← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 135/2002 du 25 septembre 2002 Numéro du rôle : 2264 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 15 de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres
publics d'aide sociale, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, composée
des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...)"
| Extrait de l'arrêt n° 135/2002 du 25 septembre 2002 Numéro du rôle : 2264 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 15 de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...) | Uittreksel uit arrest nr. 135/2002 van 25 september 2002 Rolnummer 2264 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 15 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, gesteld door de Raad Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fra(...) |
|---|---|
| COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
| Extrait de l'arrêt n° 135/2002 du 25 septembre 2002 | Uittreksel uit arrest nr. 135/2002 van 25 september 2002 |
| Numéro du rôle : 2264 | Rolnummer 2264 |
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 15 de la loi | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 15 van de organieke wet |
| du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale, posée | van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk |
| par le Conseil d'Etat. | welzijn, gesteld door de Raad van State. |
| La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
| composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
| François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée | L. François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman, |
| du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag |
| Par arrêt n0 99.152 du 26 septembre 2001 en cause d'I. Colette et de | Bij arrest nr. 99.152 van 26 september 2001 in zake I. Colette en P. |
| P. Roberti de Winghe contre la députation permanente du conseil | Roberti de Winghe tegen de bestendige deputatie van de provincieraad |
| provincial du Brabant wallon, dont l'expédition est parvenue au greffe | van Waals-Brabant, waarvan de expeditie ter griffie van het |
| de la Cour d'arbitrage le 8 octobre 2001, le Conseil d'Etat a posé la | Arbitragehof is ingekomen op 8 oktober 2001, heeft de Raad van State |
| question préjudicielle suivante : | de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « L'article 15 de la loi organique du 8 juillet 1976 portant sur les | « Schendt artikel 15 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende |
| centres publics d'aide sociale, comparé à l'article 15 de la nouvelle | de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, vergeleken met |
| loi communale, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en | artikel 15 van de nieuwe gemeentewet, de artikelen 10 en 11 van de |
| ce qu'il institue un mécanisme de préférence d'élection en cas de | Grondwet, in zoverre het bij de verkiezingen een voorrangsregeling bij |
| partage de voix qui permet au candidat qui a exercé un précédent | staking van stemmen invoert, waardoor de kandidaat die een vroeger |
| mandat au sein du conseil de l'aide sociale d'être élu en lieu et | mandaat in de raad voor maatschappelijk welzijn heeft uitgeoefend, kan |
| worden verkozen in plaats van een kandidaat die zich niet op een | |
| place d'un candidat qui ne peut se prévaloir d'un tel mandat, alors | dergelijk mandaat kan beroepen, terwijl de bij artikel 12 van de wet |
| que le mécanisme mis en place par la loi du 8 juillet 1976, en son | van 8 juli 1976 ingevoerde regeling ertoe strekt de democratische |
| article 12, vise à assurer le renouvellement démocratique des membres | vernieuwing van de leden van de raad voor maatschappelijk welzijn te |
| du conseil de l'aide sociale et alors que, ce faisant, l'article 15 | verzekeren en voormeld artikel 15 aldus het beoogde doel miskent en op |
| précité méconnaît le but poursuivi et, dans un rapport de | |
| non-proportionnalité avec ce but, aboutit à accorder la préférence à | een met dat doel onevenredige wijze ertoe leidt dat een kandidaat die |
