Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 10/2003 du 22 janvier 2003 Numéro du rôle : 2396 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 28, § 3, alinéa 2, de la loi du 28 (...)"
Extrait de l'arrêt n° 10/2003 du 22 janvier 2003 Numéro du rôle : 2396 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 28, § 3, alinéa 2, de la loi du 28 (...) Uittreksel uit arrest nr. 10/2003 van 22 januari 2003 Rolnummer 2396 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 28, § 3, tweede lid, van de wet van 28 de(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 10/2003 du 22 janvier 2003 Uittreksel uit arrest nr. 10/2003 van 22 januari 2003
Numéro du rôle : 2396 Rolnummer 2396
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 28, § 3, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 28, § 3, tweede
alinéa 2, de la loi du 28 décembre 1992 portant des dispositions lid, van de wet van 28 december 1992 houdende fiscale, financiële en
fiscales, financières et diverses, et à l'article 244, 2o, du Code des diverse bepalingen, en artikel 244, 2o, van het Wetboek van de
impôts sur les revenus 1992, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. inkomstenbelastingen 1992, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, J.-P. Moerman et E. Derycke, P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, J.-P. Moerman en E. Derycke,
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van
Arts, voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêt du 15 mars 2002 en cause de H. Driane contre l'Etat belge, Bij arrest van 15 maart 2002 in zake H. Driane tegen de Belgische
Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 21 ingekomen op 21 maart 2002, heeft het Hof van Beroep te Brussel de
mars 2002, la Cour d'appel de Bruxelles a posé la question
préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 28, § 3, alinéa 2, de la loi du 28 décembre 1992 [portant « Schenden de artikelen 28, § 3, tweede lid, van de wet van 28
des dispositions fiscales, financières et diverses], applicable pour december 1992 [houdende fiscale, financiële en diverse bepalingen],
l'exercice d'imposition 1991, et l'article 244, 2o, du Code des impôts dat geldt voor het aanslagjaar 1991, en 244, 2o, van het Wetboek van
sur les revenus 1992, applicable pour l'exercice d'imposition 1992, de inkomstenbelastingen 1992, dat geldt voor het aanslagjaar 1992, het
violent-ils le principe d'égalité contenu aux articles 10 et 11 de la gelijkheidsbeginsel vastgelegd in de artikelen 10 en 11 van de
Constitution dans l'interprétation selon laquelle, pour les exercices
d'imposition 1991 et 1992, les habitants du Royaume bénéficient d'une Grondwet in de uitlegging dat voor de aanslagjaren 1991 en 1992 de
bonification pour les versements anticipés, en application des rijksinwoners een bonificatie genieten voor de voorafbetalingen, in
articles 93bis du CIR/64 (exercice d'imposition 1991) et 175 à 177 du toepassing van de artikelen 93bis WIB/64 (aanslagjaar 1991) en 175 tot
CIR/92 (exercice d'imposition 1992), cependant que les non-résidents 177 WIB/92 (aanslagjaar 1992), daar waar de niet-rijksinwoners, zonder
sans foyer d'habitation en Belgique dont les revenus professionnels tehuis in België waarvan de in België belastbare beroepsinkomsten
imposables en Belgique représentent moins de 75 p.c. du total de leurs minder bedragen dan 75 pct. van het geheel van hun binnenlandse en
revenus professionnels de sources belge et étrangère ne bénéficient buitenlandse beroepsinkomsten, niet genieten van deze bonificatie
pas de cette bonification, alors que l'avantage est le même pour terwijl voor de Belgische Staat het voordeel hetzelfde is omdat in de
l'Etat belge puisque, dans les deux cas, des versements anticipés sont effectués dans la même mesure ? » beide gevallen in dezelfde mate vooraf betaald wordt ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle concerne l'article 28, § 3, alinéa 2, B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 28, § 3, tweede lid, van
de la loi du 28 décembre 1992 portant des dispositions fiscales, de wet van 28 december 1992 houdende fiscale, financiële en diverse
financières et diverses, tel qu'il était applicable pour l'exercice
d'imposition 1991, et l'article 244, 2o, du Code des impôts sur les bepalingen, zoals van toepassing voor het aanslagjaar 1991, en artikel
revenus 1992 (ci-après « C.I.R. 1992 »), tel qu'il était applicable 244, 2o, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna «
pour l'exercice d'imposition 1992. W.I.B. 1992 »), zoals van toepassing voor het aanslagjaar 1992.
L'article 28, § 3, alinéa 2, originaire, de la loi du 28 décembre 1992 Het oorspronkelijke artikel 28, § 3, tweede lid, van de wet van 28
december 1992 en artikel 244, tweede lid, van het W.I.B. 1992, zoals
et l'article 244, alinéa 2, du C.I.R. 1992, remplacé par l'article 12 vervangen bij artikel 12 van dezelfde wet, werden evenwel vernietigd
de la même loi, ont toutefois été annulés par la Cour, par son arrêt no
34/94 du 26 avril 1994 pour les motifs exposés au B.3.3 de cet arrêt. door het Hof bij het arrest nr. 34/94 van 26 april 1994 om de redenen
uiteengezet in B.3.3 van dat arrest.
Avant cette annulation, l'article 28 de la loi du 28 décembre 1992 Vóór die vernietiging luidde artikel 28 van de wet van 28 december
énonçait : 1992 :
«

Art. 28.§ 1er. Par dérogation à l'article 150 du Code des impôts

«

Art. 28.§ 1. In afwijking van artikel 150 van het Wetboek van de

sur les revenus, l'impôt des non-résidents est calculé pour l'exercice inkomstenbelastingen, wordt de belasting der niet-verblijfhouders voor
d'imposition 1991, en ce qui concerne les personnes physiques, natuurlijke personen voor het aanslagjaar 1991 overeenkomstig de §§ 2
conformément aux §§ 2 à 5. tot 5 berekend.
