Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 15/2003 du 28 janvier 2003 Numéro du rôle : 2275 En cause : la question préjudicielle relative au numéro XXXI, § 1 er , 4 o , du tableau A annexé à l'arrêté royal n o 20 du 20 juillet La Cour d'arbitrage, composée des juges L. François et M. Bossuyt, faisant fonction de présiden(...)"
Extrait de l'arrêt n° 15/2003 du 28 janvier 2003 Numéro du rôle : 2275 En cause : la question préjudicielle relative au numéro XXXI, § 1 er , 4 o , du tableau A annexé à l'arrêté royal n o 20 du 20 juillet La Cour d'arbitrage, composée des juges L. François et M. Bossuyt, faisant fonction de présiden(...) Uittreksel uit arrest nr. 15/2003 van 28 januari 2003 Rolnummer 2275 In zake : de prejudiciële vraag betreffende het nummer XXXI, § 1, 4 o , van tabel A als bijlage bij het koninklijk besluit nr. 20 van 20 juli 1970 tot vasts Het Arbitragehof, samengesteld uit de rechters L. François en M. Bossuyt, waarnemend voorzitter(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 15/2003 du 28 janvier 2003 Uittreksel uit arrest nr. 15/2003 van 28 januari 2003
Numéro du rôle : 2275 Rolnummer 2275
En cause : la question préjudicielle relative au numéro XXXI, § 1er, 4o, In zake : de prejudiciële vraag betreffende het nummer XXXI, § 1, 4o,
du tableau A annexé à l'arrêté royal no 20 du 20 juillet 1970 fixant van tabel A als bijlage bij het koninklijk besluit nr. 20 van 20 juli
1970 tot vaststelling van de tarieven van de belasting over de
le taux de la taxe sur la valeur ajoutée et déterminant la répartition toegevoegde waarde en tot indeling van de goederen en de diensten bij
des biens et des services selon ces taux, posée par le Tribunal de die tarieven, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te
première instance de Charleroi. Charleroi.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des juges L. François et M. Bossuyt, faisant fonction de samengesteld uit de rechters L. François en M. Bossuyt, waarnemend
présidents, et des juges R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. voorzitters, en de rechters R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Snappe,
Moerman et E. Derycke, assistée du greffier L. Potoms, présidée par le J.-P. Moerman en E. Derycke, bijgestaan door de griffier L. Potoms,
juge L. François, onder voorzitterschap van rechter L. François,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 10 octobre 2001 en cause de F. Lambert contre l'Etat Bij vonnis van 10 oktober 2001 in zake F. Lambert tegen de Belgische
belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
le 18 octobre 2001, le Tribunal de première instance de Charleroi a ingekomen op 18 oktober 2001, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te
posé la question préjudicielle suivante : Charleroi de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'arrêté royal no 20 du 20 juillet 1970, en son annexe table A XXXI, « Is het koninklijk besluit nr. 20 van 20 juli 1970, in zijn bijlage
§ 1er, point 4, est-il contraire au principe d'égalité consacré par tabel A, XXXI, § 1, punt 4, strijdig met het gelijkheidsbeginsel
l'article 10 de la Constitution en tant qu'il instaure une distinction vervat in artikel 10 van de Grondwet, doordat het een onderscheid
entre les entrepreneurs enregistrés ou non et, plus précisément, en invoert tussen de al dan niet geregistreerde aannemers, en meer
bepaald doordat het de niet-geregistreerde aannemer die dezelfde
tant qu'il impose à l'entrepreneur non enregistré effectuant les mêmes werkzaamheden verricht als een geregistreerde aannemer, verplicht een
prestations qu'un entrepreneur enregistré de réclamer une taxe sur la hogere belasting over de toegevoegde waarde aan te rekenen dan de
valeur ajoutée plus importante que l'entrepreneur enregistré ? » geregistreerde aannemer ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur le numéro XXXI, § 1er, 4o, du B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op het nummer XXXI, § 1, 4o,
van tabel A als bijlage bij het bij wet bekrachtigde koninklijk
tableau A annexé à l'arrêté royal no 20 du 20 juillet 1970, fixant les besluit nr. 20 van 20 juli 1970 tot vaststelling van de tarieven van
taux de la taxe sur la valeur ajoutée et déterminant la répartition de belasting over de toegevoegde waarde en tot indeling van de
des biens et des services selon ces taux, disposition confirmée par la goederen en de diensten bij die tarieven.
