Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 24/2002 du 23 janvier 2002 Numéro du rôle : 2263 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1479, alinéa 3, du Code civil, posée par le juge de paix du premier canton de Gand. La Cour d'arbitrage, co après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par jug(...)"
Extrait de l'arrêt n° 24/2002 du 23 janvier 2002 Numéro du rôle : 2263 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1479, alinéa 3, du Code civil, posée par le juge de paix du premier canton de Gand. La Cour d'arbitrage, co après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par jug(...) Uittreksel uit arrest nr. 24/2002 van 23 januari 2002 Rolnummer 2263 Inzake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1479, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de vrederechter van het eerste kanton Gent. Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Martens, R. Henneuse, E. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 24/2002 du 23 janvier 2002 Uittreksel uit arrest nr. 24/2002 van 23 januari 2002
Numéro du rôle : 2263 Rolnummer 2263
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1479, alinéa Inzake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1479, derde lid,
3, du Code civil, posée par le juge de paix du premier canton de Gand. van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de vrederechter van het
La Cour d'arbitrage, eerste kanton Gent.
Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Snappe, P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Snappe,
assistée du greffier L. Potoms, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 1er octobre 2001 en cause de M. Casteur et K. Pede Bij vonnis van 1 oktober 2001 in zake M. Casteur en K. Pede tegen G.
contre G. Van Quekelberghe, dont l'expédition est parvenue au greffe Van Quekelberghe, waarvan de expeditie ter griffie van het
de la Cour d'arbitrage le 8 octobre 2001, le juge de paix du premier Arbitragehof is ingekomen op 8 oktober 2001, heeft de vrederechter van
canton de Gand a posé la question préjudicielle de savoir « si het eerste kanton Gent de prejudiciële vraag gesteld « of artikel
l'article 1479, alinéa 3, du Code civil, interprété en ce sens que le 1479, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, zo begrepen dat de
juge de paix ordonne les mesures urgentes et provisoires justifiées vrederechter de dringende en voorlopige maatregelen gelast die
par la cessation d'une cohabitation légale mais n'a pas le pouvoir à gerechtvaardigd zijn ingevolge de beëindiging van een wettelijke
cette fin si la cohabitation dont l'existence de fait est constatée samenwoning maar daartoe geen rechtsmacht heeft indien de samenwoning,
waarvan het feitelijk bestaan wordt vastgesteld, niet ' wettelijk '
n'est pas légale ', est compatible avec les articles 10 et 11 de la is, te verenigen is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ».
Constitution ».
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. Le juge a quo demande à la Cour « de statuer sur la question de B.1. De verwijzende rechter verzoekt het Hof « uitspraak te doen op de
savoir si l'article 1479, alinéa 3, du Code civil, interprété en ce vraag of artikel 1479, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, zo
sens que le juge de paix ordonne les mesures urgentes et provisoires begrepen dat de vrederechter de dringende en voorlopige maatregelen
justifiées par la cessation d'une cohabitation légale mais n'a aucun gelast die gerechtvaardigd zijn ingevolge de beëindiging van een
pouvoir à cette fin si la cohabitation dont l'existence de fait est wettelijke samenwoning maar daartoe geen rechtsmacht heeft indien de
samenwoning, waarvan het feitelijk bestaan wordt vastgesteld, niet '
constatée n'est pas légale ', est compatible avec les articles 10 et wettelijk ' is, te verenigen is met de artikelen 10 en 11 van de
11 de la Constitution ». Grondwet ».
B.2. La loi du 23 novembre 1998 a inséré dans le livre III du Code B.2. De wet van 23 november 1998 heeft in boek III van het Burgerlijk
civil de nouveaux articles 1475 à 1479, sous un titre Vbis, « De la Wetboek nieuwe artikelen 1475 tot 1479 ingevoerd, onder een titel
cohabitation légale ». Vbis, met als opschrift « Wettelijke samenwoning ».
Par « cohabitation légale », il y a lieu d'entendre la situation de Onder wettelijke samenwoning wordt verstaan de toestand van samenleven
vie commune de deux personnes ayant fait une déclaration écrite de van twee personen die een schriftelijke verklaring van wettelijke
cohabitation légale (article 1475 du Code civil). samenwoning hebben afgelegd (artikel 1475 van het Burgerlijk Wetboek).
De verklaring wordt overhandigd aan de ambtenaar van de burgerlijke
La déclaration est remise à l'officier de l'état civil du domicile stand van de gemeentelijke woonplaats, die nagaat of beide partijen
commun, qui vérifie si les deux parties ne sont pas liées par un niet verbonden zijn door een huwelijk of door een andere wettelijke
mariage ou par une autre cohabitation légale et si elles sont capables samenwoning en bekwaam zijn om contracten aan te gaan overeenkomstig
de contracter conformément aux articles 1123 et 1124 du Code civil. La de artikelen 1123 en 1124 van het Burgerlijk Wetboek. De verklaring
déclaration est actée dans le registre de la population. wordt vermeld in het bevolkingsregister.
