Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n o 188/2002 du 19 décembre 2002 Numéro du rôle : 2331 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité La Cour d'arbitrage, composée des juges L. François et M. Bossuyt, faisant fonction de présiden(...)"
Extrait de l'arrêt n o 188/2002 du 19 décembre 2002 Numéro du rôle : 2331 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité La Cour d'arbitrage, composée des juges L. François et M. Bossuyt, faisant fonction de présiden(...) Uittreksel uit arrest nr. 188/2002 van 19 december 2002 Rolnummer 2331 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke ze Het Arbitragehof, samengesteld uit de rechters L. François en M. Bossuyt, waarnemend voorzitter(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt no 188/2002 du 19 décembre 2002 Uittreksel uit arrest nr. 188/2002 van 19 december 2002
Numéro du rôle : 2331 Rolnummer 2331
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 30bis de la In zake : de prejudiciële vraag over artikel 30bis van de wet van 27
loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944
concernant la sécurité sociale des travailleurs, posée par le Tribunal betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, gesteld door
du travail de Liège. de Arbeidsrechtbank te Luik.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des juges L. François et M. Bossuyt, faisant fonction de samengesteld uit de rechters L. François en M. Bossuyt, waarnemend
présidents, et des juges P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, A. Alen voorzitters, en de rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, A.
et J.-P. Moerman, assistée du greffier L. Potoms, présidée par le juge Alen en J.-P. Moerman, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder
L. François, voorzitterschap van rechter L. François,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 18 janvier 2002 en cause de l'Office national de Bij vonnis van 18 januari 2002 in zake de Rijksdienst voor Sociale
sécurité sociale contre la s.p.r.l. New Motor Company et en cause de Zekerheid tegen de b.v.b.a. New Motor Company en in zake de b.v.b.a.
la s.p.r.l. New Motor Company contre L. Wietkin, dont l'expédition est New Motor Company tegen L. Wietkin, waarvan de expeditie ter griffie
parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 25 janvier 2002, le van het Arbitragehof is ingekomen op 25 januari 2002, heeft de
Tribunal du travail de Liège a posé la question préjudicielle suivante Arbeidsrechtbank te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld :
: « La loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 « Schendt artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van
concernant la sécurité sociale des travailleurs, en son article 30bis de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke
, viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'elle zekerheid der arbeiders de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat
opère une distinction parmi les maîtres d'ouvrage en sanctionnant het een onderscheid maakt tussen opdrachtgevers door diegenen die een
lourdement ceux ayant fait appel à un entrepreneur non enregistré, beroep hebben gedaan op een niet-geregistreerde aannemer zwaar te
alors que la circonstance qu'un entrepreneur ne soit pas enregistré bestraffen, terwijl het feit dat een aannemer niet geregistreerd is op
n'est pas en soi fautive pour cet entrepreneur ? zich voor die aannemer geen fout is ?
La même disposition viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Schendt diezelfde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
Constitution en ce que le maître de l'ouvrage ayant fait appel en doordat ten aanzien van de opdrachtgever die te goeder trouw een
toute bonne foi à un entrepreneur non enregistré se trouve privé du beroep heeft gedaan op een niet-geregistreerde aannemer bepaalde
respect de certains principes généraux du droit, à savoir le principe algemene rechtsbeginselen, namelijk het redelijkheidsbeginsel en het
du raisonnable et le principe de proportionnalité des peines ? » evenredigheidsbeginsel inzake straffen, niet worden nageleefd ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi B.1. Artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de
du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs, besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke
tel qu'il est applicable au litige pendant devant le juge a quo , zekerheid der arbeiders, zoals het van toepassing is op het voor de
disposait : verwijzende rechter hangende geschil, bepaalde :
« § 1er. Quiconque fait appel, pour l'exécution d'activités « § 1. Eenieder die voor de uitvoering van de door de Koning te
déterminées par le Roi, à quelqu'un qui n'est pas enregistré comme bepalen werkzaamheden een beroep doet op iemand die niet geregistreerd
entrepreneur pour l'application du présent article et de l'article is als aannemer voor de toepassing van dit artikel en van artikel
299bis du Code des impôts sur les revenus, est solidairement 299bis van het Wetboek van de inkomstenbelastingen, is hoofdelijk
responsable du paiement des cotisations, des majorations de aansprakelijk voor de betaling van de bijdragen voor sociale
zekerheid, de bijdrageopslagen en verwijlintresten verschuldigd door
cotisations et des intérêts dus à l'Office national de sécurité zijn medecontractant aan de Rijksdienst voor Maatschappelijke
sociale, par son cocontractant. Cette responsabilité est limitée à 50 Zekerheid. Deze aansprakelijkheid wordt beperkt tot 50 pct. van de
p.c. du prix total des travaux, non compris la taxe sur la valeur totale prijs van het werk, exclusief belasting over de toegevoegde
ajoutée. waarde.
