Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 89/2003 du 24 juin 2003 Numéro du rôle : 2448. En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1 er , alinéa 5, de l'arrêt(...)"
Extrait de l'arrêt n° 89/2003 du 24 juin 2003 Numéro du rôle : 2448. En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1 er , alinéa 5, de l'arrêt(...) Uittreksel uit arrest nr. 89/2003 van 24 juni 2003 Rolnummer : 2448. In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1, vijfde lid, van het besluit van de Regent van 5 oktober 1948 houdende goedkeuring van de tekst van de samengeorden Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 89/2003 du 24 juin 2003 Uittreksel uit arrest nr. 89/2003 van 24 juni 2003
Numéro du rôle : 2448. Rolnummer : 2448.
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1er, In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1, vijfde lid,
alinéa 5, de l'arrêté du Régent du 5 octobre 1948 approuvant le texte van het besluit van de Regent van 5 oktober 1948 houdende goedkeuring
des lois coordonnées sur les pensions de réparation, tel qu'il a été van de tekst van de samengeordende wetten op de vergoedingspensioenen,
modifié par l'article 31, § 1er, de la loi du 7 juin 1989, posées par zoals gewijzigd bij artikel 31, § 1, van de wet van 7 juni 1989,
le Tribunal de première instance d'Anvers. gesteld door de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Snappe, P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Snappe,
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van
Arts, voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 21 mai 2002 en cause de E. Goossenaerts contre l'Etat Bij vonnis van 21 mei 2002 in zake E. Goossenaerts tegen de Belgische
belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
le 29 mai 2002, le Tribunal de première instance d'Anvers a posé les ingekomen op 29 mei 2002, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te
questions préjudicielles suivantes : Antwerpen de volgende prejudiciële vragen gesteld :
1. « L'article 1er, alinéa 5, des lois coordonnées sur les pensions de 1. « Schendt artikel 1, vijfde lid, van de samengeordende wetten op de
réparation (arrêté du Régent du 5 octobre 1948), modifié par l'article vergoedingspensioenen (besluit van de Regent van 5 oktober 1948),
31, § 1er, de la loi du 7 juin 1989 instaurant de nouvelles mesures en zoals gewijzigd bij artikel 31, § 1, van de wet van 7 juni 1989,
houdende instelling van nieuwe maatregelen ten behoeve van de
faveur des victimes de la guerre, viole-t-il les articles 10 et 11 de oorlogsslachtoffers, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre
la Constitution en tant qu'il prévoit que, lorsqu'une indemnité de dat, wanneer een gemeenrechtelijke vergoeding reeds werd toegekend
droit commun a déjà été accordée en réparation d'un dommage, à charge voor een schadelijk feit ten laste van een staatsorgaan of van de
d'un organe de l'Etat ou du Trésor public, elle doit être déduite du openbare schatkist, ze in mindering moet worden gebracht van het
montant de la pension accordée sur la base de la loi précitée ? » bedrag van het pensioen toegekend op basis van voornoemde wet ? »
2. « La même disposition viole-t-elle les articles 10 et 11 de la 2. « Schendt dezelfde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
Constitution en tant que le cumul de l'indemnité de droit commun in zoverre dat cumulatie tussen gemeenrechtelijke vergoeding op basis
accordée sur la base des articles 1382 et suivants du Code civil et van de artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek en de
des pensions de réparation accordées en vertu des lois coordonnées sur vergoedingspensioenen krachtens de samengeordende wetten op de
vergoedingspensioenen toegelaten is, indien het schadelijk feit toe te
les pensions de réparation est autorisé si le fait dommageable était rekenen zou zijn aan een persoon die niet de hoedanigheid van
imputable à une personne qui n'a pas la qualité d'organe de l'Etat ? » staatsorgaan heeft ? »
3. « La même disposition viole-t-elle les articles 10 et 11 de la 3. « Schendt dezelfde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
Constitution en tant qu'elle n'autorise pas le militaire à choisir in zoverre dat ze aan de militair niet toestaat te kiezen tussen
entre le régime forfaitaire et le régime d'indemnisation de droit forfaitaire regeling en gemeenrechtelijke vergoedingsregeling of
commun ou l'article 1er, alinéa 5, des lois coordonnées sur les schendt artikel 1, vijfde lid, van de bedoelde samengeordende wetten
