← Retour vers "Extrait de l'arrêt n o 188/2002 du 19 décembre 2002 Numéro du rôle : 2331
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 30bis de la loi du 27 juin 1969
révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité La Cour d'arbitrage, composée des juges L. François
et M. Bossuyt, faisant fonction de présiden(...)"
Extrait de l'arrêt n o 188/2002 du 19 décembre 2002 Numéro du rôle : 2331 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité La Cour d'arbitrage, composée des juges L. François et M. Bossuyt, faisant fonction de présiden(...) | Uittreksel uit arrest nr. 188/2002 van 19 december 2002 Rolnummer 2331 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke ze Het Arbitragehof, samengesteld uit de rechters L. François en M. Bossuyt, waarnemend voorzitter(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt no 188/2002 du 19 décembre 2002 | Uittreksel uit arrest nr. 188/2002 van 19 december 2002 |
Numéro du rôle : 2331 | Rolnummer 2331 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 30bis de la | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 30bis van de wet van 27 |
loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 | juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 |
concernant la sécurité sociale des travailleurs, posée par le Tribunal | betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, gesteld door |
du travail de Liège. | de Arbeidsrechtbank te Luik. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des juges L. François et M. Bossuyt, faisant fonction de | samengesteld uit de rechters L. François en M. Bossuyt, waarnemend |
présidents, et des juges P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, A. Alen | voorzitters, en de rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, A. |
et J.-P. Moerman, assistée du greffier L. Potoms, présidée par le juge | Alen en J.-P. Moerman, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder |
L. François, | voorzitterschap van rechter L. François, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag |
Par jugement du 18 janvier 2002 en cause de l'Office national de | Bij vonnis van 18 januari 2002 in zake de Rijksdienst voor Sociale |
sécurité sociale contre la s.p.r.l. New Motor Company et en cause de | Zekerheid tegen de b.v.b.a. New Motor Company en in zake de b.v.b.a. |
la s.p.r.l. New Motor Company contre L. Wietkin, dont l'expédition est | New Motor Company tegen L. Wietkin, waarvan de expeditie ter griffie |
parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 25 janvier 2002, le | van het Arbitragehof is ingekomen op 25 januari 2002, heeft de |
Tribunal du travail de Liège a posé la question préjudicielle suivante | Arbeidsrechtbank te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
: « La loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 | « Schendt artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van |
concernant la sécurité sociale des travailleurs, en son article 30bis | de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke |
, viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'elle | zekerheid der arbeiders de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat |
opère une distinction parmi les maîtres d'ouvrage en sanctionnant | het een onderscheid maakt tussen opdrachtgevers door diegenen die een |
lourdement ceux ayant fait appel à un entrepreneur non enregistré, | beroep hebben gedaan op een niet-geregistreerde aannemer zwaar te |
alors que la circonstance qu'un entrepreneur ne soit pas enregistré | bestraffen, terwijl het feit dat een aannemer niet geregistreerd is op |
n'est pas en soi fautive pour cet entrepreneur ? | zich voor die aannemer geen fout is ? |
La même disposition viole-t-elle les articles 10 et 11 de la | Schendt diezelfde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
Constitution en ce que le maître de l'ouvrage ayant fait appel en | doordat ten aanzien van de opdrachtgever die te goeder trouw een |
toute bonne foi à un entrepreneur non enregistré se trouve privé du | beroep heeft gedaan op een niet-geregistreerde aannemer bepaalde |
respect de certains principes généraux du droit, à savoir le principe | algemene rechtsbeginselen, namelijk het redelijkheidsbeginsel en het |
