Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 26/2002 du 30 janvier 2002 Numéro du rôle : 2028 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 142 et 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, des juges L. François, P. M(...)"
Extrait de l'arrêt n° 26/2002 du 30 janvier 2002 Numéro du rôle : 2028 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 142 et 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, des juges L. François, P. M(...) Uittreksel uit arrest nr. 26/2002 van 30 januari 2002 Rolnummer 2028 Inzake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 142 en 157 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördinee Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, de rechters L. Françoi(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 26/2002 du 30 janvier 2002 Uittreksel uit arrest nr. 26/2002 van 30 januari 2002
Numéro du rôle : 2028 Rolnummer 2028
En cause : la question préjudicielle concernant les articles 142 et Inzake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 142 en 157 van
157 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige
indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, posée par la Commission de verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, gesteld door
contrôle, section de Flandre occidentale, instituée auprès du Service de Controlecommissie, afdeling West-Vlaanderen, ingesteld bij de
du contrôle médical de l'INAMI. Dienst voor geneeskundige controle van het RIZIV.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, des juges L. François, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, de rechters L.
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L.
Alen, J.-P. Snappe et J.-P. Moerman, et, conformément à l'article Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe en J.-P. Moerman, en, overeenkomstig
60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, du artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Arbitragehof, emeritus voorzitter H. Boel, bijgestaan door de griffier
président émérite H. Boel, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter H.
présidée par le président émérite H. Boel, Boel,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par décision du 2 août 2000 en cause de B. Simoens, dont l'expédition Bij beslissing van 2 augustus 2000 in zake B. Simoens, waarvan de
est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 12 septembre 2000, la expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 12
Commission de contrôle, section de Flandre occidentale, instituée september 2000, heeft de Controlecommissie, afdeling West-Vlaanderen,
auprès du Service du contrôle médical de l'Institut national ingesteld bij de Dienst voor geneeskundige controle van het
d'assurance maladie-invalidité (INAMI), a posé la question Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV), de
préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 142 et 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire « Schenden de artikelen 142 en 157 van de wet betreffende de
soins de santé [et indemnités] (coordonnée le 14 juillet 1994) verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging [en uitkeringen]
violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution coordonnée, lus (gecoördineerd op 14 juli 1994), de artikelen 10 en 11 van de
en combinaison avec son article 144, en ce qu'ils ont pour effet que gecoördineerde Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 144 van deze
le règlement de contestations portant sur la constatation d'éventuels Grondwet, doordat zij de beslechting omtrent geschillen met betrekking
manquements aux prescriptions de l'article 73, alinéas 2, 3 et 4, de tot de vaststelling van eventuele tekortkomingen aan de voorschriften
la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités van artikel 73, tweede, derde en vierde lid, van de wet betreffende de
verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen
(coordonnée le 14 juillet 1994) ainsi que les sanctions y afférentes (gecoördineerd op 14 juli 1994) en de erop toe te passen sancties
sont confiés à une juridiction administrative, si bien qu'ils ont opdragen aan een administratief rechtscollege en aldus onttrokken
soustrait cette matière à la protection du pouvoir judiciaire ? » hebben aan de bescherming van de rechterlijke macht ? »
(...) (...)
V. En droit V. In rechte
(...) (...)