§ 2. Dans les cas visés à l'article 143 du Code des impôts sur les § 2. In gevallen als vermeld in artikel 143 van het Wetboek van de
inkomstenbelastingen, wordt de belasting berekend volgens de
revenus, l'impôt est calculé suivant le barème visé aux articles 7, § belastingschaal vermeld in de artikelen 7, § 1, en 8 van de wet van 7
1er, et 8 de la loi du 7 décembre 1988 portant réforme de l'impôt sur december 1988 houdende hervorming van de inkomstenbelasting en
les revenus et modification des taxes assimilées au timbre. wijziging van de met het zegel gelijkgestelde taksen.
Sur l'impôt ainsi calculé, les réductions prévues à l'article 87ter du Op de aldus berekende belasting worden de in artikel 87ter van
même Code sont accordées, dans les limites et aux conditions fixées hetzelfde Wetboek vermelde verminderingen toegestaan binnen de perken
par cette disposition, étant entendu que l'impôt auquel elles en onder de voorwaarden gesteld in deze bepaling, met dien verstande
correspondent est également calculé conformément à l'alinéa 1er. dat de ermede verband houdende belasting eveneens overeenkomstig het
eerste lid wordt berekend.
Ces réductions ne sont accordées qu'une fois pour les deux conjoints Die verminderingen worden voor beide echtgenoten slechts éénmaal
et sont déterminées en tenant compte de l'ensemble des revenus, y verleend en worden vastgesteld met inachtneming van het geheel van de
compris les revenus étrangers. inkomsten, met inbegrip van de buitenlandse inkomsten.
Les articles 73, 75, 92 et 93 du même Code et les articles 1er et 2 de De artikelen 73, 75, 92 en 93 van hetzelfde Wetboek en de artikelen 1
la loi du 7 décembre 1988 sont également applicables. en 2 van de wet van 7 december 1988 zijn eveneens van toepassing.
§ 3. Par dérogation au § 2, l'impôt est calculé suivant les règles § 3. In afwijking van de bepalingen van § 2, wordt de belasting
prévues aux articles 73 à 76, au titre II, chapitre III, du même Code, berekend volgens de regels bepaald in de artikelen 73 tot 76, in titel
II, hoofdstuk III, van hetzelfde Wetboek en in de artikelen 1 tot 8
et aux articles 1er à 8 de la loi du 7 décembre 1988 portant réforme van de wet van 7 december 1988 houdende hervorming van de
de l'impôt sur les revenus et modification des taxes assimilées au inkomstenbelasting en wijziging van de met het zegel gelijkgestelde
timbre, lorsque le contribuable a maintenu un foyer d'habitation en taksen, wanneer de belastingplichtige gedurende het volledige
Belgique durant toute la période imposable. belastbare tijdperk in België een tehuis heeft behouden.
Ces règles sont également applicables aux contribuables non résidents Die regels zijn eveneens van toepassing op de niet-inwonende
qui n'ont pas maintenu un foyer d'habitation en Belgique et qui ont belastingplichtigen die geen tehuis in België hebben behouden en
exercé en Belgique pendant au moins neuf mois entiers au cours de la gedurende ten minste 9 volle maanden van het belastbare tijdperk in
période imposable une activité professionnelle dont ils ont tiré des België een beroepswerkzaamheid hebben uitgeoefend waaruit
rémunérations visées à l'article 140, § 2, 6o ou 7o, du même Code ou bezoldigingen als vermeld in artikel 140, § 2, 6o of 7o, van hetzelfde
qui, pendant le même laps de temps, ont recueilli des pensions visées Wetboek voortvloeien of over dezelfde periode pensioenen als vermeld
à l'article 140, § 2, 6o, du même Code, pour autant que ces revenus in artikel 140, § 2, 6o, van hetzelfde Wetboek hebben verkregen, in
s'élèvent à 75 p.c. au moins du total des revenus professionnels de zoverre die inkomsten ten minste 75 pct. bedragen van het geheel van
sources belge et étrangère. hun binnenlandse en buitenlandse beroepsinkomsten.
§ 4. Pour l'application des §§ 2 et 3, les personnes mariées sont § 4. Voor de toepassing van de §§ 2 en 3 worden gehuwde personen niet
considérées non comme des conjoints mais comme des isolés, lorsqu'un als echtgenoten maar als alleenstaanden aangemerkt wanneer slechts één
seul des conjoints recueille en Belgique des revenus soumis à l'impôt van de echtgenoten in België aan de belasting onderworpen inkomsten
et que l'autre conjoint a des revenus professionnels de source belge verkrijgt en de andere echtgenoot bij overeenkomst vrijgestelde
ou étrangère qui sont exonérés conventionnellement, d'un montant binnenlandse of buitenlandse beroepsinkomsten heeft van meer dan 270
supérieur à 270 000 francs. 000 frank.
Les suppléments pour personnes à charge visées à l'article 6, § 1er, 3o, De toeslagen voor personen ten laste die vermeld zijn in artikel 6, §
et § 2, de la loi du 7 décembre 1988, ne sont accordés que lorsque le 1, 3o, en § 2 van de wet van 7 december 1988, worden slechts verleend
conjoint soumis à l'impôt est celui des conjoints qui a le plus de wanneer de aan de belasting onderworpen echtgenoot de meeste
revenus. beroepsinkomsten heeft.
§ 5. L'impôt établi conformément aux §§ 2 à 4 est augmenté de six § 5. De belasting gevestigd ingevolge de §§ 2 tot 4 wordt verhoogd met
centimes additionnels au profit de l'Etat, qui sont calculés suivant zes opcentiemen ten bate van de Staat, berekend op de wijze als
les modalités fixées à l'article 353 du même Code. bepaald in artikel 353 van hetzelfde Wetboek.
