Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 76/2003 du 28 mai 2003 Numéro du rôle : 2567 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 368, § 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. La Cour d'arbitrage, composée des présidents après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...)"
Extrait de l'arrêt n° 76/2003 du 28 mai 2003 Numéro du rôle : 2567 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 368, § 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. La Cour d'arbitrage, composée des présidents après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) Uittreksel uit arrest nr. 76/2003 van 28 mei 2003 Rolnummer : 2567 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 368, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. Het Arbitragehof, samengeste wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 76/2003 du 28 mai 2003 Uittreksel uit arrest nr. 76/2003 van 28 mei 2003
Numéro du rôle : 2567 Rolnummer : 2567
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 368, § 2, du In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 368, § 2, van het
Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
François, M. Bossuyt, E. De Groot, J.-P. Moerman et E. Derycke, L. François, M. Bossuyt, E. De Groot, J.-P. Moerman en E. Derycke,
assistée du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 5 novembre 2002 en cause de J. Leemans et autres, dont Bij arrest van 5 november 2002 in zake J. Leemans en anderen, waarvan
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 13 de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 13
novembre 2002, la Cour d'appel de Mons a posé la question november 2002, heeft het Hof van Beroep te Bergen de volgende
préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 368, § 2, du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 « Schendt artikel 368, § 2, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10
de la Constitution en ce qu'il crée une différence, quant à la date de en 11 van de Grondwet, in zoverre het ten aanzien van de datum van
prise en considération de l'âge de l'adopté, entre l'adoptant qui a inaanmerkingneming van de leeftijd van de geadopteerde een verschil in
obtenu les consentements requis par l'article 348 du Code civil et het leven roept tussen de adoptant die de bij artikel 348 van het
Burgerlijk Wetboek vereiste toestemmingen heeft verkregen en diegene
celui auquel ces consentements ont été refusés ? » aan wie die toestemmingen zijn geweigerd ? »
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Les formes de l'adoption, qu'il s'agisse ou non de l'adoption B.1. De vormen van adoptie, ongeacht of het al dan niet om een volle
plénière, sont régies de manière différente par le Code civil suivant adoptie gaat, worden in het Burgerlijk Wetboek op verschillende wijze
que les consentements requis par les articles 347 et 348 du même Code geregeld naargelang de in de artikelen 347 en 348 van hetzelfde
sont ou non obtenus. Dans le premier cas (celui de la procédure non Wetboek vereiste toestemmingen al dan niet verkregen zijn. In het
contentieuse), les intéressés se présentent devant le juge de paix ou eerste geval (wanneer er geen betwisting is) verschijnen de
devant un notaire pour y passer acte de leurs volontés respectives et betrokkenen voor de vrederechter of voor een notaris teneinde akte van
cet acte fait l'objet d'une homologation par le tribunal de première hun wederzijdse wil te doen opmaken, en die akte wordt gehomologeerd
instance (articles 349, alinéa 1er, 350, § 1er, et 369, alinéa 1er, du door de rechtbank van eerste aanleg (artikelen 349, eerste lid, 350, §
Code); dans le second (celui de la procédure contentieuse), les 1, en 369, eerste lid, van het Wetboek); in het tweede geval (wanneer
personnes qui se proposent d'adopter portent par voie de requête une er betwisting is) brengen de personen die voornemens zijn te adopteren
action devant le tribunal de première instance (articles 353, § 2, et de vordering bij wege van verzoekschrift voor de rechtbank van eerste
369, alinéa 1er, du Code). aanleg (artikelen 353, § 2, en 369, eerste lid, van het Wetboek).
B.2. L'article 368, § 2, du Code civil dispose : B.2. Artikel 368, § 2, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt :
« Peuvent faire l'objet d'une adoption plénière, ceux qui au moment où « Ten volle geadopteerd kunnen worden zij die bij het opmaken van de
est dressé l'acte d'adoption plénière ou à celui où est déposée la akte van volle adoptie of bij het neerleggen van het verzoekschrift
requête tendant à faire prononcer cette adoption, sont encore mineurs. tot het uitspreken van die adoptie, nog minderjarig zijn. »
» B.3. Le juge a quo compare la situation de la personne qui, dans la B.3. De verwijzende rechter vergelijkt de situatie van de persoon die
procédure contentieuse, serait mineure lors de l'introduction de la in de rechtspleging in geval van betwisting minderjarig zou zijn bij
requête avec celle de la personne qui, dans la procédure non de indiening van het verzoekschrift met die van de persoon die in de
contentieuse, serait mineure lorsque les futurs adoptants « rechtspleging ingeval er geen betwisting is minderjarig zou zijn
sollicitent [...] soit une audience au juge de paix, soit un wanneer de toekomstige adoptanten « ofwel een verschijning voor de
rendez-vous avec un notaire » mais serait majeure lorsque serait passé l'acte d'adoption : alors que l'adoption plénière serait permise dans le premier cas, elle ne le serait pas dans le second; il existe donc, suivant que l'une ou l'autre de ces procédures - engagées à un même moment - est appliquée, une différence de traitement entre ces catégories de personnes. B.4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.5.1. La procédure contentieuse et la procédure non contentieuse ont vrederechter, ofwel een afspraak met een notaris aanvragen » maar meerderjarig zou zijn wanneer de adoptieakte zou worden opgemaakt : terwijl de volle adoptie toegestaan zou zijn in het eerste geval, zou ze dat niet zijn in het tweede geval; er bestaat dus, naargelang een van die beide procedures - die op eenzelfde ogenblik worden ingezet - wordt toegepast, een verschil in behandeling tussen die categorieën van personen. B.4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.5.1. De rechtspleging ingeval er geen betwisting is en de rechtspleging in geval van betwisting hebben de toetsing met elkaar
en commun le contrôle exercé par le tribunal de première instance, gemeen die wordt uitgeoefend door de rechtbank van eerste aanleg, die
lequel est chargé, dans les deux cas, de vérifier « en tenant compte in de beide gevallen ermee belast is « met inachtneming van alle
de tous les intérêts légitimes, si l'adoption est fondée sur de justes wettige belangen, na [te gaan] of de adoptie op wettige redenen steunt
motifs et si les autres conditions prévues par la loi sont remplies » en de andere door de wet gestelde voorwaarden vervuld zijn »
(articles 350, § 3, alinéa 5, et 353, § 3, alinéa 5). (artikelen 350, § 3, vijfde lid, en 353, § 3, vijfde lid).
