Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 34/2002 du 13 février 2002 Numéro du rôle : 2086 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 34, 19°, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée par l'arrêté royal La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 34/2002 du 13 février 2002 Numéro du rôle : 2086 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 34, 19°, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée par l'arrêté royal La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...) Uittreksel uit arrest nr. 34/2002 van 13 februari 2002 Rolnummer 2086 Inzake : de prejudiciële vraag over artikel 34, 19°, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd bij het ko Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 34/2002 du 13 février 2002 Uittreksel uit arrest nr. 34/2002 van 13 februari 2002
Numéro du rôle : 2086 Rolnummer 2086
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 34, 19°, de Inzake : de prejudiciële vraag over artikel 34, 19°, van de wet
la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en
indemnités, coordonnée par l'arrêté royal du 14 juillet 1994, posée uitkeringen, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 14 juli
par le Tribunal du travail de Verviers. 1994, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Verviers.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et A. Alen, assistée du P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en A. Alen,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 27 novembre 2000 en cause de R.D. contre l'Union Bij vonnis van 27 november 2000 in zake R.D. tegen de Landsbond van de
nationale des mutualités neutres et l'Institut national d'assurance neutrale ziekenfondsen en het Rijksinstituut voor ziekte- en
maladie-invalidité (INAMI), dont l'expédition est parvenue au greffe invaliditeitsverzekering (RIZIV), waarvan de expeditie ter griffie van
de la Cour d'arbitrage le 5 décembre 2000, le Tribunal du travail de het Arbitragehof is ingekomen op 5 december 2000, heeft de
Verviers a posé la question préjudicielle suivante : Arbeidsrechtbank te Verviers de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 34, 19°, de la loi sur l'assurance maladie-invalidité « Schendt artikel 34, 19°, van de wet op de ziekte- en
coordonnée par l'arrêté royal du 14 juillet 1994, viole-t-il les invaliditeitsverzekering, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 14
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il limite le juli 1994, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat het de
remboursement de l'assurance obligatoire soins de santé aux seuls terugbetaling van de verplichte verzekering voor geneeskundige
verzorging beperkt tot enkel de behandelingen van enterale voeding via
traitements d'alimentation entérale par sonde, à l'exclusion des sonde, met uitsluiting van de behandelingen van enterale voeding op
traitements d'alimentation entérale administrée par voie orale ? » orale wijze toegediend ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling
B.1. L'article 34 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins B.1. Artikel 34 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor
de santé et indemnités, tel qu'il a été modifié par la loi du 20 geneeskundige verzorging en uitkeringen, zoals gewijzigd bij de wet
décembre 1995 et avant sa modification par la loi du 24 décembre 1999, van 20 december 1995 en vóór de wijziging ervan bij de wet van 24
disposait : december 1999, bepaalde :
« Les prestations de santé portent tant sur les soins préventifs que « De geneeskundige verstrekkingen betreffen zowel de preventieve als
sur les soins curatifs. Elles comprennent : de curatieve verzorging. Zij bestaan uit :
[...] [...]
19° l'alimentation entérale par sonde. 19° de enterale voeding via sonde.
[...] » [...] »
Quant à la recevabilité de la question préjudicielle Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de prejudiciële vraag
B.2.1. Le Conseil des ministres considère que la question B.2.1. De Ministerraad is van mening dat de prejudiciële vraag
préjudicielle est irrecevable, parce qu'elle établit une comparaison onontvankelijk is, aangezien daarin een vergelijking wordt gemaakt
dont un des termes, à savoir la situation des personnes qui waarin één van de begrippen, namelijk de situatie van de personen die
bénéficient de traitements « d'alimentation entérale administrée par behandelingen krijgen « van enterale voeding op orale wijze toegediend
voie orale », n'existe pas, étant donné que l'alimentation « entérale », niet bestaat, aangezien de « enterale » voeding per definitie
» ne pourrait, par définition, être administrée que par sonde. slechts via sonde zou kunnen worden toegediend.