| un candidat qui vient d'exercer ce mandat ? » | voorheen dat mandaat heeft uitgeoefend, voorrang wordt verleend ? » |
| (...) | (...) |
| IV. En droit | IV. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité avec les | B.1. De prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid met de artikelen |
| articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 15 de la loi du 8 | 10 en 11 van de Grondwet van artikel 15 van de organieke wet van 8 |
| juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale. | juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. |
| Les articles 12, 13, 14 et 15 de cette loi énoncent : | De artikelen 12, 13, 14 en 15 van die wet bepalen : |
| « Art. 12.L'élection des membres du conseil de l'aide sociale a lieu |
« Art. 12.De verkiezing van de leden van de raad voor maatschappelijk |
| en séance publique le troisième lundi qui suit l'installation du | welzijn heeft plaats in openbare vergadering de derde maandag nadat de |
| conseil communal tenu de procéder à l'élection du conseil de l'aide | gemeenteraad die tot de verkiezing van de raad voor maatschappelijk |
| sociale. Si cette date coïncide avec un jour férié légal, l'élection | welzijn moet overgaan, geïnstalleerd is. Indien die datum op een |
| est reportée au premier jour ouvrable suivant. | wettelijke feestdag valt, wordt de verkiezing verschoven naar de |
| eerstvolgende werkdag. | |
Art. 13.Pour l'élection de membres du conseil de l'aide sociale, |
Art. 13.Voor de verkiezing van leden van de raad voor maatschappelijk |
| chaque conseiller communal dispose d'une voix s'il y a moins de quatre | welzijn heeft elk gemeenteraadslid één stem indien er minder dan vier |
| membres à élire, de trois voix s'il y a quatre ou cinq membres à | leden te verkiezen zijn, drie stemmen indien er vier of vijf leden te |
| élire, de quatre s'il y en a six ou sept, de cinq s'il y en a huit ou | verkiezen zijn, vier indien er zes of zeven, vijf indien er acht of |
| neuf, de six s'il y en a dix ou onze et de huit s'il y en a douze ou | negen, zes indien er tien of elf en acht indien er twaalf of meer |
| plus. | leden te verkiezen zijn. |
Art. 14.L'élection des membres du conseil de l'aide sociale se fait |
Art. 14.De verkiezing van de leden van de raad voor maatschappelijk |
| au scrutin secret et en un seul tour. | welzijn geschiedt bij geheime stemming en in één enkele stemronde. |
| Chaque conseiller communal reçoit autant de bulletins de vote qu'il | Elk gemeenteraadslid ontvangt zoveel stembiljetten als hij stemmen |
| dispose de voix. Sur chaque bulletin il vote pour un membre effectif. | heeft. Op elk stembiljet brengt hij een stem uit voor een werkend lid. |
| Les conseillers communaux peuvent émettre un vote valable en faveur | De gemeenteraadsleden kunnen hun stem geldig uitbrengen ten gunste van |
| d'un parent ou d'un allié. | een bloed- of aanverwant. |
Art. 15.Sont élus en tant que membres effectifs, les candidats qui |
Art. 15.De kandidaten die de meeste stemmen hebben bekomen zijn |
| ont obtenu le plus grand nombre de voix. | verkozen tot werkende leden. |
| En cas de parité de voix, la préférence est accordée dans l'ordre indiqué ci-après : 1° au candidat qui, au jour de l'élection, est investi d'un mandat dans un centre public d'aide sociale. Si deux ou plusieurs candidats se trouvent dans ce cas, la préférence est accordée à celui qui, sans interruption, a exercé son mandat pendant le temps le plus long; 2° au candidat qui, antérieurement, a exercé un mandat dans un centre public d'aide sociale. Si deux ou plusieurs candidats se trouvent dans ce cas, la préférence est accordée à celui qui a exercé son mandat sans interruption pendant le temps le plus long, et en cas d'égalité de durée, à celui qui est sorti de charge le plus récemment; 3° au candidat qui, sans avoir atteint l'âge de soixante ans, est le plus âgé; 4° au moins âgé des candidats qui ont atteint l'âge de soixante ans. Celui qui serait élu, mais dont l'élection serait annulée pour cause d'inéligibilité, est remplacé par son suppléant. Les candidats proposés à