§ 6. Le dégrèvement des impositions établies en contravention aux § 6. De directeur der belastingen of de door hem gedelegeerde
ambtenaar verleent ontheffing van de aanslagen die in strijd met de
dispositions du § 1er, est accordé par le directeur des contributions bepalingen van § 1 zijn gevestigd, hetzij ambtshalve wanneer de
ou le fonctionnaire délégué par lui, soit d'office lorsque les overbelastingen door de administratie zijn vastgesteld of door de
surtaxes ont été constatées par l'administration ou signalées par le belastingschuldige aan de administratie zijn bekendgemaakt binnen een
redevable à celle-ci dans le délai d'un an à compter de la publication termijn van één jaar vanaf de bekendmaking van deze wet in het
de la présente loi au Moniteur belge , soit ensuite d'une réclamation Belgisch Staatsblad , hetzij ingevolge een gemotiveerd bezwaarschrift
motivée présentée dans le même délai auprès du directeur des ingediend binnen dezelfde termijn bij de directeur der belastingen van
contributions de la province ou de la région dans le ressort duquel de provincie of het gewest in wiens ambtsgebied de aanslag is
l'imposition a été établie. gevestigd.
Aucun intérêt moratoire n'est alloué en cas de restitution d'impôt Geen moratoriuminteresten worden toegekend bij teruggave van belasting
accordée en application de l'alinéa 1er. overeenkomstig het eerste lid.
§ 7. Sont visés par le présent article, les articles du Code des § 7. De in dit artikel vermelde artikelen van het Wetboek van de
impôts sur les revenus, tels qu'ils étaient applicables pour inkomstenbelastingen zijn de artikelen zoals zij van toepassing waren
l'exercice d'imposition 1991. » voor het aanslagjaar 1991. »
L'article 12 de la même loi, qui remplaçait l'article 244 du C.I.R. Artikel 12 van dezelfde wet, dat artikel 244 van het W.I.B. 1992
1992, disposait, avant cette annulation : verving, bepaalde, vóór die vernietiging :
«

Art. 244.Par dérogation à l'article 243, l'impôt est calculé

«

Art. 244.In afwijking van artikel 243 wordt de belasting berekend

suivant les règles prévues au titre II, chapitre III, et en prenant en volgens de regels bepaald in titel II, hoofdstuk III en met
considération les articles 86 à 89 et 126 à 129, lorsque le inachtneming van de artikelen 86 tot 89 en 126 tot 129, wanneer de
contribuable a maintenu un foyer d'habitation en Belgique durant toute belastingplichtige gedurende het volledige belastbare tijdperk in
la période imposable, étant entendu que le total des revenus de België een tehuis heeft behouden, met dien verstande dat voor de
sources belge et étrangère entrent en ligne de compte pour l'application des articles 86 à 89 et 146 à 154. toepassing van de artikelen 86 tot 89 en 146 tot 154 het geheel van de
L'alinéa 1er est également applicable aux contribuables non résidents binnenlandse en buitenlandse inkomsten in aanmerking wordt genomen.
qui n'ont pas maintenu un foyer d'habitation en Belgique et qui ont Het eerste lid is eveneens van toepassing op de niet-inwoners die geen
exercé en Belgique pendant au moins 9 mois entiers au cours de la tehuis in België hebben behouden en gedurende ten minste 9 volle
maanden van het belastbare tijdperk in België een beroepswerkzaamheid
période imposable une activité professionnelle dont ils tirent des hebben uitgeoefend waaruit bezoldigingen als vermeld in artikel 228, §
rémunérations visées à l'article 228, § 2, 6o ou 7o, ou qui, pendant 2, 6o of 7o, voortvloeien of over dezelfde periode pensioenen als
le même laps de temps, ont recueilli des pensions visées à l'article vermeld in artikel 228, § 2, 6o, hebben verkregen en in zoverre die
228, § 2, 6o, pour autant que ces revenus s'élèvent à 75 p.c. au moins inkomsten ten minste 75 pct. bedragen van het geheel van hun
du total des revenus professionnels de sources belge et étrangère. » binnenlandse en buitenlandse beroepsinkomsten. »
B.1.2. La loi du 30 janvier 1996 modifiant diverses dispositions en B.1.2. Bij de wet van 30 januari 1996 tot wijziging van diverse
matière d'impôt des non-résidents a remplacé ces dispositions bepalingen inzake de belasting van niet-inwoners werden die
annulées. vernietigde bepalingen vervangen.
