Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 101/2002 du 19 juin 2002 Numéro du rôle : 2238 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 52 2 du Code des droits de succession, posée par le Tribunal de première instance de Liège. La Cour d' composée du juge L. François, faisant fonction de président, et du président A. Arts, et des juges (...)"
Extrait de l'arrêt n° 101/2002 du 19 juin 2002 Numéro du rôle : 2238 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 52 2 du Code des droits de succession, posée par le Tribunal de première instance de Liège. La Cour d' composée du juge L. François, faisant fonction de président, et du président A. Arts, et des juges (...) Uittreksel uit arrest nr. 101/2002 van 19 juni 2002 Rolnummer : 2238 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 52 2 van het Wetboek der successierechten, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Luik. Het Arbitrag samengesteld uit rechter L. François, waarnemend voorzitter, en voorzitter A. Arts, en de rechters (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 101/2002 du 19 juin 2002 Uittreksel uit arrest nr. 101/2002 van 19 juni 2002
Numéro du rôle : 2238 Rolnummer : 2238
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 522 du Code In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 522 van het
des droits de succession, posée par le Tribunal de première instance Wetboek der successierechten, gesteld door de Rechtbank van eerste
de Liège. aanleg te Luik.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée du juge L. François, faisant fonction de président, et du samengesteld uit rechter L. François, waarnemend voorzitter, en
président A. Arts, et des juges P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, voorzitter A. Arts, en de rechters P. Martens, R. Henneuse, M.
L. Lavrysen et J.-P. Snappe, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, Bossuyt, L. Lavrysen en J.-P. Snappe, bijgestaan door de griffier
présidée par le juge L. François, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van rechter L. François,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 10 septembre 2001 en cause de R. Parsha-Radermaker Bij vonnis van 10 september 2001 in zake R. Parsha-Radermaker tegen de
contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof
Cour d'arbitrage le 13 septembre 2001, le Tribunal de première is ingekomen op 13 september 2001, heeft de Rechtbank van eerste
instance de Liège a posé la question préjudicielle suivante : aanleg te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 522 du Code des droits de succession, en vertu duquel il « Schendt artikel 522 van het Wetboek der successierechten, krachtens
ne peut être, et sauf dans les quatre cas qu'il détermine, fait hetwelk, behalve in de vier gevallen die het bepaalt, voor de gewoon '
application, pour les adoptés simples ' - à l'opposé de ce qui est geadopteerden geen toepassing kan worden gemaakt van het tarief in de
prévu pour les adoptés pléniers - du tarif en ligne directe ', rechte lijn ' - in tegenstelling met wat is bepaald voor de ten volle
viole-t-il ou non les articles 10 et 11 de la Constitution ? » geadopteerden - al dan niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 522 du Code des droits de succession dispose : B.1. Artikel 522 van het Wetboek der successierechten bepaalt :
« Pour l'application du présent Code, il n'est pas tenu compte du lien « Voor de toepassing van dit Wetboek wordt er geen rekening gehouden
de parenté résultant de l'adoption simple. met de verwantschapsband voortspruitend uit de gewone adoptie.
Toutefois, moyennant justifications à fournir par les intéressés, il Evenwel wordt, mits bewijs te verstrekken door de belanghebbenden, met
est tenu compte de cette filiation adoptive : deze adoptieve afstamming rekening gehouden :
1° lorsque l'enfant adoptif est un enfant du conjoint de l'adoptant; 2° lorsque, au moment de l'adoption, l'enfant adoptif était sous la tutelle de l'assistance publique ou d'un centre public d'aide sociale, ou orphelin d'un père ou d'une mère morts pour la Belgique; 3° lorsque l'enfant adoptif a, avant d'avoir atteint l'âge de vingt et un ans et pendant six années ininterrompues, reçu exclusivement de l'adoptant ou éventuellement de l'adoptant et de son conjoint ensemble, les secours et les soins que les enfants reçoivent normalement de leurs parents; 1° wanneer het adoptief kind een kind is van de echtgenoot van de adoptant; 2° wanneer, op het ogenblik van de adoptie, het adoptief kind onder de voogdij was van de openbare onderstand of van een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, of wees van een voor België gestorven vader of moeder; 3° wanneer het adoptief kind vóór de leeftijd van eenentwintig jaar bereikt te hebben en gedurende zes onafgebroken jaren, uitsluitend van de adoptant of eventueel van hem en zijn echtgenoot te zamen, de hulp en de verzorging heeft gekregen welke kinderen normaal van hun ouders krijgen;
4° lorsque l'adoption a été faite par une personne dont tous les 4° wanneer de adoptie gedaan werd door een persoon van wie al de
descendants sont morts pour la Belgique. » afstammelingen voor België gestorven zijn. »
B.2. Le principe de cette disposition a été introduit dans le Code des B.2. Het principe van die bepaling werd ingevoerd in het Wetboek der
droits de succession par la loi du 14 août 1947, c'est-à-dire à une successierechten bij de wet van 14 augustus 1947, dat wil zeggen in
époque où il n'existait qu'un type d'adoption, le législateur ayant een periode waarin slechts één soort adoptie bestond, omdat de
constaté que « l'adoption est trop souvent détournée de son but et wetgever had vastgesteld dat de adoptie « al te vaak van haar doel
utilisée à des fins d'allégement fiscal » (Doc. parl., Chambre, [wordt] afgeleid en gebruikt met het doel de fiskale lasten te
1946-1947, n° 76, p. 4). verlichten » (Parl. St., Kamer, 1946-1947, nr. 76, p. 4).