B.1. En vertu de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de B.1. Naar luid van de wet betreffende de verplichte verzekering voor
santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, les médecins et geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli
les dentistes doivent s'abstenir de prescrire des examens et 1994, dienen de geneesheren en de tandheelkundigen zich te onthouden
traitements inutilement onéreux, ainsi que d'exécuter ou de faire van het voorschrijven van onnodig dure onderzoeken en behandelingen,
exécuter des prestations superflues à charge du régime d'assurance alsook van het verrichten en laten verrichten van overbodige
obligatoire soins de santé et indemnités. Les autres dispensateurs de verstrekkingen ten laste van de regeling voor verplichte verzekering
soins doivent également s'abstenir d'exécuter des prestations voor geneeskundige verzorging en uitkeringen. Ook de andere
inutilement onéreuses ou superflues lorsqu'ils sont autorisés à zorgverleners mogen geen onnodig dure of overbodige verstrekkingen
prendre eux-mêmes l'initiative de ces prestations. Le caractère uitvoeren wanneer zij gemachtigd zijn zelf het initiatief tot die
inutilement onéreux des examens et des traitements ainsi que le verstrekkingen te nemen. Het onnodig dure karakter van onderzoeken en
caractère superflu des prestations doivent être évalués en rapport behandelingen en het overbodige karakter van verstrekkingen dienen
avec les examens, traitements et prestations qu'un dispensateur de geëvalueerd te worden in vergelijking met de onderzoeken,
behandelingen en verstrekkingen die een zorgverlener voorschrijft,
soins prescrit, exécute ou fait exécuter dans des circonstances verricht of laat verrichten in soortgelijke omstandigheden (artikel
similaires (article 73, alinéas 2 à 4). 73, tweede tot vierde lid).
Une Commission de contrôle, instituée auprès du Service du contrôle Een Controlecommissie, ingesteld bij de Dienst voor geneeskundige
médical, est chargée de constater les manquements aux dispositions de controle, is belast met het vaststellen van de tekortkomingen inzake
l'article 73, alinéas 2, 3 et 4. Au moment où l'intéressé a introduit de bepalingen van artikel 73, tweede, derde en vierde lid. Ten tijde
son instance, la Commission de contrôle était composée de dix sections van de aanhangigmaking van de zaak van de betrokkene was de
Controlecommissie onderverdeeld in tien provinciale afdelingen en twee
provinciales et de deux sections régionales pour la région bilingue de regionale afdelingen voor het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad
Bruxelles-Capitale (article 142, § 1er) et elle était composée de (artikel 142, § 1) en was zij samengesteld uit drie magistraten, onder
trois magistrats, dont le président, et de six médecins, dont trois wie de voorzitter, en zes geneesheren, van wie er drie door de
étaient désignés par les organismes assureurs et trois par les verzekeringsinstellingen werden aangewezen en drie door de
organisations représentatives des médecins (article 144, § 1er). Ils representatieve organisaties van de geneesheren (artikel 144, § 1).
étaient nommés par le Roi pour une période renouvelable de six ans. Zij werden door de Koning benoemd voor een hernieuwbare periode van
L'exercice d'un mandat au sein de la Commission de contrôle était zes jaar. Het uitoefenen van een mandaat in de Controlecommissie was
incompatible avec l'exercice d'un mandat au Comité du Service du onverenigbaar met het uitoefenen van een mandaat in het Comité van de
contrôle médical ou dans une commission de profils visée à l'article Dienst voor geneeskundige controle of in een profielencommissie
30 de la loi coordonnée (article 143, §§ 2 et 3). bedoeld in artikel 30 van de gecoördineerde wet (artikel 143, §§ 2 en
Lorsque le Service du contrôle médical, une commission de profils ou 3). Als de Dienst voor geneeskundige controle, een profielencommissie of
un organisme assureur estime qu'un dispensateur de soins enfreint les een verzekeringsinstelling van mening is dat een zorgverlener de
dispositions de l'article 73, il peut en saisir la Commission de bepalingen van artikel 73 overtreedt, kan hij de zaak aanhangig maken
contrôle (article 145, § 1er). Les sections de la Commission de bij de Controlecommissie (artikel 145, § 1). De afdelingen van de
contrôle ne peuvent prendre de décision qu'après avoir convoqué Controlecommissie kunnen slechts een beslissing nemen na de betrokkene
ter zitting te hebben opgeroepen. De betrokkene mag zich laten
l'intéressé à comparaître à l'audience. L'intéressé peut se faire bijstaan door een advocaat of een andere persoon van zijn keuze. De
assister par un avocat ou toute autre personne de son choix. La beslissing van de Controlecommissie moet worden gemotiveerd (artikel
décision de la Commission de contrôle doit être motivée (article 145, 145, § 3). Tegen de beslissingen van de Controlecommissie kan hoger
§ 3). Le dispensateur de soins, le Service du contrôle médical et les beroep worden ingesteld door de betrokken zorgverlener, de
organismes assureurs peuvent interjeter appel des décisions de la verzekeringsinstellingen en de Dienst voor geneeskundige controle
Commission de contrôle (article 145, § 4). (artikel 145, § 4).
