Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 31/2003 du 12 mars 2003 Numéro du rôle : 2382 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, A(...)"
Extrait de l'arrêt n° 31/2003 du 12 mars 2003 Numéro du rôle : 2382 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, A(...) Uittreksel uit arrest nr. 31/2003 van 12 maart 2003 Rolnummer 2382 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 157 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 19 Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mar(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 31/2003 du 12 mars 2003 Uittreksel uit arrest nr. 31/2003 van 12 maart 2003
Numéro du rôle : 2382 Rolnummer 2382
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 157 de la In zake : de prejudiciële vragen over artikel 157 van de wet
loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en
coordonnée le 14 juillet 1994, posées par la Commission d'appel uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, gesteld door de Commissie
instituée auprès du Service du contrôle médical de l'INAMI. van beroep ingesteld bij de Dienst voor geneeskundige controle van het RIZIV.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée P. Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles I. Onderwerp van de prejudiciële vragen
Par décision du 28 février 2002 en cause de L. Fort contre le Service Bij beslissing van 28 februari 2002 in zake L. Fort tegen de Dienst
du contrôle médical de l'Institut national d'assurance voor geneeskundige controle van het Rijksinstituut voor Ziekte- en
maladie-invalidité (INAMI), dont l'expédition est parvenue au greffe Invaliditeitsverzekering (RIZIV), waarvan de expeditie ter griffie van
de la Cour d'arbitrage le 7 mars 2002, la Commission d'appel instituée het Arbitragehof is ingekomen op 7 maart 2002, heeft de Commissie van
auprès du Service du contrôle médical de l'Institut national beroep ingesteld bij de Dienst voor geneeskundige controle van het
d'assurance maladie-invalidité a posé les questions préjudicielles Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering de volgende
suivantes : prejudiciële vragen gesteld :
1. « L'article 157 de la loi [relative à l'assurance obligatoire soins 1. « Is artikel 157 van de gecoördineerde wet van 14 juli 1994
de santé et indemnités], coordonnée le 14 juillet 1994 est-il [betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging
en uitkeringen] bestaanbaar met het gelijkheidsbeginsel en met het
compatible avec le principe d'égalité et avec le principe de beginsel van het verbod van discriminatie, die bij de artikelen 10 en
l'interdiction de discrimination garantis par les articles 10 et 11 de 11 van de Grondwet worden gewaarborgd, in zoverre het zonder
la Constitution en ce qu'il impose, pour sanctionner certains specifieke verjaringstermijn aan de geneesheren sancties oplegt om
comportements aux médecins, des sanctions et ce sans délai de bepaalde gedragingen te bestraffen, terwijl de strafsancties die ertoe
prescription spécifique alors que les sanctions pénales visant à strekken andere gedragingen te bestraffen moeten worden toegepast
sanctionner d'autres comportements doivent être appliquées endéans binnen bij de wet voorgeschreven termijnen die korter zijn dan in het
certains délais prescrits par la loi inférieurs au droit commun ? » gemeen recht ? »
2. « L'article 157 de la loi coordonnée le 14 juillet 1994 est-il 2. « Is artikel 157 van de gecoördineerde wet van 14 juli 1994
compatible avec le principe d'égalité et avec le principe de bestaanbaar met het gelijkheidsbeginsel en met het beginsel van het
l'interdiction de discrimination garantis par les articles 10 et 11 de verbod van discriminatie, die bij de artikelen 10 en 11 van de
la Constitution en ce qu'il ne prévoit pas, pour les médecins, de Grondwet worden gewaarborgd, in zoverre het voor de geneesheren niet
délai pour la récupération des prestations prescrites de manière voorziet in een termijn voor de terugvordering van de onnodig dure of
inutilement onéreuse ou superflue, ni de délais de récupération overbodige verstrekkingen, noch in terugvorderingstermijnen die
différents en fonction de la bonne ou de la mauvaise foi du verschillen naar gelang van de goede of van de kwade trouw van de
prestataire alors que pour les autres prestataires de soins ou pour zorgverlener, terwijl voor de andere zorgverleners of voor de
les bénéficiaires de soins un délai de prescription est prévu et il rechthebbenden op verzorging in een verjaringstermijn is voorzien en
est tenu compte de la bonne ou de la mauvaise foi pour appliquer un rekening wordt gehouden met de goede of de kwade trouw teneinde voor
délai de prescription différent quant à la récupération ? » de terugvordering een verschillende verjaringstermijn toe te passen ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen
B.1.1. L'article 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire B.1.1. Artikel 157 van de wet betreffende de verplichte verzekering
soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet, dispose : voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, bepaalt :
« Sans préjudice des poursuites pénales ou disciplinaires, les « Bij vaststelling van een tekortkoming inzake de bepalingen van
Commissions prévues à l'article 142, après avoir constaté tout
manquement aux dispositions de l'article 73, récupèrent totalement ou artikel 73, vorderen de in artikel 142 bedoelde commissies,
partiellement auprès du dispensateur de soins les dépenses relatives onverminderd straf- of tuchtrechtelijke vervolgingen, de uitgaven met
aux prestations à charge de l'assurance soins de santé et indemnités. betrekking tot de prestaties welke door de verzekering voor
Simultanément avec ces récupérations, elles peuvent interdire geneeskundige verzorging en uitkeringen werden ten laste genomen,
d'appliquer le tiers payant pour les prestations dispensées par le geheel of gedeeltelijk terug van de zorgverlener.