B.2.2. Il ressort clairement des motifs du jugement qui interroge la B.2.2. Uit de motieven van het verwijzingsvonnis blijkt duidelijk dat
Cour que le Tribunal du travail entend lui soumettre l'éventuelle de Arbeidsrechtbank het Hof een eventuele discriminatie die het gevolg
discrimination qui résulterait du traitement différent de deux zou zijn van een verschil in behandeling van twee categorieën van
catégories de patients atteints de la même affection. Les patients qui patiënten met dezelfde aandoening wil voorleggen. De patiënten die een
reçoivent une alimentation entérale par sonde obtiennent, en vertu de enterale voeding via sonde krijgen, verkrijgen krachtens het voormelde
l'article 34, 19°, précité, une intervention de l'assurance artikel 34, 19°, een tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor
obligatoire soins de santé dans le coût de ce traitement, alors que geneeskundige verzorging in de kosten van die behandeling, terwijl
ceux qui reçoivent une alimentation par absorption orale de produits diegenen die een voeding krijgen via orale inname van
nutritifs à consistance modifiée n'obtiennent pas de remboursement du voedingsproducten met gewijzigde consistentie krachtens die bepaling
coût de ce traitement en vertu de cette disposition. La Cour est donc interrogée sur le traitement différent de deux catégories comparables de patients. L'emploi impropre du terme « entéral » pour désigner le deuxième type de traitement ne rend pas la question irrecevable. B.3.1. Le Conseil des ministres soutient par ailleurs que la réponse à la question est inutile pour la solution du litige, puisque la disposition incriminée n'empêcherait pas le remboursement, comme par le passé, du médicament en question par le Fonds spécial de solidarité. B.3.2. C'est au juge qui pose une question préjudicielle qu'il appartient d'apprécier si la réponse à cette question est utile à la solution du litige qu'il doit trancher. En l'occurrence, le juge a quo a estimé qu'avant d'examiner si le Fonds spécial de solidarité aurait dû intervenir dans le remboursement sollicité par le requérant, il convenait d'interroger la Cour sur la geen terugbetaling verkrijgen van de kostprijs van die behandeling. Aan het Hof wordt bijgevolg een vraag gesteld in verband met het verschil in behandeling van twee vergelijkbare categorieën van patiënten. Het oneigenlijke gebruik van het begrip « enteraal » om het tweede type van behandeling aan te duiden maakt de vraag niet onontvankelijk. B.3.1. De Ministerraad betoogt bovendien dat het antwoord op de vraag onnodig is voor de oplossing van het geschil, aangezien de betwiste bepaling niet, zoals in het verleden, de terugbetaling van het desbetreffende geneesmiddel door het Bijzonder Solidariteitsfonds zou verhinderen. B.3.2. Het staat aan de rechter die een prejudiciële vraag stelt te oordelen of het antwoord op die vraag nodig is voor de oplossing van het geschil dat hij moet beslechten. In onderhavig geval was de verwijzende rechter van oordeel dat alvorens te onderzoeken of het Bijzonder Solidariteitsfonds had moeten tegemoet komen in de door de verzoeker gevraagde terugbetaling, het Hof diende te worden ondervraagd over de grondwettigheid van het
constitutionnalité de l'article 34, 19°, précité. voormelde artikel 34, 19°.
Il n'appartient pas à la Cour de décider s'il était prématuré de poser Het staat niet aan het Hof te beslissen of het voorbarig was die vraag
cette question. te stellen.
B.4. La question préjudicielle est recevable. B.4. De prejudiciële vraag is ontvankelijk.
Quant au fond Ten gronde
B.5. La différence de traitement décrite en B.2.2 provient de ce que B.5. Het in B.2.2 beschreven verschil in behandeling vloeit voort uit
l'article 3 de la loi du 20 décembre 1995 portant des dispositions het feit dat artikel 3 van de wet van 20 december 1995 houdende
sociales a ajouté l'alimentation entérale par sonde à la liste des
prestations de santé remboursables qui figure à l'article 34 de la loi sociale bepalingen de enterale voeding via sonde aan de in artikel 34
coordonnée le 14 juillet 1994. Avant cette modification, les deux van de gecoördineerde wet van 14 juli 1994 vermelde lijst van
terugbetaalbare geneeskundige verstrekkingen heeft toegevoegd. Vóór
die wijziging konden beide verstrekkingen aanleiding geven tot een
traitements pouvaient donner lieu à une intervention du Fonds spécial tegemoetkoming uit het Bijzonder Solidariteitsfonds ingesteld bij
de solidarité institué par l'article 25 de cette loi. Depuis cette artikel 25 van die wet. Sinds die wijziging wordt de orale voeding nog
modification, l'alimentation par voie orale n'est toujours pas steeds niet als een terugbetaalbare geneeskundige verstrekking
considérée comme une prestation de santé remboursable et le Collège beschouwd en heeft het College van geneesheren-directeurs ingesteld
des médecins-directeurs institué par l'article 23 de la même loi a bij artikel 23 van dezelfde wet uit die wetswijziging afgeleid dat die
déduit de cette modification législative qu'elle ne peut plus être voeding niet meer ten laste kon worden genomen door het Bijzonder
prise en charge par le Fonds spécial de solidarité. Solidariteitsfonds.
