Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 74/2003 du 28 mai 2003 Numéro du rôle : 2434 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 40, 41 et 42 des lois relatives au registre du commerce, coordonnées par l'arrêté royal du 20 juillet 1964, La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, (...)"
Extrait de l'arrêt n° 74/2003 du 28 mai 2003 Numéro du rôle : 2434 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 40, 41 et 42 des lois relatives au registre du commerce, coordonnées par l'arrêté royal du 20 juillet 1964, La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, (...) Uittreksel uit arrest nr. 74/2003 van 28 mei 2003 Rolnummer 2434 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 40, 41 en 42 van de handelsregisterwet, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 20 juli 1964, gesteld door het Hof Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 74/2003 du 28 mai 2003 Uittreksel uit arrest nr. 74/2003 van 28 mei 2003
Numéro du rôle : 2434 Rolnummer 2434
En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 40, 41 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 40, 41 en 42
et 42 des lois relatives au registre du commerce, coordonnées par
l'arrêté royal du 20 juillet 1964, posées par la Cour d'appel de van de handelsregisterwet, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 20
Bruxelles. juli 1964, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
François, P. Martens, M. Bossuyt, J.-P. Moerman et E. Derycke, L. François, P. Martens, M. Bossuyt, J.-P. Moerman en E. Derycke,
assistée du greffier L. Potoms, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 26 avril 2002 en cause de J.-P. Ury contre la s.a. Arte, Bij arrest van 26 april 2002 in zake J.-P. Ury tegen de n.v. Arte,
waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op
dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 3 3 mei 2002, heeft het Hof van Beroep te Brussel de prejudiciële vragen
mai 2002, la Cour d'appel de Bruxelles a posé les questions
préjudicielles visant à savoir gesteld
1. « si le principe d'égalité inscrit aux articles 10 et 11 de la 1. « of het gelijkheidsbeginsel vervat in de artikelen 10 en 11 van de
Constitution est violé par le traitement discriminatoire opéré aux Grondwet al dan niet geschonden is door de discriminatoire behandeling
articles 40 et 41 de l'arrêté royal du 20 juillet 1964 portant gemaakt in de artikelen 40 en 41 van het koninklijk besluit van 20
coordination des lois relatives au registre du commerce entre, d'une juli 1964 tot coördinering van de wetten op het handelsregister
part, les commerçants exerçant des activités dont l'action est tussen, enerzijds, de handelaren met activiteiten, wiens vordering
déclarée irrecevable à défaut d'immatriculation au registre du onontvankelijk wordt verklaard bij gebrek aan inschrijving in het
commerce et, d'autre part, les commerçants qui ont mis fin à leurs handelsregister en, anderzijds, de handelaren die hun activiteiten
activités et qui n'encourent plus une irrecevabilité de leur action hebben gestaakt en geen onontvankelijkheid van hun vordering meer
bien qu'ils n'aient jamais pris une immatriculation au registre du oplopen, ofschoon ze nooit een inschrijving in het handelsregister
commerce »; hebben genomen »;
2. « si le principe d'égalité inscrit aux articles 10 et 11 de la 2. « of het gelijkheidsbeginsel vervat in de artikelen 10 en 11 van de
Constitution est violé par le traitement discriminatoire des Grondwet al dan niet geschonden is door de discriminatoire behandeling
commerçants opéré aux articles 41 et 42 de l'arrêté royal du 20 van de handelaars in de artikelen 41 en 42 van het koninklijk besluit
juillet 1964 portant coordination des lois relatives au registre du van 20 juli 1964 tot coördinering van de wetten op het
commerce en ce que l'article 41 porte uniquement sur les commerçants handelsregister, doordat artikel 41 enkel slaat op handelaars op het
au moment de l'ajournement, c'est-à-dire à l'exclusion des commerçants ogenblik van de dagvaarding, dit wil zeggen met uitsluiting van
qui ont mis fin à leurs activités commerciales à ce moment, alors que handelaars die hun handelswerkzaamheden op dat ogenblik hebben
l'article 42, en utilisant la notion plus large de ' requérant ', gestaakt, terwijl artikel 42, door het ruimer begrip ' verzoeker ' te
porte éventuellement aussi bien sur les commerçants que sur les gebruiken, mogelijk zowel betrekking heeft op handelaars als op
ex-commerçants ». ex-handelaars ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Aux termes de l'article 1er des lois relatives au registre du B.1.1. Luidens artikel 1 van de handelsregisterwet, gecoördineerd bij
commerce, coordonnées par arrêté royal du 20 juillet 1964, il est tenu koninklijk besluit van 20 juli 1964, wordt ter griffie van de
au greffe du tribunal de commerce un registre du commerce où tout rechtbank van koophandel een handelsregister gehouden waarin iedere
commerçant est immatriculé. En instituant un registre du commerce, le handelaar is ingeschreven. Met de invoering van een handelsregister
législateur entendait créer un répertoire officiel de toutes les had de wetgever de bedoeling om een officieel repertorium aan te
entreprises commerciales, dans lequel seraient collectées de manière leggen van alle handelszaken, waarin een aantal inlichtingen in
systématique certaines informations relatives aux commerçants et à verband met handelaars en hun activiteiten systematisch zouden worden
leurs activités, en vue d'obtenir ainsi une image globale de samengebracht, om alzo een volledig beeld te krijgen van de
l'activité économique. economische bedrijvigheid.