titre de suppléant d'un membre effectif élu sont de plein droit suppléants de ce membre. » B.2. La question préjudicielle porte sur la différence de traitement créée par les dispositions en cause entre les candidats à une élection de membres d'un conseil de l'aide sociale et les candidats à une élection d'échevins, en ce que, en cas de parité de voix, ceux qui n'ont jamais exercé le mandat brigué se voient préférer d'autres candidats de manière automatique dans un cas, alors que dans l'autre il faut procéder à un ballottage. | Bij staking van stemmen wordt voorrang verleend in de volgende orde : 1° aan de kandidaat die, op de dag van de verkiezing, een mandaat in een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn bekleedt. Zijn twee of meerdere kandidaten in dat geval, dan wordt voorrang verleend aan hem die zijn mandaat onafgebroken het langst heeft uitgeoefend; 2° aan de kandidaat die vroeger een mandaat in een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn heeft uitgeoefend. Zijn twee of meerdere kandidaten in dat geval, dan wordt de voorrang gegeven aan hem die zijn mandaat onafgebroken het langst heeft uitgeoefend en, bij gelijke duur, aan hem die het laatst is afgetreden; 3° aan de oudste kandidaat in jaren die de leeftijd van zestig jaar niet heeft bereikt; 4° aan de jongste in jaren van de kandidaten die de leeftijd van zestig jaar hebben bereikt. Wie zou verkozen zijn, doch wiens verkiezing vernietigd wordt wegens onverkiesbaarheid, wordt vervangen door zijn opvolger. De kandidaten die als opvolgers van een verkozen werkend lid werden voorgedragen, zijn van rechtswege de opvolgers van het voornoemde lid. » B.2. De prejudiciële vraag betreft het verschil in behandeling dat de in het geding zijnde bepalingen invoeren tussen de kandidaten voor een verkiezing van leden van een raad voor maatschappelijk welzijn en de kandidaten voor een verkiezing van schepenen, in zoverre bij staking van stemmen andere kandidaten in het ene geval automatisch de voorkeur krijgen boven diegenen die nog nooit het geambieerde mandaat hebben uitgeoefend, terwijl in het andere geval tot een herstemming moet worden overgegaan. |
| La question préjudicielle se réfère à l'article 15 de la nouvelle loi | De prejudiciële vraag verwijst naar artikel 15 van de nieuwe |
| communale, dont le paragraphe 1er, alinéa 3, ne donne de priorité | gemeentewet, waarvan paragraaf 1, derde lid, slechts na afloop van een |
| qu'au terme d'un ballottage. Ce paragraphe dispose : | herstemming voorkeur verleent. Die paragraaf luidt : |
| « Les échevins sont élus par le conseil, parmi les conseillers de | « De schepenen worden door de raad onder de gemeenteraadsleden met |
| nationalité belge. Les élus au conseil peuvent présenter des candidats | |
| en vue de cette élection. Un acte de présentation daté doit, pour | Belgische nationaliteit verkozen. De verkozenen voor de raad kunnen |
| chaque mandat d'échevin, être déposé à cet effet entre les mains du | daartoe kandidaten voordragen. Hiervoor dient per schepenmandaat een |
| président du conseil, au plus tard trois jours avant la séance du | gedagtekende akte van voordracht te worden neergelegd in handen van de |
| conseil à l'ordre du jour de laquelle figure l'élection d'un ou | voorzitter van de raad, uiterlijk drie dagen vóór de vergadering waar |
| plusieurs échevins. Pour être recevables, les actes de présentation | de verkiezing van één of meer schepenen op de dagorde van de raad |
| doivent être signés au moins par une majorité des élus de la liste du candidat présenté. Si la liste sur laquelle figure le candidat échevin ne compte que deux élus, la signature d'un seul d'entre eux suffit pour que la disposition qui précède soit respectée. Sauf en cas de décès d'un candidat présenté ou de renonciation au mandat de conseiller communal par un tel candidat, nul ne peut signer plus d'un acte de présentation pour un même mandat d'échevin. Si les candidatures présentées par écrit ne suffisent pas à constituer entièrement le collège échevinal, des candidats peuvent être présentés de vive voix en séance. L'élection