B.6. Les travaux préparatoires de la loi du 20 décembre 1995 indiquent B.6. De parlementaire voorbereiding van de wet van 20 december 1995
que « de nouvelles interventions sont introduites pour un nombre de houdende sociale bepalingen geeft aan dat « er [...] nieuwe
tegemoetkomingen [worden] ingevoerd voor een aantal specifieke
prestations spécifiques, notamment les dispositifs médicaux et verstrekkingen, met name de medische hulpmiddelen en de enterale
l'alimentation entérale » (Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 207/1, voeding » (Parl. St., Kamer, 1995-1996, nr. 207/1, p. 1). Wat
p. 1). Concernant cette dernière, le législateur a pris en compte le laatstgenoemde betreft heeft de wetgever rekening gehouden met het
fait que « la procédure de demande par le biais du Fonds spécial de feit dat « de aanvraagprocedure via het Bijzonder Solidariteitsfonds
solidarité prend beaucoup de temps », et a en conséquence introduit [...] veel tijd in beslag [neemt] », en hij heeft bijgevolg een nieuwe
tegemoetkoming in de nomenclatuur ingevoerd, waarbij de Koning ermee
une nouvelle intervention dans la nomenclature en chargeant le Roi de wordt belast voortaan de criteria en het bedrag van de terugbetaling
fixer désormais les critères et le montant du remboursement (ibid., p. te bepalen (ibid., p. 16). Op geen enkel ogenblik tijdens de
16). A aucun moment de la discussion ne semble avoir été envisagé le bespreking lijkt het geval voor ogen te zijn gehouden van de patiënten
cas des patients qui s'alimentent par absorption orale de produits die hun voeding uitsluitend tot zich nemen via orale inname van
nutritifs à consistance modifiée. voedingsproducten met gewijzigde consistentie.
B.7. Afin de limiter et de conserver la possibilité de maîtriser les B.7. Het komt enkel aan de wetgever toe om, rekening houdend met de
dépenses de l'assurance maladie-invalidité, il relève en principe du inkomsten en de uitgaven in de ziekte- en invaliditeitsverzekering, te
seul pouvoir du législateur de décider quelles sont les prestations de santé remboursables par l'assurance soins de santé et de modifier sa politique dans ce domaine, sans que la Cour puisse substituer son appréciation en la matière à celle du législateur. La Cour porterait en l'espèce un jugement d'opportunité si elle critiquait les choix du législateur. B.8.1. Il appartient cependant à la Cour d'apprécier si le choix du législateur n'entraîne pas des conséquences manifestement disproportionnées au détriment d'une catégorie déterminée de personnes. Ce faisant, la Cour ne peut toutefois se substituer à ceux qui sont appelés à appliquer la loi à des cas concrets. C'est ainsi qu'il appartient au juge a quo de vérifier l'exactitude des éléments de fait. bepalen welke geneeskundige verstrekkingen worden terugbetaald door de verzekering voor geneeskundige verzorging en zijn beleid ter zake te wijzigen, zonder dat het Hof zijn beoordeling ter zake in de plaats vermag te stellen van die van de wetgever. Het Hof zou ter zake een opportuniteitsoordeel vellen indien het die beleidskeuzes van de wetgever zou bekritiseren. B.8.1. Niettemin staat het aan het Hof te oordelen of uit de keuze van de wetgever geen kennelijk onevenredige gevolgen voortvloeien ten nadele van bepaalde categorieën van personen. Daarbij kan het Hof zich nochtans niet in de plaats stellen van degenen die ertoe geroepen zijn de wet in concrete gevallen toe te passen. Zo staat het aan de verwijzende rechter om de juistheid van de feitelijke elementen te controleren.
B.8.2. Il ressort des éléments du dossier que le requérant devant le B.8.2. Uit de elementen van het dossier blijkt dat de verzoeker voor
juge a quo, qui se nourrit par voie orale exclusivement de produits de verwijzende rechter, die zich uitsluitend op orale wijze voedt met
nutritifs à consistance modifiée, bénéficiait d'une intervention du
Fonds spécial de solidarité depuis 1992 et que c'est l'inscription, voedingsproducten met gewijzigde consistentie, sinds 1992 een
dans la disposition en cause, de l'alimentation entérale par sonde qui tegemoetkoming kreeg uit het Bijzonder Solidariteitsfonds en dat het
a motivé le refus du Fonds spécial de solidarité de poursuivre ces opnemen van de enterale voeding via sonde in de in het geding zijnde
remboursements, de sorte que toute intervention dans le coût de bepaling aan de basis lag van de weigering van het Bijzonder
Solidariteitsfonds om die terugbetalingen voort te zetten, zodat elke
l'alimentation par voie orale a cessé d'exister. tegemoetkoming in de kostprijs van voeding via orale inname ophield te bestaan.