L'obligation d'inscription a pour objectif de combattre le travail au Door de verplichte inschrijving beoogt hij het zwartwerk te bestrijden
noir et de contrôler le respect des règles régissant l'accès à en een controle in te stellen op naleving van de regels die de toegang
certaines activités professionnelles. tot bepaalde beroepsactiviteiten aan bepaalde voorwaarden onderwerpen.
B.1.2. Toute personne physique ou morale, belge ou étrangère, qui se B.1.2. Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon van Belgische of
propose d'exercer une activité commerciale doit, au préalable, vreemde nationaliteit, die voornemens is handel te drijven, moet
demander son immatriculation au registre du commerce (article 4). vooraf om zijn inschrijving in het handelsregister verzoeken (artikel
Cette immatriculation fait présumer, sauf preuve contraire, la qualité 4). Die inschrijving geldt, behoudens tegenbewijs, als vermoeden van
de commerçant (article 3). de hoedanigheid van handelaar (artikel 3).
En cas de modification ou d'extension de l'activité commerciale, les Bij wijziging of uitbreiding van de handelsactiviteit moeten de
mentions figurant au registre du commerce doivent être adaptées. Une vermeldingen in het handelsregister worden aangepast. Een natuurlijke
personne physique qui perd la qualité de commerçant du fait de la persoon die zijn hoedanigheid van handelaar verliest door de
cessation de son activité professionnelle doit, dans l'année de cette stopzetting van zijn beroepsactiviteit, moet uiterlijk binnen het jaar
cessation, requérir la radiation de l'immatriculation au registre du om de doorhaling van zijn inschrijving in het handelsregister
commerce. Si le commerçant ne demande pas lui-même cette radiation, il verzoeken. Indien de handelaar niet zelf om doorhaling verzoekt, kan
peut y être procédé d'office (article 18). dit ambtshalve geschieden (artikel 18).
B.1.3. La loi lie de façon indissociable la qualité de commerçant et B.1.3. De wet legt een onlosmakelijk verband tussen het hebben van de
l'inscription au registre du commerce. hoedanigheid van handelaar en de inschrijving in het handelsregister.
B.2.1. Le respect des obligations imposées par la loi sur le registre B.2.1. De naleving van de verplichtingen vervat in de
du commerce est garanti par des sanctions civiles (articles 40 à 43) handelsregisterwet wordt verzekerd door burgerlijke sancties
et pénales (articles 44 à 50). La première question préjudicielle (artikelen 40 tot 43) en door strafsancties (artikelen 44 tot 50). De
porte sur les articles 40 et 41, qui sont libellés comme suit : eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op de artikelen 40 en 41
«

Art. 40.Tout exploit d'ajournement signifié à la requête d'un

die luiden : «

Art. 40.Elk op verzoek van een handelaar betekend

commerçant lorsque l'action trouve sa cause dans un acte de commerce dagvaardingsexploot vermeldt, wanneer de vordering haar oorzaak vindt
fait mention du numéro sous lequel le requérant est immatriculé au in een daad van koophandel, het nummer, waaronder de verzoeker in het
registre du commerce. handelsregister is ingeschreven.
