Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 14/2002 du 17 janvier 2002 Numéros du rôle : 2054, 2058, 2069, 2075, 2081, 2083, 2084 et 2100. En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, M(...)"
Extrait de l'arrêt n° 14/2002 du 17 janvier 2002 Numéros du rôle : 2054, 2058, 2069, 2075, 2081, 2083, 2084 et 2100. En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, M(...) Uittreksel uit arrest nr. 14/2002 van 17 januari 2002 Rolnummers 2054, 2058, 2069, 2075, 2081, 2083, 2084 en 2100. In zake : de prejudiciële vragen over artikel 57, § 2, van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 14/2002 du 17 janvier 2002 Uittreksel uit arrest nr. 14/2002 van 17 januari 2002
Numéros du rôle : 2054, 2058, 2069, 2075, 2081, 2083, 2084 et 2100. Rolnummers 2054, 2058, 2069, 2075, 2081, 2083, 2084 en 2100.
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 57, § 2, In zake : de prejudiciële vragen over artikel 57, § 2, van de
de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor
sociale, tel qu'il a été modifié par l'article 65 de la loi du 15 maatschappelijk welzijn, zoals gewijzigd bij artikel 65 van de wet van
juillet 1996, posées par le Tribunal du travail de Courtrai, par le 15 juli 1996, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Kortrijk, door de
Tribunal du travail de Gand et par la Cour du travail d'Anvers. Arbeidsrechtbank te Gent en door het Arbeidshof te Antwerpen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Henneuse, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée R. Henneuse, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. Alen en J.-P. Moerman,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles I. Onderwerp van de prejudiciële vragen
a. Par six jugements des 4, 11 et 25 octobre et 8 et 22 novembre 2000 a. Bij zes vonnissen van 4, 11 en 25 oktober en 8 en 22 november 2000
en cause respectivement de S. Amasihohu, M. Lindner, M. Doe, M. Robleh in zake respectievelijk S. Amasihohu, M. Lindner, M. Doe, M. Robleh
Reali, M. Benouadah et M. Abderrahim contre divers centres publics Reali, M. Benouadah en M. Abderrahim tegen diverse openbare centra
d'aide sociale, dont les expéditions sont parvenues au greffe de la voor maatschappelijk welzijn, waarvan de expedities ter griffie van
Cour d'arbitrage les 13 et 17 octobre et les 3, 16 et 29 novembre het Arbitragehof zijn ingekomen op 13 en 17 oktober en 3, 16 en 29
2000, le Tribunal du travail de Courtrai a posé la question november 2000, heeft de Arbeidsrechtbank te Kortrijk de volgende
préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres « Schendt artikel 57, § 2, van de organieke wet van 8 juli 1976
betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn de
publics d'aide sociale viole-t-il les articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het van toepassing is op
Constitution en tant qu'il s'applique à des étrangers auxquels a été de vreemdelingen aan wie een bevel om het grondgebied te verlaten is
notifié un ordre de quitter le territoire et qui ont introduit une betekend en die een regularisatieaanvraag hebben ingediend, waardoor
demande de régularisation par laquelle, conformément à l'article 14 de ze overeenkomstig artikel 14 van de wet [...] van 22 december 1999
la loi du 22 décembre 1999 relative à la régularisation de séjour de betreffende de regularisatie van het verblijf van bepaalde categorieën
certaines catégories d'étrangers séjournant sur le territoire du van vreemdelingen verblijvend op het grondgebied van het Rijk, niet
Royaume, ils ne peuvent être éloignés du territoire dans la période van het grondgebied kunnen verwijderd worden in de periode tussen het
comprise entre l'introduction de la demande et le jour où une décision indienen van de aanvraag en de dag waarop een negatieve beslissing
négative est prise ? » wordt genomen ? »
b. Par jugement du 17 novembre 2000 en cause de G. Do contre le centre b. Bij vonnis van 17 november 2000 in zake G. Do tegen het openbaar
public d'aide sociale de Gand, dont l'expédition est parvenue au centrum voor maatschappelijk welzijn van Gent, waarvan de expeditie
greffe de la Cour d'arbitrage le 27 novembre 2000, le Tribunal du ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 27 november 2000,
travail de Gand a posé la question préjudicielle suivante : heeft de Arbeidsrechtbank te Gent de volgende prejudiciële vraag
« La réglementation légale établie par l'article 57, § 2, de la loi gesteld : « Vormt de wettelijke regeling, zoals vastgesteld in het artikel 57, §
organique des C.P.A.S. du 8 juillet 1976 et modifiée par l'article 65 2, van de O.C.M.W.-wet d.d. 8 juli 1976 en gewijzigd door artikel 65
de la loi du 15 juillet 1996 viole-t-elle les principes d'égalité et van de wet d.d. 15 juli 1996, een schending van het gelijkheids- en
de non-discrimination contenus aux articles 10 et 11 de la niet-discriminatiebeginsel vervat in de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, combinés avec l'article 23 de la Constitution, avec Grondwet, in samenhang met artikel 23 van de Grondwet, artikel 11.1
l'article 11.1 du Pacte international relatif aux droits économiques, van het Internationale Verdrag inzake economische, sociale en
sociaux et culturels et avec l'article 3 de la Convention de culturele rechten en artikel 3 van het Verdrag tot bescherming van de
sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, rechten van de mens en de fundamentele vrijheden,