[...] [...]
§ 3. Celui qui, pour l'exécution d'une activité visée au § 1er, fait § 3. Degene die een beroep doet op een niet geregistreerde
appel à un cocontractant non enregistré, est tenu, lors de chaque medecontractant voor de uitvoering van een in § 1 bepaalde
werkzaamheid, is verplicht bij iedere betaling die hij aan die
paiement qu'il effectue à ce cocontractant, de retenir et de verser 15 medecontractant doet, 15 pct. van het door hem verschuldigde bedrag,
p.c. du montant dont il est redevable, non compris la taxe sur la exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden en te
valeur ajoutée, à l'Office national de sécurité sociale, selon les storten bij de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid volgens de
modalités déterminées par le Roi. Le cas échéant, les montants ainsi door de Koning te bepalen modaliteiten. De aldus gestorte bedragen
versés sont déduits du montant pour lequel il est rendu responsable worden in voorkomend geval in mindering gebracht van het bedrag
conformément au § 1er. waarvoor hij bij toepassing van § 1 aansprakelijk gesteld wordt.
Celui qui fait appel à un cocontractant enregistré dont Degene die een beroep heeft gedaan op een geregistreerde
l'enregistrement est radié au cours de l'exécution de la convention, medecontractant van wie de registratie wordt geschrapt in de loop van
est tenu d'opérer la retenue et le versement visés à l'alinéa de uitvoering van de overeenkomst, moet de in het vorig lid bedoelde
précédent lors de tout paiement effectué à son cocontractant après la inhouding en storting doen bij elke betaling aan zijn medecontractant
radiation de l'enregistrement. Celui qui n'effectue pas le versement visé par les alinéas précédents, est redevable envers l'Office national de sécurité sociale d'une majoration égale au double du montant dû, sans préjudice de l'application des sanctions prévues par l'article 35, alinéa premier, 3o. Le Roi détermine les conditions dans lesquelles cette majoration peut être remise en tout ou en partie. Le Roi détermine le contenu et les conditions et modalités d'envoi des enregistrements que doivent fournir les personnes visées aux alinéas 1 et 2 du présent paragraphe, et leur cocontractant. verricht na de schrapping van de registratie. Onverminderd de toepassing van de sancties voorzien in artikel 35, eerste lid, 3o, is degene die de in de voorgaande leden bedoelde storting niet verricht heeft, aan de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid een bijslag verschuldigd gelijk aan het dubbel van het te betalen bedrag. De Koning bepaalt onder welke voorwaarden deze bijslag geheel of gedeeltelijk kan kwijtgescholden worden. De Koning bepaalt de inhoud en de toezendingsvoorwaarden en -modaliteiten van de inlichtingen die de personen bedoeld in het 1ste en 2e lid van deze paragraaf en hun medecontractant, moeten verstrekken.