La cohabitation légale prend fin lorsqu'une des parties se marie ou De wettelijke samenwoning houdt op wanneer een van de partijen in het
décède. Les cohabitants peuvent également y mettre fin, soit de commun huwelijk treedt of overlijdt. Zij kan tevens door de samenwonenden
accord, soit unilatéralement, au moyen d'une déclaration écrite remise worden beëindigd, in onderlinge overeenstemming of eenzijdig, door
à l'officier de l'état civil qui acte la cessation de la cohabitation middel van een schriftelijke verklaring bij de ambtenaar van de
légale dans le registre de la population (article 1476 du Code civil). burgerlijke stand, die daarvan melding maakt in het bevolkingsregister (artikel 1476 van het Burgerlijk Wetboek).
Les dispositions suivantes sont applicables à la cohabitation légale : Op de wettelijke samenwoning zijn de volgende bepalingen toepasselijk
la protection légale du logement familial (articles 215, 220, § 1er, : de wettelijke bescherming van de gezinswoning (artikelen 215, 220, §
et 224, § 1er, 1, du Code civil) s'applique par analogie à la 1, en 224, § 1, 1, van het Burgerlijk Wetboek) wordt van
cohabitation légale; les cohabitants légaux contribuent aux charges de overeenkomstige toepassing verklaard op de wettelijke samenwoning; de
wettelijk samenwonenden dragen bij in de lasten van het samenleven
la vie commune en proportion de leurs facultés et toute dette non naar evenredigheid van hun mogelijkheden en iedere niet-buitensporige
excessive contractée par l'un des cohabitants légaux pour les besoins schuld die door een der wettelijk samenwonenden wordt aangegaan ten
de la vie commune et des enfants qu'ils éduquent oblige solidairement behoeve van het samenleven en van de kinderen die door hen worden
l'autre partenaire (article 1477 du Code civil). opgevoed, verbindt de andere partner hoofdelijk (artikel 1477 van het
Burgerlijk Wetboek).
Pour le surplus, la loi en cause fixe le régime des biens des Voor het overige voorziet de in het geding zijnde wet in een regeling
cohabitants et prévoit la possibilité de régler les modalités de la van de goederen van de samenwonenden en in de mogelijkheid om de
cohabitation légale par convention, pour autant que celle-ci ne wettelijke samenwoning door middel van een overeenkomst te regelen,
contienne aucune clause contraire à l'article 1477 du Code civil, à voor zover die geen beding bevat dat strijdig is met artikel 1477 van
l'ordre public, aux bonnes moeurs ou aux règles relatives à l'autorité het Burgerlijk Wetboek, met de openbare orde of de goede zeden, noch
parentale, à la tutelle et aux règles déterminant l'ordre légal de la met de regels betreffende het ouderlijk gezag en de voogdij, noch met
succession. Cette convention est passée en la forme authentique devant de regels die de wettelijke orde van de erfopvolging bepalen. Die
notaire et fait l'objet d'une mention au registre de la population overeenkomst wordt in authentieke vorm verleden voor de notaris en
(article 1478 du Code civil). Si l'entente entre les cohabitants légaux est sérieusement perturbée, chacun des deux partenaires peut demander au juge de paix d'ordonner les mesures urgentes et provisoires relatives à l'occupation de la résidence commune, à la personne et aux biens des cohabitants et des enfants et aux obligations légales et contractuelles des deux cohabitants. Même après la cessation de la cohabitation légale, pour autant que la demande ait été introduite dans les trois mois de la wordt in het bevolkingsregister vermeld (artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek). Wanneer de verstandhouding tussen de wettelijk samenwonenden ernstig is verstoord, kan elk van beide partners de vrederechter vragen om dringende en voorlopige maatregelen te bevelen betreffende het betrekken van de gemeenschappelijke verblijfplaats, betreffende de persoon en de goederen van de samenwonenden en van de kinderen, alsmede betreffende de wettelijke en contractuele verplichtingen van beide samenwonenden. Ook na de beëindiging van de wettelijke samenwoning en voor zover de vordering binnen drie maanden na de beëindiging is ingesteld, kan de vrederechter de dringende en
cessation, le juge de paix peut ordonner les mesures urgentes et voorlopige maatregelen gelasten die ingevolge de beëindiging
provisoires justifiées par cette cessation (article 1479 du Code gerechtvaardigd zijn (artikel 1479 van het Burgerlijk Wetboek).
civil). B.3. Il découle de cette dernière disposition que les personnes qui B.3. Uit de laatstgenoemde bepaling vloeit voort dat de personen die
ont cohabité légalement peuvent demander au juge de paix, pendant les wettelijk hebben samengewoond, gedurende drie maanden na de
trois mois qui suivent la cessation de la cohabitation légale, beëindiging van de wettelijke samenwoning de vrederechter kunnen
d'ordonner des mesures urgentes et provisoires. En revanche, les verzoeken dringende en voorlopige maatregelen te gelasten. Personen
personnes qui ont cohabité en fait ne peuvent introduire auprès du daarentegen die feitelijk hebben samengewoond, kunnen niet gedurende
juge de paix, pendant la même période suivant la cessation de la eenzelfde periode na de beëindiging van de feitelijke samenwoning een
cohabitation de fait, une demande de mesures analogues. verzoek om gelijkaardige maatregelen bij de vrederechter indienen.