du raisonnable et le principe de proportionnalité des peines ? » | evenredigheidsbeginsel inzake straffen, niet worden nageleefd ? » |
(...) | (...) |
IV. En droit | IV. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi | B.1. Artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de |
du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs, | besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke |
tel qu'il est applicable au litige pendant devant le juge a quo , | zekerheid der arbeiders, zoals het van toepassing is op het voor de |
disposait : | verwijzende rechter hangende geschil, bepaalde : |
« § 1er. Quiconque fait appel, pour l'exécution d'activités | « § 1. Eenieder die voor de uitvoering van de door de Koning te |
déterminées par le Roi, à quelqu'un qui n'est pas enregistré comme | bepalen werkzaamheden een beroep doet op iemand die niet geregistreerd |
entrepreneur pour l'application du présent article et de l'article | is als aannemer voor de toepassing van dit artikel en van artikel |
299bis du Code des impôts sur les revenus, est solidairement | 299bis van het Wetboek van de inkomstenbelastingen, is hoofdelijk |
responsable du paiement des cotisations, des majorations de | aansprakelijk voor de betaling van de bijdragen voor sociale |
zekerheid, de bijdrageopslagen en verwijlintresten verschuldigd door | |
cotisations et des intérêts dus à l'Office national de sécurité | zijn medecontractant aan de Rijksdienst voor Maatschappelijke |
sociale, par son cocontractant. Cette responsabilité est limitée à 50 | Zekerheid. Deze aansprakelijkheid wordt beperkt tot 50 pct. van de |
p.c. du prix total des travaux, non compris la taxe sur la valeur | totale prijs van het werk, exclusief belasting over de toegevoegde |
ajoutée. | waarde. |
[...] | [...] |
§ 3. Celui qui, pour l'exécution d'une activité visée au § 1er, fait | § 3. Degene die een beroep doet op een niet geregistreerde |
appel à un cocontractant non enregistré, est tenu, lors de chaque | medecontractant voor de uitvoering van een in § 1 bepaalde |
werkzaamheid, is verplicht bij iedere betaling die hij aan die | |
paiement qu'il effectue à ce cocontractant, de retenir et de verser 15 | medecontractant doet, 15 pct. van het door hem verschuldigde bedrag, |
p.c. du montant dont il est redevable, non compris la taxe sur la | exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden en te |
valeur ajoutée, à l'Office national de sécurité sociale, selon les | storten bij de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid volgens de |
modalités déterminées par le Roi. Le cas échéant, les montants ainsi | door de Koning te bepalen modaliteiten. De aldus gestorte bedragen |
versés sont déduits du montant pour lequel il est rendu responsable | worden in voorkomend geval in mindering gebracht van het bedrag |
conformément au § 1er. | waarvoor hij bij toepassing van § 1 aansprakelijk gesteld wordt. |
Celui qui fait appel à un cocontractant enregistré dont | Degene die een beroep heeft gedaan op een geregistreerde |
l'enregistrement est radié au cours de l'exécution de la convention, | medecontractant van wie de registratie wordt geschrapt in de loop van |
est tenu d'opérer la retenue et le versement visés à l'alinéa | de uitvoering van de overeenkomst, moet de in het vorig lid bedoelde |
précédent lors de tout paiement effectué à son cocontractant après la | inhouding en storting doen bij elke betaling aan zijn medecontractant |
radiation de l'enregistrement. Celui qui n'effectue pas le versement visé par les alinéas précédents, est redevable envers l'Office national de sécurité sociale d'une majoration égale au double du montant dû, sans préjudice de l'application des sanctions prévues par l'article 35, alinéa premier, 3o. Le Roi détermine les conditions dans lesquelles cette majoration peut être remise en tout ou en partie. Le Roi détermine le contenu et les conditions et modalités d'envoi des enregistrements que doivent fournir les personnes visées aux alinéas 1 et 2 du présent paragraphe, et leur cocontractant. | verricht na de schrapping van de registratie. Onverminderd de toepassing van de sancties voorzien in artikel 35, eerste lid, 3o, is degene die de in de voorgaande leden bedoelde storting niet verricht heeft, aan de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid een bijslag verschuldigd gelijk aan het dubbel van het te betalen bedrag. De Koning bepaalt onder welke voorwaarden deze bijslag geheel of gedeeltelijk kan kwijtgescholden worden. De Koning bepaalt de inhoud en de toezendingsvoorwaarden en -modaliteiten van de inlichtingen die de personen bedoeld in het 1ste en 2e lid van deze paragraaf en hun medecontractant, moeten verstrekken. |