Une Commission d'appel, instituée auprès du Service du contrôle Een Commissie van beroep, ingesteld bij de Dienst voor geneeskundige
médical, statue sur les appels. Elle est composée de deux sections controle, doet uitspraak over de hogere beroepen. Zij bestaat uit twee
(article 142, § 2). Chaque section est composée de trois magistrats, afdelingen (artikel 142, § 2). Elke afdeling is samengesteld uit drie
dont un est président. Elle comprend en outre quatre membres médecins, magistraten, van wie er één voorzitter is. Zij omvat voor het overige
dont deux sont désignés par les organismes assureurs et deux autres vier leden-geneesheren, van wie er twee worden aangewezen door de
par les organisations représentatives des médecins. Ils sont soumis verzekeringsinstellingen en twee andere door de representatieve
organisaties van de geneesheren. Zij zijn aan dezelfde
aux mêmes conditions de nomination et incompatibilités que les membres benoemingsvereisten en onverenigbaarheden onderworpen als de leden van
de la Commission de contrôle. Seuls les membres magistrats ont voix de Controlecommissie. Alleen de leden-magistraten zijn stemgerechtigd
délibérative (article 144, § 1er). (artikel 144, § 1).
En cas de constatation d'un manquement aux dispositions de l'article Bij vaststelling van een tekortkoming inzake de bepalingen van artikel
73, la Commission de contrôle et la Commission d'appel, sans préjudice 73, vorderen de Controlecommissie en de Commissie van beroep,
des poursuites pénales ou disciplinaires, récupèrent totalement ou onverminderd straf- of tuchtrechtelijke vervolgingen, de uitgaven met
partiellement auprès du dispensateur de soins les dépenses relatives betrekking tot de prestaties die door de verzekering voor
aux prestations à charge de l'assurance soins de santé et indemnités. geneeskundige verzorging en uitkeringen ten laste werden genomen,
Outre ces récupérations, elles peuvent interdire d'appliquer le régime geheel of gedeeltelijk terug van de zorgverlener. Samen met die
du tiers payant pour les prestations dispensées par le dispensateur de terugvorderingen kunnen zij verstrekkingen van de betrokken
soins concerné (article 157, alinéas 2 et 3). zorgverlener uitsluiten van de derdebetalersregeling (artikel 157,
tweede en derde lid).
B.2. La question préjudicielle interroge la Cour sur le point de B.2. De prejudiciële vraag strekt ertoe van het Hof te vernemen of de
savoir si l'attribution à une juridiction administrative des toewijzing van de geschillen over tekortkomingen ten aanzien van de
contestations portant sur les manquements aux prescriptions de voorschriften van voormeld artikel 73 aan een administratief
l'article 73 précité viole les articles 10 et 11 de la Constitution, rechtscollege een schending inhoudt van de artikelen 10 en 11 van de
lus en combinaison avec l'article 144 de la Constitution. Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 144 van de Grondwet.
B.3. Le Conseil des ministres objecte que la Cour n'est pas compétente B.3. De Ministerraad werpt op dat het Hof niet bevoegd is om de in het
pour contrôler les dispositions en cause au regard de l'article 144 de geding zijnde bepalingen te toetsen aan artikel 144 van de Grondwet.
la Constitution.