dispensateur de soins concerné. Samen met deze terugvorderingen kunnen zij de toepassing van de
Les décisions définitives de la commission de contrôle et de la derdebetalersregeling voor de verstrekkingen door de betrokken
zorgverlener verstrekt, verbieden.
commission d'appel sont exécutoires de plein droit. Les sommes portent De definitieve beslissingen van de controlecommissie en van de
commissie van beroep zijn van rechtswege uitvoerbaar. De sommen
intérêt de plein droit à partir du premier jour qui suit l'expiration brengen van rechtswege interest op vanaf de dag volgend op het
du délai de remboursement fixé par la décision. En cas de défaillance verstrijken van de terugbetalingstermijn vastgesteld in de beslissing.
du débiteur, l'Administration de la taxe sur la valeur ajoutée, de Ingeval de schuldenaar in gebreke blijft, kan de Administratie van de
l'enregistrement et des domaines peut être chargée de recouvrer les belasting over de toegevoegde waarde, registratie en domeinen worden
belast met de invordering van de verschuldigde bedragen overeenkomstig
sommes dues conformément aux dispositions de l'article 94 des lois sur de bepalingen van artikel 94 van de wetten op de Rijkscomptabiliteit,
la comptabilité de l'Etat, coordonnées le 17 juillet 1991. gecoördineerd op 17 juli 1991.
Le Roi fixe les modalités de publication des décisions définitives De Koning bepaalt de modaliteiten van bekendmaking van de definitieve
concernant l'interdiction visée à l'alinéa 2. beslissingen betreffende het verbod bedoeld in het tweede lid.
Les montants récupérés sont comptabilisés comme recettes de De teruggevorderde bedragen worden als inkomsten van de geneeskundige
l'assurance soins de santé. » verzorging geboekt. »
B.1.2. L'article 73 de la loi précitée dispose : B.1.2. Artikel 73 van de voormelde wet bepaalt :
« Le médecin et le praticien de l'art dentaire apprécient en conscience et en toute liberté les soins dispensés aux patients. Ils veilleront à dispenser des soins médicaux avec dévouement et compétence dans l'intérêt du patient et tenant compte des moyens globaux mis à leur disposition par la société. Ils s'abstiennent de prescrire des examens et des traitements inutilement onéreux, ainsi que d'exécuter ou de faire exécuter des prestations superflues à charge du régime d'assurance obligatoire soins de santé et indemnités. Les dispensateurs de soins autres que ceux visés à l'alinéa 1er s'abstiennent également d'exécuter des prestations inutilement onéreuses ou superflues à charge du régime d'assurance obligatoire soins de santé et indemnités lorsqu'ils sont autorisés à prendre eux-mêmes l'initiative de ces prestations. Le caractère inutilement onéreux des examens et des traitements ainsi que le caractère superflu des prestations, doivent être évalués en rapport avec les examens, traitements et prestations qu'un dispensateur de soins prescrit, exécute ou fait exécuter dans des circonstances similaires. « De geneesheer en de tandheelkundige oordelen in geweten en in volle vrijheid over de aan de patiënten te verlenen verzorging. Zij zullen erover waken toegewijde en bekwame geneeskundige verzorging te verstrekken in het belang van de patiënt en rekening houdend met de door de gemeenschap ter beschikking gestelde globale middelen. Zij zullen zich onthouden van het voorschrijven van onnodig dure onderzoeken en behandelingen, alsook van het verrichten of laten verrichten van overbodige verstrekkingen ten laste van de regeling voor verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen. De andere zorgverleners dan deze bedoeld in het eerste lid, dienen zich eveneens te onthouden van het uitvoeren van onnodig dure of overbodige verstrekkingen ten laste van de regeling voor verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen wanneer zij gemachtigd zijn zelf het initiatief tot deze verstrekkingen te nemen. Het onnodig dure karakter van onderzoeken en behandelingen en het overbodig karakter van verstrekkingen dienen geëvalueerd te worden in vergelijking met de onderzoeken, behandelingen en verstrekkingen die een zorgverlener voorschrijft, verricht of laat verrichten in gelijkaardige omstandigheden.