B.3. Les conditions de l'assimilation ont été modifiées par l'arrêté B.3. De voorwaarden voor de gelijkschakeling werden gewijzigd bij
royal n° 12 du 18 avril 1967 modifiant le Code des droits de koninklijk besluit nr. 12 van 18 april 1967 tot wijziging van het
Wetboek der successierechten, van het Wetboek der registratie-,
succession, le Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de hypotheek- en griffierechten en van het Wetboek der zegelrechten. Het
greffe et le Code des droits de timbre. Le rapport au Roi précédant verslag aan de Koning voorafgaand aan dat besluit herbevestigt de door
cet arrêté réaffirme l'objectif poursuivi par la loi du 14 août 1947 de wet van 14 augustus 1947 nagestreefde doelstelling (Belgisch
(Moniteur belge du 20 avril 1967, p. 4223) et le justifie par les Staatsblad van 20 april 1967, p. 4223) en verantwoordt die als volgt :
raisons suivantes : « Pour éviter que les adoptions ne puissent être dictées « Om te vermijden dat de aannemingen vooral door fiscale overwegingen
principalement par des considérations d'ordre fiscal, au risque d'être zouden geïnspireerd worden en hierdoor van hun werkelijk doel zouden
ainsi détournées de leur fin véritable, ainsi que pour obvier à toute afgeleid worden, tevens om ongezonde belastingontwijking tegen te
pratique malsaine visant à éluder l'impôt, l'article 522 du Code des gaan, voorzien artikel 522 van het Wetboek der successierechten en
droits de succession et l'article 1322 du Code des droits artikel 1322 van het Wetboek der registratierechten dat in de regel
d'enregistrement disposent qu'au regard de la perception de ces voor de heffing van bedoelde belastingen geen rekening mag worden
impôts, il ne peut être tenu compte, en principe, du lien de parenté
résultant de l'adoption. Cette règle s'accompagne, aux termes de la gehouden met de verwantschapsband voortspruitend uit aanneming. Op
loi, de quatre exceptions dans lesquelles l'enfant adoptif est deze regel voorziet de wet vier uitzonderingen waarin het aangenomen
assimilé à l'enfant légitime, [...]. » kind gelijkgesteld wordt met een wettig kind, [...]. »
B.4. Le texte actuel, qui provient de l'article 216 de la loi du 22 B.4. De huidige tekst, die werd ingevoerd bij artikel 216 van de wet
décembre 1989 portant des dispositions fiscales, tient compte de ce van 22 december 1989 houdende fiscale bepalingen, houdt rekening met
que l'adoption plénière a été introduite dans le Code civil par la loi het feit dat de volle adoptie in het Burgerlijk Wetboek werd ingevoerd
du 27 avril 1987 qui a modifié diverses dispositions relatives à bij de wet van 27 april 1987, die verscheidene bepalingen betreffende
l'adoption. Il traite différemment, sur le plan fiscal, les deux types de adoptie heeft gewijzigd. Hij behandelt de twee soorten adopties
d'adoption. fiscaal verschillend.
Depuis cette modification, l'adoption plénière est assimilée à la Sinds die wijziging wordt de volle adoptie gelijkgesteld met
filiation, tandis que l'assimilation de l'adoption simple reste afstamming, terwijl de gelijkschakeling van de gewone adoptie aan één
subordonnée à l'une des quatre conditions énumérées à l'article 522. van de vier in artikel 522 opgesomde voorwaarden onderworpen blijft.
B.5. En exigeant, pour qu'il en soit tenu compte sur le plan fiscal, B.5. Door te eisen dat de gewone adoptie plaatshad in één van de in
que l'adoption simple ait été faite dans l'une des circonstances artikel 522 opgesomde omstandigheden, opdat daarmee op fiscaal vlak
énumérées à l'article 522, le législateur a pris une mesure qui permet rekening zou worden gehouden, heeft de wetgever een maatregel genomen
de s'assurer qu'elle ne soit pas utilisée à des fins étrangères à die het mogelijk maakt zich ervan te verzekeren dat de adoptie niet
celles qu'il se proposait en organisant l'adoption simple. gebeurt met doelstellingen die vreemd zijn aan die welke de wetgever
B.6. Le juge a quo demande à la Cour si la distinction introduite en beoogde bij de instelling van de gewone adoptie.