La Cour n'étant pas invitée à contrôler directement la disposition en Nu het Hof niet wordt verzocht de in het geding zijnde bepalingen
cause au regard de l'article 144 de la Constitution, mais bien au rechtstreeks te toetsen aan artikel 144 van de Grondwet, doch aan de
regard des articles 10 et 11 de celle-ci, lus en combinaison avec artikelen 10 en 11 daarvan, gelezen in samenhang met artikel 144,
l'article 144, l'exception d'incompétence est rejetée. wordt de exceptie van onbevoegdheid verworpen.
B.4. En disposant que les constatations qui ont pour objet des droits B.4. Door te bepalen dat geschillen over burgerlijke rechten bij
uitsluiting tot de bevoegdheid van de rechtbanken behoren, verleent
civils sont exclusivement du ressort des tribunaux, l'article 144 de artikel 144 van de Grondwet aan eenieder een waarborg die niet aan
la Constitution accorde à tous une garantie qui ne peut être retirée à sommigen kan worden ontnomen. Mocht blijken dat aan een categorie van
certains. S'il apparaissait qu'une catégorie de personnes est privée personen het recht wordt ontzegd om een betwisting over een burgerlijk
du droit de saisir les tribunaux à propos d'une contestation portant recht bij de rechtbanken aanhangig te maken, dan zou dat verschil in
sur un droit civil, cette différence de traitement ne pourrait être behandeling niet kunnen worden verantwoord, aangezien het op het
justifiée, puisqu'elle se heurterait à l'article 144 précité. Elle voormelde artikel 144 zou stuiten. Het zou artikel 10 van de Grondwet
violerait donc l'article 10 de la Constitution. dan ook schenden.
B.5. Afin de répondre à la question préjudicielle, il appartient à la B.5. Om op de prejudiciële vraag te antwoorden dient het Hof te
Cour de vérifier si c'est à juste titre que le législateur, puisqu'il onderzoeken of de wetgever, door de betwistingen over tekortkomingen
a confié les contestations relatives aux manquements à l'article 73 ten aanzien van de voorschriften van voormeld artikel 73 aan een
précité à une juridiction administrative, a considéré implicitement administratief rechtscollege toe te vertrouwen, de in het geding
les droits en cause comme des droits politiques. zijnde rechten wel terecht op impliciete wijze als politieke rechten
heeft beschouwd.
B.6. La loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et B.6. De wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige
indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, prévoit un système verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, voorziet in
d'intervention dans les frais de prestations médicales. Le bon een systeem van tegemoetkoming in de kosten van geneeskundige
fonctionnement de ce système suppose que les dispensateurs de soins, verstrekkingen. De goede werking van dat systeem veronderstelt dat de
qui sont associés à l'application de cette loi et qui coopèrent en zorgverleners, die bij de toepassing van die wet worden betrokken en
cela à un service public, ne prescrivent ni n'exécutent des in die mate hun medewerking verlenen aan een openbare dienst, geen
prestations inutilement onéreuses ou superflues à charge du régime onnodig dure of overbodige verstrekkingen voorschrijven of verrichten
d'assurance obligatoire soins de santé et indemnités. ten laste van de regeling voor verplichte verzekering voor
Le dispensateur de soins qui n'observe pas les dispositions de geneeskundige verzorging en uitkeringen.