§ 4. L'Office national de sécurité sociale peut affecter le montant | § 4. Het gestorte bedrag mag door de Rijksdienst voor Maatschappelijke |
versé, dans l'ordre déterminé par le Roi, au paiement des cotisations, | Zekerheid, in de orde die de Koning bepaalt, worden aangewend tot |
des majorations de cotisations et des intérêts de retard qui lui sont | betaling van de bijdragen, bijdrageopslagen en verwijlintresten hem |
dus par : 1o le cocontractant sur la créance duquel ce montant a été retenu; 2o les sous-traitants de la personne visée au 1o, sauf le recours de ce dernier contre ces sous-traitants; sont assimilés à ces sous-traitants, ceux qui mettent des travailleurs à la disposition de cette personne. Ce montant peut également être affecté à l'apurement de créances de cotisations sociales d'origine étrangère lorsque l'assistance au recouvrement est demandée dans le cadre d'une convention internationale. | verschuldigd door : 1o de medecontractant op wiens schuldvordering dat bedrag werd ingehouden; 2o de onderaannemers van de in 1o bedoelde persoon, behoudens het verhaal van deze laatste op die onderaannemers; worden met die onderaannemers gelijkgesteld zij die werknemers ter beschikking stellen van die persoon. Dat bedrag mag eveneens worden aangewend tot aanzuivering van buitenlandse schuldvorderingen inzake sociale zekerheidsbijdragen wanneer de bijstand voor de invordering gevraagd wordt in het raam van een internationale overeenkomst. |
§ 5. Le Roi détermine de quelle manière, sous quelles conditions et | § 5. De Koning bepaalt op welke wijze, onder welke voorwaarden en |
dans quel délai, la personne visée au § 4, alinéa 1er, 1o, récupère le | binnen welke termijn de in § 4, eerste lid, 1o, bedoelde persoon het |
montant versé dans la mesure où il n'a pas été affecté aux fins | gestorte bedrag recupereert in de mate dat het niet aangewend wordt |
prévues audit paragraphe. | voor de in die paragraaf bepaalde doeleinden. |
[...] » | [...] » |
B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité avec les | B.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof naar de bestaanbaarheid van |
articles 10 et 11 de la Constitution de cet article en ce qu'il opère | dat artikel met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van dat artikel |
doordat het een onderscheid maakt tussen de opdrachtgevers door | |
une distinction parmi les maîtres d'ouvrage en sanctionnant lourdement | diegenen die een beroep doen op een niet-geregistreerde aannemer zwaar |
ceux qui ont fait appel à un entrepreneur non enregistré, alors que la | te bestraffen, terwijl de omstandigheid dat een aannemer niet |
circonstance qu'un entrepreneur ne soit pas enregistré n'est pas en | geregistreerd is op zich voor die aannemer geen fout is. Hij vraagt |
soi fautive pour cet entrepreneur. Il interroge également la Cour sur | het Hof tevens naar de bestaanbaarheid van datzelfde artikel met de |
la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution du même | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat de opdrachtgever die te |
article en ce que le maître de l'ouvrage ayant fait appel en toute | goeder trouw een beroep heeft gedaan op een niet-geregistreerde |
bonne foi à un entrepreneur non enregistré se trouve privé du respect | |
de certains principes généraux du droit, à savoir le principe du | aannemer de eerbiediging van bepaalde algemene rechtsbeginselen wordt |
raisonnable et le principe de proportionnalité des peines. | ontzegd, namelijk het redelijkheidsbeginsel en het |
Il ressort de l'ensemble du jugement a quo que la Cour n'est | evenredigheidsbeginsel inzake straffen. |
interrogée que sur l'article 30bis , § 1er, alinéa 1er, de la loi du | Uit het geheel van het verwijzingsvonnis blijkt dat het Hof enkel is |
27 juin 1969. | ondervraagd over artikel 30bis , § 1, eerste lid, van de wet van 27 |
