Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 79/2001 du 7 juin 2001 Numéro du rôle : 1898 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 620 et 621 du Code judiciaire, posée par la Cour d'appel de Gand. La Cour d'arbitrage, composée du présiden après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par arr(...)"
Extrait de l'arrêt n° 79/2001 du 7 juin 2001 Numéro du rôle : 1898 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 620 et 621 du Code judiciaire, posée par la Cour d'appel de Gand. La Cour d'arbitrage, composée du présiden après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par arr(...) Uittreksel uit arrest nr. 79/2001 van 7 juni 2001 Rolnummer 1898 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Arbitragehof, samengesteld wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 79/2001 du 7 juin 2001 Uittreksel uit arrest nr. 79/2001 van 7 juni 2001
Numéro du rôle : 1898 Rolnummer 1898
En cause : la question préjudicielle concernant les articles 620 et In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 620 en 621
621 du Code judiciaire, posée par la Cour d'appel de Gand. van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Gent.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée du président M. Melchior, des juges L. François, P. Martens, samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters L. François, P.
A. Arts et E. De Groot, et, conformément à l'article 60bis de la loi Martens, A. Arts en E. De Groot, en, overeenkomstig artikel 60bis van
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, du président de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, emeritus
émérite G. De Baets et du juge émérite E. Cerexhe, assistée du voorzitter G. De Baets en emeritus rechter E. Cerexhe, bijgestaan door
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite G. De de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus
Baets, voorzitter G. De Baets,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêt du 18 février 2000 en cause de G. Igten contre N. Vanhoorde Bij arrest van 18 februari 2000 in zake G. Igten tegen N. Vanhoorde en
et A. Bontinck, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour A. Bontinck, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
d'arbitrage le 1er mars 2000, la Cour d'appel de Gand a posé la ingekomen op 1 maart 2000, heeft het Hof van Beroep te Gent de
question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 620 et 621 du Code judiciaire violent-ils les articles « Schenden de artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek de
10 et 11 de la Constitution en ce que ces dispositions, pour artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij, voor het bepalen van
déterminer le montant du ressort, excluent le cumul des montants het bedrag van de aanleg, uitsluiten dat de volgende bedragen worden
suivants : le montant de la demande principale émanant de la personne samengevoegd : het bedrag van de hoofdvordering uitgaande van de
lésée suite à un accident de roulage et dirigée contre la personne benadeelde van een verkeersongeval en gericht tegen diegene die hij
tenue pour responsable, et le montant de la demande incidente émanant aansprakelijk acht met het bedrag van de tussenvordering uitgaande van
de cette dernière personne et dirigée contre une partie en deze laatste tegen een vrijwillig tussengekomen partij doch
intervention volontaire, mais dérivant du même contrat ou du même fait voortvloeiende uit hetzelfde feit of contract dat aan de
qui sert de fondement à l'action originaire ? » oorspronkelijke rechtsvordering ten grondslag ligt ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour d'appel de Gand interroge la Cour d'arbitrage sur la B.1. Het Hof van Beroep te Gent stelt het Arbitragehof de vraag naar
compatibilité des articles 620 et 621 du Code judiciaire avec les de bestaanbaarheid van de artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils autorisent, en vue Wetboek met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij, om
de la détermination du ressort, que soient cumulées la demande de aanleg te bepalen, toestaan dat de tegenvordering wordt samengeteld
principale et la demande reconventionnelle mais excluent que soient met de hoofdvordering, doch uitsluiten dat de hoofdvordering wordt
cumulées la demande principale et la demande incidente émanant du samengeteld met de tussenvordering uitgaande van de oorspronkelijke
défendeur originaire et dirigée contre une partie intervenant verweerder en gericht tegen een vrijwillig tussenkomende partij doch
volontairement, mais dérivant du même fait ou contrat qui sert de voortvloeiende uit hetzelfde feit of contract dat aan de
fondement à l'action originaire. oorspronkelijke rechtsvordering ten grondslag ligt.
