konings en van de voordracht van de
conféré par cette loi à toute personne justifiant d'un intérêt n'offre procureur-generaal voor een ambt van eerste substituut, stelt het Hof
pas les mêmes garanties que celles qui étaient prévues par l'article vast dat het bij die wet aan elke belanghebbende verleende inzagerecht
259ter , § 1er, du Code judiciaire. En effet, cette loi ne prévoit pas niet dezelfde waarborgen biedt als die waarin artikel 259ter , § 1,
que l'avis et la présentation soient portés à la connaissance des van het Gerechtelijk Wetboek voorzag. Die wet bepaalt immers niet dat
candidats à la fonction de premier substitut et ne permet pas à un het advies en de voordracht ter kennis worden gebracht van de
kandidaten voor het ambt van eerste substituut, noch dat het een
candidat de formuler ses observations et de demander à être entendu. kandidaat is toegestaan zijn opmerkingen voor te leggen en te vragen
gehoord te worden.
Un recours à la loi précitée du 11 avril 1994 - à supposer qu'il soit Een beroep op de voormelde wet van 11 april 1994 - zo dat al mogelijk
possible - n'est dès lors pas de nature à pallier l'absence d'une is - is derhalve niet van die aard dat het een alternatief zou kunnen
bieden voor het ontbreken van een procedure die vergelijkbaar is met
procédure qui soit comparable à celle prévue par l'article 259ter , § die waarin artikel 259ter , § 1, van het Gerechtelijk Wetboek voorziet
1er, du Code judiciaire et ne peut justifier sur cette seule base le en kan de ongelijke behandeling op die enkele grond niet
traitement inégal. verantwoorden.
B.6.1. La différence de traitement serait en outre dictée par le souci B.6.1. Het verschil in behandeling zou bovendien ingegeven zijn door
d'un déroulement rapide de la procédure de désignation et par le souci de overweging dat een snelle afloop van de aanwijzingsprocedure en de
d'une bonne entente et d'une bonne coopération au sein du parquet, goede verstandhouding en samenwerking binnen het parket moeten worden
ainsi que par la volonté d'avoir égard au caractère délicat du rôle du verzekerd en aandacht moet worden besteed aan het delicate karakter
procureur du Roi et du procureur général en la matière. Enfin, il est van de rol van de procureur des Konings en de procureur-generaal
observé que la désignation est temporaire. hierbij. Ten slotte wordt gewezen op de tijdelijke aard van de
B.6.2. Eu égard notamment à l'importance des désignations temporaires aanstelling. B.6.2. Mede gelet op het belang van de tijdelijke aanstellingen in het
à la fonction de premier substitut - en effet, après neuf ans de ambt van eerste substituut - zij leiden na negen jaar ambtsvervulling
fonction, elles conduisent à une nomination définitive -, les motifs immers tot een vaste benoeming - kunnen de aangevoerde motieven het
invoqués ne peuvent raisonnablement justifier la différence de verschil in behandeling niet in redelijkheid verantwoorden. De korte
traitement. Les brefs délais prévus par l'article 259ter , § 1er, ne sont pas de nature à prolonger sans nécessité une procédure de désignation. Il n'est pas non plus démontré en quoi l'absence des garanties visées à l'article 259ter , § 1er, serait favorable à la bonne entente et à la coopération au sein du corps, ou procurerait en la matière une plus grande sécurité qu'une procédure permettant à un candidat de consulter l'avis et la présentation, de formuler ses observations et, le cas échéant, de faire usage de son droit d'audition. L'argument selon lequel d'autres procédures conduisant à certaines fonctions judiciaires ne prévoyaient pas davantage les garanties précitées n'enlève rien à ce constat. L'éventuelle existence d'inconstitutionnalités dans d'autres procédures - au sujet desquelles la Cour n'a pas à se prononcer en l'espèce - ne peut, en effet, termijnen waarin artikel 259ter , § 1, voorziet, zijn niet van die aard dat zij een aanstellingsprocedure nodeloos verlengen. Evenmin wordt aangetoond hoe de afwezigheid van de waarborgen in artikel 259ter , § 1, de verstandhouding en samenwerking binnen het korps zou bevorderen, of ter zake meer zekerheid zou bieden dan een procedure waarin een kandidaat het advies en de voordracht heeft ontvangen, zijn opmerkingen heeft kunnen formuleren en in voorkomend geval van zijn hoorrecht gebruik heeft kunnen maken. De opwerping dat in andere procedures voor bepaalde rechterlijke ambten evenmin in de voormelde waarborgen was voorzien, vermag aan die vaststelling geen afbreuk te doen. Het eventuele bestaan van ongrondwettigheden in andere procedures - waarover het Hof zich te dezen niet dient uit te spreken - kan immers geen verantwoording
justifier l'incompatibilité de la disposition en cause, constatée par bieden voor de door het Hof vastgestelde onbestaanbaarheid van de in
la Cour, avec les articles 10 et 11 de la Constitution. het geding zijnde bepaling met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.7. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.7. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 151, alinéa 3, du Code judiciaire, avant son abrogation par Artikel 151, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de
la loi du 22 décembre 1998, viole les articles 10 et 11 de la opheffing ervan bij de wet van 22 december 1998, schendt de artikelen
Constitution en tant qu'il ne prévoit pas la notification de l'avis 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het niet voorziet in de
préalable du procureur du Roi et de la présentation du procureur kennisgeving van het voorafgaande advies van de procureur des Konings
général aux candidats à la fonction de premier substitut du procureur en van de voordracht van de procureur-generaal aan de kandidaten voor
du Roi et n'autorise pas les candidats à formuler leurs observations het ambt van eerste substituut-procureur des Konings en in het recht
van de kandidaten om hun opmerkingen voor te leggen en te vragen te
et à demander à être entendus. worden gehoord.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er octobre 2003. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 oktober 2003.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^