loi. Le numéro XXXI de ce tableau - lequel tableau précise les biens et Het nummer XXXI van die tabel - een tabel die de goederen en diensten
services pour lesquels la taxe sur la valeur ajoutée est perçue au preciseert waarvoor de belasting over de toegevoegde waarde wordt
taux de 6 p.c., en vertu de l'article 1er de l'arrêté du 20 juillet geïnd tegen het tarief van 6 pct., krachtens artikel 1 van het besluit
1970 - disposait, tel qu'il était applicable au moment des faits : van 20 juli 1970 - bepaalde, zoals het van toepassing was op het
ogenblik van de feiten :
« § 1er. Les travaux immobiliers et autres opérations visés au § 3 sont soumis au taux réduit, pour autant qu'ils réunissent les conditions suivantes : 1o les opérations doivent avoir pour objet la transformation, la rénovation, la réhabilitation, l'amélioration, la réparation ou l'entretien, à l'exclusion du nettoyage, de tout ou partie d'un bâtiment d'habitation; 2o les opérations doivent être effectuées à un bâtiment d'habitation qui, après leur exécution, est effectivement utilisé, soit exclusivement soit à titre principal comme logement privé; 3o les opérations doivent être effectuées à un bâtiment d'habitation dont la première occupation précède d'au moins quinze ans la première « § 1. Het werk in onroerende staat en de andere handelingen bedoeld in § 3 worden onderworpen aan het verlaagd tarief, voor zover de volgende voorwaarden zijn vervuld : 1o de handelingen moeten de omvorming, renovatie, rehabilitatie, verbetering, herstelling of het onderhoud, met uitsluiting van de reiniging, geheel of ten dele van een woning tot voorwerp hebben; 2o de handelingen moeten betrekking hebben op een woning die, na de uitvoering ervan, hetzij uitsluitend, hetzij hoofdzakelijk, als privé-woning wordt gebruikt; 3o de handelingen moeten worden verricht aan een woning waarvan de eerste ingebruikneming ten minste vijftien jaar voorafgaat aan het eerste tijdstip van verschuldigdheid van de B.T.W. dat zich voordoet
date d'exigibilité de la T.V.A. survenue en vertu de l'article 22 du overeenkomstig artikel 22 van het Wetboek;
Code; 4o les opérations doivent être fournies et facturées à un consommateur 4o de handelingen moeten worden verstrekt en gefactureerd aan een
final par une personne qui, au moment de la conclusion du contrat eindverbruiker door een persoon die, op het tijdstip van het sluiten
d'entreprise, est enregistrée comme entrepreneur indépendant van het aannemingscontract, geregistreerd is als zelfstandig aannemer
conformément aux articles 400 et 401 du Code des impôts sur les overeenkomstig de artikelen 400 en 401 van het Wetboek van de
revenus 1992; inkomstenbelastingen 1992;
5o la facture délivrée par le prestataire de service, et le double 5o de door de dienstverrichter uitgereikte factuur en het dubbel dat
qu'il conserve, doivent, sur la base d'une attestation formelle et hij bewaart, moeten, op basis van een duidelijk en nauwkeurig attest
précise du client, constater l'existence des divers éléments van de afnemer, melding maken van het voorhanden zijn van de elementen
justificatifs de l'application du taux réduit; sauf collusion entre die de toepassing van het verlaagd tarief rechtvaardigen; behalve in
les parties ou méconnaissance évidente de la présente disposition, geval van samenspanning tussen de partijen of klaarblijkelijk niet
l'attestation du client décharge la responsabilité du prestataire de naleven van onderhavige bepaling, ontlast het attest van de afnemer de
service pour la détermination du taux. dienstverrichter van de aansprakelijkheid betreffende de vaststelling van het tarief.
