Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 22/2003 du 12 février 2003 Numéro du rôle : 2329 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 21 des lois sur les pensions de réparation, coordonnées le 5 octobre 1948, avant sa modification par la loi du La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...)"
Extrait de l'arrêt n° 22/2003 du 12 février 2003 Numéro du rôle : 2329 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 21 des lois sur les pensions de réparation, coordonnées le 5 octobre 1948, avant sa modification par la loi du La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...) Uittreksel uit arrest nr. 22/2003 van 12 februari 2003 Rolnummer 2329 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21 van de wetten op de vergoedingspensioenen, samengeordend op 5 oktober 1948, vóór de wijziging ervan bij de wet van Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fra(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 22/2003 du 12 février 2003 Uittreksel uit arrest nr. 22/2003 van 12 februari 2003
Numéro du rôle : 2329 Rolnummer 2329
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 21 des lois In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21 van de wetten
sur les pensions de réparation, coordonnées le 5 octobre 1948, avant op de vergoedingspensioenen, samengeordend op 5 oktober 1948, vóór de
sa modification par la loi du 17 juillet 1991, et à l'article 22 des wijziging ervan bij de wet van 17 juli 1991, en artikel 22 van
mêmes lois coordonnées, tel qu'il a été remplacé par la loi du 7 juin dezelfde samengeordende wetten, zoals vervangen bij de wet van 7 juni
1989 instaurant de nouvelles mesures en faveur des victimes de la 1989 « houdende instelling van nieuwe maatregelen van de
guerre, posée par le Conseil d'Etat. oorlogsslachtoffers », gesteld door de Raad van State.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée L. François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman,
du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêt no 102.425 du 8 janvier 2002 en cause de l'Etat belge contre Bij arrest nr. 102.425 van 8 januari 2002 in zake de Belgische Staat
X, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le tegen X, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
24 janvier 2002, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle ingekomen op 24 januari 2002, heeft de Raad van State de volgende
suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 21 des lois sur les pensions de réparation, coordonnées le « Schenden artikel 21 van de wetten op de vergoedingspensioenen,
5 octobre 1948, tel qu'il était applicable avant sa modification par samengeordend op 5 oktober 1948, zoals van toepassing vóór de
l'article 2 de la loi du 17 juillet 1991, en ce qui concerne la wijziging ervan bij artikel 2 van de wet van 17 juli 1991, wat het
pension de réparation du conjoint survivant d'un invalide militaire, vergoedingspensioen voor de langstlevende echtgenoot van een invalide
et l'article 22 des mêmes lois coordonnées, tel qu'il a été remplacé militair betreft, en artikel 22 van dezelfde samengeordende wetten,
et modifié par les articles 9, 1o, et 19 de la loi du 7 juin 1989 vervangen en gewijzigd bij de artikelen 9, 1o, en 19 van de wet van 7
juni 1989 ' houdende instelling van nieuwe maatregelen van de
instaurant de nouvelles mesures en faveur des victimes de la guerre, oorlogsslachtoffers ', junctis , enerzijds, artikel 1 van de wet van
combinés, d'une part, avec l'article 1er de la loi du 24 avril 1958 24 april 1958 tot toekenning, onder sommige voorwaarden, van een
accordant, sous certaines conditions, une pension aux veuves de guerre pensioen aan de weduwen die na het schadelijk feit in het huwelijk
qui ont épousé après le fait dommageable un bénéficiaire des lois sur
les pensions de réparation, créant une rente de combattant et de zijn getreden met een gerechtigde van de wetten op de