Par sa question préjudicielle, le juge a quo demande à la Cour si De prejudiciële vraag strekt ertoe van het Hof te vernemen of dat
cette différence de traitement est constitutive d'une violation des verschil in behandeling een schending inhoudt van de artikelen 10 en
articles 10 et 11 de la Constitution. 11 van de Grondwet.
B.4. La différence de traitement entre certaines catégories de B.4. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van
personnes qui découle de l'application de règles procédurales personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende
différentes dans des circonstances différentes n'est pas procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen
discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake kunnen zijn,
que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing
règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des van die procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van
droits des personnes concernées. de daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen.
B.5. C'est le droit d'accès à un juge, élément constitutif du droit à B.5. Te dezen is het recht op toegang tot de rechter, dat een
un procès équitable, qui est en cause en l'espèce. Il convient onderdeel is van het recht op een eerlijk proces, in het geding.
d'examiner en particulier si les personnes qui ont cohabité en fait Inzonderheid moet worden onderzocht of de personen die feitelijk
ont accès à un juge auquel elles puissent demander des mesures hebben samengewoond toegang hebben tot een rechter bij wie ze om
urgentes, justifiées par la cessation de leur cohabitation. dringende maatregelen zouden kunnen verzoeken die ingevolge de
beëindiging van hun samenwoning gerechtvaardigd zouden zijn.
B.6. En vertu de l'article 584, alinéa 1er, du Code judiciaire, le B.6. Op grond van artikel 584, eerste lid, van het Gerechtelijk
président du tribunal de première instance peut, dans des cas urgents, Wetboek kan de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg in
statuer au provisoire en toutes matières, sauf celles que la loi spoedeisende gevallen bij voorraad uitspraak doen in alle zaken,
soustrait au pouvoir judiciaire. behalve die welke de wet aan de rechterlijke macht onttrekt.
Dès lors que les affaires qui sont une conséquence de la cessation Nu de zaken die een gevolg zijn van de beëindiging van een feitelijke
d'une cohabitation de fait ne sont pas soustraites au pouvoir samenwoning niet onttrokken zijn aan de rechterlijke macht, kan de
judiciaire, le président du tribunal de première instance peut, dans voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg in gevallen die hij
des cas qu'il estime urgents, statuer au provisoire dans ces affaires spoedeisend acht, in die zaken bij voorraad uitspraak doen en
et ordonner des mesures urgentes. dringende maatregelen bevelen.
B.7. Le droit d'accès à un tribunal n'empêche pas qu'un juge doive B.7. Het recht op toegang tot de rechter staat er niet aan in de weg
décliner sa compétence au bénéfice d'un autre lorsqu'ils satisfont dat een rechter zich onbevoegd moet verklaren ten voordele van een
tous deux aux exigences de l'article 6.1 de la Convention européenne andere wanneer beiden beantwoorden aan de door artikel 6.1 van het
des droits de l'homme. Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens gestelde eisen.
B.8. La disposition en cause n'a donc pas pour effet de limiter de B.8. De in het geding zijnde bepaling heeft derhalve niet tot gevolg
manière disproportionnée le droit d'accès à un juge des personnes dat het recht op toegang tot de rechter van de betrokken personen op
concernées. onevenredige wijze zou worden beperkt.
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 1479, alinéa 3, du Code civil ne viole pas les articles 10 Artikel 1479, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek schendt de
et 11 de la Constitution en tant qu'il dispose que le juge de paix artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in zoverre het bepaalt dat de
ordonne les mesures urgentes et provisoires justifiées par la vrederechter de dringende en voorlopige maatregelen gelast die
cessation d'une cohabitation légale, mais n'accorde pas à ce juge la gerechtvaardigd zijn ingevolge de beëindiging van een wettelijke
même compétence si aucune déclaration de cohabitation légale n'a été samenwoning, doch de vrederechter niet dezelfde bevoegdheid verleent
faite. indien geen verklaring van wettelijke samenwoning werd afgelegd.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 23 janvier 2002. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 23 januari 2002.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
L. Potoms. A. Arts. L. Potoms. A. Arts.
^