pensions de réparation viole-t-il les articles 10 et 11 de la op de vergoedingspensioenen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
Constitution lorsque cette disposition est lue en ce sens qu'elle wanneer deze bepaling gelezen wordt dat het slachtoffer, militair,
prive la victime militaire d'un choix ? » uitsluit van een keuze ? »
4. « La disposition visée viole-t-elle les articles 10 et 11 de la 4. « Schendt de bedoelde bepaling de artikelen 10 en 11 van de
Constitution en tant qu'elle s'applique de manière identique aux Grondwet in zoverre dat zij op identieke wijze van toepassing is op
militaires de carrière et aux miliciens, alors que les premiers beroepsmilitairen als op dienstplichtigen, terwijl eerstgenoemden een
bénéficient d'un statut professionnel et d'une rémunération
professionnelle mais que les seconds ne bénéficient pas d'un tel beroepsstatuut en een beroepsbezoldiging genieten en laatstgenoemden
statut ni d'une telle rémunération ? » een dergelijk statuut en een dergelijke bezoldiging niet genieten ? »
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 1er, alinéa 5, des lois sur les pensions de réparation, B.1. Artikel 1, vijfde lid, van de wetten op de vergoedingspensioenen,
coordonnées par l'arrêté du Régent du 5 octobre 1948, tel qu'il a été samengeordend bij het besluit van de Regent van 5 oktober 1948, zoals
remplacé par l'article 31, § 1er, de la loi du 7 juin 1989 instaurant vervangen door artikel 31, § 1, van de wet van 7 juni 1989 houdende
de nouvelles mesures en faveur des victimes de la guerre, dispose : instelling van nieuwe maatregelen ten behoeve van de oorlogsslachtoffers, bepaalt :
« Toutes les pensions et indemnités accordées en exécution de la « Al de krachtens deze wet toegekende pensioenen en vergoedingen
présente loi constituent une réparation forfaitaire couvrant vormen een forfaitaire vergoeding die de lichamelijke schade, zowel de
l'intégralité du préjudice corporel, qu'il soit matériel ou moral. materiële als de morele, volledig dekt. De toekenning van het pensioen
L'octroi de la pension exclut l'attribution ultérieure pour le même sluit de latere toekenning uit, voor hetzelfde schadelijk feit, van
fait dommageable d'une indemnisation à charge du Trésor public qui een vergoeding ten laste van de Openbare Schatkist die zou
résulterait de l'application des articles 1382 et suivants du Code voortvloeien uit de toepassing van de artikelen 1382 en volgende van
civil; si une telle indemnisation a déjà été accordée, elle vient en het Burgerlijk Wetboek; indien een dergelijke vergoeding reeds werd
déduction du montant de la pension et des indemnités. Ces dispositions toegekend, wordt zij in mindering gebracht van het bedrag van het
couvrent la responsabilité de l'organe de l'Etat, agent matériel de pensioen en van de vergoedingen. Deze bepalingen dekken de
verantwoordelijkheid van het Staatsorgaan, materieel verwekker van het
l'accident qui a donné lieu à l'octroi de la pension. » ongeval dat aanleiding gegeven heeft tot de toekenning van het
B.2. Les questions préjudicielles demandent à la Cour si la pensioen. » B.2. De prejudiciële vragen strekken ertoe van het Hof te vernemen of
disposition précitée viole les articles 10 et 11 de la Constitution en de voormelde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt
ce qu'elle prévoit que l'indemnité de réparation de droit commun à doordat zij erin voorziet dat de gemeenrechtelijke schadevergoeding
charge du Trésor public est déduite de la pension de réparation, alors ten laste van de Openbare Schatkist in mindering wordt gebracht van
que ce ne serait pas le cas de l'indemnité de droit commun à charge het vergoedingspensioen, terwijl dit niet het geval zou zijn voor de
d'un tiers (première et deuxième questions préjudicielles), en ce gemeenrechtelijke vergoeding ten laste van een derde (eerste en tweede
qu'elle ne permettrait pas aux militaires de choisir entre la pension prejudiciële vraag), doordat zij de militairen niet zou toestaan te
de réparation et l'indemnité de droit commun (troisième question kiezen tussen het vergoedingspensioen en de gemeenrechtelijke
préjudicielle) et en ce qu'elle s'applique de façon identique aux vergoeding (derde prejudiciële vraag) en doordat zij op identieke
militaires de carrière et aux miliciens (quatrième question wijze van toepassing is op beroepsmilitairen en dienstplichtigen
préjudicielle). (vierde prejudiciële vraag).