captivité en faveur des combattants, des prisonniers politiques et des vergoedingspensioenen, tot het instellen van een strijdersrente en een
prisonniers de guerre de 1940-1945 et réalisant certains ajustements gevangenschapsrente ten voordele van de strijders, de politieke
en matière de rente pour chevrons de front, tel que cet article a été gevangenen en de krijgsgevangenen van 1940-1945 en ter verwezenlijking
van sommige aanpassingen inzake frontstrepen, gewijzigd bij artikel 13
modifié par l'article 13 de la loi du 17 juillet 1975 modifiant et van de wet van 17 juli 1975 tot wijziging en aanvulling van de
complétant la législation relative aux pensions et rentes de guerre et wetgeving betreffende de oorlogspensioenen en -renten, en van de
la législation relative aux pensions de retraite des agents du secteur wetgeving betreffende de rustpensioenen van de personeelsleden van de
public, par l'article 17 de la loi du 9 juillet 1976 modifiant et openbare sector, bij artikel 17 van de wet van 9 juli 1976 tot
complétant la législation relative aux pensions et rentes de guerre et wijziging en aanvulling van de wetgeving betreffende de
à l'allocation tenant lieu de pension en faveur de certains anciens oorlogspensioenen en -renten en de als pensioen geldende
tegemoetkoming ten behoeve van zekere gewezen militairen en tot
militaires et adaptant la législation relative auxdites pensions et aanpassing van de wetgeving betreffende vermelde pensioenen en renten
rentes aux modifications apportées à certains articles du Code civil aan sommige gewijzigde artikelen van het Burgerlijk Wetboek en het
et du Code judiciaire et par l'article 10, 1o, de la loi du 7 juin Gerechtelijk Wetboek, en bij artikel 10, 1o, van de wet van 7 juni
1989 instaurant de nouvelles mesures en faveur des victimes de la 1989 ' houdende instelling van nieuwe maatregelen van de
guerre, et combinés, d'autre part, avec l'article 15 de la loi du 4 oorlogsslachtoffers ', en, anderzijds, artikel 15 van de wet van 4
juin 1982 réformant le régime de pension des veuves de guerre, tel que juni 1982 tot wijziging van de pensioenregeling der oorlogsweduwen,
cet article a été modifié par les articles 23, 3o, et 27, 10o, de la gewijzigd bij de artikelen 23, 3o, en 27, 10o, van de wet van 7 juni
loi du 7 juin 1989 instaurant de nouvelles mesures en faveur des 1989 ' houdende instelling van nieuwe maatregelen van de
victimes de la guerre ainsi que par l'article 31 de la loi du 18 mai oorlogsslachtoffers ' alsook bij artikel 31 van de wet van 18 mei 1998
1998 modifiant la législation relative aux pensions et aux rentes de tot wijziging van de wetgeving betreffende de oorlogspensioenen en
guerre, violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que -renten, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre de voormelde
les dispositions précitées n'accordent pas la même pension aux bepalingen niet hetzelfde pensioen toekennen aan de langstlevende
conjoints survivants d'un invalide de guerre décédé avant le 1er echtgenoten van een vóór 1 januari 1982 overleden oorlogsinvalide
janvier 1982 selon que le mariage a été contracté antérieurement ou naargelang het huwelijk werd gesloten vóór of na het schadelijke feit
postérieurement au fait dommageable à l'origine de l'invalidité ? » dat de oorzaak van de invaliditeit is ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen
B.1.1. Les articles 21 et 22 des lois sur les pensions de réparation, B.1.1. De artikelen 21 en 22 van de wetten op de
coordonnées le 5 octobre 1948, sur lesquels porte la question vergoedingspensioenen, samengeordend op 5 oktober 1948, waarop de
préjudicielle, énonçaient, dans la rédaction qui leur avait été donnée prejudiciële vraag betrekking heeft, stelden, in de formulering die
par les dispositions visées par cette question : daaraan werd gegeven bij de in die vraag bedoelde bepalingen :
«