1. en ce que l'article 57, § 2, instaure une différence de traitement non justifiée en ce qui concerne le droit à l'aide sociale à l'égard, d'une part, des candidats réfugiés auxquels un ordre de quitter le territoire a été notifié et qui ont introduit un recours auprès du Conseil d'Etat contre une décision confirmative du Commissariat général aux réfugiés et aux apatrides ou contre une décision négative de la Commission permanente de recours des réfugiés et auxquels, dans l'attente de la décision à rendre par le Conseil d'Etat, une aide sociale autre que l'aide médicale urgente continue à être accordée et, 1. doordat het artikel 57, § 2, een niet verantwoord verschil in behandeling instelt wat betreft het recht op maatschappelijke dienstverlening ten opzichte van, enerzijds, de kandidaat-vluchtelingen aan wie een bevel om het grondgebied te verlaten is betekend en die een beroep bij de Raad van State hebben ingesteld tegen een bevestigende beslissing van het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen of tegen een negatieve beslissing van de Vaste Beroepscommissie voor de Vluchtelingen en aan wie, in afwachting van de beslissing, te verlenen door de Raad van State, verder maatschappelijke dienstverlening, andere dan de dringende medische hulp, wordt toegekend en, anderzijds, de
d'autre part, des candidats réfugiés qui, conformément à la loi du 22 kandidaat-vluchtelingen die, overeenkomstig de wet van 22 december
décembre 1999 relative à la régularisation de séjour de certaines 1999 betreffende de regularisatie van het verblijf van bepaalde
catégories d'étrangers séjournant sur le territoire du Royaume (Moniteur belge, categorieën van vreemdelingen, verblijvend op het grondgebied van het
10 janvier 2000), ont introduit dans les délais une demande de Rijk (Belgisch Staatsblad van 10 januari 2000), tijdig een aanvraag
régularisation et auxquels, dans l'attente de la décision à prendre, tot regularisatie hebben ingediend en aan wie, in afwachting van de te
une aide sociale autre que l'aide médicale urgente n'est pas accordée; treffen beslissing, geen maatschappelijke dienstverlening buiten de
dringende medische hulp wordt toegekend;
2. en ce que l'article 57, § 2, utilise sans justification l'exclusion 2. doordat het artikel 57, § 2, de uitsluiting van de maatschappelijke
de l'aide sociale autre que l'aide médicale urgente, comme moyen de dienstverlening, andere dan de dringende medische hulp, op niet te
pression sur les candidats réfugiés auxquels, par suite de leur verantwoorden wijze als drukkingsmiddel aanwendt ten aanzien van de
kandidaat-vluchtelingen aan wie, ingevolge hun aanvraag tot
demande de régularisation et en vertu de l'article 14 de la loi du 22 regularisatie en krachtens het artikel 14 van de wet d.d. 22 december
décembre 1999, aucune contrainte ne peut légalement être imposée en 1999, wettelijk geen dwang kan worden opgelegd met het oog op hun
vue de les éloigner du territoire ? » verwijdering van het grondgebied ? »
c. Par arrêt du 13 décembre 2000 en cause de M. Rahaoui contre le c. Bij arrest van 13 december 2000 in zake M. Rahaoui tegen het
centre public d'aide sociale d'Anvers, dont l'expédition est parvenue openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van Antwerpen, waarvan
au greffe de la Cour d'arbitrage le 20 décembre 2000, la Cour du de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 20
travail d'Anvers a posé la question préjudicielle suivante : december 2000, heeft het Arbeidshof te Antwerpen de volgende
« L'article 57, § 2, de la loi organique des C.P.A.S. viole-t-il les prejudiciële vraag gesteld :
articles 10 et 11 de la Constitution en ce que cette disposition est « Schendt artikel 57, § 2, van de O.C.M.W.-wet de artikelen 10 en 11
donc applicable aux étrangers qui ont introduit une demande de van de Grondwet doordat deze bepaling dan ook van toepassing is op
vreemdelingen die een regularisatieaanvraag hebben ingediend conform
régularisation conformément à la loi du 22 décembre 1999 relative à la de wet van 22 december 1999 betreffende de regularisatie van bepaalde
régularisation de séjour de certaines catégories d'étrangers
séjournant sur le territoire du Royaume, par laquelle, en vertu de categorieën van vreemdelingen verblijvend op het grondgebied van het
l'article 14 de cette loi, ils ne peuvent être renvoyés tant que leur Rijk, waardoor ze krachtens artikel 14 van voormelde wet niet
demande est examinée, alors qu'une aide peut être accordée aux uitgewezen kunnen worden zolang hun aanvraag wordt onderzocht, terwijl
étrangers qui séjournent légalement dans le Royaume et aux étrangers aan vreemdelingen die legaal in het Rijk verblijven en aan
dont la demande d'asile a été rejetée et qui ont introduit un recours vreemdelingen wier asielaanvraag werd verworpen en die tegen de
auprès du Conseil d'Etat contre la décision négative du Commissaire negatieve beslissing van de Commissaris-generaal voor de Vluchtelingen
général aux réfugiés et aux apatrides ou de la Commission permanente en de Staatlozen of van de Vaste Beroepscommissie beroep hebben
de recours ? » aangetekend bij de Raad van State, wel steun kan toegekend worden ? »
Les affaires mentionnées sous (a) sont inscrites sous les numéros De onder (a) vermelde zaken zijn ingeschreven onder de nummers 2054,
2054, 2058, 2069, 2075, 2083 et 2084, celle mentionnée sous (b) sous 2058, 2069, 2075, 2083 en 2084 van de rol van het Hof, de onder (b)
le numéro 2081 et celle mentionnée sous (c) sous le numéro 2100. vermelde zaak onder nummer 2081 en de onder (c) vermelde zaak onder nummer 2100.