a lieu au scrutin secret et à la majorité absolue, par autant de scrutins séparés qu'il y a d'échevins à élire; le rang des échevins est déterminé par l'ordre des scrutins. Si un seul candidat a été présenté pour un mandat d'échevin à conférer, il est procédé à un seul tour de scrutin; dans tous les autres cas et si aucun candidat n'a obtenu la majorité après deux scrutins, il est procédé au ballottage entre les deux candidats qui | staat. Om ontvankelijk te zijn, moeten de akten van voordracht ondertekend zijn ten minste door een meerderheid van hen die op dezelfde lijst werden verkozen als de voorgedragen kandidaat. Ingeval de lijst waarop de kandidaat-schepen voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat, voor de naleving van wat voorafgaat, de handtekening van één onder hen. Behoudens in geval van overlijden van, of afstand van het mandaat van gemeenteraadslid door een voorgedragen kandidaat, kan niemand meer dan één akte van voordracht ondertekenen voor hetzelfde schepenmandaat. Wanneer de schriftelijk voorgedragen kandidaturen niet volstaan om het schepencollege volledig samen te stellen, kunnen ter zitting kandidaten mondeling worden voorgedragen. De verkiezing geschiedt bij geheime stemming en bij volstrekte meerderheid, door zoveel afzonderlijke stemmingen als er schepenen te kiezen zijn; de rang van de schepenen wordt bepaald door de volgorde van de stemmingen. Wanneer voor een te begeven schepenmandaat slechts één kandidaat werd voorgedragen, geschiedt de stemming in één ronde; in elk ander geval en indien na twee stemmingen geen kandidaat de meerderheid heeft verkregen, geschiedt de herstemming over de twee kandidaten die de meeste stemmen hebben behaald; staken de stemmen bij de herstemming, |
| ont obtenu le plus de voix; en cas de parité au ballottage, le plus | dan is de oudste in jaren verkozen. De verkiezing van de schepenen |
| âgé l'emporte. L'élection des échevins a lieu dans la séance | heeft plaats in de installatievergadering die volgt op de vernieuwing |
| d'installation qui suit le renouvellement du conseil. En tout autre | van de raad. In elk geval moet de verkiezing geschieden binnen drie |
| cas, l'élection doit être faite dans les trois mois de la vacance. » | maanden na het openvallen van de plaats. » |
| B.3. S'il peut être admis que les membres du conseil de l'aide sociale | B.3. Al kan worden aanvaard dat de leden van de raad voor |
| et les échevins constituent des catégories comparables en ce que les | maatschappelijk welzijn en de schepenen vergelijkbare categorieën |
| uns et les autres sont élus par le conseil communal et exercent un | vormen, in zoverre zowel de enen als de anderen door de gemeenteraad |
| mandat public local, ainsi conféré par une élection à deux degrés, il | worden verkozen en een - aldus bij een getrapte verkiezing verleend - |
| lokaal publiek mandaat uitoefenen, toch volgt daaruit niet dat de | |
| ne s'ensuit pas que les articles 10 et 11 de la Constitution exigent | artikelen 10 en 11 van de Grondwet vereisen dat de regels krachtens |
| que les règles en vertu desquelles ces mandats sont conférés doivent | welke die mandaten worden verleend, in alle opzichten met elkaar |
| correspondre en tout point. Les fonctions ne sont pas semblables : les | moeten overeenstemmen. De ambten zijn niet soortgelijk : de schepenen |
| échevins sont chargés de fonctions essentiellement exécutives alors | zijn met een in essentie uitvoerende taak belast, terwijl de raad voor |
| que le conseil de l'aide sociale est une assemblée délibérante qui a | maatschappelijk welzijn een beraadslagende vergadering is die tot taak |
| pour mission de régler « tout ce qui est de la compétence du centre | heeft « alles wat tot de bevoegdheid van het openbaar centrum voor |
| public d'aide sociale » (article 24 de la loi du 8 juillet 1976). Par | maatschappelijk welzijn behoort » te regelen (artikel 24 van de wet |
| ailleurs, le régime du vote plural organisé par les articles 13 et 14 | van 8 juli 1976). Overigens beantwoordt de bij de artikelen 13 en 14 |