Art. 21.Le conjoint survivant d'une personne susceptible de

«

Art. 21.De langstlevende echtgenoot van een persoon die het

bénéficier du titre Ier peut prétendre à une pension à condition que voordeel van titel I kan genieten, kan aanspraak maken op een pensioen
leur mariage soit antérieur au fait dommageable imputable au service, op voorwaarde dat hun huwelijk dagtekent van vóór het aan de dienst of
ou aux prestations fournies et qu'il soit reconnu que le décès du de geleverde prestaties te wijten schadelijk feit en dat bevonden
conjoint est la conséquence directe du fait dommageable invoqué. wordt dat het overlijden van de echtgenoot het rechtstreeks gevolg is
van het aangevoerde schadelijk feit.

Art. 22.§ 1er. Le taux annuel de la pension visée à l'article 21 est

Art. 22.§ 1. Het jaarlijks bedrag van het pensioen bedoeld in artikel

fixé à 351 836 francs. 21 wordt bepaald op 351 836 frank.
§ 2. Sauf dans le cas où la victime a été tuée par le fait dommageable § 2. Behalve in het geval dat het slachtoffer door het schadelijk feit
ou est décédée dans les cinq ans du fait dommageable, des suites de werd gedood of binnen de vijf jaar na het schadelijk feit aan de
blessure, de traumatisme, ou d'accident au sens de l'article 4, les gevolgen van een kwetsuur, traumatisme of ongeval in de zin van
commissions des pensions de réparation peuvent décider de ramener le artikel 4 overleed, kunnen de commissies voor vergoedingspensioenen
taux prévu au § 1er à 229 532 francs lorsqu'elles estiment qu'il résulte des faits de la cause que des facteurs étrangers, postérieurs au fait dommageable, sont intervenus pour un quart au moins dans les causes réelles du décès, la pension étant obligatoirement ramenée à ce taux lorsque le décès se situe plus de quinze ans, mais moins de vingt-cinq ans après le fait dommageable. Lorsque des facteurs étrangers interviennent pour une moitié au moins ou que le décès se situe vingt-cinq ans ou plus après le fait dommageable, le taux prévu au § 1er est ramené à 153 016 francs. » B.1.2. La question préjudicielle combine les deux dispositions beslissen het in § 1 bepaalde bedrag terug te brengen tot 229 532 frank, wanneer ze oordelen dat uit de toedracht der zaak blijkt dat het overlijden in werkelijkheid voor minstens een vierde werd veroorzaakt door vreemde factoren die zich na het schadelijk feit hebben voorgedaan. Het pensioen wordt verplicht teruggebracht tot dit bedrag wanneer het overlijden zich meer dan vijftien jaar maar minder dan vijfentwintig jaar na het schadelijk feit voordoet. Wanneer het overlijden voor minstens de helft aan vreemde factoren te wijten is of zich vijfentwintig jaar of meer na het schadelijk feit voordoet, wordt het in § 1 bepaalde bedrag teruggebracht tot 153 016 frank. » B.1.2. In de prejudiciële vraag worden de beide voormelde bepalingen
précitées avec deux autres dispositions que le Conseil d'Etat prend en gelezen in samenhang met twee andere bepalingen die door de Raad van
considération dans la rédaction qui leur avait été donnée par les State in overweging worden genomen in de formulering die eraan was
dispositions visées par la question préjudicielle. gegeven in de in de prejudiciële vraag bedoelde bepalingen.
La première est l'article 1er de la loi du 24 avril 1958 accordant, De eerste bepaling is artikel 1 van de wet van 24 april 1958 « tot
sous certaines conditions, une pension aux veuves d'un bénéficiaire toekenning, onder sommige voorwaarden, van een pensioen aan de weduwen
die na het schadelijk feit in het huwelijk zijn getreden met een
des lois sur les pensions de réparation, créant une rente de gerechtigde van de wetten op de vergoedingspensioenen, tot het
combattant et de captivité en faveur des combattants, des prisonniers instellen van een strijdersrente en een gevangenschapsrente ten
politiques et des prisonniers de guerre de 1940-1945 et réalisant voordele van de strijders, de politieke gevangenen en de
certains ajustements en matière de rente pour chevrons de front, krijgsgevangenen van 1940-1945 en ter verwezenlijking van sommige
veuves qui ont épousé ce bénéficiaire après le fait dommageable. Dans aanpassingen inzake frontstrepen ». In die formulering stelde dat
ladite rédaction, cet article énonçait : artikel :
«