L'article 7 de cette loi dispose : Artikel 7 van die wet bepaalt :
« L'article 244 du même Code partiellement annulé par la Cour « Artikel 244 van hetzelfde Wetboek, gedeeltelijk vernietigd door het
d'arbitrage dans son arrêt no 34/94 du 26 avril 1994, est remplacé par Arbitragehof bij arrest nr. 34/94 van 26 april 1994, wordt vervangen
la disposition suivante : door de volgende bepaling :
'

Article 244.Par dérogation à l'article 243, l'impôt est calculé

'

Artikel 244.In afwijking van artikel 243 wordt de belasting berekend

suivant les règles prévues au titre II, chapitre III et en prenant en volgens de regels bepaald in titel II, hoofdstuk III en met
considération les articles 86 à 89 et 126 à 129, étant entendu que le inachtneming van de artikelen 86 tot 89 en 126 tot 129, met dien
total des revenus de sources belge et étrangère entre en ligne de verstande dat voor de toepassing van de artikelen 86 tot 89 en 146 tot
compte pour l'application des articles 86 à 89 et 146 à 154 : 154, het geheel van de binnenlandse en buitenlandse inkomsten in aanmerking wordt genomen :
1o lorsque le contribuable a maintenu un foyer d'habitation en 1o wanneer de belastingplichtige gedurende het volledige belastbare
Belgique durant toute la période imposable; tijdperk in België een tehuis heeft behouden;
2o lorsque le contribuable a obtenu ou recueilli des revenus 2o wanneer de belastingplichtige in België belastbare beroepsinkomsten
professionnels imposables en Belgique visés à l'article 228, § 2, 3o, als vermeld in artikel 228, § 2, 3o, a , b en c , en 4o tot 7o, heeft
a, b et c , et 4o à 7o, qui s'élèvent au moins à 75 p.c. du total de behaald of verkregen, die ten minste 75 pct. bedragen van het geheel
ses revenus professionnels de sources belge et étrangère. ' » van zijn binnenlandse en buitenlandse beroepsinkomsten.' »
L'article 9 de la même loi énonce : Artikel 9 van dezelfde wet luidt :
« L'article 28, § 3, alinéa 2, de la même loi, annulé par la Cour « Artikel 28, § 3, tweede lid, van dezelfde wet, vernietigd door het
d'arbitrage dans son arrêt no 34/94 du 26 avril 1994, est rétabli dans Arbitragehof bij arrest nr. 34/94 van 26 april 1994, wordt opnieuw
la rédaction suivante : opgenomen in de volgende lezing :
'Ces règles sont également applicables aux contribuables non résidents 'Die regels zijn eveneens van toepassing op de niet-inwonende
qui n'ont pas maintenu un foyer d'habitation en Belgique et qui ont belastingplichtigen die geen tehuis in België hebben behouden en die
obtenu ou recueilli des revenus professionnels imposables en Belgique in België belastbare beroepsinkomsten als vermeld in artikel 140, § 2,
visés à l'article 140, § 2, 3o, a, b et c, et 4o à 7o, pour autant que 3o, a , b en c , en 4o tot 7o, hebben behaald of verkregen, in zoverre
ces revenus s'élèvent au moins à 75 p.c. du total de leurs revenus die inkomsten ten minste 75 pct. bedragen van het geheel van hun
professionnels de sources belge et étrangère.' » binnenlandse en buitenlandse beroepsinkomsten.' »
En vertu de l'article 11 de la loi précitée, l'article 7 produit ses Overeenkomstig artikel 12 van de bovenvermelde wet heeft artikel 7
effets à partir de l'exercice d'imposition 1992. Compte tenu de la uitwerking met ingang van het aanslagjaar 1992. Gelet op de
formulation de l'article 9 et conformément à l'exposé des motifs (Doc. bewoordingen van artikel 9 en conform de memorie van toelichting
parl. , Chambre, 1995-1996, no 288/1, p. 6), cet article rétroagit (Parl. St ., Kamer, 1995-1996, nr. 288/1, p. 6) werkt dat artikel
pour l'exercice d'imposition 1991. terug voor het aanslagjaar 1991.
B.1.3. De la référence faite par le juge a quo à l'article 244, 2o, du B.1.3. Uit de verwijzing door de verwijzende rechter naar artikel 244,
C.I.R. 1992 et de la nature de la différence de traitement que le juge 2o, van het W.I.B. 1992 en uit de aard van het door de verwijzende
a quo soumet à la Cour, à savoir le fait que la bonification pour le rechter aan het Hof voorgelegde verschil in behandeling, namelijk het
versement anticipé de l'impôt a été refusée aux non-résidents pour les feit dat de bonificatie voor voorafbetaling van belastingen enkel voor
exercices d'imposition 1991 et 1992 seulement, alors qu'elle était de aanslagjaren 1991 en 1992 aan de niet-inwoners werd geweigerd,
accordée aux habitants du Royaume, la Cour déduit que la question terwijl zij wel is toegekend aan de rijksinwoners, leidt het Hof af
préjudicielle porte en réalité sur l'article 28, § 3, alinéa 2, de la dat de prejudiciële vraag in werkelijkheid artikel 28, § 3, tweede
loi du 28 décembre 1992, modifié par l'article 9 de la loi du 30 lid, van de wet van 28 december 1992, zoals gewijzigd bij artikel 9
janvier 1996, et sur l'article 244, 2o, du C.I.R. 1992, remplacé par van de wet van 30 januari 1996, en artikel 244, 2o, van het W.I.B.
l'article 7 de cette même loi. 1992, zoals vervangen bij artikel 7 van dezelfde wet, betreft.
B.2.1. L'article 28, § 3, alinéa 2, de la loi du 28 décembre 1992 et B.2.1. Artikel 28, § 3, tweede lid, van de wet van 28 december 1992 en
l'article 244, 2o, du C.I.R. 1992 sont des dispositions qui ont trait artikel 244, 2o, van het W.I.B. 1992 zijn bepalingen die betrekking
à l'impôt des non-résidents personnes physiques et concernent en hebben op de belasting van niet-inwoners natuurlijke personen, en
particulier la catégorie des non-résidents qui n'ont pas maintenu un betreffen meer bepaald de categorie van de niet-inwoners die gedurende
foyer d'habitation en Belgique durant toute la période imposable het volledige belastbare tijdperk in België geen tehuis hebben
(dénommés ci-après « non-résidents sans foyer d'habitation ») mais qui behouden (hierna « niet-inwoners zonder tehuis » genaamd) maar die
sont assimilés aux non-résidents ayant maintenu un foyer d'habitation worden gelijkgesteld met de niet-inwoners die gedurende het volledig
en Belgique durant toute la période imposable (dénommés ci-après « belastbare tijdperk in België wel een tehuis hebben behouden (hierna «
non-résidents ayant un foyer d'habitation »). Cette assimilation est niet-inwoners met tehuis » genaamd). Die gelijkstelling is verbonden
subordonnée à la condition que les non-résidents sans foyer aan de voorwaarde dat de niet-inwoners zonder tehuis in België
d'habitation aient obtenu ou recueilli des revenus professionnels belastbare beroepsinkomsten als omschreven in de in het geding zijnde
imposables en Belgique tels que définis dans les dispositions en bepalingen hebben behaald of verkregen, in zoverre die inkomsten ten
cause, pour autant que ces revenus représentent au moins 75 p.c. du minste 75 pct. bedragen van het geheel van hun binnenlandse en
total de leurs revenus professionnels de sources belge et étrangère (la « règle des 75 p.c. »). buitenlandse beroepsinkomsten (de « 75 procent-regel » genaamd).