[...] » [...] »
Seul le paragraphe 1er, 4o, de cet article est en cause. Enkel paragraaf 1, 4o, van dat artikel is in het geding.
B.2. La différence de traitement soumise à la Cour consiste en ce que, B.2. Het aan het Hof voorgelegde verschil in behandeling bestaat erin
dat de in het geding zijnde bepaling, doordat ze het voordeel van het
en subordonnant le bénéfice du taux réduit de 6 p.c., entre autres verlaagde tarief van 6 pct., naast andere voorwaarden, afhankelijk
conditions, au fait que les opérations soient « fournies et facturées maakt van het feit dat de handelingen moeten worden « verstrekt en
par un entrepreneur indépendant enregistré », la disposition en cause gefactureerd door een geregistreerd zelfstandig aannemer », de
oblige l'entrepreneur qui ne l'est pas à appliquer un taux plus élevé aannemer die dat niet is ertoe verplicht een hoger tarief van de
de taxe sur la valeur ajoutée. belasting over de toegevoegde waarde toe te passen.
B.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.4. Met de in het geding zijnde maatregel, te weten het verlagen van
B.4. Par la mesure en cause, à savoir l'abaissement de 21 à 6 p.c. du het B.T.W.-tarief van 21 pct. naar 6 pct., beoogt de wetgever de
taux de la T.V.A., le législateur entend encourager la rénovation d'habitations existantes et optimaliser la perception de la T.V.A. B.5. La différence de traitement soumise à la Cour repose sur un critère objectif, à savoir le fait, pour un entrepreneur, d'être enregistré ou non. B.6. Ce critère n'est pas sans pertinence au regard des objectifs poursuivis par le législateur, et, en particulier, celui consistant à s'assurer d'une perception effective de la T.V.A. due sur les travaux concernés. Le législateur a pu en effet raisonnablement présumer que les conditions mises à l'obtention et au maintien d'un enregistrement renovatie van bestaande woningen aan te moedigen en de inning van de B.T.W. te optimaliseren. B.5. Het aan het Hof voorgelegde verschil in behandeling berust op een objectief criterium, namelijk het feit of een aannemer al dan niet geregistreerd is. B.6. Dat criterium is niet irrelevant ten aanzien van de door de wetgever nagestreefde doelstellingen en in het bijzonder diegene die erin bestaat zich te vergewissen van een effectieve inning van de op de betrokken werken verschuldigde B.T.W. De wetgever vermocht immers redelijkerwijze te vermoeden dat de gestelde voorwaarden voor het verkrijgen en het behouden van een registratie - en in het bijzonder
- et en particulier celles figurant à l'article 2, § 1er, 3o et 10o à diegene die zijn vermeld in artikel 2, § 1, 3o en 10o tot 13o, van het
13o, de l'arrêté royal du 26 décembre 1998 - étaient de nature à koninklijk besluit van 26 december 1998 - van dien aard waren dat ze
garantir que les entrepreneurs enregistrés s'acquitteraient waarborgen dat de geregistreerde aannemers zich op regelmatige wijze
régulièrement de leurs obligations en matière de T.V.A. van hun verplichtingen inzake B.T.W. zouden kwijten.