Art. 1er.§ 1er. Peuvent faire valoir leurs titres à une pension

«

Art. 1.§ 1. Mogen hun rechten doen gelden op een pensioen, waarvan

dont le taux annuel est fixé à 52 068 francs : het jaarlijks bedrag wordt vastgesteld op 52 068 frank :
1o les veuves qui ont épousé une des personnes visées aux articles 49, 1o de weduwen die met één der bij de artikelen 49, 50 en 51 van de op
50 et 51 des lois sur les pensions de réparation coordonnées le 5 5 oktober 1948 samengeordende wetten op de vergoedingspensioenen,
octobre 1948, ainsi qu'aux articles 2 et 57, § 1er, des mêmes lois alsmede bij de artikelen 2 en 57, § 1, van dezelfde samengeordende
coordonnées, et qui ont pu se réclamer de l'article 1er, alinéa 1er, wetten, bedoelde personen in het huwelijk zijn getreden en de
toepassing van artikel 1, eerste lid, van deze wetten hebben kunnen
desdites lois, pour autant que le mariage ait été contracté soit dans inroepen, mits het huwelijk werd aangegaan hetzij binnen de termijn
le délai de cinq ans à compter de la date de la rentrée de l'époux van vijf jaar te rekenen van de datum van de terugkeer van de
dans ses foyers, soit avant le 1er juillet 1961 s'il n'a pas été contracté dans ledit délai. echtgenoot in zijn haardstede, hetzij vóór 1 juli 1961 indien het niet
Dans ce dernier cas, la veuve dont le mariage a été contracté après le binnen de voornoemde termijn werd aangegaan.
28 septembre 1950 ne pourra bénéficier de la pension qu'à partir du In dit laatste geval bekomt de weduwe die na 28 september 1950 in het
premier jour du mois qui suit celui au cours duquel elle atteint l'âge huwelijk is getreden, het genot van het pensioen slechts vanaf de
de 45 ans. eerste dag van de maand volgend op die waarin zij de leeftijd van 45
jaar bereikt.
2o Les veuves qui ont épousé au plus tard cinq ans après le fait 2o De weduwen die ten laatste vijf jaar na het schadelijk feit in het
dommageable une des personnes visées à l'article 57, § 2, des mêmes huwelijk getreden zijn met één der personen, bedoeld bij artikel 57, §
lois, remplacé par la loi du 26 juillet 1952. 2, van dezelfde wetten, vervangen door de wet van 26 juli 1952.
3o Les veuves qui ont épousé dans les cinq ans de sa rentrée en 3o De weduwen die binnen de vijf jaar na zijn terugkeer in België en
Belgique, et au plus tard le 17 juillet 1960, un militaire ayant uiterlijk op 17 juli 1960, in het huwelijk zijn getreden met een
participé à la campagne de Corée. militair die deelgenomen heeft aan de veldtocht in Korea.
§ 2. La veuve doit établir : § 2. De weduwe moet bewijzen :
1o Si la reconnaissance n'en a pas eu lieu antérieurement à l'occasion 1o indien dit niet vroeger bij gelegenheid van een door de overledene
d'une demande de pension d'invalidité introduite par le défunt, que la ingediende aanvraag om invaliditeitspensioen is erkend, dat de
blessure, la maladie ou son aggravation à laquelle elle attribue le kwetsuur, de ziekte of haar verergering waaraan zij het overlijden van
décès de son mari est due au fait du service de la captivité ou des haar echtgenoot toeschrijft, te wijten is aan het feit van de dienst,
prestations accomplies au sens de l'article 2 des lois coordonnées sur de gevangenschap of de volbrachte prestaties in de zin van artikel 2
les pensions de réparation; van de samengeordende wetten op de vergoedingspensioenen;
2o Qu'il existe une relation totale ou partielle de cause à effet 2o dat er een geheel of gedeeltelijk oorzakelijk verband bestaat
entre ladite blessure, la maladie ou son aggravation et le décès. tussen bedoelde kwetsuur, bedoelde ziekte of haar verergering en het overlijden.
§ 3. Ne peuvent prétendre à la pension prévue par le présent article : § 3. Kunnen op het bij dit artikel voorziene pensioen geen aanspraak maken :
Les veuves dont le mariage n'a pas duré un an au moins. De weduwen wier huwelijk niet ten minste één jaar heeft geduurd.
§ 4. Les commissions prévues à l'article 45 des lois sur les pensions de réparation statuent sur les demandes de pension introduites à la faveur du présent article. Lorsqu'elles constatent que des facteurs étrangers, postérieurs au fait dommageable sont intervenus pour un quart ou pour la moitié dans les causes réelles du décès, elles réduisent la pension d'un quart ou de moitié. Ces réductions sont appliquées d'office lorsque le décès a lieu respectivement quinze et vingt-cinq ans après le fait dommageable. § 5. Le présent article ne porte pas préjudice à l'application des § 4. De in artikel 45 van de samengeordende wetten op de vergoedingspensioenen voorziene commissiën beslissen over de op grond van onderhavig artikel ingediende pensioenaanvragen. Wanneer zij vaststellen dat vreemde factoren, daterend van na het schadelijk feit, voor een vierde of voor de helft zijn tussengekomen in de wezenlijke oorzaken van het overlijden, verminderen zij het pensioen met een vierde of met de helft. Deze verminderingen worden van ambtswege toegepast als het overlijden onderscheidenlijk vijftien en vijf en twintig jaar na het schadelijk feit plaats heeft. § 5. Dit artikel doet geen afbreuk aan de toepassing van het bepaalde
dispositions de l'article 24 des lois coordonnées sur les pensions de van artikel 24 van de samengeordende wetten op de
réparation, complété par l'article unique de la loi du 22 décembre 1949. » vergoedingspensioenen, aangevuld door het enig artikel van de wet van 22 december 1949. »
La seconde disposition est l'article 15 de la loi du 4 juin 1982 De tweede bepaling is artikel 15 van de wet van 4 juni 1982 tot
réformant le régime de pension des veuves de guerre, qui, dans la wijziging van de pensioenregeling der oorlogsweduwen, die, in de in
rédaction prise en considération, énonçait : overweging genomen formulering, luidde :
«