Quant aux première et deuxième questions préjudicielles Ten aanzien van de eerste en tweede prejudiciële vraag
B.3. Dans l'arrêt no 99/2000, la Cour a dit pour droit que l'article 1er, B.3. In het arrest nr. 99/2000 heeft het Hof voor recht gezegd dat
alinéa 5, des lois coordonnées le 5 octobre 1948 sur les pensions de artikel 1, vijfde lid, van de op 5 oktober 1948 samengeordende wetten
réparation viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il op de vergoedingspensioenen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
schendt, doordat het bepaalt dat de toekenning van een
vergoedingspensioen uitsluit dat voor hetzelfde schadelijke feit een
prévoit que l'octroi d'une pension de réparation exclut l'attribution, schadeloosstelling ten laste van de Openbare Schatkist wordt
pour le même fait dommageable, d'une indemnisation à charge du Trésor toegekend, die zou voortvloeien uit de toepassing van de artikelen
public qui résulterait de l'application des articles 1382 et suivants 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek.
du Code civil. La Cour ne s'est pas prononcée sur la règle en vertu de laquelle Over de regel dat het vergoedingspensioen wordt verrekend met de
l'indemnité de droit commun à charge de l'autorité publique est gemeenrechtelijke vergoeding ten laste van de overheid, heeft het Hof
déduite de la pension de réparation. geen uitspraak gedaan.
B.4. La pension de réparation à charge de l'autorité visée par la B.4. Het vergoedingspensioen ten laste van de overheid bedoeld in de
disposition en cause tend à réparer, de manière forfaitaire et sans in het geding zijnde bepaling strekt ertoe, op forfaitaire wijze en
qu'il doive être démontré que l'autorité a commis une faute, le zonder dat moet worden aangetoond dat de overheid een fout heeft
dommage encouru lors d'un accident ou d'une maladie survenu au cours begaan, de schade te vergoeden die werd opgelopen tijdens een ongeval
et par le fait du service. of ziekte gedurende en door het feit van de dienst.
B.5. L'octroi de la pension de réparation prévue par la disposition en B.5. De toekenning van het vergoedingspensioen bedoeld in de in het
cause offre à chaque victime la garantie qu'elle sera indemnisée, geding zijnde bepaling biedt elk slachtoffer de waarborg dat zijn
schade, zij het op forfaitaire wijze, wordt vergoed, maar sluit niet
fût-ce de façon forfaitaire, du dommage qu'elle a subi mais n'exclut uit dat het slachtoffer, indien het van oordeel is dat het toegekende
pas que cette victime réclame une indemnité de droit commun en vergoedingspensioen niet de volledige schade dekt, met toepassing van
application des articles 1382 et suivants du Code civil, si elle de artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek een
estime que la pension de réparation octroyée ne couvre pas la totalité gemeenrechtelijke schadevergoeding vordert.
du dommage. B.6. La pension de réparation fait partie de l'ensemble des régimes de B.6. Het vergoedingspensioen behoort tot het geheel van de
sécurité sociale. Dans le cadre d'une politique de maîtrise des socialezekerheidsregelingen. In het raam van een beleid van
dépenses, il appartient au législateur d'apprécier, compte tenu de la kostenbeheersing komt het de wetgever toe te beoordelen, rekening
finalité des différentes allocations et, en l'espèce, de l'équilibre houdend met de finaliteit van de verschillende uitkeringen en te dezen
financier à assurer dans les divers secteurs de la sécurité sociale, met het in de diverse sectoren van de sociale zekerheid te verzekeren
si et, le cas échéant, dans quelle mesure les différentes allocations financiële evenwicht of, en in voorkomend geval in welke mate, de
qui sont directement ou indirectement à charge du Trésor peuvent être onderscheiden uitkeringen die rechtstreeks of onrechtstreeks ten laste
cumulées. Ce faisant, le législateur ne peut toutefois méconnaître le komen van de Schatkist, vatbaar zijn voor samenvoeging. De wetgever
principe d'égalité et de non-discrimination. vermag hierbij evenwel het beginsel van gelijkheid en
niet-discriminatie niet te miskennen.