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
La disposition en cause De in het geding zijnde bepaling
B.1.1. Aux termes de l'article 57, § 1er, de la loi du 8 juillet 1976 B.1.1. Volgens artikel 57, § 1, van de organieke wet van 8 juli 1976
organique des centres publics d'aide sociale (ci-après : loi sur les betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn (hierna :
C.P.A.S.), le centre public d'aide sociale a pour mission d'assurer de O.C.M.W.-wet) heeft het openbaar centrum voor maatschappelijk
aux personnes et aux familles l'aide due par la collectivité. Cette welzijn tot taak aan personen en gezinnen de dienstverlening te
aide n'est pas nécessairement financière, mais peut être matérielle, verzekeren waartoe de gemeenschap gehouden is. De dienstverlening is
sociale, médicale, médico-sociale ou psychologique. niet noodzakelijk geldelijk, doch kan van materiële, sociale,
geneeskundige, sociaal-geneeskundige of psychologische aard zijn.
B.1.2. L'article 57, § 2, de la loi sur les C.P.A.S., remplacé par B.1.2. Artikel 57, § 2, van de O.C.M.W.-wet, vervangen bij artikel 65
l'article 65 de la loi du 15 juillet 1996 « modifiant la loi du 15 van de wet van 15 juli 1996 « tot wijziging van de wet van 15 december
décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de
vestiging en de verwijdering van vreemdelingen en van de organieke wet
l'éloignement des étrangers et la loi du 8 juillet 1976 organique des van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk
centres publics d'aide sociale » et partiellement annulé par l'arrêt welzijn », en gedeeltelijk vernietigd door het Hof in het arrest nr.
de la Cour n° 43/98 du 22 avril 1998, dispose : 43/98 van 22 april 1998, bepaalt :
« § 2. Par dérogation aux autres dispositions de la présente loi, la mission du centre public d'aide sociale se limite à l'octroi de l'aide médicale urgente, à l'égard d'un étranger qui séjourne illégalement dans le Royaume. Le Roi peut déterminer ce qu'il y a lieu d'entendre par aide médicale urgente. Un étranger qui s'est déclaré réfugié et a demandé à être reconnu comme tel, séjourne illégalement dans le Royaume lorsque la demande d'asile a été rejetée et qu'un ordre de quitter le territoire a été notifié à l'étranger concerné. L'aide sociale accordée à un étranger qui était en fait bénéficiaire au moment où un ordre de quitter le territoire lui a été notifié, est arrêtée, à l'exception de l'aide médicale urgente, le jour où l'étranger quitte effectivement le territoire et, au plus tard, le jour de l'expiration du délai de l'ordre de quitter le territoire. Il est dérogé aux dispositions de l'alinéa précédent pendant le délai strictement nécessaire pour permettre à l'étranger de quitter le territoire, pour autant qu'il ait signé une déclaration attestant son intention explicite de quitter le plus vite possible le territoire, sans que ce délai ne puisse en aucun cas excéder un mois. La déclaration d'intention précitée ne peut être signée qu'une seule fois. Le centre informe sans retard le Ministre qui a l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers « § 2. In afwijking van de andere bepalingen van deze wet, is de taak van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn beperkt tot het verlenen van dringende medische hulp, wanneer het gaat om een vreemdeling die illegaal in het Rijk verblijft. De Koning kan bepalen wat onder dringende medische hulp begrepen moet worden. Een vreemdeling die zich vluchteling heeft verklaard en heeft gevraagd om als dusdanig te worden erkend, verblijft illegaal in het Rijk wanneer de asielaanvraag is geweigerd en aan de betrokken vreemdeling een bevel om het grondgebied te verlaten is betekend. De maatschappelijke dienstverlening aan een vreemdeling die werkelijk steuntrekkende was op het ogenblik dat hem een bevel om het grondgebied te verlaten werd betekend, wordt, met uitzondering van de dringende medische hulpverlening, stopgezet de dag dat de vreemdeling daadwerkelijk het grondgebied verlaat, en ten laatste de dag van het verstrijken van de termijn van het bevel om het grondgebied te verlaten. Van het bepaalde in het voorgaande lid wordt afgeweken gedurende de termijn die strikt noodzakelijk is om de vreemdeling in staat te stellen het grondgebied te verlaten, voor zover hij een verklaring heeft ondertekend die zijn uitdrukkelijke intentie het grondgebied zo snel mogelijk te willen verlaten, weergeeft; deze termijn mag in geen geval een maand overschrijden. De hierboven vermelde intentieverklaring kan slechts eenmaal worden ondertekend. Het centrum verwittigt zonder verwijl de Minister die bevoegd is voor de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de
dans ses compétences, ainsi que la commune concernée, de la signature vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, evenals de betrokken
de la déclaration d'intention. » gemeente, van de ondertekening van de intentieverklaring. »
B.1.3. Les questions préjudicielles portent toutes sur la B.1.3. De prejudiciële vragen hebben alle betrekking op de
compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de la bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van de in
disposition en cause interprétée comme s'appliquant aux personnes qui het geding zijnde bepaling geïnterpreteerd als zijnde van toepassing
ont introduit une demande de régularisation conformément à la loi du op personen die een aanvraag tot regularisatie hebben ingediend op
22 décembre 1999 relative à la régularisation de séjour de certaines grond van de wet van 22 december 1999 betreffende de regularisatie van
catégories d'étrangers séjournant sur le territoire du Royaume. het verblijf van bepaalde categorieën van vreemdelingen verblijvend op
het grondgebied van het Rijk.