B.5.2. En prenant en compte, pour déterminer le moment auquel il doit B.5.2. Doordat de in het geding zijnde bepaling - ten einde het
ogenblik vast te stellen waarop de voorwaarde moet zijn vervuld dat de
être satisfait à la condition que l'intéressé soit mineur, celui où betrokkene minderjarig is - rekening houdt met het ogenblik waarop,
est établi, en vue de mettre en oeuvre le contrôle dont est chargé le met het oog op de inwerkingstelling van de toetsing waarmee de
tribunal, le premier acte ayant date certaine dans chacune des deux rechtbank is belast, de eerste akte is opgemaakt die in de beide
procédures, à savoir l'acte d'adoption dans la procédure non procedures een vaste datum heeft, namelijk de adoptieakte wanneer er
contentieuse et la requête introductive dans la procédure geen betwisting is en het inleidend verzoekschrift wanneer er
contentieuse, la disposition en cause retient un critère pertinent au betwisting is, neemt ze een criterium in aanmerking dat pertinent is
regard de la nécessité d'éviter toute insécurité juridique, ce que ten aanzien van de noodzaak om elke rechtsonzekerheid te vermijden,
fait l'article 357 du Code civil en disposant que l'adoption produit wat artikel 357 van het Burgerlijk Wetboek doet door te bepalen dat de
ses effets à partir de l'acte d'adoption prévu à l'article 349 ou du adoptie gevolgen heeft vanaf de adoptieakte bedoeld in artikel 349 of
dépôt de la requête prévu à l'article 353. Le législateur a pu vanaf de neerlegging van het verzoekschrift bedoeld in artikel 353. De
considérer que la date à laquelle les intéressés demanderaient à wetgever vermocht te oordelen dat de datum waarop de betrokkenen een
comparaître devant le juge de paix ou le notaire et à laquelle fait verschijning zouden aanvragen voor de vrederechter of voor de notaris
référence l'arrêt a quo ne présentait pas, à cet égard, de garanties en waarnaar het verwijzingsarrest verwijst, in dat verband geen
suffisantes. toereikende waarborgen bood.
La différence de traitement en cause n'a pas d'effets disproportionnés Het in het geding zijnde verschil in behandeling heeft geen
dès lors que l'adoption simple reste possible dans le type de cas visé onevenredige gevolgen, aangezien de gewone adoptie mogelijk blijft in
par l'arrêt a quo et, qu'en outre, les intéressés savent que l'acte het in het verwijzingsarrest beoogde geval en bovendien de betrokkenen
d'adoption prévu à l'article 349 est nécessairement précédé de weten dat de in artikel 349 bedoelde adoptieakte noodzakelijkerwijs
démarches qui prennent un certain temps. wordt voorafgegaan door een aantal stappen die een zekere tijd in
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. beslag nemen. B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 368, § 2, du Code civil ne viole pas les articles 10 et 11 Artikel 368, § 2, van het Burgerlijk Wetboek schendt de artikelen 10
de la Constitution en tant qu'il crée une différence, quant à la date en 11 van de Grondwet niet, in zoverre het ten aanzien van de datum
de prise en considération de l'âge de l'adopté, entre l'adoptant qui a van inaanmerkingneming van de leeftijd van de geadopteerde een
obtenu les consentements requis par l'article 348 du Code civil et verschil in het leven roept tussen de adoptant die de bij artikel 348
van het Burgerlijk Wetboek vereiste toestemmingen heeft verkregen en
celui auquel ces consentements ont été refusés. diegene aan wie die toestemmingen zijn geweigerd.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 mai 2003. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 mei 2003.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms L. Potoms
Le président, De voorzitter,
M. Melchior M. Melchior
^