Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 62/2002 du 28 mars 2002 Numéro du rôle : 2147 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 26 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, posée par le Tribunal de première instance de Nivel La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, L(...)"
Extrait de l'arrêt n° 62/2002 du 28 mars 2002 Numéro du rôle : 2147 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 26 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, posée par le Tribunal de première instance de Nivel La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, L(...) Uittreksel uit arrest nr. 62/2002 van 28 maart 2002 Rolnummer 2147 Inzake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel. H samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. François, L. Lavrysen, A.(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 62/2002 du 28 mars 2002 Uittreksel uit arrest nr. 62/2002 van 28 maart 2002
Numéro du rôle : 2147 Rolnummer 2147
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 26 de la loi Inzake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 26 van de
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, posée par le bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, gesteld door de
Tribunal de première instance de Nivelles. Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
François, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée L. François, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe en E. Derycke,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 13 mars 2001 en cause de l'Alliance nationale des Bij vonnis van 13 maart 2001 in zake de Landsbond der Christelijke
mutualités chrétiennes contre G. Van Aerschot, dont l'expédition est Mutualiteiten tegen G. Van Aerschot, waarvan de expeditie ter griffie
parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 20 mars 2001, le Tribunal van het Arbitragehof is ingekomen op 20 maart 2001, heeft de Rechtbank
de première instance de Nivelles a posé la question préjudicielle van eerste aanleg te Nijvel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
suivante : « L'article 26 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour « Schendt artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
d'arbitrage viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce Arbitragehof de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het geen
qu'il ne fait pas de distinction selon que les questions onderscheid maakt naargelang de prejudiciële vragen worden gesteld in
préjudicielles sont posées dans le cadre de situations révolues avant het kader van situaties die beëindigd zijn vóór de inwerkingtreding
l'entrée en vigueur de cette disposition, le 17 janvier 1989, ou dans van die bepaling, op 17 januari 1989, of in het kader van situaties
le cadre de situations non révolues à cette date ? » die op die datum niet beëindigd zijn ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 26 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour B.1.1. Artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
d'arbitrage énonce : Arbitragehof bepaalt :
« § 1er. La Cour d'arbitrage statue, à titre préjudiciel, par voie {Plain Text}« § 1. Het Arbitragehof doet, bij wijze van prejudiciële
d'arrêt, sur les questions relatives à : beslissing, uitspraak bij wege van arrest op vragen omtrent :
1° la violation par une loi, un décret ou une règle visée à l'article 1° de schending door een wet, een decreet of een in artikel 26bis
26bis [actuellement l'article 134] de la Constitution, des règles qui [thans artikel 134] van de Grondwet bedoelde regel van de regels die
sont établies par la Constitution ou en vertu de celle-ci pour door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de
déterminer les compétences respectives de l'Etat, des Communautés et onderscheiden bevoegdheid van de Staat, de Gemeenschappen en de
des Régions; Gewesten;
2° sans préjudice du 1°, tout conflit entre décrets ou entre règles 2° onverminderd 1°, elk conflict tussen decreten of tussen regels
visées à l'article 26bis [actuellement l'article 134] de la bedoeld in artikel 26bis [thans artikel 134] van de Grondwet, die
Constitution émanant de législateurs distincts et pour autant que le uitgaan van verschillende wetgevers en voor zover het conflict
conflit résulte de leur champ d'application respectif; ontstaan is uit hun onderscheiden werkingssfeer;
3° la violation par une loi, un décret ou une règle visée à l'article 3° de schending door een wet, een decreet of een in artikel 26bis
26bis [actuellement l'article 134] de la Constitution, des articles 6, [thans artikel 134] van de Grondwet bedoelde regel van de artikelen 6,