l'article 73 de la loi coordonnée peut se voir réclamer le Van de zorgverlener die de bepalingen van artikel 73 van de
remboursement total ou partiel des dépenses prises en charge par gecoördineerde wet niet naleeft, kunnen de uitgaven die door de
l'assurance obligatoire. En outre, le dispensateur de soins peut être exclu du régime du tiers payant. Cette sanction répond à la perturbation du bon fonctionnement de l'assurance obligatoire. Elle consiste à retirer temporairement une prérogative, à savoir celle de voir rembourser ses prestations de santé. B.7. Les contestations en cause ont donc pour objet l'appréciation du respect des obligations du dispensateur de soins en tant qu'il collabore à un service public. Lorsqu'elle statue en la matière, la Commission de contrôle agit dans l'exercice d'une fonction qui se verplichte verzekering ten laste werden genomen geheel of gedeeltelijk worden teruggevorderd. Bovendien kan de zorgverlener worden uitgesloten van de derdebetalersregeling. Die sanctie vindt haar grondslag in de verstoring van de goede werking van de verplichte verzekering. Zij bestaat in het tijdelijk wegnemen van een prerogatief, namelijk de terugbetaalbaarheid van de geneeskundige verstrekkingen. B.7. Het onderwerp van de in het geding zijnde geschillen betreft derhalve de beoordeling van de naleving door de zorgverlener van zijn verplichtingen in zoverre hij meewerkt aan een openbare dienst. Wanneer de Controlecommissie daarover uitspraak doet, treedt zij op in uitoefening van een functie die in een dergelijke verhouding staat tot
trouve dans un rapport tel avec les prérogatives de puissance publique de prerogatieven van het openbaar gezag van de Staat, dat zij zich
de l'Etat qu'elle se situe en dehors de la sphère des litiges de buiten de werkingssfeer bevindt van de gedingen van burgerlijke aard
nature civile au sens de l'article 144 de la Constitution. Il s'ensuit in de zin van artikel 144 van de Grondwet. Daaruit volgt dat de
que le législateur a pu qualifier le litige concernant l'interdiction wetgever een betwisting omtrent het verbod tot tegemoetkoming in de
d'intervention dans les frais de prestations médicales de contestation kosten van geneeskundige verstrekkingen vermocht te kwalificeren als
qui a pour objet un droit politique, au sens de l'article 145 de la een geschil over een politiek recht in de zin van artikel 145 van de
Constitution. Grondwet.
Le législateur a donc pu, en application de la possibilité que lui De wetgever vermocht dan ook, met toepassing van de mogelijkheid die
offre l'article 145 de la Constitution, confier le contentieux relatif artikel 145 van de Grondwet hem biedt, het contentieux betreffende een
à un tel droit politique à une juridiction administrative disposant en dergelijk politiek recht toe te vertrouwen aan een administratief
la matière d'une compétence de pleine juridiction, créée en rechtscollege dat ter zake over een volle rechtsmacht beschikt en dat
application de l'article 146 de la Constitution. is opgericht met toepassing van artikel 146 van de Grondwet.
B.8. Compte tenu de l'article 145 de la Constitution, le fait B.8. Gelet op artikel 145 van de Grondwet, kan het feit dat het
d'attribuer la connaissance de litiges portant sur des droits kennisnemen van gedingen met betrekking tot politieke rechten wordt
politiques à une juridiction administrative plutôt que de confier ce toevertrouwd aan een administratief rechtscollege, veeleer dan dat
contentieux à une juridiction de l'ordre judiciaire ne peut constituer contentieux over te laten aan een rechtscollege van de rechterlijke
une violation du principe d'égalité et de non-discrimination. orde, geen schending uitmaken van het beginsel van gelijkheid en
niet-discriminatie.
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 142 et 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire De artikelen 142 en 157 van de wet betreffende de verplichte
soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, ne verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen,
violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en gecoördineerd op 14 juli 1994, schenden niet de artikelen 10 en 11 van
combinaison avec l'article 144 de celle-ci, en ce qu'ils confient à de Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 144 ervan, doordat zij
une juridiction administrative le règlement de contestations portant de geschillen over tekortkomingen ten aanzien van de voorschriften van
sur des manquements aux prescriptions de l'article 73, alinéas 2, 3 et artikel 73, tweede, derde en vierde lid, van voormelde wet aan een
4, de la loi précitée. administratief rechtscollege toewijzen.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 30 janvier 2002. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 30 januari 2002.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux H. Boel P.-Y. Dutilleux H. Boel
^