Il ressort des faits de la cause et de la formulation de la question Uit de feiten van het geding en uit de bewoordingen van de
préjudicielle, dans laquelle il est fait référence aux « non-résidents prejudiciële vraag, waarin wordt verwezen naar « de niet-rijksinwoners
sans foyer d'habitation en Belgique dont les revenus professionnels zonder tehuis in België waarvan de in België belastbare
imposables en Belgique représentent moins de 75 p.c. du total de leurs beroepsinkomsten minder bedragen dan 75 pct. van het geheel van hun
revenus professionnels de sources belge et étrangère », que la binnenlandse en buitenlandse beroepsinkomsten », blijkt dat de
requérante dans l'instance principale ne peut bénéficier de cette verzoekster in het bodemgeschil niet een dergelijke gelijkstelling kan
assimilation. genieten.
B.2.2.1. En ce qui concerne l'exercice d'imposition 1991, l'article B.2.2.1. Wat het aanslagjaar 1991 betreft, wordt artikel 28, § 3, van
28, § 3, de la loi du 28 décembre 1992 est interprété par le juge a de wet van 28 december 1992 door de verwijzende rechter aldus gelezen
quo en ce sens qu'il y est fait référence aux règles « prévues aux dat het verwijst naar de regels « bepaald in de artikelen 73 tot 76,
articles 73 à 76 du titre II, chapitre III, du même Code et aux in titel II, hoofdstuk III, van hetzelfde Wetboek en in de artikelen 1
articles 1er à 8 de la loi du 7 décembre 1988 portant réforme de tot 8 van de wet van 7 december 1988 houdende hervorming van de
l'impôt sur les revenus et modification des taxes assimilées au timbre inkomstenbelasting en wijziging van de met het zegel gelijkgestelde
» : dans cette interprétation, il n'est pas fait application des taksen » : in die lezing is er geen toepassing van de regels bedoeld
règles visées à l'article 93bis du Code des impôts sur les revenus in artikel 93bis van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964
1964 (ci-après « C.I.R. 1964 »), en matière de bonification pour (hierna « W.I.B. 1964 »), inzake de bonificatie voor voorafbetaling
versement anticipé de l'impôt. van belastingen.
La Cour déduit toutefois de la contradiction qui existe entre les Uit de contradictie tussen de Nederlandse en de Franse tekst van
textes français et néerlandais de l'article 28, § 3, de la loi du 28 artikel 28, § 3, van de wet van 28 december 1992 in het Belgisch
décembre 1992 publiés au Moniteur belge et des travaux préparatoires Staatsblad en uit de parlementaire voorbereiding ervan, leidt het Hof
que l'article 28, § 3, alinéa 1er, doit être lu en ce sens qu'il fait echter af dat artikel 28, § 3, eerste lid, in die zin moet worden
référence aux règles « prévues aux articles 73 à 76, au titre II, gelezen dat het verwijst naar de regels « bepaald in de artikelen 73
chapitre III, du même Code, et aux articles 1er à 8 de la loi du 7 tot 76 in titel II, hoofdstuk III, van hetzelfde Wetboek en in de
décembre 1988 portant réforme de l'impôt sur les revenus et artikelen 1 tot 8 van de wet van 7 december 1988 houdende hervorming
modification des taxes assimilées au timbre » : parmi ces règles van de inkomstenbelasting en wijziging van de met het zegel
figure alors l'article 93bis du C.I.R. 1964, qui prévoit l'octroi gelijkgestelde taksen » : hieronder bevindt zich wel artikel 93bis van
d'une bonification pour versement anticipé de l'impôt. Dans cette het W.I.B. 1964, dat voorziet in de toekenning van de bonificatie voor
interprétation, les non-résidents ayant un foyer d'habitation et les voorafbetaling van belastingen. In die lezing genieten niet-inwoners
non-résidents sans foyer d'habitation mais assimilés à la première met tehuis en niet-inwoners zonder tehuis maar gelijkgesteld met de
catégorie parce qu'ils satisfont à la règle des 75 p.c. bénéficient eerste categorie vanwege het voldoen aan de 75 procent-regel wel de
bien de la bonification pour versement anticipé de l'impôt pour bonificatie voor voorafbetaling van de belasting voor het aanslagjaar
l'exercice d'imposition 1991. 1991.
B.2.2.2. Pour l'exercice d'imposition 1992, les non-résidents ayant un B.2.2.2. Voor het aanslagjaar 1992 genieten de niet-inwoners met
foyer d'habitation en Belgique et les non-résidents sans foyer tehuis in België en de niet-inwoners zonder tehuis in België die met
d'habitation en Belgique mais qui sont assimilés aux premiers parce
qu'ils satisfont à la règle des 75 p.c. bénéficient également d'une hen worden gelijkgesteld omdat zij voldoen aan de 75 procent-regel,
telle bonification : l'article 244 du C.I.R. 1992 fait en effet eveneens een dergelijke bonificatie : artikel 244 van het W.I.B. 1992
référence aux règles visées au titre II, chapitre III, du C.I.R. 1992, verwijst immers naar de regels bepaald in titel II, hoofdstuk III, van
dans lesquelles sont compris les articles 175 à 177 du C.I.R. 1992 qui het W.I.B. 1992, waaronder de artikelen 175 tot 177 van het W.I.B.