B.1.4. L'article 2 de cette loi dispose : B.1.4. Artikel 2 van die wet bepaalt :
« Sans préjudice de l'application de l'article 9 de la loi du 15 « Onverminderd de toepassing van artikel 9 van de wet van 15 december
décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de
l'éloignement des étrangers, la présente loi s'applique aux demandes vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, is deze wet van
de régularisation de séjour introduites par des étrangers qui toepassing op de aanvragen tot regularisatie van verblijf die
séjournaient déjà effectivement en Belgique au 1er octobre 1999 et ingediend worden door vreemdelingen die reeds daadwerkelijk in België
qui, au moment de la demande : verbleven op 1 oktober 1999 en die op het ogenblik van de aanvraag :
1° soit ont demandé la reconnaissance de la qualité de réfugié sans 1° hetzij de erkenning van de hoedanigheid van vluchteling hebben
avoir reçu de décision exécutoire dans un délai de quatre ans, ce aangevraagd zonder een uitvoerbare beslissing te hebben ontvangen
binnen een termijn van vier jaar; deze termijn wordt teruggebracht tot
délai étant ramené à trois ans pour les familles avec des enfants drie jaar voor de gezinnen met minderjarige kinderen die in België
mineurs séjournant en Belgique au 1er octobre 1999 et en âge d'aller à verbleven op 1 oktober 1999 en die de leeftijd hebben om naar school
l'école; te gaan;
2° soit ne peuvent, pour des raisons indépendantes de leur volonté, 2° hetzij om redenen onafhankelijk van hun wil niet kunnen terugkeren
retourner ni dans le ou les pays où ils ont séjourné habituellement naar het land of de landen waar ze vóór hun aankomst in België
avant leur arrivée en Belgique, ni dans leur pays d'origine, ni dans gewoonlijk verbleven hebben, noch naar hun land van herkomst, noch
le pays dont ils ont la nationalité; naar het land waarvan ze de nationaliteit hebben;
3° soit sont gravement malades; 3° hetzij ernstig ziek zijn;
4° soit peuvent faire valoir des circonstances humanitaires et ont 4° hetzij humanitaire redenen kunnen laten gelden en duurzame sociale
développé des attaches sociales durables dans le pays. » bindingen in het land hebben ontwikkeld. »
B.1.5. L'article 14 de la loi du 22 décembre 1999 est libellé comme B.1.5. Artikel 14 van de wet van 22 december 1999 luidt :
suit : « Hormis les mesures d'éloignement motivées par l'ordre public ou la « Behalve voor maatregelen tot verwijdering die gemotiveerd zijn door
sécurité nationale, ou à moins que la demande ne réponde manifestement de openbare orde of de nationale veiligheid, of tenzij de aanvraag
pas aux conditions de l'article 9, il ne sera pas procédé kennelijk niet beantwoordt aan de voorwaarden bepaald in artikel 9,
matériellement à un éloignement entre l'introduction de la demande et zal er niet feitelijk worden overgegaan tot verwijdering tussen de
le jour où une décision négative a été prise en application de indiening van de aanvraag en de dag waarop een negatieve beslissing
l'article 12. » wordt genomen met toepassing van artikel 12. »
Quant au fond Ten gronde
B.2.1. L'article 57 de la loi sur les C.P.A.S. fait une distinction, B.2.1. Artikel 57 van de O.C.M.W.-wet maakt inzake maatschappelijke
en matière d'aide sociale, entre les étrangers, selon que ceux-ci
séjournent légalement ou illégalement sur le territoire. Depuis la loi dienstverlening een onderscheid tussen vreemdelingen naargelang zij al
du 30 décembre 1992, l'article 57, § 2, précise que l'aide sociale accordée aux étrangers séjournant illégalement sur le territoire est limitée à l'aide médicale urgente. Cette mesure tend à harmoniser la législation relative au statut de séjour des étrangers et celle relative à l'aide sociale. B.2.2. C'est au législateur qu'il appartient de mener une politique concernant l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers et de prévoir à cet égard, dans le respect du principe d'égalité et de non-discrimination, les mesures nécessaires qui peuvent notamment porter sur la fixation des dan niet legaal op het grondgebied verblijven. Sinds de wet van 30 december 1992 verduidelijkt artikel 57, § 2, dat de maatschappelijke dienstverlening aan illegaal op het grondgebied verblijvende vreemdelingen wordt beperkt tot dringende medische hulp. Die maatregel strekt ertoe de wetgeving betreffende het verblijfsstatuut van de vreemdelingen en diegene betreffende de maatschappelijke dienstverlening beter op elkaar af te stemmen. B.2.2. Het komt de wetgever toe een beleid betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen te voeren en daaromtrent, met inachtneming van het gelijkheids- en niet-discriminatiebeginsel, in de nodige maatregelen te voorzien die betrekking kunnen hebben op onder meer het vaststellen
conditions auxquelles le séjour d'un étranger en Belgique est légal ou van de voorwaarden volgens welke het verblijf van een vreemdeling in
non. Le fait qu'il en découle une différence de traitement entre België al dan niet wettig is. Dat daaruit een verschil in behandeling
étrangers est la conséquence logique de la mise en oeuvre de ladite politique. voortvloeit tussen vreemdelingen is het logische gevolg van de
B.2.3. Les questions préjudicielles concernent la situation inwerkingstelling van voormeld beleid.
particulière des demandeurs d'une régularisation de séjour fondée sur B.2.3. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de bijzondere
la loi du 22 décembre 1999. situatie van aanvragers tot regularisatie overeenkomstig de wet van 22
Lors de l'adoption de cette loi, il a été souligné à plusieurs december 1999. Bij de totstandkoming van die wet werd in de parlementaire
reprises dans les travaux préparatoires que la demande de voorbereiding meermaals beklemtoond dat een aanvraag tot regularisatie
régularisation ne modifiait pas le statut juridique du séjour des niet de juridische verblijfsstatus van de betrokkenen wijzigt en als
intéressés et n'ouvrait pas, en tant que telle, un droit à l'aide dusdanig geen recht op maatschappelijke dienstverlening doet ontstaan.
sociale. C'est la raison pour laquelle l'article 57, § 2, de la loi Artikel 57, § 2, van de O.C.M.W.-wet werd daarom ongewijzigd behouden
sur les C.P.A.S. a été maintenu inchangé (Doc. parl., Chambre,
1999-2000, Doc. 50 0234/001, p. 5, et 0234/005, p. 60; Ann., Chambre, (Parl. St., Kamer, 1999-2000, Doc. 50 0234/001, p. 5, en 0234/005, p.