«

Art. 41.A défaut de mention du numéro d'immatriculation au registre

«

Art. 41.Bij gebreke van vermelding van het nummer der inschrijving

du commerce dans l'exploit d'ajournement et sauf justification de in het handelsregister in het exploot van dagvaarding en behoudens
cette inscription à la date de l'intentement de l'action dans le délai verantwoording van die inschrijving op de datum, waarop de eis werd
imparti par le tribunal, celui-ci déclare d'office l'action non ingesteld binnen de door de rechtbank gestelde termijn, verklaart deze
recevable. » de eis van ambtswege niet ontvankelijk. »
B.2.2. Le juge a quo demande à la Cour si les articles 40 et 41 de la B.2.2. De verwijzende rechter beoogt van het Hof te vernemen of de
loi sur le registre du commerce violent les articles 10 et 11 de la artikelen 40 en 41 van de handelsregisterwet de artikelen 10 en 11 van
Constitution en ce qu'ils font une distinction entre, d'une part, les de Grondwet schenden doordat zij een onderscheid maken tussen,
commerçants en activité, dont l'action est déclarée irrecevable à enerzijds, de handelaren met activiteiten, wier vordering
défaut d'immatriculation au registre du commerce et, d'autre part, les onontvankelijk wordt verklaard bij gebrek aan inschrijving in het
commerçants qui ont cessé leurs activités et qui ne risquent plus de handelsregister en, anderzijds, de handelaren die hun activiteiten
voir leur action déclarée irrecevable, même s'ils n'ont jamais été hebben gestaakt en geen onontvankelijkheid van hun vordering meer
kunnen oplopen, ofschoon zij nooit een inschrijving in het
immatriculés au registre du commerce. handelsregister hebben genomen.
B.3.1. La distinction au sujet de laquelle la Cour est interrogée B.3.1. Het onderscheid waarover het Hof wordt ondervraagd berust op
repose sur un critère objectif, à savoir l'exercice réel d'une een objectief criterium, namelijk het daadwerkelijk uitoefenen van een
activité commerciale. Le critère est également pertinent au regard du handelsactiviteit. Het criterium is ook pertinent in het licht van de
but poursuivi par le législateur, qui est de faire du registre du door de wetgever nagestreefde doelstelling om van een handelsregister
commerce une source d'information fiable concernant l'activité een betrouwbare inlichtingenbron betreffende de economische
économique et qui soit le reflet de la réalité. bedrijvigheid te maken die overeenstemt met de realiteit.
B.3.2. Les effets de la distinction ne peuvent pas être considérés B.3.2. De gevolgen van het onderscheid kunnen niet als onevenredig met
comme disproportionnés aux objectifs du législateur. de door de wetgever nagestreefde doelstellingen worden beschouwd.
Les dispositions en cause subordonnent le droit d'accès au juge, en De in het geding zijnde bepalingen maken het recht op toegang tot de
cas de litige relatif à l'activité commerciale, à l'immatriculation au rechter bij geschillen in verband met handelsactiviteiten afhankelijk
registre du commerce et à la mention de cette immatriculation dans van de inschrijving in het handelsregister en van de vermelding ervan
l'exploit d'ajournement. Le commerçant en activité qui a omis de in het dagvaardingsexploot. De actieve handelaar die in gebreke bleef
mentionner son numéro d'immatriculation peut apporter la preuve de son het inschrijvingsnummer te vermelden kan binnen de door de rechtbank
inscription dans le délai fixé par le tribunal. A défaut vermelde termijn het bewijs van zijn inschrijving leveren. Bij gebrek
d'immatriculation, l'action est irrecevable mais les intéressés aan inschrijving is de vordering onontvankelijk, maar de betrokkenen
peuvent demander leur immatriculation et ensuite citer à nouveau. Les kunnen alsnog een inschrijving nemen en opnieuw dagvaarden. Door de
actes de la procédure déclarée non recevable en vertu des articles 41 akten van de rechtspleging die krachtens de artikelen 41 en 42
et 42 interrompent la prescription ainsi que les délais de procédure onontvankelijk wordt verklaard, worden de verjaring, alsmede de op
straffe van nietigheid bepaalde rechtsplegingstermijnen, gestuit
impartis à peine de déchéance (article 43). Les effets de la sanction (artikel 43). De gevolgen van de burgerlijke sanctie worden aldus
civile sont ainsi atténués. getemperd.