B.2. L'article 616 du Code judiciaire dispose : B.2. Artikel 616 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt :
« Tout jugement peut être frappé d'appel, sauf si la loi en dispose « Tegen ieder vonnis kan hoger beroep worden ingesteld, tenzij de wet
autrement. » anders bepaalt. »
En vertu de l'article 617 du même Code : Artikel 617 van hetzelfde Wetboek bepaalt :
« Les jugements du tribunal de première instance et du tribunal de « De vonnissen van de rechtbank van eerste aanleg en van de rechtbank
commerce qui statuent sur une demande dont le montant ne dépasse pas van koophandel, waarbij uitspraak wordt gedaan over een vordering
75 000 francs, sont rendus en dernier ressort. [...] » waarvan het bedrag 75 000 frank niet overschrijdt, worden gewezen in
laatste aanleg. [ . ] »
L'article 618 dispose que les règles énoncées aux articles 557 à 562 Artikel 618 stelt dat de regels vastgelegd in de artikelen 557 tot 562
s'appliquent à la détermination du ressort. gelden voor het bepalen van de aanleg.
B.3.1. L'article 621 dispose : B.3.1. Artikel 621 bepaalt :
« A l'exception des décisions rendues sur les demandes « Met uitzondering van de beslissingen inzake tegenvorderingen en
reconventionnelles et sur les demandes en intervention tendant à la vorderingen tot tussenkomst strekkend tot het uitspreken van een
prononciation d'une condamnation, les jugements rendus sur incidents veroordeling, wordt met betrekking tot de ontvankelijkheid van het
et les jugements d'instruction suivent pour la recevabilité de l'appel hoger beroep tegen de vonnissen op tussengeschil en tegen de
le sort de la demande principale. » onderzoeksvonnissen gehandeld zoals inzake de hoofdvorderingen. »
Krachtens die bepaling is de rechter die oordeelt over het hoger
En vertu de cette disposition, le juge qui statue sur l'appel de la beroep tegen de beslissing inzake de hoofdvordering in beginsel ook de
décision rendue sur la demande principale statue en principe aussi sur rechter die oordeelt over beslissingen inzake de tussengeschillen die
les décisions relatives aux incidents nés et tranchés à la suite de la naar aanleiding van de hoofdvordering zijn gerezen en beslecht.
demande principale. En principe, lorsque la décision concernant la Wanneer geen hoger beroep mogelijk is tegen de beslissing inzake de
demande principale n'est pas susceptible d'appel, les décisions sur hoofdvordering, dan geldt zulks in beginsel eveneens voor de
les incidents prononcées à l'occasion de cette demande principale suivent le même sort. Le législateur a prévu une première exception à ce principe pour ce qui concerne les décisions relatives aux demandes reconventionnelles et aux demandes en intervention qui tendent à la prononciation d'une condamnation : il a ainsi établi l'autonomie de ces deux demandes, en posant que la recevabilité de l'appel formé contre les décisions relatives à de telles demandes incidentes doit s'apprécier sans égard au fait qu'un appel relatif à la demande principale est recevable ou non. beslissingen over de tussengeschillen naar aanleiding van die hoofdvordering. De wetgever heeft op dat beginsel een eerste uitzondering gesteld ten aanzien van beslissingen inzake tegenvorderingen en vorderingen tot tussenkomst die strekken tot het uitspreken van een veroordeling : hij heeft aldus van die beide vorderingen de autonomie vastgelegd en gesteld dat de ontvankelijkheid van het hoger beroep tegen beslissingen over dergelijke tussenvorderingen moet worden beoordeeld zonder acht te slaan op het feit of een hoger beroep met betrekking tot de hoofdvordering al dan niet ontvankelijk is.