| de la loi de 1976 correspond avant tout à un souci d'assurer la | van de wet van 1976 ingevoerde regeling van het meervoudige stemrecht |
| représentation des minorités que le législateur a manifesté, en ce qui | vooral aan het streven om de vertegenwoordiging van de minderheden te |
| verzekeren, waarvan de wetgever, wat de raden voor maatschappelijk | |
| concerne les conseils de l'aide sociale, dès la loi du 10 mars 1925 | welzijn betreft, reeds blijk heeft gegeven in de wet van 10 maart 1925 |
| organique de l'assistance publique (Pasin. 1925, pp. 111 et 124), dont | tot regeling van de openbare onderstand (Pasin. 1925, pp. 111 en 124), |
| l'article 11 correspond à la disposition en cause. En revanche, la | waarvan artikel 11 met de in het geding zijnde bepaling overeenstemt. |
| désignation des échevins est l'expression d'une politique sur laquelle | De aanwijzing van de schepenen is daarentegen de uitdrukking van een |
| une majorité a pu s'accorder au sein du conseil communal. | beleid waarover een meerderheid binnen de gemeenteraad het eens is |
| B.4. L'objectif d'« assurer le renouvellement démocratique », que les | kunnen worden. B.4. De doelstelling om « de democratische vernieuwing [...] te |
| termes de la question prêtent à la loi en cause, n'exclut en rien | verzekeren », die de bewoordingen van de vraag aan de in het geding |
| qu'il soit tenu compte de l'expérience acquise si telle est la volonté | zijnde wet toeschrijven, sluit geenszins uit dat bij de verkiezing van |
| du conseil communal lors de l'élection des membres du collège ou du | de leden van het college of van de raad met de verworven ervaring |
| conseil. La conception, soutenue par les requérants devant le Conseil | rekening wordt gehouden indien de gemeenteraad dat wenst. De door de |
| d'Etat, selon laquelle toute élection poursuit le « principe du | verzoekers voor de Raad van State verdedigde opvatting dat bij elke |
| renouvellement » est correcte en ce sens que l'élection donne une | verkiezing het « vernieuwingsbeginsel » wordt nagestreefd, is juist, |
| possibilité de changement si celui-ci est souhaité par les électeurs, non si elle suppose que le changement est en principe préférable à la reconduction. Dans l'hypothèse où la volonté de changement ne l'a pas emporté, comme l'atteste la parité des voix portant sur deux candidats dont un peut être supposé doté d'une plus grande expérience que l'autre, le législateur n'agit pas d'une manière manifestement déraisonnable en tenant compte de cet élément. B.5. La question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, | in zoverre de verkiezing een mogelijkheid tot verandering biedt indien dat door de kiezers wordt gewenst, maar niet indien zij zou veronderstellen dat verandering in beginsel te verkiezen is boven vernieuwing. In het geval dat de wil tot verandering het niet heeft gehaald, zoals blijkt uit de staking van stemmen tussen twee kandidaten van wie één kan worden verondersteld zich op meer ervaring te kunnen beroepen dan de andere, handelt de wetgever niet op een kennelijk onredelijke wijze door met dat element rekening te houden. B.5. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| L'article 15 de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics | Artikel 15 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de |
| d'aide sociale ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution | openbare centra voor maatschappelijk welzijn schendt de artikelen 10 |
| en ce qu'il institue une priorité, en cas de parité des voix, au | en 11 van de Grondwet niet, in zoverre het bij staking van stemmen |
| bénéfice des candidats ayant déjà exercé un mandat dans un centre | voorrang verleent aan de kandidaten die al een mandaat in een openbaar |
| public d'aide sociale. | centrum voor maatschappelijk welzijn hebben uitgeoefend. |
| Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 25 septembre 2002. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 25 september 2002. |
| Le greffier, | De griffier, |
| L. Potoms | L. Potoms |
| Le président, | De voorzitter, |
| M. Melchior | M. Melchior |