Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 162/2001 du 19 décembre 2001 Numéro du rôle : 2032 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 222 de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par arrêté royal du 18 juillet 1977, posée par le La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, des juges L. François, M. B(...)"
Extrait de l'arrêt n° 162/2001 du 19 décembre 2001 Numéro du rôle : 2032 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 222 de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par arrêté royal du 18 juillet 1977, posée par le La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, des juges L. François, M. B(...) Uittreksel uit arrest nr. 162/2001 van 19 december 2001 Rolnummer 2032 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 222 van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977, gesteld door Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitters M. Melchior en A. Arts, de rechters L. François, (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 162/2001 du 19 décembre 2001 Uittreksel uit arrest nr. 162/2001 van 19 december 2001
Numéro du rôle : 2032 Rolnummer 2032
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 222 de la In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 222 van de
loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par arrêté royal algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk
du 18 juillet 1977, posée par le Tribunal correctionnel de Liège. besluit van 18 juli 1977, gesteld door de Correctionele Rechtbank te Luik.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, des juges L. François, samengesteld uit voorzitters M. Melchior en A. Arts, de rechters L.
M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, et, conformément à l'article François, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman, en, overeenkomstig
60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, du artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
président émérite H. Boel, assistée du greffier L. Potoms, présidée Arbitragehof, emeritus voorzitter H. Boel, bijgestaan door de griffier
par le président M. Melchior, L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 18 septembre 2000 en cause du ministre des Finances et Bij vonnis van 18 september 2000 in zake de Minister van Financiën en
du procureur du Roi contre C. Billen et autres, dont l'expédition est de procureur des Konings tegen C. Billen en anderen, waarvan de
parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 22 septembre 2000, le expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 22
Tribunal correctionnel de Liège a posé la question préjudicielle september 2000, heeft de Correctionele Rechtbank te Luik de volgende
suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 222 de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant « Is artikel 222 van het koninklijk besluit van 18 juli 1977 tot
coordination des dispositions en matière de douanes et accises, coördinatie van de bepalingen inzake douane en accijnzen, bekrachtigd
confirmé par l'article 1er de la loi du 6 juillet 1978 qui impose la door artikel 1 van de wet van 6 juli 1978, dat bepaalt dat de
vervoermiddelen die tot smokkel worden aangewend of in gebruik
confiscation des moyens de transport employés à la fraude ou mis en gesteld, verbeurd moeten worden verklaard, en dat afwijkt van de
usage à cet effet et déroge aux règles énoncées par l'article 42 du regels van artikel 42 van het Strafwetboek doordat het bepaalt dat die
Code pénal en ce qu'il impose la confiscation de ces moyens de vervoermiddelen verbeurd moeten worden verklaard zelfs indien zij geen
transport même s'ils n'appartiennent pas au condamné et quand bien eigendom zijn van de veroordeelde en ook al heeft de eigenaar ervan
même leur propriétaire serait totalement étranger à la fraude sans lui niets met de smokkel te maken zonder dat hij overigens de mogelijkheid
donner la possibilité de se prévaloir de sa bonne foi, n'est-il pas krijgt zich op zijn goede trouw te beroepen, niet in strijd met de
contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution dans la mesure où artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het aanleiding geeft
il instaure une différence de traitement entre les propriétaires de tot een verschil in behandeling tussen de eigenaars van goederen die
biens ayant servi à commettre une infraction, selon que celle-ci est gediend hebben om een misdrijf te plegen, naargelang dat misdrijf
une infraction de droit pénal commun ou une infraction à la ingaat tegen het gemeen strafrecht dan wel tegen de wetgeving inzake
législation sur les douanes et accises ? » douane en accijnzen ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 222 de la loi générale sur les douanes et accises B.1. Artikel 222 van de algemene wet inzake douane en accijnzen
(ci-après : L.G.D.A.) dispose : (hierna A.W.D.A.) bepaalt :
« § 1er. Seront également saisis et confisqués les navires ou « § 1. Worden eveneens in beslag genomen en verbeurd verklaard de
embarcations, ainsi que les voitures, chariots ou autres moyens de schepen en vaartuigen, alsmede de rijtuigen, wagens en andere
transport, et leurs attelages ordinaires, employés à la fraude ou mis vervoermiddelen en hun gewoon gespan, die tot smokkel worden aangewend
en usage à cet effet, quand les marchandises non déclarées y auront of in gebruik gesteld, wanneer de niet aangegeven goederen in geheime
été placées dans des cachettes ou bien encore quand aucune partie du bergplaatsen werden verstopt, of wel wanneer geen enkel deel van de
chargement n'aura été déclarée. lading werd aangegeven.