1989 n'est pas discriminatoire en ce qu'elle traite différemment, sur B.6. De verwijzende rechter vraagt het Hof of het in 1989 ingevoerde
le plan fiscal, la personne qui a fait l'objet d'une adoption simple onderscheid niet discriminerend is doordat het op fiscaal vlak de
personen verschillend behandelt al naargelang die het voorwerp hebben
et celle qui a fait l'objet d'une adoption plénière. uitgemaakt van een gewone dan wel van een volle adoptie.
B.7. La différence entre les deux catégories d'adoptés repose sur un B.7. Het verschil tussen de twee categorieën van geadopteerden berust
critère objectif, car l'adoption dont ils bénéficient a des op een objectief criterium, omdat de adoptie die zij genieten
conséquences différentes en droit civil. verschillende burgerrechtelijke gevolgen heeft.
B.8. Il est vrai que l'adoption plénière et l'adoption simple sont B.8. De volle adoptie en de gewone adoptie zijn beide weliswaar
soumises l'une et l'autre à des conditions qui sont largement les onderworpen aan voorwaarden die grotendeels dezelfde zijn (artikelen
mêmes (articles 368, § 1er, et 345 du Code civil). L'adoption plénière 368, § 1, en 345 van het Burgerlijk Wetboek). De volle adoptie is
n'est toutefois permise que si l'adopté est mineur au moment de l'acte echter slechts toegestaan indien de geadopteerde minderjarig is op het
ou de la requête (article 368, § 2, du Code civil). Cette condition est de nature à limiter l'adoption plénière aux cas où l'adoptant ou les époux adoptants ont l'intention réelle d'assumer toutes les obligations qui incombent aux parents d'un enfant mineur. Il est donc pertinent de n'appliquer sans réserve le tarif « en ligne directe » qu'en cas d'adoption plénière. B.9. Par ailleurs, l'adoption plénière confère à l'enfant et à ses descendants le même statut et les mêmes droits que s'il était né des adoptants et elle a pour effet qu'il cesse d'appartenir à sa famille d'origine (article 370, § 1er, du Code civil), tandis que, en cas d'adoption simple, l'adopté et ses descendants conservent tous leurs droits héréditaires dans leur famille d'origine et n'acquièrent de ogenblik van de akte of van het verzoekschrift (artikel 368, § 2, van het Burgerlijk Wetboek). Die voorwaarde is van die aard dat zij de volle adoptie beperkt tot de gevallen waarin de adoptant of de adoptiefouders de werkelijke bedoeling hebben alle verplichtingen van ouders van een minderjarig kind op zich te nemen. Het is bijgevolg relevant om het tarief « in de rechte lijn » slechts zonder voorbehoud toe te passen in geval van volle adoptie. B.9. De volle adoptie kent overigens aan het kind en aan zijn afstammelingen hetzelfde statuut en dezelfde rechten toe als wanneer het geboren zou zijn als kind van de adoptanten en heeft tot gevolg dat het ophoudt deel uit te maken van zijn oorspronkelijke familie (artikel 370, § 1, van het Burgerlijk Wetboek), terwijl in geval van gewone adoptie de geadopteerde en zijn afstammelingen al hun erfrechten behouden in hun oorspronkelijke familie en slechts rechten
droits que sur la succession de l'adoptant et non sur les biens des verkrijgen op de nalatenschap van de adoptant en niet op de goederen
parents de celui-ci (article 365 du Code civil). van zijn bloedverwanten (artikel 365 van het Burgerlijk Wetboek).
B.10. Il existe donc, notamment sur le plan patrimonial, des B.10. Er bestaan bijgevolg vooral op vermogensrechtelijk vlak
différences qui justifient le traitement fiscal différent des verschillen die het verschil in fiscale behandeling verantwoorden van
personnes qui ont fait l'objet d'une adoption simple : dès lors que personen die het voorwerp hebben uitgemaakt van een gewone adoptie :
celles-ci ont vocation à hériter à la fois de leur famille d'origine aangezien zij tegelijk kunnen erven van hun oorspronkelijke familie en
et de leurs parents adoptifs, le législateur n'a pas pris une mesure van hun adoptiefouders heeft de wetgever geen onevenredige maatregel
disproportionnée en considérant qu'elles ne pouvaient bénéficier dans genomen door te overwegen dat zij niet in beide gevallen het tarief
les deux cas du tarif réservé aux héritiers en ligne directe. konden genieten dat is voorbehouden voor erfgenamen in de rechte lijn.
B.11. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.11. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 522 du Code des droits de succession ne viole pas les Artikel 522 van het Wetboek der successierechten schendt de artikelen
articles 10 et 11 de la Constitution en ce que cette disposition ne 10 en 11 van de Grondwet niet doordat die bepaling het niet mogelijk
permet pas de faire application du tarif « en ligne directe » aux maakt het tarief « in de rechte lijn » toe te passen voor de
successions recueillies par la personne qui a fait l'objet d'une erfenissen verkregen door de persoon die het voorwerp heeft uitgemaakt
adoption simple. van een gewone adoptie.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 juin 2002. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 juni 2002.
Le greffier, Le président f.f., De griffier, De wnd. voorzitter,
P.-Y. Dutilleux. L. François. P.-Y. Dutilleux. L. François.
^