B.3. Cette disposition établit une différence de traitement entre les | juni 1969. B.3. Die bepaling maakt een verschil in behandeling tussen de personen |
personnes qui font appel à un entrepreneur qui n'est pas enregistré et | die een beroep doen op een aannemer die niet geregistreerd is en |
celles qui font appel à un entrepreneur enregistré. Contrairement à ces dernières, les premières sont solidairement responsables du paiement des sommes précisées au paragraphe 1er, sont tenues d'opérer la retenue prévue au paragraphe 3, alinéa 1er, et sont redevables de la majoration prévue dans ce même paragraphe. B.4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | diegenen die een beroep doen op een geregistreerde aannemer. In tegenstelling tot laatstgenoemden zijn enkel eerstgenoemden hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van de in paragraaf 1 gepreciseerde sommen, zijn zij gehouden tot de in paragraaf 3, eerste lid, bedoelde inhouding en zijn zij de in diezelfde paragraaf bedoelde vermeerdering verschuldigd. B.4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het |
lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de | gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen |
proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. | redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende |
B.5.1. La disposition en cause fait partie d'un ensemble de mesures | middelen en het beoogde doel. |
visant à lutter, de manière plus efficace que dans le passé, contre | B.5.1. De in het geding zijnde bepaling maakt deel uit van een geheel |
les pratiques frauduleuses des pourvoyeurs de main-d'oeuvre qui se | van maatregelen ter bestrijding, op een meer doeltreffende wijze dan |
traduisent, d'une part, par le non-paiement des cotisations de | in het verleden, van de bedrieglijke praktijken van de koppelbazen, |
sécurité sociale, du précompte professionnel et de la T.V.A. et, | die, enerzijds, bestaan in het niet-betalen van sociale bijdragen, de |
d'autre part, par l'occupation d'un nombre important de postes de | bedrijfsvoorheffing en de B.T.W. en, anderzijds, in het bezetten van |
travail soit par des personnes bénéficiant d'allocations sociales | een belangrijk aantal werkplaatsen door personen die sociale |
(pension, allocations de chômage et indemnités AMI) et effectuant des | uitkeringen genieten (pensioen, werkloosheidsuitkeringen en |
prestations en violation des règles qui régissent l'octroi de ces | Z.I.V.-uitkeringen) en wier prestaties in strijd zijn met de betrokken |
allocations, soit par des étrangers non autorisés à travailler, ce | uitkeringsreglementering, of door buitenlanders die niet gemachtigd |
qui, dans un cas comme dans l'autre, a pour effet de réduire [...] les | zijn te werken. In beide gevallen is het effect een even grote |
offres pour les demandeurs d'emploi réguliers (Doc. parl. , Sénat, | vermindering van het aanbod voor de werknemers die een regelmatige |
1977-1978, no 415-1, p. 36). | betrekking zoeken (Parl. St. , Senaat, 1977-1978, nr. 415-1, p. 36). |
Le système de l'enregistrement des entrepreneurs tend à garantir, au | Het stelsel van de registratie van de aannemers strekt ertoe door |
moyen de vérifications approfondies, que ceux-ci appliqueront | middel van grondige onderzoeken de correcte toepassing door hen van de |
correctement la législation fiscale et sociale (ibid. , p. 38). | fiscale en sociale wetgeving te waarborgen (ibid. , p. 38). |
B.5.2. Selon les mêmes travaux préparatoires, ces mesures concernent | B.5.2. Luidens dezelfde parlementaire voorbereiding betreffen die |
les secteurs de la législation fiscale, de la législation sociale, de | maatregelen de sectoren van de fiscale wetgeving, de sociale |
la législation sur les marchés publics et de la législation relative | wetgeving, de wetgeving op de overheidsopdrachten en de wetgeving op |
au registre de commerce. L'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 | het handelsregister. Artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 maakt |
fait partie de la deuxième catégorie de mesures. L'intention du | deel uit van de tweede categorie van maatregelen. Het was de bedoeling |
législateur était « d'en arriver à ce qu'il ne soit plus fait appel à | van de wetgever « ertoe te komen dat geen beroep meer wordt gedaan op |