[...] » [...] »
B.1.3. La loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et B.1.3. De wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige
indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, prévoit un système verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, voorziet in
d'intervention dans les frais de prestations médicales. Le bon een systeem van tegemoetkoming in de kosten van geneeskundige
fonctionnement de ce système suppose que les dispensateurs de soins, verstrekkingen. De goede werking van dat systeem veronderstelt dat de
qui sont associés à l'application de cette loi et qui coopèrent en zorgverleners, die bij de toepassing van die wet worden betrokken en
cela à un service public, ne prescrivent ni n'exécutent des in die mate hun medewerking verlenen aan een openbare dienst, geen
prestations inutilement onéreuses ou superflues à charge du régime onnodig dure of overbodige verstrekkingen voorschrijven of verrichten
d'assurance obligatoire soins de santé et indemnités. ten laste van de regeling voor verplichte verzekering voor
Le dispensateur de soins qui n'observe pas les dispositions de geneeskundige verzorging en uitkeringen.
l'article 73 de la loi coordonnée peut se voir réclamer le Van de zorgverlener die de bepalingen van artikel 73 van de
remboursement total ou partiel des dépenses prises en charge par gecoördineerde wet niet naleeft, kunnen de uitgaven die door de
verplichte verzekering ten laste zijn genomen geheel of gedeeltelijk
l'assurance obligatoire. En outre, le dispensateur de soins peut être worden teruggevorderd. Bovendien kan de zorgverlener worden
exclu du régime du tiers payant. Cette sanction répond à la uitgesloten van de derdebetalersregeling. Die sanctie vindt haar
perturbation du bon fonctionnement de l'assurance obligatoire. grondslag in de verstoring van de goede werking van de verplichte verzekering.
Sur les deux questions préjudicielles Ten aanzien van beide prejudiciële vragen
B.2.1. La réglementation concernant la récupération des dépenses B.2.1. De regeling betreffende de terugvordering van de uitgaven voor
relatives à l'exécution d'examens ou de traitements inutilement onnodig dure onderzoeken en behandelingen en voor overbodige
onéreux et de prestations superflues, figurant à l'article 157 de la verstrekkingen, neergelegd in artikel 157 van de voormelde wet, werd
loi précitée, a été insérée par la loi du 22 décembre 1989. Il ressort ingevoegd bij de wet van 22 december 1989. Uit de parlementaire
des travaux préparatoires que le législateur a voulu instaurer un voorbereiding blijkt dat de wetgever een controle op de misbruiken van
contrôle des abus de la liberté thérapeutique, indépendant de therapeutische vrijheid heeft willen invoeren, onafhankelijk van de
deontologische beoordeling. Hij heeft die controle toevertrouwd aan de
l'appréciation déontologique. Il a confié ce contrôle au Service du Dienst voor geneeskundige controle van het RIZIV. De beoordeling van
contrôle médical de l'INAMI. Le jugement des manquements constatés a vastgestelde tekortkomingen heeft hij toevertrouwd aan de
été confié à la Commission de contrôle et à la Commission d'appel Controlecommissie en de Commissie van beroep (Parl. St. , Kamer,
(Doc. parl. , Chambre, 1989-1990, no 975/1, pp. 17 à 20). 1989-1990, nr. 975/1, pp. 17 tot 20).
B.2.2. Bien que la loi précitée n'ait pas fixé, en son chapitre V, un B.2.2. Al heeft de voormelde wet, in hoofdstuk V ervan, geen
délai de prescription spécifique pour les contestations en rapport specifieke verjaringstermijn bepaald voor de betwistingen betreffende
avec l'article 73, il faut raisonnablement considérer que le artikel 73, dient redelijkerwijze te worden aangenomen dat de wetgever
législateur n'a pas voulu rendre ces contestations imprescriptibles et die betwistingen niet onverjaarbaar heeft willen maken en dat
que par conséquent c'est le délai de droit commun, à savoir celui de bijgevolg de termijn van het gemeen recht te dezen van toepassing is,
l'article 2262bis du Code civil, qui s'applique en l'espèce. namelijk die van artikel 2262bis van het Burgerlijk Wetboek.
B.3. Les abus sanctionnés par l'article 157, alinéa 1er, ne peuvent B.3. De bij artikel 157, eerste lid, bestrafte misbruiken kunnen
être constatés qu'après un examen minutieux du comportement adopté par slechts worden vastgesteld na een minutieus onderzoek van het gedrag
le médecin prescripteur. Ce comportement doit nécessairement être van de voorschrijvende arts. Dat gedrag moet noodzakelijkerwijze
apprécié sur une période suffisamment longue et la sanction peut worden beoordeeld over een voldoende lange periode en de sanctie kan
consister en une récupération totale ou partielle des dépenses. bestaan in een gehele of gedeeltelijke terugvordering van de uitgaven.
En raison de ces éléments spécifiques, il n'est pas discriminatoire de Wegens die specifieke redenen is het niet discriminerend te voorzien
rendre applicable un délai de prescription supérieur à celui des in een langere verjaringstermijn dan die welke geldt voor de strafbare
infractions pénales visées aux articles 170 et 171 de la loi précitée feiten bedoeld in de artikelen 170 en 171 van de voormelde wet en die
et de ne pas faire varier ce délai en fonction de la bonne ou mauvaise termijn niet te laten variëren naar gelang van de goede of de kwade
foi de l'intéressé comme le fait l'article 174, alinéa 3, de la même trouw van de betrokkene, zoals artikel 174, derde lid, van dezelfde
loi. wet doet.
B.4. Les deux questions préjudicielles appellent une réponse négative. B.4. De beide vragen dienen ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de Artikel 157 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor
santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, ne viole pas les geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli
articles 10 et 11 de la Constitution. 1994, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 12 mars 2003. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 12 maart 2003.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^