Art. 15.§ 1er. La présente loi entre en vigueur le 1er janvier

«

Art. 15.§ 1. De onderhavige wet treedt in werking op 1 januari

1982. 1982.
§ 2. [...] § 2. [...]
§ 3. Les conjoints et orphelins d'invalides visés à l'article 1er et § 3. De echtgenoten en wezen van de in artikel 1 bedoelde invaliden
décédés à partir du 1er janvier 1982 ne peuvent, du chef de cet vanaf 1 januari 1982, kunnen uit hoofde van deze invalide geen
invalide, prétendre à la pension de guerre prévue par les lois aanspraak maken op het oorlogspensioen voorzien in de samengeordende
coordonnées sur les pensions militaires, les lois coordonnées sur les wetten op de militaire pensioenen, de samengeordende wetten op de
pensions de réparation, la loi du 24 avril 1958 ou celle du 8 juillet vergoedingspensioenen, de wet van 24 april 1958 of die van 8 juli
1970; néanmoins, le bénéfice de la pension prévue à l'article 24 des 1970; het voordeel van het pensioen voorzien in artikel 24 van de
lois coordonnées sur les pensions de réparation ou à l'article 20 de samengeordende wetten op de vergoedingspensioenen of in artikel 20 van
la loi du 8 juillet 1970 reste maintenu en faveur des conjoints non de wet van 8 juli 1970 blijft niettemin behouden ten gunste van de
remariés et des orphelins. » niet-hertrouwde echtgenoten en de wezen. »
Quant à l'objet de la différence de traitement Ten aanzien van het onderwerp van het verschil in behandeling
B.2.1. L'article 21 des lois coordonnées du 5 octobre 1948, précité, B.2.1. Het voormelde artikel 21 van de op 5 oktober 1948
qui avait ouvert aux conjoints survivants des invalides militaires le gecoördineerde wetten, waarbij voor de langstlevende echtgenoten van
droit à une pension à condition, notamment, que le mariage soit invalide militairen het recht op een pensioen werd geopend, op
voorwaarde met name dat het huwelijk dateerde van vóór het feit dat de
antérieur au fait ayant causé l'invalidité, fut modifié par l'article invaliditeit heeft veroorzaakt, werd gewijzigd bij artikel 1 van de
1er de la loi du 17 juillet 1991 : celle-ci supprime cette condition wet van 17 juli 1991, die de voorwaarde dat het huwelijk moet
dagtekenen van vóór het schadelijke feit heeft opgeheven (Parl. St. ,
d'antériorité du mariage (Doc. parl. , Sénat, 1990-1991, no 1133-1, p. Senaat, 1990-1991, nr. 1133-1, p. 2) door aan dat artikel de volgende
2) en donnant à cet article la rédaction suivante : formulering te geven :
«