1999-2000, 24 novembre 1999, HA 50 plen. 017, pp. 7, 8, 18, 31 et 32; 60; Hand., Kamer, 1999-2000, 24 november 1999, HA 50 plen. 017, pp. 7,
Doc. parl., Sénat, 1999-2000, n° 2-202/3, p. 23). 8, 18, 31 en 32, Parl. St., Senaat, 1999-2000, nr. 2-202/3, p. 23).
Il ne résulte pas de ce qui précède que le droit à l'aide sociale de Uit het bovenstaande volgt niet dat het recht op maatschappelijke
toutes les personnes qui ont introduit une demande de régularisation dienstverlening van alle personen die een aanvraag tot regularisatie
de séjour serait limité à l'aide médicale urgente durant l'examen de hebben ingediend tijdens het onderzoek van hun aanvraag beperkt is tot
cette demande. Les personnes qui bénéficient de l'aide sociale sur dringende medische hulp. Wie op andere juridische gronden
d'autres bases juridiques, conformément à l'article 57, § 1er, de la maatschappelijke dienstverlening geniet overeenkomstig artikel 57, §
loi sur les C.P.A.S., conservent ce droit durant la procédure de 1, van de O.C.M.W.-wet, behoudt dat recht tijdens de
régularisation. regularisatieprocedure.
B.2.4. Les questions préjudicielles se rapportent aux demandeurs de la B.2.4. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de aanvragers tot
régularisation de séjour auxquels s'applique, selon les juges a quo, regularisatie die volgens de verwijzende rechters onder de toepassing
l'article 57, § 2, de la loi sur les C.P.A.S. : elles sont fondées sur vallen van artikel 57, § 2, van de O.C.M.W.-wet : zij steunen op de
l'interprétation selon laquelle le statut de séjour des étrangers interpretatie dat de verblijfsstatus van de betrokken vreemdelingen
concernés est illégal au sens de cette disposition. illegaal is in de zin van die bepaling.
B.3.1. Il est demandé à la Cour si l'article 57, § 2, de la loi sur B.3.1. Er wordt aan het Hof gevraagd of artikel 57, § 2, van de
les C.P.A.S. viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que O.C.M.W.-wet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt doordat die
cette disposition s'applique également à la catégorie des demandeurs bepaling ook van toepassing is op de categorie van aanvragers tot
d'une régularisation fondée sur la loi du 22 décembre 1999 qui regularisatie overeenkomstig de wet van 22 december 1999 die illegaal
séjournent illégalement sur le territoire mais qui, en vertu de
l'article 14 de cette loi, ne seront pas matériellement éloignés op het grondgebied verblijven, maar die op grond van artikel 14 van
durant l'examen de leur demande, alors que l'aide sociale peut être die wet feitelijk niet worden verwijderd zolang hun aanvraag wordt
accordée aux étrangers qui séjournent légalement dans le Royaume et onderzocht, terwijl aan vreemdelingen die legaal in het Rijk
aux étrangers dont la demande d'asile a été rejetée et qui ont verblijven en aan vreemdelingen wier asielaanvraag werd verworpen en
introduit un recours devant le Conseil d'Etat contre la décision die tegen de bevestigende weigeringsbeslissing van de
confirmative de refus du Commissaire général aux réfugiés et aux Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen of tegen
apatrides ou contre la décision de refus de la Commission permanente de weigeringsbeslissing van de Vaste Beroepscommissie voor
de recours des réfugiés. vluchtelingen beroep hebben ingesteld bij de Raad van State, wel
maatschappelijke dienstverlening kan worden verstrekt.
B.3.2. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 22 décembre B.3.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 december
1999 qu'un équilibre a été recherché entre, d'une part, le souci de 1999 blijkt dat gestreefd werd naar een evenwicht tussen, enerzijds,
trouver une solution humaine et définitive pour un grand nombre de bekommernis om een humane en definitieve oplossing te vinden voor
d'étrangers qui séjournaient illégalement sur le territoire et, een grote groep vreemdelingen die illegaal op het grondgebied
d'autre part, le souci de veiller à ce que les demandes puissent être verbleven en, anderzijds, de bekommernis te waken over de
gérées, en vue de la réussite de cette opération d'envergure (Doc. beheersbaarheid van de aanvragen met het oog op het welslagen van die
parl., Chambre, 1999-2000, Doc. 50 0234/001, pp. 3-10, et 0234/005, grootschalige operatie (Parl. St., Kamer, 1999-2000, Doc. 50 0234/001,
pp. 5-16). pp. 3-10, en 0234/005, pp. 5-16).