§ 2. Si le chargement a été déclaré en partie, les moyens de transport § 2. Werd de lading gedeeltelijk aangegeven, zo zijn de
ne seront saisissables que pour autant que la somme des droits dus sur vervoermiddelen slechts voor inbeslagneming vatbaar, voor zover het
les espèces de marchandises non déclarées, et qui ne seront pas bedrag van de verschuldigde rechten op de niet aangegeven soorten van
placées dans des cachettes, excédera le quart du montant des droits à goederen, en die niet in geheime bergplaatsen werden verstopt, meer
acquitter pour la partie de marchandises dont la déclaration aura été belopen dan een vierde van de rechten, die dienen betaald voor het
faite; si les marchandises non déclarées sont prohibées, les droits aangegeven gedeelte van de goederen; zijn de niet aangegeven goederen
seront supposés être de 20 p.c. de leur valeur. verboden, zo worden de rechten op 20 t.h. van de waarde geraamd.
§ 3. Les marchandises dûment déclarées ou circulant librement, qui § 3. Behoorlijk aangegeven goederen en koopwaren in vrij verkeer, die
serviront évidemment à cacher des objets fraudés, seront confisquées. klaarblijkelijk dienen om smokkelwaar te verbergen, worden verbeurd
» verklaard. »
B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la conformité de cette B.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof naar de bestaanbaarheid van
disposition aux articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elle die bepaling met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat ze de
impose la confiscation des moyens de transport employés à la fraude ou verbeurdverklaring oplegt van de vervoermiddelen die tot smokkel
mis en usage à cet effet et déroge aux règles énoncées par l'article
42 du Code pénal en ce que la confiscation est imposée même si les worden aangewend of in gebruik gesteld en afwijkt van de in artikel 42
moyens de transport n'appartiennent pas au condamné et quand bien même van het Strafwetboek vervatte regels, doordat de verbeurdverklaring
leur propriétaire serait totalement étranger à la fraude, sans donner wordt opgelegd, zelfs indien de vervoermiddelen geen eigendom zijn van
à ce propriétaire la possibilité de se prévaloir de sa bonne foi. La de veroordeelde en al heeft de eigenaar ervan niets met de smokkel te
différence de traitement dénoncée oppose, d'une part, les maken, zonder dat deze de mogelijkheid krijgt zich op zijn goede trouw
propriétaires de biens ayant servi à commettre une infraction de droit te beroepen. Het aangeklaagde verschil in behandeling stelt de
eigenaars van goederen die gediend hebben om een misdrijf te plegen
pénal commun et, d'autre part, les propriétaires de biens ayant servi dat ingaat tegen het gemeen strafrecht, enerzijds, tegenover de
eigenaars van goederen die gediend hebben om een misdrijf te plegen
à commettre une infraction à la législation sur les douanes et accises. dat ingaat tegen de wetgeving inzake douane en accijnzen, anderzijds.
B.3. L'article 42 du Code pénal dispose : B.3. Artikel 42 van het Strafwetboek bepaalt :
« La confiscation spéciale s'applique : « Bijzondere verbeurdverklaring wordt toegepast :
1° aux choses formant l'objet de l'infraction et à celles qui ont 1° Op de zaken die het voorwerp van het misdrijf uitmaken, en op die
servi ou qui ont été destinées à la commettre, quand la propriété en welke gediend hebben of bestemd waren tot het plegen van het misdrijf,
appartient au condamné; wanneer zij eigendom van de veroordeelde zijn;
2° aux choses qui ont été produites par l'infraction; 2° Op de zaken die uit het misdrijf voortkomen;
3° aux avantages patrimoniaux tirés directement de l'infraction, aux 3° Op de vermogensvoordelen die rechtstreeks uit het misdrijf zijn
biens et valeurs qui leur ont été substitués et aux revenus de ces verkregen, op de goederen en waarden die in de plaats ervan zijn
avantages investis. » gesteld en op de inkomsten uit de belegde voordelen. »
A la différence de l'article 42 du Code pénal, la disposition In tegenstelling tot artikel 42 van het Strafwetboek schrijft de in
litigieuse ne prévoit pas que les biens confisqués doivent appartenir het geding zijnde bepaling niet voor dat de verbeurdverklaarde
au condamné. goederen eigendom moeten zijn van de veroordeelde.