concernent la bonification pour versement anticipé de l'impôt. 1992 inzake de bonificatie voor voorafbetaling van belastingen
B.2.3. La Cour examine les dispositions en cause dans l'interprétation begrepen zijn. B.2.3. Het Hof onderzoekt de in het geding zijnde bepalingen in de
du juge a quo selon laquelle, puisqu'elles sont exclusivement interpretatie van de verwijzende rechter in die zin dat zij, vermits
applicables à la catégorie des non-résidents sans foyer d'habitation zij uitsluitend van toepassing zijn op de categorie van de
qui peuvent être assimilés aux non-résidents ayant un foyer niet-inwoners zonder tehuis die kunnen worden gelijkgesteld met de
d'habitation parce qu'ils satisfont à la règle des 75 p.c., ces niet-inwoners met tehuis omdat zij voldoen aan de 75 procent-regel,
dispositions ont pour effet qu'aucune bonification pour versement tot gevolg hebben dat geen bonificatie voor voorafbetaling van
anticipé de l'impôt ne peut être accordée aux non-résidents sans foyer
d'habitation en Belgique dont les revenus professionnels imposables belastingen kan worden toegekend aan niet-inwoners zonder tehuis in
représentent moins de 75 p.c. du total de leurs revenus professionnels België van wie de belastbare beroepsinkomsten minder bedragen dan 75
pct. van het geheel van hun binnenlandse en buitenlandse
de sources belge et étrangère. beroepsinkomsten.
B.3. La question préjudicielle invite à comparer, pour ce qui concerne B.3. De prejudiciële vraag noopt tot een vergelijking, op het vlak van
les bonifications pour versement anticipé de l'impôt afférentes aux de bonificatie voor voorafbetaling van belasting voor de aanslagjaren
exercices d'imposition 1991 et 1992, la catégorie des habitants du 1991 en 1992, van de categorie van de rijksinwoners, enerzijds, met de
Royaume, d'une part, et celle des non-résidents sans foyer
d'habitation en Belgique dont les revenus professionnels imposables en categorie van de niet-inwoners zonder tehuis in België van wie de in
Belgique définis dans les dispositions en cause représentent moins de België belastbare beroepsinkomsten als omschreven in de in het geding
75 p.c. du total de leurs revenus professionnels de sources belge et zijnde bepalingen minder dan 75 pct. bedragen van het geheel van hun
étrangère, d'autre part.
Alors que la première catégorie a pu prétendre à une bonification pour binnenlandse en buitenlandse beroepsinkomsten, anderzijds.
versement anticipé de l'impôt, tant pour l'exercice d'imposition 1991, Terwijl de eerste categorie zowel voor het aanslagjaar 1991, ingevolge
en vertu des règles prévues à l'article 93bis du C.I.R. 1994, que pour de regels bepaald in artikel 93bis van het W.I.B. 1964, als voor het
l'exercice d'imposition 1992, en vertu des articles 175 à 177 du aanslagjaar 1992, ingevolge het bepaalde in de artikelen 175 tot 177
C.I.R. 1992, il n'en va pas de même pour la seconde catégorie. B.4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.5. L'impôt des non-résidents a été fondamentalement modifié par van het W.I.B. 1992, aanspraak kan maken op een bonificatie voor voorafbetaling van belasting, geldt dit niet voor de tweede categorie. B.4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.5. De belasting van de niet-inwoners werd grondig gewijzigd bij
l'article 314 de la loi du 22 décembre 1989 portant des dispositions artikel 314 van de wet van 22 december 1989 houdende fiscale
fiscales. Les non-résidents personnes physiques ont à cette occasion bepalingen. Niet-inwoners, natuurlijke personen, werden daarbij
été classés dans deux catégories, à savoir les non-résidents qui ont ingedeeld in twee categorieën, namelijk niet-inwoners die gedurende
maintenu un foyer d'habitation en Belgique durant toute la période het volledige belastbare tijdperk in België een tehuis hebben behouden
imposable et les non-résidents qui n'ont pas maintenu un foyer en niet-inwoners die niet gedurende het volledige belastbare tijdperk
d'habitation en Belgique durant toute la période imposable. Aux in België een tehuis hebben behouden. Voor de niet-inwoners met tehuis
non-résidents ayant maintenu un foyer d'habitation et aux catégories en de met hen gelijkgestelde categorieën van belastingplichtigen waren
de contribuables y assimilées s'appliquaient en principe les mêmes in principe dezelfde berekeningsregels van toepassing als die welke
règles de calcul que celles applicables aux habitants du Royaume. Le golden voor de rijksinwoners. Het aanslagstelsel van de niet-inwoners
régime fiscal des non-résidents sans foyer d'habitation était par zonder tehuis daarentegen werd gekenmerkt door een verregaande
contre caractérisé par une dépersonnalisation très poussée de l'impôt, depersonalisering van de belasting, in die zin dat de betrokkenen geen
en ce sens que les intéressés ne pouvaient bénéficier des quotités
exemptées d'impôt et des majorations de ces quotités pour charges de aanspraak konden maken op de belastingsvrije sommen en de toeslagen
famille ni du régime du revenu du conjoint aidant ou du coefficient daarop wegens gezinslasten, noch op het meewerkinkomen en het
conjugal. Par cette dépersonnalisation ou matérialisation de l'impôt, huwelijksquotiënt. Met die depersonalisering of verzakelijking van de
le législateur entendait éviter qu'un non-résident bénéficiât à la belasting wilde de wetgever beletten dat een niet-inwoner zowel in
fois dans son Etat de résidence et en Belgique des réductions et zijn gastland als in België verminderingen en aftrekken geniet wegens
déductions en fonction de sa situation personnelle ou familiale (cf. zijn persoonlijke of gezinssituatie (cf. verslag van de Commissie voor
rapport de la commission des Finances, Doc. parl. , Chambre, de Financiën, Parl. St ., Kamer, 1989-1990, nr. 1026/5, p. 89; memorie
1989-1990, no 1026/5, p. 89; exposé des motifs de la loi du 28 van toelichting bij de wet van 28 december 1992, Parl. St ., Kamer,
décembre 1992, Doc. parl. , Chambre, 1992-1993, no 717/1, p. 6). 1992-1993, nr. 717/1, p. 6).