§ 4. L'Office national de sécurité sociale peut affecter le montant § 4. Het gestorte bedrag mag door de Rijksdienst voor Maatschappelijke
versé, dans l'ordre déterminé par le Roi, au paiement des cotisations, Zekerheid, in de orde die de Koning bepaalt, worden aangewend tot
des majorations de cotisations et des intérêts de retard qui lui sont betaling van de bijdragen, bijdrageopslagen en verwijlintresten hem
dus par : 1o le cocontractant sur la créance duquel ce montant a été retenu; 2o les sous-traitants de la personne visée au 1o, sauf le recours de ce dernier contre ces sous-traitants; sont assimilés à ces sous-traitants, ceux qui mettent des travailleurs à la disposition de cette personne. Ce montant peut également être affecté à l'apurement de créances de cotisations sociales d'origine étrangère lorsque l'assistance au recouvrement est demandée dans le cadre d'une convention internationale. verschuldigd door : 1o de medecontractant op wiens schuldvordering dat bedrag werd ingehouden; 2o de onderaannemers van de in 1o bedoelde persoon, behoudens het verhaal van deze laatste op die onderaannemers; worden met die onderaannemers gelijkgesteld zij die werknemers ter beschikking stellen van die persoon. Dat bedrag mag eveneens worden aangewend tot aanzuivering van buitenlandse schuldvorderingen inzake sociale zekerheidsbijdragen wanneer de bijstand voor de invordering gevraagd wordt in het raam van een internationale overeenkomst.
§ 5. Le Roi détermine de quelle manière, sous quelles conditions et § 5. De Koning bepaalt op welke wijze, onder welke voorwaarden en
dans quel délai, la personne visée au § 4, alinéa 1er, 1o, récupère le binnen welke termijn de in § 4, eerste lid, 1o, bedoelde persoon het
montant versé dans la mesure où il n'a pas été affecté aux fins gestorte bedrag recupereert in de mate dat het niet aangewend wordt
prévues audit paragraphe. voor de in die paragraaf bepaalde doeleinden.
[...] » [...] »
B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité avec les B.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof naar de bestaanbaarheid van
articles 10 et 11 de la Constitution de cet article en ce qu'il opère dat artikel met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van dat artikel
doordat het een onderscheid maakt tussen de opdrachtgevers door
une distinction parmi les maîtres d'ouvrage en sanctionnant lourdement diegenen die een beroep doen op een niet-geregistreerde aannemer zwaar
ceux qui ont fait appel à un entrepreneur non enregistré, alors que la te bestraffen, terwijl de omstandigheid dat een aannemer niet
circonstance qu'un entrepreneur ne soit pas enregistré n'est pas en geregistreerd is op zich voor die aannemer geen fout is. Hij vraagt
soi fautive pour cet entrepreneur. Il interroge également la Cour sur het Hof tevens naar de bestaanbaarheid van datzelfde artikel met de
la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution du même artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat de opdrachtgever die te
article en ce que le maître de l'ouvrage ayant fait appel en toute goeder trouw een beroep heeft gedaan op een niet-geregistreerde
bonne foi à un entrepreneur non enregistré se trouve privé du respect
de certains principes généraux du droit, à savoir le principe du aannemer de eerbiediging van bepaalde algemene rechtsbeginselen wordt
raisonnable et le principe de proportionnalité des peines. ontzegd, namelijk het redelijkheidsbeginsel en het
Il ressort de l'ensemble du jugement a quo que la Cour n'est evenredigheidsbeginsel inzake straffen.