Il ressort également du dossier que le requérant devant le juge a quo Uit het dossier blijkt eveneens dat de verzoeker voor de verwijzende
appartient à la catégorie des personnes qui doivent se nourrir rechter behoort tot de categorie van personen die zich uitsluitend
exclusivement par voie orale de produits nutritifs à consistance dienen te voeden via sonde of via orale inname van voedingsproducten
modifiée ou par sonde et qui ne peuvent dès lors absorber d'autres met gewijzigde consistentie, en die derhalve geen andere soorten
types d'aliments, en sorte qu'il est vital pour elles de pouvoir voedingsmiddelen kunnen innemen, zodat het voor hen van vitaal belang
disposer des produits précités. is om erover te kunnen beschikken.
B.8.3. Il découle de ce qui précède que, si la disposition en cause B.8.3. Uit hetgeen voorafgaat vloeit voort dat wanneer de in het
est interprétée en ce sens que la prise en compte de l'alimentation geding zijnde bepaling zo geïnterpreteerd wordt dat de opname van de
entérale par sonde dans la liste des prestations de santé enterale voeding via sonde in de lijst van de terugbetaalbare
remboursables a pour conséquence que l'absorption orale de produits geneeskundige verstrekkingen tot gevolg heeft dat de orale inname van
nutritifs à consistance modifiée n'est plus prise en considération pour une intervention du Fonds de solidarité, elle a des effets manifestement disproportionnés pour les personnes souffrant de la même pathologie que celles qui doivent se nourrir par sonde mais qui doivent se nourrir exclusivement de produits nutritifs à consistance modifiée. En effet, ces personnes ne pourraient prétendre à aucune intervention pour le seul motif que la disposition en cause ne prévoit un remboursement qu'en faveur des personnes recevant une alimentation entérale par sonde, bien que le choix de l'un ou l'autre mode d'alimentation ne dépende pas de leur propre appréciation. Dans cette interprétation, la question appelle une réponse affirmative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : voedingsproducten met gewijzigde consistentie niet meer in aanmerking komt voor een tegemoetkoming van het Bijzonder Solidariteitsfonds, zij kennelijk onevenredige gevolgen heeft voor personen die eenzelfde aandoening hebben als personen die zich via sonde moeten voeden, maar die zich uitsluitend via orale inname van voedingsproducten met gewijzigde consistentie moeten voeden. Die personen zouden immers niet op enige terugbetaling aanspraak kunnen maken, enkel om reden dat de in het geding zijnde bepaling slechts in een terugbetaling voorziet ten voordele van diegenen die een enterale voeding via sonde krijgen, ofschoon de keuze van de ene of de andere voedingswijze niet van hun eigen beoordeling afhangt. In die interpretatie dient de vraag bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht :
L'article 34, 19°, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins Artikel 34, 19°, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor
de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, tel qu'il a été geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli
modifié par la loi du 20 décembre 1995 et était en vigueur avant sa 1994, zoals gewijzigd bij de wet van 20 december 1995 en vóór de
modification par la loi du 24 décembre 1999, ne viole pas en soi les wijziging ervan bij de wet van 24 december 1999, schendt op zich de
articles 10 et 11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
L'article 34, 19°, de la même loi viole les articles 10 et 11 de la Artikel 34, 19°, van dezelfde wet schendt de artikelen 10 en 11 van de
Constitution lorsqu'il est interprété comme justifiant le refus de Grondwet, wanneer het wordt geïnterpreteerd als een verantwoording
toute intervention du Fonds spécial de solidarité à l'égard d'un voor het weigeren van enige tegemoetkoming uit het Bijzonder
patient qui doit se nourrir exclusivement par absorption orale de Solidariteitsfonds voor een patiënt die zich uitsluitend moet voeden
produits nutritifs à consistance modifiée. via orale inname van voedingsproducten met gewijzigde consistentie.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 13 février 2002. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 13 februari 2002.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux M. Melchior P.-Y. Dutilleux M. Melchior
^