Par la loi du 28 décembre 1992 portant des dispositions fiscales, Met de wet van 28 december 1992 houdende fiscale, financiële en
financières et diverses, le législateur entendait notamment apporter diverse bepalingen beoogde de wetgever onder meer verbeteringen aan te
des améliorations au régime fiscal des contribuables soumis à l'impôt brengen in het belastingsstelsel van de aan de belasting der
des non-résidents (personnes physiques) en assimilant, sous certaines niet-inwoners (natuurlijke personen) onderworpen belastingplichtigen,
conditions, à partir de l'exercice d'imposition 1992, certaines waarbij vanaf het aanslagjaar 1992 onder bepaalde voorwaarden bepaalde
catégories de non-résidents sans foyer d'habitation aux non-résidents categorieën van niet-inwoners zonder tehuis worden gelijkgesteld met
ayant un foyer d'habitation : niet-inwoners met tehuis :
« La troisième modification (article 244, alinéa 2, C.I.R. 1992), « De derde wijziging (artikel 244, tweede lid, WIB 1992) betreft het
concerne le régime fiscal des non-résidents sans foyer d'habitation en
Belgique qui est caractérisé par une dépersonnalisation très poussée belastingstelsel van de niet-inwoners zonder tehuis in België dat
de l'impôt, de sorte que les intéressés ne peuvent bénéficier des wordt gekenmerkt door een verregaande depersonalisering van de
quotités exemptées d'impôt et des majorations de ces quotités pour belasting, zodat de betrokkenen geen aanspraak hebben op
charges de famille. belastingvrije sommen en de toeslag erop wegens gezinslasten.
La dépersonnalisation se justifie principalement par le fait qu'il De depersonalisering wordt voornamelijk verantwoord door de overweging
appartient à l'Etat de résidence, au sein duquel le non-résident est soumis à l'impôt sur son revenu mondial, d'accorder des déductions de l'espèce; il convient d'éviter que de telles réductions soient accordées deux fois, c'est-à-dire à la fois dans l'Etat de résidence et dans l'Etat de la source. Cet argument perd cependant sa pertinence lorsqu'il s'agit de non-résidents qui recueillent exclusivement ou presque exclusivement des rémunérations ou pensions de source belge. On propose donc d'appliquer le régime actuel des non-résidents sans foyer d'habitation uniquement aux non-résidents qui recueillent occasionnellement ou dans une mesure limitée des revenus de source dat het toekomt aan de woonplaatsstaat waar de niet-inwoner onderworpen is aan een belasting op zijn wereldinkomen om analoge aftrekken toe te staan; er moet worden vermeden dat verminderingen van die aard tweemaal, dit is in de woonplaatsstaat en in de bronstaat worden toegekend. Dit argument verliest uiteraard grotendeels zijn waarde wanneer het niet-inwoners betreft die uitsluitend of hoofdzakelijk bezoldigingen of pensioenen in België verkrijgen. Derhalve wordt thans voorgesteld het huidig belastingstelsel van de niet-inwoners zonder tehuis nog slechts toe te passen op de belastingplichtigen die slechts toevallig of in beperkte mate inkomsten van Belgische oorsprong verkrijgen en belangrijke inkomsten
belge et qui jouissent de revenus importants dans leur Etat de hebben in de woonstaat. » (Parl. St ., Kamer, 1992-1993, nr. 717/1,
résidence. » (Doc. parl. , Chambre, 1992-1993, no 717/1, pp. 5 et 6). pp. 5 en 6).
Cette assimilation concernait tant le calcul de l'impôt (Doc. parl. , Die gelijkstelling betrof zowel de berekening van de belasting (Parl.
Chambre, 1992-1993, no 717/1, pp. 6 et 7) que les dépenses déductibles St ., Kamer, 1992-1993, nr. 717/1, pp. 6 en 7) als de aftrekbare
(Doc. parl. , Chambre, 1992-1993, no 717/3, pp. 12 et 13). bestedingen (Parl. St ., Kamer, 1992-1993, nr. 717/3, pp. 12 en 13).
Pour l'exercice d'imposition 1991, un régime transitoire a été prévu. Voor het aanslagjaar 1991 werd een overgangsregeling uitgewerkt.
Le législateur souhaitait également anticiper sur les modifications Tevens wenste de wetgever te anticiperen op de wijzigingen aangebracht
apportées au régime de l'impôt des non-résidents par l'article 31, 2o, in het stelsel van de belasting der niet-inwoners bij artikel 31, 2o,
de la loi du 28 juillet 1992, lequel visait à rendre applicables aussi van de wet van 28 juli 1992, waarbij werd beoogd vanaf het aanslagjaar
aux non-résidents sans foyer d'habitation, à partir de l'exercice 1993 de bepalingen van het Wetboek van de inkomstenbelastingen die
d'imposition 1993, les dispositions du Code des impôts sur les revenus betrekking hadden op de voorafbetalingen en afzonderlijke aanslagen
concernant les versements anticipés et les impositions distinctes ook van toepassing te maken op de niet-inwoners zonder tehuis (Parl.
(Doc. parl. , Chambre, 1992-1993, no 717/3, p. 14; Doc. parl. , St ., Kamer, 1992-1993, nr. 717/3, p. 14; Parl. St ., Kamer,
Chambre, 1991-1992, no 444/1, p. 23, et Doc. parl. , Chambre, 1991-1992, nr. 444/1, p. 23, en Parl. St ., Kamer, 1991-1992, nr.