des personnes dont on peut craindre qu'elles ne rempliront pas leurs | personen van wie verwacht kan worden dat ze hun verplichtingen als |
obligations d'employeur » (ibid. , p. 39). | werkgever niet zullen naleven » (ibid. , p. 39). |
B.6.1. La différence de traitement entre les personnes visées au B.3 | B.6.1. Het verschil in behandeling tussen de in B.3 bedoelde personen |
se fonde sur un critère objectif, à savoir le fait de faire appel à un | is gebaseerd op een objectief criterium, namelijk het feit of al dan |
entrepreneur enregistré ou non. | niet een beroep wordt gedaan op een geregistreerde aannemer. |
B.6.2. Ce critère de distinction est pertinent par rapport au but de | B.6.2. Dat criterium van onderscheid is relevant ten aanzien van het |
la mesure, mentionné au B.5. Le système de l'enregistrement est un | in B.5 vermelde doel van de maatregel. Het systeem van registratie is |
moyen adéquat de déterminer la fiabilité d'un entrepreneur : il incite des personnes qui veulent contracter avec un entrepreneur à s'assurer préalablement que celui-ci est enregistré. B.6.3. Etant donné l'objectif du législateur et compte tenu de ce que celui-ci peut prendre les mesures propres à prévenir la fraude dans les secteurs où il a constaté que cette fraude est considérable, il n'est pas disproportionné d'assortir le régime de l'enregistrement des entrepreneurs de dispositions telles que les cocontractants sachent, s'ils souhaitent s'entendre avec un entrepreneur qui ne serait pas enregistré, qu'ils risquent d'être partiellement tenus au paiement des dettes fiscales et des cotisations sociales dont cet entrepreneur | een geschikt middel om de betrouwbaarheid van een aannemer te bepalen : het zet de personen die willen contracteren ertoe aan zich voorafgaandelijk ervan te vergewissen of die aannemer geregistreerd is. B.6.3. Gelet op de doelstelling van de wetgever en ermee rekening houdend dat deze maatregelen kan nemen om fraude te voorkomen in sectoren waarin hij heeft vastgesteld dat die fraude aanzienlijk is, is het niet onevenredig de regeling inzake registratie van aannemers te koppelen aan zodanige bepalingen dat medecontractanten zullen weten dat, indien zij een overeenkomst willen sluiten met een aannemer die niet geregistreerd zou zijn, zij het risico lopen gedeeltelijk gehouden te zijn tot betaling van de belastingschulden en van de sociale bijdragen welke die aannemer verschuldigd zou zijn. Zo wil men |
serait redevable. L'on vise ainsi à ce que nul n'ait intérêt à | bereiken dat niemand er belang bij heeft een beroep te doen op de |
recourir aux services d'entrepreneurs non enregistrés (Doc. parl. , | diensten van niet-geregistreerde aannemers (Parl. St. , Senaat, |
Sénat, 1977-1978, no 415-1, p. 38). | 1977-1978, nr. 415-1, p. 38). |
B.7. Concernant la deuxième partie de la question préjudicielle, les | B.7. Wat betreft het tweede gedeelte van de prejudiciële vraag leiden |
parties ne déduisent pas des principes qui y sont mentionnés des | de partijen uit de beginselen die erin worden vermeld geen andere |
arguments distincts de ceux qui sont invoqués à l'appui de la | argumenten af dan de ter ondersteuning van de schending van de |
violation des articles 10 et 11 de la Constitution auxquels la Cour a | artikelen 10 en 11 van de Grondwet aangevoerde argumenten waarop het |
répondu. | Hof heeft geantwoord. |
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 30bis , § 1er, alinéa 1er, de la loi du 27 juin 1969 | Artikel 30bis , § 1, eerste lid, van de wet van 27 juni 1969 tot |
révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité | herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de |
sociale des travailleurs, dans la version antérieure à sa modification | maatschappelijke zekerheid der arbeiders, in de versie van vóór de |
par l'arrêté royal du 26 décembre 1998, ne viole pas les articles 10 | wijziging ervan bij koninklijk besluit van 26 december 1998, schendt |
et 11 de la Constitution. | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 décembre 2002. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 december 2002. |
Le greffier, | De griffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
Le président f.f., | De wnd. voorzitter, |
L. François. | L. François. |