Art. 21.Le conjoint survivant d'une personne susceptible de

«

Art. 21.De langstlevende echtgenoot van een persoon die het

bénéficier du titre Ier peut prétendre à une pension à la condition voordeel van titel I kan genieten, kan aanspraak maken op een pensioen
qu'il soit reconnu que le décès du conjoint est la conséquence directe op voorwaarde dat bevonden wordt dat het overlijden van de echtgenoot
du fait dommageable invoqué. het rechtstreeks gevolg is van het aangevoerde schadelijk feit.
En cas de mariage contracté après le fait dommageable, l'alinéa Indien het huwelijk na het schadelijk feit gesloten werd, is het
premier ne s'applique que pour autant que le mariage ait été contracté eerste lid slechts van toepassing voor zover het huwelijk minder dan
moins de dix ans après le fait dommageable et qu'il ait duré un an tien jaar na het schadelijk feit gesloten werd en het ten minste één
minimum. » jaar geduurd heeft. »
B.2.2. Le texte de l'article 21 ainsi modifié ne distingue pas entre B.2.2. De aldus gewijzigde tekst van artikel 21 maakt geen onderscheid
les conjoints survivants d'invalides militaires du temps de paix et tussen de langstlevende echtgenoten van invalide militairen in
les conjoints survivants d'invalides militaires du temps de guerre. vredestijd en de langstlevende echtgenoten van invalide militairen in
oorlogstijd. De Raad van State, die zich in het verwijzingsarrest
Mais, se fondant sur les travaux préparatoires de la loi du 17 juillet baseert op de parlementaire voorbereiding van de wet van 17 juli 1991,
1991, le Conseil d'Etat estime, dans l'arrêt de renvoi, que l'article is echter van mening dat artikel 1 van die wet tot wijziging van dat
1er de cette loi modifiant cet article 21 ne concerne que les artikel 21 enkel betrekking heeft op de langstlevende echtgenoten van
conjoints survivants d'invalides militaires du temps de paix. invalide militairen in vredestijd.
Il s'ensuit que, dans cette interprétation, la condition d'antériorité Daaruit volgt dat, in die interpretatie, de voorwaarde dat het
du mariage fut maintenue en ce qui concerne les conjoints survivants huwelijk moet dagtekenen van vóór het schadelijke feit behouden werd
d'invalides militaires du temps de guerre. wat betreft de langstlevende echtgenoten van invalide militairen in oorlogstijd.
B.2.3. La loi du 24 avril 1958 et la loi du 4 juin 1982 - cette B.2.3. De wet van 24 april 1958 en de wet van 4 juni 1982 - die
dernière, contrairement aux lois de 1948 et de 1958, n'exigeant pas laatste vereist niet dat, in tegenstelling tot de wetten van 1948 en
1958, er een oorzakelijk verband wordt aangetoond tussen het
que soit établi le lien de causalité entre le fait de guerre à oorlogsfeit dat aan de oorsprong ligt van de invaliditeit, en het
l'origine de l'invalidité et le décès - ont certes ouvert le droit à overlijden - hebben weliswaar het recht op een pensioen geopend dat
une pension qui n'est pas fonction de la date du mariage mais le niet afhankelijk is van de datum van het huwelijk maar de Raad van
Conseil d'Etat constate dans l'arrêt a quo que les prestations que ces State stelt in het verwijzingsarrest vast dat de uitkeringen waarin
lois prévoient sont moindres que celles prévues par les lois die wetten voorzien, minder hoog zijn dan die welke waarin wordt
coordonnées du 5 octobre 1948, ce sur quoi les parties s'accordent voorzien in de gecoördineerde wetten van 5 oktober 1948, en dat
également. daarover de partijen het ook eens zijn.
B.2.4. En tant qu'il interdit aux bénéficiaires de la loi du 4 juin B.2.4. In zoverre artikel 15, § 3, van de wet van 4 juni 1982 de
1982 de prétendre à la pension prévue par les lois coordonnées du 5 begunstigden van die wet verbiedt aanspraak te maken op het in de op 5
octobre 1948 lorsque l'invalide est décédé après le 1er janvier 1982, oktober 1948 samengeordende wetten bedoelde pensioen wanneer de
l'article 15, § 3, de cette loi du 4 juin 1982 a certes pour invalide overleden is na 1 januari 1982, heeft het weliswaar, zoals in
conséquence, comme le constate la question préjudicielle, que des de prejudiciële vraag wordt vastgesteld, tot gevolg dat identieke