B.7.1. La mesure en cause n'emporte pas de conséquences B.7.1. De in het geding zijnde maatregel heeft ten aanzien van de
disproportionnées à l'égard des entrepreneurs qui ne sont pas niet-geregistreerde aannemers geen onevenredige gevolgen.
enregistrés. En effet, lorsqu'ils satisfont aux conditions mises à l'obtention de Wanneer zij voldoen aan de voorwaarden die zijn gesteld voor het
cet enregistrement - et sont de ce fait en règle sur le plan de leurs verkrijgen van die registratie - en zij daardoor in orde zijn op het
obligations fiscales et sociales -, ils peuvent obtenir cet vlak van hun fiscale en sociale verplichtingen -, kunnen zij immers
enregistrement, et bénéficier dès lors de la possibilité d'appliquer die registratie verkrijgen en bijgevolg de mogelijkheid genieten om de
le taux réduit de T.V.A. prévu par la disposition en cause. verlaging toe te passen waarin de in het geding zijnde bepaling
B.7.2. Il est vrai que cette disposition peut avoir des conséquences voorziet. B.7.2. Die bepaling kan weliswaar substantiële gevolgen hebben ten
substantielles à l'égard de la position concurrentielle de aanzien van de concurrentiepositie van de aannemer wiens registratie
l'entrepreneur, dont l'enregistrement est radié. Ces conséquences ne
sont toutefois pas davantage disproportionnées. is geschrapt. Die gevolgen zijn evenmin onevenredig.
D'une part, la radiation de l'enregistrement constitue une mesure qui Enerzijds, is de schrapping van de registratie een maatregel die enkel
ne peut intervenir que pour des motifs de nature à la justifier kan worden genomen om redenen die van dien aard zijn dat ze hem
(articles 8 et 9 de l'arrêté royal précité du 26 décembre 1998), et verantwoorden (artikelen 8 en 9 van het voormelde koninklijk besluit
notamment le non-respect par l'entrepreneur concerné de ses van 26 december 1998), en met name de niet-inachtneming door de
obligations fiscales et/ou sociales et/ou salariales (article 9 betrokken aannemer van zijn fiscale en/of sociale en/of
précité, 3o et 4o); cette mesure de radiation ne peut être décidée que loonverplichtingen (voormeld artikel 9, 3o en 4o); er kan slechts tot
dans le respect d'une procédure déterminée par la loi, laquelle die maatregel van schrapping worden besloten met inachtneming van een
garantit le respect des droits de la défense et inclut le droit bij de wet vastgestelde procedure, die de eerbiediging van de rechten
van de verdediging garandeert en het recht op het instellen van beroep
d'exercer un recours contre la mesure de radiation (article 401 du tegen de maatregel van schrapping (artikel 401 van het W.I.B. 92)
C.I.R. 92). omvat.
D'autre part, une éventuelle mesure de radiation est sans incidence à Anderzijds, heeft een mogelijke maatregel van schrapping geen gevolgen
l'égard des contrats d'entreprise conclus antérieurement par ten aanzien van de aannemingscontracten die voordien door de aannemer
l'entrepreneur, comme il ressort des termes mêmes de la disposition zijn afgesloten, zoals blijkt uit de bewoordingen zelf van de aan het
soumise à la Cour. Hof voorgelegde bepaling.
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Le numéro XXXI, § 1er, 4o, du tableau A annexé à l'arrêté royal no 20 Het nummer XXXI, § 1, 4o, van tabel A als bijlage bij het koninklijk
du 20 juillet 1970 fixant les taux de la taxe sur la valeur ajoutée et besluit nr. 20 van 20 juli 1970 tot vaststelling van de tarieven van
déterminant la répartition des biens et des services selon ces taux, belasting over de toegevoegde waarde en tot indeling van de goederen
ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. en de diensten bij die tarieven, schendt de artikelen 10 en 11 van de
Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 janvier 2003, par le Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 januari 2003, door
siège précité, dans lequel le juge J.-P. Moerman, légitimement de voormelde zetel, waarin rechter J.-P. Moerman, wettig verhinderd,
empêché, est remplacé, pour le prononcé, par le juge P. Martens, voor de uitspraak is vervangen door rechter P. Martens, overeenkomstig
conformément à l'article 110 de la même loi. artikel 110 van dezelfde wet.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président f.f., De wnd. voorzitter,
L. François. L. François.
^