1991-1992, no 444/9, p. 156). 444/9, p. 156).
B.6. La distinction entre les catégories présentées au B.3 repose B.6. Het onderscheid tussen de in B.3 uiteengezette categorieën berust
certes sur un critère objectif, mais la Cour n'aperçoit pas quel weliswaar op een objectief criterium, maar het Hof ziet niet in hoe
pourrait être le lien entre le fait de ne pas accorder la bonification het niet-verlenen van het recht op de bonificatie voor voorafbetaling
van belastingen verband zou kunnen houden met de door de wetgever
pour versement anticipé de l'impôt et la « dépersonnalisation » de beoogde « depersonalisering » van de belasting van de niet-inwoners.
l'impôt des non-résidents voulue par le législateur. Puisque le Vermits het systeem van de bonificatie van voorafbetaling van
système de la bonification pour versement anticipé de l'impôt tend à belastingen ertoe strekt een voordeel toe te kennen aan hen die hun
accorder un avantage à ceux qui paient leur impôt plus tôt qu'ils ne belasting vroeger betalen dan zij moeten, indien aan bepaalde
le doivent, lorsque certaines conditions sont remplies - système que voorwaarden is voldaan - systeem dat door de administratie zelf wordt
l'Administration qualifie elle-même de nouveau régime de « volontariat omschreven als een nieuw stelsel van « fiscaal voluntariaat » (circ.
fiscal » (circ. 8.2.1983, no Ci.RH.331/335.299; Bull. contr. , 1983, no 8.2.1983, nr. Ci.RH.331/335.299; Bull. Bel. , 1983, nr. 615) -, is het
615) -, il n'est pas justifié d'accorder seulement cet avantage aux niet verantwoord dat voordeel enkel toe te kennen aan rijksinwoners en
habitants du Royaume et d'en priver les non-résidents : cette te onthouden aan niet-inwoners : die bonificatie houdt als dusdanig
bonification ne présente, en tant que telle, aucun lien avec la geen enkel verband met de hoedanigheid van « inwoner » van de
qualité « d'habitant » du contribuable mais avec le fait que celui-ci belastingplichtige maar wel met het feit of de belastingplichtige al
a payé l'impôt anticipativement ou non et qu'il satisfait aux niet een voorafbetaling van belastingen heeft gedaan en voldoet aan de
conditions pour pouvoir bénéficier de la bonification. voorwaarden om de bonificatie te kunnen genieten.
B.7.1. Refuser la bonification pour versement anticipé de l'impôt à la B.7.1. Het onthouden van de bonificatie wegens voorafbetaling van de
catégorie des non-résidents sans foyer d'habitation en Belgique visée belastingen aan de in B.3 bedoelde categorie van niet-inwoners zonder
au B.3, pour les exercices d'imposition 1991 et 1992, ne saurait par tehuis in België voor de aanslagjaren 1991 en 1992 kan bijgevolg niet
conséquent raisonnablement se justifier. redelijk worden verantwoord.
B.7.2. La Cour observe par ailleurs que les corrections apportées par B.7.2. Bovendien stelt het Hof vast dat de correcties aangebracht op
la loi du 28 décembre 1992 au principe de la dépersonnalisation het principe van de depersonalisering bij de wet van 28 december 1992
confirment cette thèse : la Cour constate - avec le Conseil des dit bevestigen : het Hof stelt - samen met de Ministerraad - vast dat
ministres - qu'à la suite de l'article 31, 2o, de la loi du 28 juillet ingevolge artikel 31, 2o, van de wet van 28 juli 1992 houdende fiscale
1992 portant des dispositions fiscales et financières, les
non-résidents sans foyer d'habitation peuvent aussi bénéficier, à en financiële bepalingen de niet-inwoners zonder tehuis vanaf het
partir de l'exercice d'imposition 1993, de la bonification pour aanslagjaar 1993 eveneens de bonificatie voor voorafbetaling van de
versement anticipé de l'impôt. Il est dit dans l'exposé des motifs de belastingen kunnen genieten. De memorie van toelichting bij die wet
cette loi que : stelt dat :
« le projet tend à mieux délimiter le cadre de cette « het ontwerp [...] ertoe [strekt] het kader van de
dépersonnalisation et [à] permettre à ces contribuables de bénéficier 'depersonalisering' beter te omschrijven en het de belastingplichtigen
de dispositions qui n'ont pas de rapport avec leur situation mogelijk te maken de regelingen te genieten die geen verband houden
personnelle, comme les dispositions relatives aux versements anticipés met hun persoonlijke situatie, zoals bijvoorbeeld de bepalingen
et aux impositions distinctes » (Doc. parl. , Chambre, 1991-1992, no betreffende de voorafbetalingen en de afzonderlijke aanslagen » (Parl.
444/9, p. 156). St ., Kamer, 1991-1992, nr. 444/9, p. 156).
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.8. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 28, § 3, alinéa 2, de la loi du 28 décembre 1992, modifié Artikel 28, § 3, tweede lid, van de wet van 28 december 1992, zoals
par l'article 9 de la loi du 30 janvier 1996, et l'article 244, 2o, du gewijzigd bij artikel 9 van de wet van 30 januari 1996, en artikel
Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il a été modifié par 244, 2o, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals
l'article 7 de la loi du 30 janvier 1996 et tel qu'il était applicable gewijzigd bij artikel 7 van de wet van 30 januari 1996 en zoals van
pour l'exercice d'imposition 1992, violent les articles 10 et 11 de la toepassing voor het aanslagjaar 1992, schenden de artikelen 10 en 11
Constitution. van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 janvier 2003. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 januari 2003.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^