B.3.2. Une seconde exception au principe exposé au B.3.1 est prévue à B.3.2. Een tweede uitzondering op het beginsel uiteengezet in B.3.1 is
l'article 620 du Code judiciaire, qui, avant sa modification par la vastgelegd in artikel 620 van het Gerechtelijk Wetboek, dat vóór de
loi du 10 février 1999 et tel qu'il est appliqué par le juge du fond, wijziging bij de wet van 10 februari 1999 en zoals het wordt toegepast
était libellé comme suit : door de feitenrechter luidde :
« Lorsque la demande reconventionnelle dérive soit du contrat ou du « Wanneer de tegenvordering ontstaat uit het contract of het feit dat
fait qui sert de fondement à l'action originaire, soit du caractère aan de oorspronkelijke rechtsvordering ten grondslag ligt, ofwel uit
vexatoire ou téméraire de cette demande, le ressort se détermine en de tergende of roekeloze aard van deze vordering, wordt de aanleg
cumulant le montant de la demande principale et le montant de la bepaald door samenvoeging van het bedrag van de hoofdvordering en het
demande reconventionnelle. » bedrag van de tegenvordering. »
La loi du 10 février 1999 modifiant l'article 620 du Code judiciaire De wet van 10 februari 1999 tot wijziging van artikel 620 van het
permet désormais également que le montant de la demande en Gerechtelijk Wetboek staat voortaan ook toe dat het bedrag van de
intervention tendant à la prononciation d'une condamnation dérivée du vordering tot tussenkomst strekkende tot het uitspreken van een
contrat ou du fait qui sert de fondement à l'action originaire soit veroordeling ontstaan uit het contract of het feit dat aan de
cumulée, pour la détermination du ressort, avec le montant de la oorspronkelijke vordering ten grondslag ligt, voor het bepalen van de
demande principale. Les travaux préparatoires de cette loi indiquent aanleg bij het bedrag van de hoofdvordering wordt gevoegd. De
parlementaire voorbereiding geeft aan dat die wetswijziging rekening
que la modification législative tient compte de la jurisprudence de la heeft gehouden met de rechtspraak van het Hof (Parl. St., Senaat,
Cour (Doc. parl., Sénat, 1998-1999, n° 1-575/3, pp. 2 et 3), mais 1998-1999, nr. 1-575/3, pp. 2 en 3), maar wijst uitdrukkelijk erop dat
soulignent expressément qu'elle ne concerne pas toutes les demandes die wijziging niet alle tussenvorderingen betreft, doch beperkt is tot
incidentes, étant limitée aux demandes en intervention qui tendent à die vorderingen tot tussenkomst die strekken tot het uitspreken van
la prononciation d'une condamnation et qui dérivent du contrat ou du een veroordeling en die ontstaan zijn uit het contract of het feit dat
fait qui sert de fondement à l'action originaire (idem, n° 1-575/2, p. aan de oorspronkelijke rechtsvordering ten grondslag ligt (idem, nr.
1). 1-575/2, p. 1).
B.4. Il ressort des faits et de la motivation de l'arrêt de renvoi que B.4. Uit de feiten en de motieven van het verwijzende arrest blijkt
la Cour est interrogée sur la constitutionnalité des articles 620 et dat aan het Hof de vraag wordt gesteld naar de grondwettigheid van de
621 du Code judiciaire, en tant que ceux-ci excluent, en vue de la artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek in zoverre zij, ter
détermination du ressort, que soient cumulés le montant de la demande bepaling van de aanleg, de samenvoeging uitsluiten van het bedrag van
principale qui émane de la personne lésée par un accident de roulage de hoofdvordering uitgaande van de benadeelde van een verkeersongeval
et qui est dirigée contre la personne que celle-ci tient pour en gericht tegen diegene die hij aansprakelijk acht, met het bedrag
responsable et le montant de la demande incidente émanant de ce van de tussenvordering uitgaande van die oorspronkelijke verweerder
défendeur originaire et dirigée contre une partie intervenant tegen een vrijwillig tussenkomende partij, die louter is tussengekomen
volontairement à titre purement conservatoire, alors que ces demandes tot bewaring, terwijl de onderscheiden vorderingen hun oorzaak vinden
respectives trouvent leur origine dans le même fait. in hetzelfde feit.