interrogée que sur l'article 30bis , § 1er, alinéa 1er, de la loi du Uit het geheel van het verwijzingsvonnis blijkt dat het Hof enkel is
27 juin 1969. ondervraagd over artikel 30bis , § 1, eerste lid, van de wet van 27
B.3. Cette disposition établit une différence de traitement entre les juni 1969. B.3. Die bepaling maakt een verschil in behandeling tussen de personen
personnes qui font appel à un entrepreneur qui n'est pas enregistré et die een beroep doen op een aannemer die niet geregistreerd is en
celles qui font appel à un entrepreneur enregistré. Contrairement à ces dernières, les premières sont solidairement responsables du paiement des sommes précisées au paragraphe 1er, sont tenues d'opérer la retenue prévue au paragraphe 3, alinéa 1er, et sont redevables de la majoration prévue dans ce même paragraphe. B.4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant diegenen die een beroep doen op een geregistreerde aannemer. In tegenstelling tot laatstgenoemden zijn enkel eerstgenoemden hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van de in paragraaf 1 gepreciseerde sommen, zijn zij gehouden tot de in paragraaf 3, eerste lid, bedoelde inhouding en zijn zij de in diezelfde paragraaf bedoelde vermeerdering verschuldigd. B.4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het
lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen
proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende
B.5.1. La disposition en cause fait partie d'un ensemble de mesures middelen en het beoogde doel.
visant à lutter, de manière plus efficace que dans le passé, contre B.5.1. De in het geding zijnde bepaling maakt deel uit van een geheel
les pratiques frauduleuses des pourvoyeurs de main-d'oeuvre qui se van maatregelen ter bestrijding, op een meer doeltreffende wijze dan
traduisent, d'une part, par le non-paiement des cotisations de in het verleden, van de bedrieglijke praktijken van de koppelbazen,
sécurité sociale, du précompte professionnel et de la T.V.A. et, die, enerzijds, bestaan in het niet-betalen van sociale bijdragen, de
d'autre part, par l'occupation d'un nombre important de postes de bedrijfsvoorheffing en de B.T.W. en, anderzijds, in het bezetten van
travail soit par des personnes bénéficiant d'allocations sociales een belangrijk aantal werkplaatsen door personen die sociale
(pension, allocations de chômage et indemnités AMI) et effectuant des uitkeringen genieten (pensioen, werkloosheidsuitkeringen en
prestations en violation des règles qui régissent l'octroi de ces Z.I.V.-uitkeringen) en wier prestaties in strijd zijn met de betrokken
allocations, soit par des étrangers non autorisés à travailler, ce uitkeringsreglementering, of door buitenlanders die niet gemachtigd
qui, dans un cas comme dans l'autre, a pour effet de réduire [...] les zijn te werken. In beide gevallen is het effect een even grote
offres pour les demandeurs d'emploi réguliers (Doc. parl. , Sénat, vermindering van het aanbod voor de werknemers die een regelmatige
1977-1978, no 415-1, p. 36). betrekking zoeken (Parl. St. , Senaat, 1977-1978, nr. 415-1, p. 36).
Le système de l'enregistrement des entrepreneurs tend à garantir, au Het stelsel van de registratie van de aannemers strekt ertoe door
moyen de vérifications approfondies, que ceux-ci appliqueront middel van grondige onderzoeken de correcte toepassing door hen van de
correctement la législation fiscale et sociale (ibid. , p. 38). fiscale en sociale wetgeving te waarborgen (ibid. , p. 38).
B.5.2. Selon les mêmes travaux préparatoires, ces mesures concernent B.5.2. Luidens dezelfde parlementaire voorbereiding betreffen die
les secteurs de la législation fiscale, de la législation sociale, de maatregelen de sectoren van de fiscale wetgeving, de sociale
la législation sur les marchés publics et de la législation relative wetgeving, de wetgeving op de overheidsopdrachten en de wetgeving op
au registre de commerce. L'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 het handelsregister. Artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 maakt
fait partie de la deuxième catégorie de mesures. L'intention du deel uit van de tweede categorie van maatregelen. Het was de bedoeling
législateur était « d'en arriver à ce qu'il ne soit plus fait appel à van de wetgever « ertoe te komen dat geen beroep meer wordt gedaan op
des personnes dont on peut craindre qu'elles ne rempliront pas leurs personen van wie verwacht kan worden dat ze hun verplichtingen als
obligations d'employeur » (ibid. , p. 39). werkgever niet zullen naleven » (ibid. , p. 39).