B.3.3. Dans l'interprétation donnée par le juge a quo , les articles B.3.3. In de interpretatie van de verwijzende rechter zijn de
40 et 41 de la loi sur le registre du commerce ne s'appliquent pas aux artikelen 40 en 41 van de handelsregisterwet niet van toepassing op
anciens commerçants. Puisque le législateur a souhaité lier gewezen handelaars. Vermits de wetgever een nauwe band heeft gewild
étroitement la qualité de commerçant et l'inscription au registre du tussen de hoedanigheid van handelaar en de inschrijving in het
commerce et qu'il interdit, sous peine de sanctions, à l'ancien handelsregister en de gewezen handelaar op straffe van sancties
commerçant de conserver son immatriculation au registre du commerce, verbiedt om ingeschreven te blijven in het handelsregister, zou hij
il ne pourrait dans le même temps faire dépendre la validité de niet tegelijkertijd de geldigheid van een op verzoek van die persoon
l'exploit d'ajournement signifié à la demande d'un ancien commerçant betekend dagvaardingsexploot afhankelijk kunnen maken van een
de l'immatriculation de celui-ci au registre du commerce et de la inschrijving in het handelsregister en van de vermelding van zijn
mention de son numéro d'immatriculation dans l'exploit d'ajournement. inschrijvingsnummer in het dagvaardingsexploot.
Appliquer aux anciens commerçants la sanction prévue à l'article 41 de De toepassing van de sanctie vervat in artikel 41 van het koninklijk
l'arrêté royal du 20 juillet 1964 empêcherait les intéressés besluit van 20 juli 1964 op gewezen handelaars zou de betrokkenen
verhinderen op regelmatige wijze een rechtsvordering in te leiden
d'introduire une action en justice de façon régulière après qu'ils ont nadat zij hun handelsactiviteit hebben stopgezet en daarmee
cessé leur activité commerciale et ont dû de ce fait demander la samenhangend de doorhaling van hun inschrijving moesten vragen,
radiation de leur immatriculation, ce qui limiterait de façon waardoor het recht op toegang tot de rechter op onevenredige wijze zou
disproportionnée leur droit d'accès au juge et libérerait worden beperkt en waardoor hun schuldenaars automatisch bevrijd zouden
automatiquement leurs débiteurs. Contrairement aux commerçants actifs, zijn. In tegenstelling tot de actieve handelaars zouden de gewezen
les anciens commerçants ne pourraient plus citer à nouveau en prenant handelaars niet opnieuw kunnen dagvaarden door zich alsnog in het
une immatriculation au registre du commerce. Or, l'effet interruptif handelsregister in te schrijven. Uit de stuitende werking vervat in
visé à l'article 43 fait précisément apparaître que le législateur artikel 43 blijkt echter juist de bedoeling van de wetgever om de
entendait accorder au commerçant la possibilité de citer à nouveau handelaar de mogelijkheid te geven opnieuw te dagvaarden nadat hij een
après avoir pris une immatriculation. inschrijving heeft genomen.
B.3.4. La première question préjudicielle appelle une réponse B.3.4. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden
négative. beantwoord.
B.4.1. Dans la seconde question préjudicielle, il est demandé à la B.4.1. In de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of de
Cour si l'article 41 de la loi relative au registre du commerce viole artikelen 10 en 11 van de Grondwet zijn geschonden doordat artikel 41
les articles 10 et 11 de la Constitution en tant qu'il vise seulement van de handelsregisterwet enkel slaat op handelaars op het ogenblik
ceux qui ont la qualité de commerçant au moment de l'ajournement, à van de dagvaarding, dat wil zeggen met uitsluiting van handelaars die
l'exclusion des commerçants qui ont cessé leurs activités à ce moment, hun werkzaamheden op dat ogenblik hebben gestaakt, terwijl artikel 42,
alors que l'article 42, en faisant usage du terme plus général de « door het ruimer begrip « verzoeker » te gebruiken, mogelijkerwijs
requérant », se rapporte éventuellement aussi bien aux anciens zowel betrekking heeft op handelaars als op gewezen handelaars.
commerçants qu'aux commerçants.