prestations identiques sont dans ce cas octroyées au conjoint uitkeringen in dat geval worden toegekend aan de langstlevende
survivant, quelle que soit la date du mariage. Mais il reste que les echtgenoot, ongeacht de datum van het huwelijk. In de in het geding
dispositions en cause maintiennent une différence de traitement en ce zijnde bepalingen wordt evenwel een verschil in behandeling
qui concerne les conjoints survivants des invalides du temps de guerre gehandhaafd wat betreft de langstlevende echtgenoten van de invaliden
décédés avant le 1er janvier 1982 : ceux dont le mariage précède le in oorlogstijd die overleden zijn vóór 1 januari 1982 : diegenen wier
fait générateur de l'invalidité bénéficient, en vertu des lois huwelijk dateert van vóór het feit dat de invaliditeit heeft
coordonnées du 5 octobre 1948, d'une pension d'un niveau plus élevé veroorzaakt genieten, krachtens de op 5 oktober 1948 samengeordende
wetten, een hoger pensioen dan het pensioen dat krachtens de wet van
que celle attribuée, en vertu de la loi du 24 avril 1958, à ceux dont 24 april 1958 wordt toegekend aan diegenen wier huwelijk dateert van
le mariage a suivi le fait générateur de l'invalidité. na het feit dat de invaliditeit heeft veroorzaakt.
Quant au fond Ten gronde
B.3.1. Les raisons qui ont conduit à octroyer, sans avoir égard à la B.3.1. De redenen die, zonder rekening te houden met de datum van het
date du mariage, une pension identique aux conjoints survivants des huwelijk, ertoe hebben geleid dat eenzelfde pensioen wordt toegekend
aan de langstlevende echtgenoten van de invalide militairen in
invalides militaires du temps de paix (loi du 17 juillet 1991) comme vredestijd (wet van 17 juli 1991) en de langstlevende echtgenoten van
aux conjoints survivants des invalides militaires du temps de guerre de invalide militairen in oorlogstijd die zijn overleden na 1 januari
décédés après le 1er janvier 1982 (loi du 4 juin 1982) s'opposent à ce 1982 (wet van 4 juni 1982), verzetten zich ertegen dat het verantwoord
qu'il soit considéré comme justifié que la date du mariage crée, en ce wordt geacht dat de datum van het huwelijk, wat betreft de
qui concerne les conjoints survivants des invalides militaires du langstlevende echtgenoten van de invalide militairen in oorlogstijd
temps de guerre décédés avant le 1er janvier 1982, la différence de die zijn overleden vóór 1 januari 1982, het verschil in behandeling in
traitement soumise au contrôle de la Cour : les dispositions en cause het leven roept dat ter toetsing aan het Hof wordt voorgelegd :
visant à réparer les dommages subis par les militaires (et par leurs aangezien de in het geding zijnde bepalingen ertoe strekken de door de
ayants droit) du fait de la guerre, la circonstance que leur mariage militairen (en hun rechthebbenden) door de oorlog geleden schade te
serait postérieur ou antérieur à ceux de ces dommages qui auraient herstellen, verantwoordt de omstandigheid dat hun huwelijk zou dateren
causé une invalidité ouvrant un droit à une pension de réparation ne van vóór of na de schade die een invaliditeit zou hebben veroorzaakt
justifie pas qu'un sort différent soit fait à leurs ayants droit. die een recht op een vergoedingspensioen opent, niet dat aan hun
C'est en effet déjà en considérant que la guerre, dont résulte le fait rechthebbenden een verschillend lot zou worden voorbehouden. Het is
dommageable ayant créé l'invalidité, avait pu retarder des mariages immers reeds omdat de wetgever oordeelde dat de oorlog, waaruit het
que le législateur avait octroyé aux intéressés le bénéfice de la schadelijke feit voortvloeit dat de invaliditeit heeft veroorzaakt,
huwelijken vermocht uit te stellen, dat hij aan de betrokkenen het
pension prévue par la loi du 24 avril 1958 : voordeel van het in de wet van 24 april 1958 bedoelde pensioen had
« A différentes reprises, les groupements d'invalides de guerre et toegekend : « Herhaalde malen hebben de groeperingen van oorlogsinvaliden en van
d'ayants droit ont réclamé une modification à cette législation en rechthebbenden een wijziging aan deze wetgeving gevraagd ten voordele
faveur des veuves qui avaient épousé une victime de la guerre après le van de weduwen die na het schadelijk feit met een oorlogsslachtoffer