La Cour examine la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Het Hof onderzoekt de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de
Constitution de l'article 222 de la L.G.D.A., en ce qu'il ne permet Grondwet van artikel 222 van de A.W.D.A., doordat het de eigenaar van
pas au propriétaire du bien confisqué d'établir son innocence et een verbeurdverklaard goed niet mogelijk maakt zijn onschuld aan te
d'obtenir la restitution de son bien. tonen en de teruggave van zijn goed te verkrijgen.
B.4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel.
B.5.1. En adoptant les dispositions de la loi générale sur les douanes B.5.1. De wetgever wilde, door de bepalingen van de algemene wet
et accises, le législateur entendait établir un système spécifique de inzake douane en accijnzen aan te nemen, een eigen systeem voor
recherche et de poursuites pénales, en raison de l'ampleur et de la strafrechtelijke opsporing en vervolging ontwikkelen, teneinde de
fréquence des fraudes en cette matière particulièrement technique omvang en de frequentie van de fraude te bestrijden in die bijzonder
relative à des activités souvent transfrontalières et régie en grande technische en vaak grensoverschrijdende materie, die mede grotendeels
partie par une abondante réglementation européenne. Le fait que dans door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. Het gegeven
cette matière spécifique le législateur ait dérogé au droit pénal dat de wetgever in die specifieke aangelegenheid is afgeweken van het
ordinaire n'est pas discriminatoire en soi. gewone strafrecht, is op zich niet discriminerend.
B.5.2. La différence de traitement entre des personnes impliquées dans B.5.2. Het verschil in behandeling tussen betrokkenen in een zaak van
une affaire de douanes et accises et une affaire de droit pénal commun douane en accijnzen en in een zaak van gemeen strafrecht berust op een
se fonde sur un critère de distinction objectif, basé sur la nature objectief criterium van onderscheid op grond van de aard van de bij de
des infractions définies par la loi. wet omschreven misdrijven.
En imposant la confiscation des moyens de transport employés à la Door de verbeurdverklaring op te leggen van de vervoermiddelen die tot
fraude ou mis en usage à cet effet, quel qu'en soit le propriétaire, smokkel worden aangewend of in gebruik gesteld, wie ook de eigenaar
le législateur prend une mesure pertinente en regard de l'objectif ervan is, neemt de wetgever een relevante maatregel ten aanzien van de
répressif poursuivi et du souci de protéger les droits du Trésor. beoogde strafrechtelijke doelstelling en de zorg om de rechten van de
Schatkist te vrijwaren.
B.5.3. La Cour doit encore vérifier si cette mesure ne lèse pas de B.5.3. Het Hof moet nog onderzoeken of die maatregel niet op
manière disproportionnée, dans leur droit de propriété, les personnes onevenredige wijze afbreuk doet aan het eigendomsrecht van de personen
étrangères à la fraude. die niets met de fraude te maken hebben.
En ce que l'article 222 de la L.G.D.A. impose la confiscation sans que Doordat artikel 222 van de A.W.D.A. de verbeurdverklaring oplegt
le propriétaire puisse établir qu'il est étranger à l'infraction, zonder dat de eigenaar mag aantonen dat hij vreemd is aan het
l'atteinte au droit de propriété est disproportionnée à l'objectif misdrijf, is de inbreuk op het eigendomsrecht onevenredig met het
d'intérêt général poursuivi. nagestreefde doel van algemeen belang.
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.6. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 222 de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant Artikel 222 van het koninklijk besluit van 18 juli 1977 tot
coordination des dispositions générales relatives aux douanes et coördinatie van de algemene bepalingen inzake douane en accijnzen,
accises, confirmé par l'article 1er de la loi du 6 juillet 1978, qui bekrachtigd bij artikel 1 van de wet van 6 juli 1978, dat bepaalt dat
impose la confiscation des moyens de transport employés à la fraude ou de vervoermiddelen die tot smokkel worden aangewend of in gebruik
mis en usage à cet effet, viole les articles 10 et 11 de la gesteld, verbeurd moeten worden verklaard, schendt de artikelen 10 en
Constitution en ce qu'il ne permet pas au propriétaire d'établir qu'il 11 van de Grondwet, doordat het de eigenaar niet mogelijk maakt aan te
est étranger à l'infraction et d'obtenir la restitution de son bien. tonen dat hij vreemd is aan het misdrijf en de teruggave van zijn goed te verkrijgen.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 décembre 2001. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 december 2001.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
L. Potoms. M. Melchior. L. Potoms. M. Melchior.
^