B.4.2. L'article 42 de la loi relative au registre du commerce est B.4.2. Artikel 42 van de handelsregisterwet luidt :
libellé comme suit :
« Est irrecevable toute action principale, reconventionnelle ou en « Onontvankelijk is elke hoofdeis, tegeneis of eis tot tussenkomst
intervention qui trouve sa cause dans une activité commerciale pour welke zijn grond vindt in een handelswerkzaamheid waarvoor de
laquelle le requérant n'était pas immatriculé lors de l'intentement de verzoeker niet ingeschreven was bij het instellen van de vordering.
l'action. Cette non-recevabilité est couverte si elle n'est proposée avant toute De niet-ontvankelijkheid is gedekt indien zij niet vóór iedere andere
autre exception ou toute défense. » exceptie of verweermiddel wordt voorgesteld. »
B.4.3. Les obligations qu'impose la loi sur le registre du commerce B.4.3. De verplichtingen die de handelsregisterwet oplegt zijn
sont liées au fait d'avoir la qualité de commerçant. verbonden met het hebben van de hoedanigheid van handelaar.
L'article 42 de la loi sur le registre du commerce prévoit une Artikel 42 van de handelsregisterwet legt een sanctie op indien een
sanction si l'action intentée devant le tribunal trouve sa cause dans eis voor de rechtbank zijn grond vindt in een handelswerkzaamheid
une activité commerciale pour laquelle le requérant n'est pas waarvoor de verzoeker niet ingeschreven was bij het instellen van de
immatriculé lors de l'intentement de l'action. Puisque le commerçant vordering. Vermits een handelaar bij de stopzetting van zijn
est obligé de demander la radiation de son immatriculation au registre activiteit verplicht is de doorhaling van zijn inschrijving in het
du commerce lors de la cessation de son activité, le législateur ne handelsregister te vorderen, zou de wetgever niet tegelijkertijd
pourrait dans le même temps infliger des sanctions à d'anciens sancties aan gewezen handelaars kunnen opleggen wegens het niet
commerçants en raison de leur non-immatriculation. L'article 42 de ingeschreven zijn. Artikel 42 van die wet kan dan ook niet zo worden
cette loi ne peut donc être interprété comme étant également geïnterpreteerd dat het ook van toepassing zou zijn op gewezen
applicable aux anciens commerçants. La question préjudicielle repose handelaars. De prejudiciële vraag gaat derhalve uit van een
dès lors sur une interprétation des dispositions en cause qui ne interpretatie van de in het geding zijnde bepalingen die geen steun
trouve aucun fondement dans la loi. kan vinden in de wet.
B.4.4. Dès lors qu'il faut considérer que tant l'article 41 que B.4.4. Nu moet worden aangenomen dat zowel artikel 41 als artikel 42
l'article 42 de la loi relative au registre du commerce visent
exclusivement les commerçants en activité, la distinction au sujet de van de handelsregisterwet uitsluitend betrekking hebben op actieve
laquelle la Cour est interrogée n'existe pas, si bien que la question handelaars, bestaat het onderscheid waarover het Hof wordt ondervraagd
n'appelle pas de réponse. niet en behoeft de vraag geen antwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Les articles 40 et 41 des lois relatives au registre du commerce, - De artikelen 40 en 41 van de handelsregisterwet, gecoördineerd bij
coordonnées par l'arrêté royal du 20 juillet 1964, ne violent pas les koninklijk besluit van 20 juli 1964, schenden de artikelen 10 en 11
articles 10 et 11 de la Constitution en tant qu'ils s'appliquent aux van de Grondwet niet doordat zij van toepassing zijn op handelaars en
commerçants et non aux anciens commerçants. niet op gewezen handelaars.
- La deuxième question préjudicielle n'appelle pas de réponse. - De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 mai 2003. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 mei 2003.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms L. Potoms
Le président, De voorzitter,
A. Arts A. Arts
^