B.6.1. La différence de traitement entre les personnes visées au B.3 B.6.1. Het verschil in behandeling tussen de in B.3 bedoelde personen
se fonde sur un critère objectif, à savoir le fait de faire appel à un is gebaseerd op een objectief criterium, namelijk het feit of al dan
entrepreneur enregistré ou non. niet een beroep wordt gedaan op een geregistreerde aannemer.
B.6.2. Ce critère de distinction est pertinent par rapport au but de B.6.2. Dat criterium van onderscheid is relevant ten aanzien van het
la mesure, mentionné au B.5. Le système de l'enregistrement est un in B.5 vermelde doel van de maatregel. Het systeem van registratie is
moyen adéquat de déterminer la fiabilité d'un entrepreneur : il incite des personnes qui veulent contracter avec un entrepreneur à s'assurer préalablement que celui-ci est enregistré. B.6.3. Etant donné l'objectif du législateur et compte tenu de ce que celui-ci peut prendre les mesures propres à prévenir la fraude dans les secteurs où il a constaté que cette fraude est considérable, il n'est pas disproportionné d'assortir le régime de l'enregistrement des entrepreneurs de dispositions telles que les cocontractants sachent, s'ils souhaitent s'entendre avec un entrepreneur qui ne serait pas enregistré, qu'ils risquent d'être partiellement tenus au paiement des dettes fiscales et des cotisations sociales dont cet entrepreneur een geschikt middel om de betrouwbaarheid van een aannemer te bepalen : het zet de personen die willen contracteren ertoe aan zich voorafgaandelijk ervan te vergewissen of die aannemer geregistreerd is. B.6.3. Gelet op de doelstelling van de wetgever en ermee rekening houdend dat deze maatregelen kan nemen om fraude te voorkomen in sectoren waarin hij heeft vastgesteld dat die fraude aanzienlijk is, is het niet onevenredig de regeling inzake registratie van aannemers te koppelen aan zodanige bepalingen dat medecontractanten zullen weten dat, indien zij een overeenkomst willen sluiten met een aannemer die niet geregistreerd zou zijn, zij het risico lopen gedeeltelijk gehouden te zijn tot betaling van de belastingschulden en van de sociale bijdragen welke die aannemer verschuldigd zou zijn. Zo wil men
serait redevable. L'on vise ainsi à ce que nul n'ait intérêt à bereiken dat niemand er belang bij heeft een beroep te doen op de
recourir aux services d'entrepreneurs non enregistrés (Doc. parl. , diensten van niet-geregistreerde aannemers (Parl. St. , Senaat,
Sénat, 1977-1978, no 415-1, p. 38). 1977-1978, nr. 415-1, p. 38).
B.7. Concernant la deuxième partie de la question préjudicielle, les B.7. Wat betreft het tweede gedeelte van de prejudiciële vraag leiden
parties ne déduisent pas des principes qui y sont mentionnés des de partijen uit de beginselen die erin worden vermeld geen andere
arguments distincts de ceux qui sont invoqués à l'appui de la argumenten af dan de ter ondersteuning van de schending van de
violation des articles 10 et 11 de la Constitution auxquels la Cour a artikelen 10 en 11 van de Grondwet aangevoerde argumenten waarop het
répondu. Hof heeft geantwoord.
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 30bis , § 1er, alinéa 1er, de la loi du 27 juin 1969 Artikel 30bis , § 1, eerste lid, van de wet van 27 juni 1969 tot
révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de
sociale des travailleurs, dans la version antérieure à sa modification maatschappelijke zekerheid der arbeiders, in de versie van vóór de
par l'arrêté royal du 26 décembre 1998, ne viole pas les articles 10 wijziging ervan bij koninklijk besluit van 26 december 1998, schendt
et 11 de la Constitution. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 décembre 2002. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 december 2002.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président f.f., De wnd. voorzitter,
L. François. L. François.
^