fait dommageable. in het huwelijk waren getreden.
Ils invoquaient, à l'appui de leur revendication, le cas des fiancées Tot staving van hun eis riepen zij de gevallen in van de verloofden
de 1939-1940 qui ont attendu pendant plusieurs années le retour d'un van 1939-1940 die gedurende verscheidene jaren op de terugkeer van een
prisonnier de guerre avant de pouvoir contracter mariage. krijgsgevangene hebben gewacht vooraleer in het huwelijk te kunnen
Le Gouvernement a estimé pouvoir répondre à ce voeu concernant une treden. De Regering heeft geoordeeld op deze wens voor een categorie van
catégorie de personnes dont le sort est certainement digne d'intérêt, personen wier lot stellig belangstelling verdient, te mogen ingaan
en prévoyant en leur faveur une pension lorsque le décès du mari est door, te hunnen voordele, een pensioen te voorzien zo het overlijden
dû au fait de la guerre. » (Doc. parl. , Chambre, 1957-1958, no 887/1, van de echtgenoot te wijten is aan het feit van de oorlog. » (Parl.
p. 2) B.3.2. Sans doute le Conseil des ministres fait-il valoir que la loi St. , Kamer, 1957-1958, nr. 887/1, p. 2)
du 4 juin 1982, qui ne fait pas de distinction en fonction de la date du mariage, tend, en n'exigeant plus que soit établi le lien de causalité entre le fait de guerre et le décès, à assurer un revenu au conjoint survivant plutôt qu'à lui accorder la réparation prévue par les lois coordonnées de 1948. Mais il reste que cette loi a maintenu le régime des lois coordonnées pour les ayants droit des invalides décédés avant le 1er janvier 1982; la circonstance que coexistent plusieurs régimes, dont les conditions d'application (en l'espèce, B.3.2. De Ministerraad doet weliswaar gelden dat de wet van 4 juni 1982, waarin geen onderscheid wordt gemaakt op basis van de datum van het huwelijk, doordat zij niet langer vereist dat een oorzakelijk verband wordt aangetoond tussen het oorlogsfeit en het overlijden, ertoe strekt een inkomen te garanderen aan de langstlevende echtgenoot veeleer dan die echtgenoot het in de samengeordende wetten van 1948 bedoelde herstel toe te kennen. Niettemin blijft het feit dat die wet het stelsel van de samengeordende wetten heeft gehandhaafd voor de rechthebbenden van de invaliden die zijn overleden vóór 1 januari 1982; de omstandigheid dat verscheidene stelsels naast elkaar bestaan, waarvan de toepassingsvoorwaarden (te dezen, de datum van overlijden
date du décès antérieure ou non à 1982 et lien de causalité entre les al dan niet voorafgaand aan 1982 en het oorzakelijk verband tussen het
faits de guerre et le décès) ou les effets sont régis de manière oorlogsfeit en het overlijden) of de gevolgen op verschillende wijze
différente, n'est pas de nature à justifier la différence de worden geregeld, is niet van dien aard dat ze het in het geding zijnde
traitement mise en cause. verschil in behandeling kan verantwoorden.
B.3.3. La question préjudicielle appelle une réponse positive. B.3.3. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 21 des lois sur les pensions de réparation, coordonnées le 5 Artikel 21 van de wetten op de vergoedingspensioenen, samengeordend op
octobre 1948, tel qu'il était applicable avant sa modification par 5 oktober 1948, zoals van toepassing vóór de wijziging ervan bij
l'article 2 de la loi du 17 juillet 1991, en ce qui concerne la artikel 2 van de wet van 17 juli 1991, wat het vergoedingspensioen
pension de réparation du conjoint survivant d'un invalide militaire, voor de langstlevende echtgenoot van een invalide militair betreft, en
et l'article 22 des mêmes lois coordonnées, tel qu'il a été remplacé artikel 22 van dezelfde samengeordende wetten, zoals vervangen en
et modifié par les articles 9, 1o, et 19 de la loi du 7 juin 1989 gewijzigd bij de artikelen 9, 1o, en 19 van de wet van 7 juni 1989 «
instaurant de nouvelles mesures en faveur des victimes de la guerre, houdende instelling van nieuwe maatregelen van de oorlogsslachtoffers
violent les articles 10 et 11 de la Constitution. », schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 12 février 2003. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 12 februari 2003.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^