6bis et 17 [actuellement les articles 10, 11 et 24] de la Constitution. § 2. Lorsqu'une telle question est soulevée devant une juridiction, celle-ci doit demander à la Cour d'arbitrage de statuer sur cette question. Toutefois, la juridiction n'y est pas tenue lorsque l'action est irrecevable pour des motifs de procédure tirés de normes ne faisant pas elles-mêmes l'objet de la demande de question préjudicielle. La juridiction, dont la décision est susceptible, selon le cas, d'appel, d'opposition, de pourvoi en cassation ou de recours en annulation au Conseil d'Etat, n'y est pas tenue non plus : 1° lorsque la Cour a déjà statué sur une question ou un recours ayant le même objet; 2° lorsqu'elle estime que la réponse à la question préjudicielle n'est 6bis en 17 [thans de artikelen 10, 11 en 24] van de Grondwet. § 2. Indien een vraag te dien aanzien wordt opgeworpen voor een rechtscollege, dan moet dit college het Arbitragehof verzoeken op deze vraag uitspraak te doen. Het rechtscollege is daartoe echter niet gehouden wanneer de vordering niet ontvankelijk is om procedureredenen die ontleend zijn aan normen die zelf niet het onderwerp uitmaken van het verzoek tot het stellen van de prejudiciële vraag. Het rechtscollege waarvan de beslissing vatbaar is voor, al naar het geval, hoger beroep, verzet, voorziening in cassatie of beroep tot vernietiging bij de Raad van State, is daartoe evenmin gehouden : 1° wanneer het Arbitragehof reeds uitspraak heeft gedaan op een vraag of een beroep met hetzelfde onderwerp; 2° wanneer het rechtscollege meent dat het antwoord op de prejudiciële
pas indispensable pour rendre sa décision; vraag niet onontbeerlijk is om uitspraak te doen;
3° si la loi, le décret ou la règle visée à l'article 26bis 3° wanneer de wet, het decreet of de in artikel 26bis [thans artikel
[actuellement l'article 134] de la Constitution ne viole manifestement 134] van de Grondwet bedoelde regel een regel of een artikel van de
pas une règle ou un article de la Constitution visés au § 1er. » Grondwet bedoeld in § 1 klaarblijkelijk niet schendt. »
B.1.2. Selon le Conseil des ministres, la question préjudicielle B.1.2. Volgens de Ministerraad zou de prejudiciële vraag zonder
serait sans objet ou ne relèverait pas de la compétence de la Cour, voorwerp zijn of niet onder de bevoegdheid van het Hof vallen, omdat
parce qu'elle tend une nouvelle fois à demander à la Cour de zij er eens te meer toe strekt aan het Hof te vragen de gevolgen in de
déterminer les effets dans le temps de son arrêt n° 25/95 et qu'il a tijd van zijn arrest nr. 25/95 te bepalen en omdat in het arrest nr.
déjà été dit dans l'arrêt n° 1/2000, d'une question préjudicielle 1/2000 over een prejudiciële vraag die in nauwelijks verschillende
formulée en des termes à peine différents, qu'elle était sans objet. bewoordingen was geformuleerd, is gezegd dat zij zonder voorwerp was.
Ce dernier arrêt considérerait implicitement mais nécessairement que In het laatstvermelde arrest zou men impliciet doch zeker ervan
la disposition en cause résiste au contrôle de constitutionnalité. uitgaan dat de in het geding zijnde bepaling de grondwettigheidstoetsing doorstaat.
B.1.3. La question préjudicielle porte sur la même disposition et a B.1.3. De prejudiciële vraag heeft betrekking op dezelfde bepaling en
été posée par le même juge que celle à laquelle a répondu l'arrêt n° is gesteld door dezelfde rechter als de vraag waarop is geantwoord in
1/2000. het arrest nr. 1/2000.
Elle est exprimée en des termes différents en ce que, sans plus parler Zij is in verschillende bewoordingen gesteld, met name doordat zij,
d'interprétation, elle exprime dans les termes mêmes utilisés par la zonder nog van interpretatie te spreken, het aspect van de betwiste
Cour dans cet arrêt l'aspect de la disposition en cause dont la bepaling waarvan de grondwettigheid in het geding is - te weten dat
constitutionnalité est en question, à savoir que l'article 26 de la artikel 26 van de bijzondere wet op het Arbitragehof, « geen
loi spéciale sur la Cour d'arbitrage « ne fait pas de distinction » onderscheid maakt » naargelang de prejudiciële vragen gesteld worden
selon que les questions préjudicielles sont posées dans le cadre de in het kader van situaties die al dan niet beëindigd zijn vóór de
situations révolues avant l'entrée en vigueur de cette disposition, le inwerkingtreding van die bepaling op 17 januari 1989 - weergeeft met
17 janvier 1989, ou dans le cadre de situations non révolues à cette dezelfde bewoordingen als die welke het Hof in dat arrest heeft