B.3.3. Le législateur n'a pas opté pour une régularisation B.3.3. De wetgever heeft niet gekozen voor een automatische
automatique, mais bien pour une procédure dans laquelle il est regularisatie, doch wel voor een procedure waarbij van geval tot geval
examiné, cas par cas, si les conditions fixées par la loi sont wordt onderzocht of aan de door de wet gestelde vereisten is voldaan.
remplies. En ne prévoyant pas que l'introduction d'une demande de Door er niet in te voorzien dat het indienen van een
régularisation ouvrirait, par elle-même, un droit à l'aide sociale, il regularisatieaanvraag een recht op maatschappelijke dienstverlening
a entendu éviter l'attrait financier de la demande de régularisation, zou doen ontstaan, heeft hij de financiële aantrekkingskracht van de
afin d'écarter les demandes abusives introduites uniquement dans le regularisatieaanvraag willen voorkomen om onterechte aanvragen,
but d'obtenir l'aide sociale et afin de combattre une immigration ingediend met de enkele bedoeling maatschappelijke dienstverlening te
verkrijgen, te weren en om bijkomende illegale immigratie tegen te
illégale supplémentaire (voy. Doc. parl., Chambre, 1999-2000, Doc. 50 gaan (zie Parl. St., Kamer, 1999-2000, Doc. 50 0234/001, p. 10, en
0234/001, p. 10, et 0234/005, p. 13, p. 60 et p. 65; Ann., Chambre, 0234/005, p. 13, p. 60 en p. 65; Hand., Kamer, 1999-2000, 24 november
1999-2000, 24 novembre 1999, HA 50 plen. 017, pp. 31 et 32; Doc. 1999, HA 50 plen. 017, pp. 31 en 32; Parl. St., Senaat, 1999-2000, nr.
parl., Sénat, 1999-2000, n° 2-202/3, pp. 4 et 6). 2-202/3, pp. 4 en 6).
B.3.4. Le législateur peut adopter des mesures visant à combattre les B.3.4. De wetgever vermag maatregelen te nemen om misbruik van
abus de procédure et peut également être amené à faire certains choix procedure tegen te gaan en kan ook om budgettaire redenen tot bepaalde
politiques pour des raisons budgétaires. La Cour doit toutefois beleidskeuzes worden verplicht. Het Hof dient evenwel na te gaan of
vérifier si le choix du législateur n'entraîne aucune discrimination. uit de keuze van de wetgever geen discriminatie voortspruit.
B.3.5. C'est uniquement pour ceux qui se trouvaient en séjour illégal B.3.5. Enkel voor degenen die zich bij de totstandkoming van de wet
sur le territoire lors de l'adoption de la loi du 22 décembre 1999, van 22 december 1999 op illegale wijze op het grondgebied bevonden,
soit parce qu'ils y avaient accédé sans autorisation et étaient hetzij doordat zij zich zonder toestemming toegang tot het grondgebied
demeurés dans la clandestinité soit parce qu'ils séjournaient sur le hadden verschaft en in de clandestiniteit waren gebleven, hetzij
territoire après l'expiration de la période pour laquelle ils avaient doordat zij op het grondgebied verblijven na het verstrijken van de
obtenu l'autorisation requise ou parce qu'ils ont été déboutés de leur periode waarvoor zij de vereiste toestemming hadden verkregen, hetzij
doordat zij, na een asielaanvraag te hebben ingediend, uitgeprocedeerd
demande d'asile et n'ont pas donné suite à l'ordre de quitter le waren en geen gevolg hebben gegeven aan een bevel het grondgebied te
territoire, que le droit à l'aide sociale des demandeurs de verlaten, is het recht op maatschappelijke dienstverlening van de
régularisation est limité à l'aide médicale urgente. regularisatieaanvragers beperkt tot dringende medische hulp.
Il a été dit à plusieurs reprises au cours des travaux préparatoires In de parlementaire voorbereiding werd meermaals aangegeven dat de
que la demande de régularisation n'affectait pas le statut juridique aanvraag tot regularisatie niet de juridische verblijfsstatus van de
du séjour des intéressés (Doc. parl., Chambre, 1999-2000, Doc. 50 betrokkenen wijzigt (Parl. St., Kamer, 1999-2000, Doc. 50 0234/005, p.
0234/005, p. 60, et Doc. parl., Sénat, 1999-2000, n° 2-202/3, pp. 36 60, en Parl. St., Senaat, 1999-2000, nr. 2-202/3, pp. 36 en 58). Dat
et 58). Le fait qu'il ne soit pas procédé « matériellement » à niet « feitelijk » zal worden overgegaan tot hun verwijdering van het
l'éloignement de ceux-ci pendant l'examen de leur demande de grondgebied tijdens het onderzoek van hun aanvraag tot regularisatie,
régularisation signifie simplement qu'ils sont tolérés sur le houdt enkel in dat ze, in afwachting van een beslissing, op het
territoire, dans l'attente d'une décision, et n'empêche pas qu'ils se grondgebied worden gedoogd en neemt niet weg dat ze zich door hun
trouvent, de leur propre fait, dans une situation de séjour illégale. eigen toedoen in een onwettige verblijfssituatie bevinden.
Leur situation diffère objectivement de celle des personnes qui, avant Hun situatie is objectief verschillend van de situatie van degenen
l'adoption de la loi du 22 décembre 1999, avaient obtenu un statut die, vóór de totstandkoming van de wet van 22 december 1999, op grond
légal de séjour, sur la base des procédures prévues à cet effet, ou dont la demande d'asile était encore pendante devant les instances compétentes. B.3.6. Lorsque le législateur entend mener une politique des étrangers et impose à cette fin des règles auxquelles il y a lieu de se conformer pour séjourner légalement sur le territoire, il utilise un critère de distinction objectif et pertinent s'il lie des effets aux manquements à ces règles, lors de l'octroi de l'aide sociale. La politique en matière d'accès au territoire et de séjour des étrangers serait en effet mise en échec s'il était admis que, pour les étrangers qui séjournent illégalement en Belgique, les mêmes conditions devraient être appliquées dans cette matière que pour ceux qui séjournent légalement dans le pays. van de daartoe geëigende procedures, een wettige verblijfsstatus hadden verkregen of voor de bevoegde instanties nog een asielaanvraag hangende hadden. B.3.6. Wanneer de wetgever een vreemdelingenbeleid wil voeren en met het oog daarop regels oplegt waaraan moet worden voldaan om wettig op het grondgebied te verblijven, hanteert hij een objectief en pertinent criterium van onderscheid indien hij aan het al dan niet naleven daarvan gevolgen verbindt bij het toekennen van maatschappelijke dienstverlening. Het beleid inzake toegang tot het grondgebied en verblijf van vreemdelingen zou immers worden doorkruist wanneer zou worden aangenomen dat voor vreemdelingen die onwettig in België verblijven, ter zake dezelfde voorwaarden zouden moeten gelden als voor degenen die wettig in België verblijven.