B.7. En disposant que l'indemnité de droit commun payée à charge du B.7. Door te bepalen dat de gemeenrechtelijke vergoeding ten laste van
Trésor public est défalquée de la pension de réparation, la de Schatkist in mindering wordt gebracht van het vergoedingspensioen,
disposition en cause crée une distinction entre les victimes, selon doet de in het geding zijnde bepaling een onderscheid tussen
que le dommage est causé par la faute de l'autorité publique ou par slachtoffers ontstaan naargelang de schade het gevolg is van de fout
celle d'un tiers qui n'a pas la qualité d'un « organe de l'Etat ». Dans ce dernier cas, selon le juge a quo , l'indemnité de droit commun ne serait pas déduite de la pension de réparation. Cette différence de traitement repose sur un critère objectif et est proportionnée au but poursuivi, qui consiste à éviter que l'Etat indemnise deux fois une victime pour le même dommage. Dès lors que la disposition n'empêche pas que chaque victime vis-à-vis de laquelle l'autorité est responsable soit totalement indemnisée, la différence de traitement n'a pas d'effets disproportionnés. B.8. Les première et deuxième questions préjudicielles appellent une réponse négative. Quant à la troisième question préjudicielle B.9. La question préjudicielle repose sur une lecture, dépassée depuis l'arrêt de la Cour no 99/2000, selon laquelle la disposition en cause ne permettrait pas aux militaires de choisir entre la pension de réparation et l'indemnité de droit commun. Il ressort de ce qui précède que chaque victime peut, soit demander d'abord une pension de van de overheid of van een derde die niet de « hoedanigheid van staatsorgaan » heeft. In het laatste geval zou volgens de verwijzende rechter de gemeenrechtelijke vergoeding niet in mindering worden gebracht van het vergoedingspensioen. Dat verschil in behandeling berust op een objectief criterium en staat in verband met het nagestreefde doel dat erin bestaat te vermijden dat de Staat een persoon voor dezelfde schade tweemaal zou moeten vergoeden. Nu de bepaling niet eraan in de weg staat dat elk slachtoffer waarvoor de overheid aansprakelijk is volledig wordt vergoed, doet het verschil in behandeling geen onevenredige gevolgen ontstaan. B.8. De eerste twee prejudiciële vragen moeten ontkennend worden beantwoord. Ten aanzien van de derde prejudiciële vraag B.9. De prejudiciële vraag gaat uit van de sinds het arrest nr. 99/2000 achterhaalde lezing dat de in het geding zijnde bepaling de militairen niet zou toestaan te kiezen tussen het vergoedingspensioen en de gemeenrechtelijke vergoeding. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat elk slachtoffer hetzij eerst een vergoedingspensioen kan vragen,
réparation, soit réclamer d'abord une indemnité de droit commun, et qu'elle a droit en tout état de cause au plus élevé des deux montants. B.10. Il n'y a donc pas lieu de répondre à la question préjudicielle. Quant à la quatrième question préjudicielle B.11. La pension de réparation a été instaurée en vue de permettre aux victimes d'un accident d'obtenir une indemnité sans qu'elles doivent démontrer que l'autorité publique a commis une faute. Le législateur a opté pour une indemnité qui est directement liée au dommage encouru, sans avoir égard au statut ou à la rémunération de la victime. B.12. Compte tenu de l'objectif de la pension de réparation et de la possibilité pour la victime de réclamer aussi une indemnité de droit commun, l'égalité de traitement des militaires de carrière et des miliciens ne saurait être considérée comme discriminatoire. B.13. La quatrième question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour hetzij eerst een gemeenrechtelijke vergoeding kan vorderen en dat het in ieder geval recht heeft op het hoogste van beide bedragen. B.10. Er is dus geen aanleiding om de prejudiciële vraag te beantwoorden. Ten aanzien van de vierde prejudiciële vraag B.11. Het vergoedingspensioen is ingevoerd om de slachtoffers van een ongeval aanspraak te bieden op een vergoeding zonder dat moet worden aangetoond dat de overheid een fout heeft begaan. De wetgever heeft in dat verband gekozen voor een vergoeding die rechtstreeks in verband staat met de opgelopen schade, ongeacht het statuut of het loon van het slachtoffer. B.12. Rekening houdend met de doelstelling van het vergoedingspensioen en met de mogelijkheid voor het slachtoffer om tevens een gemeenrechtelijke vergoeding te vorderen, kan de gelijke behandeling van beroepsmilitairen en dienstplichtigen niet als een discriminatie worden beschouwd. B.13. De vierde prejudiciële vraag moet ontkennend worden beantwoord. Om die redenen, het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 1er, alinéa 5, des lois sur les pensions de réparation, - Artikel 1, vijfde lid, van de op 5 oktober 1948 samengeordende
coordonnées le 5 octobre 1948, ne viole pas les articles 10 et 11 de wetten op de vergoedingspensioenen schendt niet de artikelen 10 en 11
la Constitution en ce qu'il prévoit que l'indemnité de droit commun van de Grondwet doordat het in een verrekening van het
octroyée à charge du Trésor public est déduite de la pension de vergoedingspensioen met de gemeenrechtelijke vergoeding ten laste van
réparation. de Schatkist voorziet.
- La même disposition ne viole pas davantage les articles 10 et 11 de - Dezelfde bepaling schendt evenmin de artikelen 10 en 11 van de
la Constitution en ce qu'elle s'applique sans distinction aux Grondwet doordat het zonder onderscheid van toepassing is op de
militaires de carrière et aux miliciens. beroepsmilitairen en de dienstplichtigen.
- La troisième question préjudicielle n'appelle pas de réponse. - De derde prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 juin 2003. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 juni 2003.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
A. Arts A. Arts
^