date. Le B.2 de l'arrêt n° 1/2000 était en effet libellé comme suit : gebruikt. B.2 van het arrest nr. 1/2000 was immers als volgt geformuleerd :
« B.2. Contrairement à ce qui est soulevé dans la question « B.2. In tegenstelling tot wat wordt opgeworpen in de prejudiciële
préjudicielle et dans les considérations préalables de la décision de vraag en in de eraan voorafgaande overwegingen van de
renvoi, l'article 26 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 ne fait pas verwijzingsbeslissing wordt in artikel 26 van de bijzondere wet van 6
de distinction selon que les questions préjudicielles sont posées dans januari 1989 geen onderscheid gemaakt naargelang de prejudiciële
le cadre de situations révolues avant l'entrée en vigueur de cette vragen gesteld worden naar aanleiding van situaties die zijn beëindigd
disposition, le 17 janvier 1989, ou dans le cadre de situations non vóór de inwerkingtreding van die bepaling op 17 januari 1989 of naar
révolues à cette date. Il découle par ailleurs de la notion même de question préjudicielle qu'une telle question ne peut être posée que dans le cadre d'une procédure en cours et non à l'égard d'affaires définitivement réglées. La question préjudicielle est sans objet. » Il résulte des différences relevées que l'exception soulevée par le Conseil des ministres est rejetée. B.2.1. Selon la motivation du jugement a quo, l'article 26 précité, compris comme ne distinguant pas selon que les questions aanleiding van situaties die niet zijn beëindigd op die datum. Het blijkt overigens uit het begrip ' prejudiciële vraag ' zelf dat een dergelijke vraag slechts kan worden gesteld in het kader van een hangend geschil en niet ten aanzien van zaken die definitief hun beslag hebben gekregen. De prejudiciële vraag is zonder voorwerp. » Uit de vastgestelde verschillen volgt dat de door de Ministerraad opgeworpen exceptie wordt verworpen. B.2.1. Volgens de motivering van het verwijzingsvonnis zou het voormelde artikel 26, in die zin opgevat dat het geen onderscheid maakt naargelang de prejudiciële vragen worden gesteld naar aanleiding
préjudicielles sont posées dans le cadre de « situations révolues » van « situaties die beëindigd zijn » vóór de inwerkingtreding van die
avant l'entrée en vigueur de cette disposition, le 17 janvier 1989, ou bepaling op 17 januari 1989 of naar aanleiding van « situaties die
dans le cadre de « situations non révolues » à cette date, créerait niet beëindigd zijn » op die datum, een verschil in behandeling
une différence de traitement entre personnes qui auraient commis des teweegbrengen tussen personen die feiten zouden hebben gepleegd die
faits soumis à l'article 26 ancien de la loi du 17 avril 1878 vallen onder het vroegere artikel 26 van de wet van 17 april 1878
contenant le titre préliminaire du Code de procédure pénale houdende de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering
(disposition qui prévoyait une prescription quinquennale et dont la (bepaling die voorzag in een verjaring na vijf jaar en waarvan het Hof
Cour a constaté dans l'arrêt n° 25/95 qu'elle violait les articles 10 in het arrest nr. 25/95 heeft vastgesteld dat zij de artikelen 10 en
et 11 de la Constitution, compte tenu du délai de trente ans que 11 van de Grondwet schond, rekening houdend met de termijn van dertig
prévoyait alors le droit commun). jaar waarin het gemeen recht toen voorzag).
B.2.2. En premier lieu, le jugement semble considérer (p. 7) que selon B.2.2. In de eerste plaats lijkt het vonnis ervan uit te gaan (p. 7)
que cette prescription a été accomplie avant ou après l'entrée en dat naargelang die verjaring vóór of na de inwerkingtreding van de in
vigueur de la disposition en cause (17 janvier 1989), celle-ci het geding zijnde bepaling (17 januari 1989) tot stand is gekomen, zij
porterait ou non atteinte au droit acquis de se prévaloir d'une al dan niet inbreuk zou maken op het verworven recht zich te beroepen
prescription quinquennale. op een verjaring na vijf jaar.
B.2.3. Il ne résulte d'aucune disposition qu'une prescription ne B.2.3. Uit geen enkele bepaling blijkt dat een verjaring niet als
pourrait pas être écartée comme inconstitutionnelle par un juge après ongrondwettig zou kunnen worden geweerd door een rechter nadat het Hof
que la Cour a déclaré l'inconstitutionnalité de la norme établissant de bepaling die die verjaring voorschrijft ongrondwettig heeft
cette prescription, pour la raison que celle-ci a été accomplie avant verklaard, om reden dat die verjaring zou zijn bereikt vóór de datum
la date d'entrée en vigueur de la loi spéciale sur la Cour d'arbitrage. van inwerkingtreding van de bijzondere wet op het Arbitragehof.