B.3.7. Les catégories de personnes mentionnées dans les questions préjudicielles se distinguent également l'une de l'autre, du point de vue des obligations qui incombent à l'autorité à leur égard. La procédure de reconnaissance du statut de réfugié s'inscrit dans le cadre d'obligations internationales auxquelles l'Etat a souscrit. La procédure de régularisation, en revanche, est une mesure qui relève du pouvoir d'appréciation souverain des autorités belges. Cette différence aussi justifie que l'Etat n'ait pas les mêmes obligations vis-à-vis de ces deux catégories d'étrangers. B.3.8. La régularisation offre aux étrangers concernés une chance d'obtenir un statut de séjour légal, malgré leur séjour clandestin ou le fait que les procédures existant auparavant ont été épuisées, et donc aussi d'obtenir le droit à l'aide sociale, conformément à B.3.7. De in de prejudiciële vragen vermelde categorieën van personen onderscheiden zich ook van elkaar vanuit het oogpunt van de verplichtingen die op de overheid te hunnen opzichte rusten. De procedure tot erkenning van de status van vluchteling past in het kader van internationale verplichtingen die de Staat op zich heeft genomen. De regularisatieprocedure daarentegen is een maatregel die tot de soevereine beoordelingsbevoegdheid van de Belgische overheid behoort. Ook dat verschil verantwoordt dat op de Staat ten aanzien van beide categorieën van vreemdelingen niet dezelfde verplichtingen rusten. B.3.8. De regularisatie biedt de betrokken vreemdelingen een kans om, ondanks hun clandestien verblijf of de uitputting van de voorheen bestaande procedures, alsnog een legaal verblijfsstatuut te verkrijgen, en aldus ook recht op maatschappelijke dienstverlening
l'article 57, § 1er, de la loi sur les C.P.A.S. En attendant, l'aide overeenkomstig artikel 57, § 1, van de O.C.M.W.-wet te verwerven.
médicale urgente leur est garantie. Sur la base de la circulaire du 6 Ondertussen is hen dringende medische hulp gewaarborgd. Zij kunnen
avril 2000 concernant les autorisations provisoires d'occupation pour bovendien, op grond van de omzendbrief van 6 april 2000 betreffende de
les ressortissants étrangers ayant introduit une demande de voorlopige arbeidsvergunningen voor de buitenlandse onderdanen die een
aanvraag tot regularisatie van het verblijf hebben ingediend, zoals
régularisation de séjour, modifiée par la circulaire du 6 février gewijzigd bij omzendbrief van 6 februari 2001, een tijdelijke
2001, ils peuvent en outre obtenir une autorisation provisoire arbeidsvergunning verkrijgen en aldus in hun onderhoud voorzien.
d'occupation et pourvoir ainsi à leur subsistance.
B.4.1. Il est également demandé à la Cour si l'article 57, § 2, de la B.4.1. Aan het Hof wordt tevens gevraagd of artikel 57, § 2, van de
loi sur les C.P.A.S. viole les articles 10 et 11 de la Constitution, O.C.M.W.-wet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt doordat
en ce qu'il n'est pas fait de distinction, au sein de la catégorie des binnen de categorie van illegale vreemdelingen geen onderscheid wordt
étrangers en séjour illégal, entre ceux qui peuvent être éloignés du gemaakt tussen de vreemdelingen die van het grondgebied kunnen worden
territoire et ceux qui ne le peuvent matériellement pas, en vertu de verwijderd en degenen die niet feitelijk worden verwijderd ingevolge
l'article 14 de la loi du 22 décembre 1999. artikel 14 van de wet van 22 december 1999.
B.4.2. L'article 14 de la loi du 22 décembre 1999 a pour effet que les B.4.2. Artikel 14 van de wet van 22 december 1999 heeft tot gevolg dat
étrangers qui ont introduit une demande de régularisation de séjour de vreemdelingen die een aanvraag tot regularisatie hebben ingediend,
sont tolérés sur le territoire durant le déroulement de cette gedurende die procedure op het grondgebied worden gedoogd, zonder aan
procédure, sans que soit accordée à ceux d'entre eux qui séjournent diegenen onder hen die illegaal op het grondgebied verblijven een
illégalement sur le territoire un titre de séjour. Lorsqu'un ordre de verblijfsvergunning te verlenen. Indien voorheen aan de betrokkenen
quitter le territoire a été donné précédemment à l'intéressé, celui-ci het bevel was gegeven het grondgebied te verlaten, blijft dat bevel
subsiste, même s'il n'est pas procédé effectivement à son exécution gelden, ook al wordt niet effectief tot gedwongen uitvoering
forcée (Doc. parl., Chambre, 1999-2000, Doc. 50 0234/001, p. 18). overgegaan (Parl. St., Kamer, 1999-2000, Doc. 50 0234/001, p. 18).