B.2.4. Dans la même interprétation (ce terme reparaît dans la B.2.4. In dezelfde interpretatie (die term verschijnt opnieuw in de
motivation du jugement a quo), l'article 26 de la loi spéciale sur la motivering van het verwijzingsvonnis), zou artikel 26 van de
bijzondere wet op het Arbitragehof, volgens de rechter, nog een
Cour d'arbitrage créerait encore, selon le juge, une différence de verschil in behandeling teweegbrengen tussen de personen die een
vordering hebben ingesteld die gegrond is op soortgelijke feiten, die
traitement entre les personnes qui ont introduit une action fondée sur aan dezelfde verjaringstermijn zijn onderworpen, naargelang zij hun
des faits semblables, soumis au même délai de prescription, selon vordering hebben ingesteld op een zulkdanige manier dat zij een in
qu'elles ont introduit leur action de manière à obtenir une décision - kracht van gewijsde gegane beslissing hebben verkregen die gewezen is
passée en force de chose jugée - rendue avant la date précitée du 17 vóór de voormelde datum van 17 januari 1989, of zulks niet het geval
janvier 1989 ou qu'il n'en a pas été ainsi, seules celles se trouvant was, waarbij enkel de personen die zich in het tweede geval bevinden,
dans le second cas pouvant obtenir du juge qu'il écarte la van de rechter kunnen verkrijgen dat hij de verjaring die strijdig is
prescription jugée contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution geoordeeld met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet als gevolg van
à la suite d'un arrêt de la Cour. een arrest van het Hof, verwerpt.
B.2.5.1. L'expression « situation révolue », utilisée par le juge a B.2.5.1. De uitdrukking « situatie die beëindigd is » (« situation
quo à propos d'une prescription, est ambiguë. Prise à la lettre, elle révolue »), die door de verwijzende rechter wordt aangewend, is
pourrait désigner une situation sur laquelle aucun juge n'aurait plus dubbelzinnig. In letterlijke zin zou zij kunnen slaan op een situatie
à statuer; ce n'est donc pas dans ce sens qu'elle peut être entendue waarover geen enkele rechter zich nog zou kunnen uitspreken; het is
dans la présente affaire. dus niet in die zin dat zij in deze zaak kan worden opgevat.
B.2.5.2. Les dispositions instituant un contrôle de constitutionnalité B.2.5.2. Aangezien de bepalingen die een grondwettigheidstoetsing
étant d'application immédiate, elles peuvent avoir une incidence sur instellen onmiddellijk van toepassing zijn, kunnen zij een weerslag
toute situation dont un juge a à connaître après leur entrée en hebben op elke situatie waarvan een rechter kennis dient te nemen na
vigueur, en ce compris une situation dans laquelle un délai de de inwerkingtreding van die bepalingen met inbegrip van een situatie
prescription aurait expiré. waarin een verjaringstermijn zou zijn verstreken.
B.2.5.3. Lorsqu'un juge est saisi d'un litige à l'occasion duquel il B.2.5.3. Wanneer een rechter wordt geconfronteerd met een geschil naar
doit faire application de dispositions législatives soumises à un aanleiding waarvan hij wetsbepalingen dient toe te passen die aan een
contrôle de constitutionnalité, il est dans la logique du système grondwettigheidstoetsing zijn onderworpen, ligt het in de logica van
voulu par le Constituant que ce juge refuse d'appliquer des het systeem dat de Grondwetgever heeft gewild dat die rechter weigert
dispositions que la Cour a jugées inconstitutionnelles - à moins qu'il bepalingen toe te passen die het Hof ongrondwettig heeft geoordeeld -
n'estime nécessaire de poser une nouvelle question préjudicielle -, tenzij hij het noodzakelijk acht een nieuwe prejudiciële vraag te
sans considérer la date de l'entrée en vigueur de la loi spéciale sur stellen - zonder de datum van inwerkingtreding van de bijzondere wet
la Cour d'arbitrage comme un critère pertinent pour accorder une voie op het Arbitragehof in acht te nemen als een pertinent criterium om
de droit à certaines parties et la refuser à d'autres. S'il est vrai aan sommige partijen een rechtsmiddel toe te kennen en het aan andere
que l'application immédiate du contrôle de constitutionnalité peut te weigeren. Al kan de onmiddellijke toepassing van de
grondwettigheidstoetsing een gevoel van onzekerheid teweegbrengen, het
engendrer un sentiment d'insécurité, la Cour ne peut faire prévaloir Hof dient aan een dergelijke overweging geen voorrang te verlenen op
une telle considération sur l'étendue de ce contrôle. de draagwijdte van die toetsing.
B.3. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.3. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 26 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour Artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
d'arbitrage ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution en Arbitragehof schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet
ce qu'il ne fait pas de distinction selon que les questions doordat het geen onderscheid maakt naargelang de prejudiciële vragen
préjudicielles sont posées dans le cadre de situations révolues avant worden gesteld in het kader van situaties die beëindigd zijn vóór de
l'entrée en vigueur de cette disposition, le 17 janvier 1989, ou dans inwerkingtreding van die bepaling, op 17 januari 1989, of in het kader
le cadre de situations non révolues à cette date. van situaties die op die datum niet beëindigd zijn.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 mars 2002. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 maart 2002.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux M. Melchior P.-Y. Dutilleux M. Melchior
^