B.4.3. Il n'aurait pas été raisonnable d'inviter les étrangers B.4.3. Het ware niet redelijk geweest illegaal op het grondgebied
séjournant illégalement sur le territoire et dont le séjour est verblijvende vreemdelingen, die vaak clandestien op het grondgebied
souvent clandestin à se faire connaître en introduisant une demande de verblijven, uit te nodigen om zich bekend te maken door een
régularisation de séjour, sans leur donner la garantie qu'ils ne regularisatieaanvraag in te dienen, zonder hen de waarborg te geven
seront « matériellement » pas éloignés. Il ne serait pas davantage raisonnable d'affirmer qu'il n'est constitutionnellement possible de leur accorder cette garantie que si elle est accompagnée de l'octroi du droit à l'aide sociale, même s'il n'est pas établi qu'ils remplissent les conditions pour obtenir la régularisation. Les demandeurs de la régularisation de séjour dont l'aide sociale est limitée à l'aide médicale urgente sont des étrangers qui n'ont pas agi conformément à la réglementation existante en matière de séjour, soit qu'ils n'ont pas donné suite à un ordre de quitter le territoire, soit qu'ils n'ont pas obtenu l'autorisation de séjour requise ou qu'ils ne l'avaient pas demandée. En attendant que la procédure de régularisation soit clôturée, leur dat zij « feitelijk » niet zouden worden verwijderd. Het is echter al evenmin redelijk te stellen dat het verlenen van die waarborg grondwettelijk slechts mogelijk zou zijn, indien het gepaard zou gaan met het verlenen van een recht op maatschappelijke dienstverlening, ook al is niet uitgemaakt dat zij aan de voorwaarden voor regularisatie voldoen. De regularisatieaanvragers wier dienstverlening beperkt is tot dringende medische hulp, zijn vreemdelingen die zich niet hebben gedragen overeenkomstig de bestaande verblijfsreglementering, doordat ze geen gevolg hebben gegeven aan een bevel het grondgebied te verlaten of de vereiste toelating tot verblijf op het grondgebied niet hebben verkregen of niet hadden gevraagd. In afwachting van de afronding van de regularisatieprocedure,
situation de séjour ne diffère pas, sur le plan juridique, de celle verschilt hun verblijfssituatie juridisch niet van die van de andere
des autres étrangers qui séjournent illégalement sur le territoire, en vreemdelingen die illegaal op het grondgebied verblijven, zodat het
sorte qu'il n'est pas déraisonnable qu'ils soient traités de la même niet onredelijk is dat zij inzake maatschappelijke dienstverlening
manière en ce qui concerne l'aide sociale. La loi du 22 décembre 1999 gelijk worden behandeld. De wet van 22 december 1999 biedt de
accorde aux intéressés une chance d'obtenir l'autorisation de séjour betrokkenen een kans om de vereiste verblijfsvergunning te verkrijgen,
exigée, même s'ils ont éventuellement épuisé sans résultat les ook al hebben ze mogelijkerwijs de voorheen bestaande procedures
procédures qui existaient antérieurement. zonder resultaat uitgeput.
B.5. Compte tenu de ce qui précède, il n'est pas manifestement B.5. Uit het voorafgaande volgt dat het niet kennelijk onredelijk is
déraisonnable qu'en attendant la fin de la procédure de dat, in afwachting van de beëindiging van de regularisatieprocedure,
régularisation, soit aussi longtemps qu'il n'est pas établi que les en zolang derhalve niet vaststaat dat aan de voorwaarden voor
conditions pour obtenir la régularisation sont remplies, l'aide regularisatie is voldaan, de aan de aanvragers gewaarborgde
sociale garantie aux demandeurs reste ainsi limitée. maatschappelijke dienstverlening aldus beperkt blijft.
B.6. Aux termes de la question préjudicielle posée dans l'affaire no B.6. Luidens de bewoordingen van de prejudiciële vraag in de zaak nr.
2081, il est également demandé à la Cour de contrôler la disposition 2081 wordt eveneens aan het Hof gevraagd de in het geding zijnde
en cause au regard des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en bepaling te toetsen aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
combinaison avec l'article 23 de la Constitution, avec l'article 11.1 samenhang gelezen met artikel 23 van de Grondwet, met artikel 11.1 van
du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele
culturels ainsi qu'avec l'article 3 de la Convention européenne des rechten en met artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van
droits de l'homme. Eu égard aux considérations qui précèdent, ce de Mens. Die toetsing leidt te dezen tot dezelfde conclusie vanwege de
contrôle conduit en l'espèce à la même conclusion. overwegingen die voorafgaan.
B.7. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. B.7. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres Artikel 57, § 2, van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de
publics d'aide sociale, modifié par les lois des 30 décembre 1992 et openbare centra voor maatschappelijk welzijn, gewijzigd bij de wetten
15 juillet 1996, interprété en ce sens que le droit à l'aide sociale van 30 december 1992 en 15 juli 1996, schendt niet de artikelen 10 en
de l'étranger séjournant illégalement sur le territoire et qui a 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23
introduit une demande de régularisation de séjour sur la base de la van de Grondwet, met artikel 11.1 van het Internationaal Verdrag
loi du 22 décembre 1999 est limité à l'aide médicale urgente aussi inzake economische, sociale en culturele rechten en met artikel 3 van
longtemps que son séjour n'est pas régularisé, ne viole pas les het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, in de interpretatie
articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou combinés avec dat het recht op maatschappelijke dienstverlening beperkt wordt tot
l'article 23 de la Constitution, avec l'article 11.1 du Pacte dringende medische hulp voor de illegaal op het grondgebied
international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels et verblijvende vreemdeling die een aanvraag tot regularisatie heeft
avec l'article 3 de la Convention européenne des droits de l'homme. ingediend op grond van de wet van 22 december 1999, zolang zijn
verblijf niet is geregulariseerd.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 17 janvier 2002. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 17 januari 2002.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^