Le juge a quo qualifie cette demande de « demande incidente au sens de De verwijzende rechter kwalificeert die vordering als « een
l'article 13 du Code judiciaire, à savoir une nouvelle demande entre tussenvordering in de zin van artikel 13 Ger.W. nl. een nieuwe
les parties, plus précisément contre la partie en intervention vordering tussen de partijen, meer bepaald tegen de reeds in een
volontaire déjà à la cause », demande qui ne peut être considérée ni geding zijnde vrijwillig tussenkomende partij », die noch kan worden
comme une demande reconventionnelle ni comme une demande en beschouwd als een tegenvordering noch als een vordering tot
intervention, mais qui est bien née du même fait, à savoir l'accident tussenkomst, maar die wel ontstaan is uit hetzelfde feit, namelijk het
de roulage, qui sert de fondement à la demande principale originaire. verkeersongeval, dat aan de oorspronkelijke hoofdvordering ten
En pareil cas, l'article 621 du Code judiciaire est d'application. grondslag ligt. In een dergelijk geval is artikel 621 van het
Gerechtelijk Wetboek van toepassing.
La Cour examine la constitutionnalité des articles 620 et 621 du Code Het Hof onderzoekt de grondwettigheid van de artikelen 620 en 621 van
judiciaire en tant seulement que ceux-ci n'autorisent pas, dans het Gerechtelijk Wetboek enkel in zoverre zij, in de hierboven
l'hypothèse décrite ci-dessus, que les montants des demandes soient beschreven hypothese, niet toestaan de bedragen van de vorderingen
cumulés. samen te tellen.
B.5. Il résulte de la combinaison des articles 617, 620 et 621 du Code B.5. Uit de combinatie van de artikelen 617, 620 en 621 van het
judiciaire qu'une différence existe, en ce qui concerne la possibilité Gerechtelijk Wetboek volgt dat ten aanzien van de mogelijkheid van
hoger beroep een verschil bestaat tussen twee soorten
d'appel, entre deux sortes de demandes incidentes, à savoir la demande tussenvorderingen, namelijk de tegenvordering die de oorspronkelijke
reconventionnelle introduite par le défendeur originaire en vue de verweerder instelt om tegen de oorspronkelijke eiser een veroordeling
faire prononcer une condamnation à l'encontre du demandeur originaire te doen uitspreken en de tussenvorderingen die de oorspronkelijke
et les demandes incidentes introduites par le défendeur originaire verweerder instelt strekkende tot veroordeling van de vrijwillig
tendant à la condamnation de la partie intervenant volontairement. Le tussenkomende partij. Het bedrag van de tegenvordering wordt
montant de la demande reconventionnelle est cumulé avec celui de la samengevoegd met dat van de oorspronkelijke vordering wanneer de
demande originaire lorsque la demande reconventionnelle dérive du tegenvordering ontstaat uit het contract of het feit dat aan de
contrat ou du fait qui sert de fondement à l'action originaire ou oorspronkelijke vordering ten grondslag ligt of uit de tergende of
dérive du caractère vexatoire ou téméraire de la demande, alors que le roekeloze aard van de vordering, terwijl het bedrag van de
montant de la demande incidente du défendeur originaire tendant à la tussenvordering van de oorspronkelijke verweerder strekkende tot het
prononciation d'une condamnation de la partie intervenant uitspreken van een veroordeling tegen de vrijwillig tussenkomende
volontairement n'est pas cumulé avec celui de la demande originaire, partij niet wordt samengeteld met het bedrag van de oorspronkelijke
même si cette demande incidente dérive du contrat ou du fait qui sert vordering, zelfs indien die tussenvordering ontstaat uit het contract
de fondement à l'action originaire. of het feit dat aan de oorspronkelijke vordering ten grondslag ligt.
B.6. L'article 13 du Code judiciaire définit la demande incidente B.6. Artikel 13 van het Gerechtelijk Wetboek definieert de
comme étant toute demande formée au cours du procès et qui a pour tussenvordering als iedere vordering die in de loop van het
objet, soit de modifier la demande originaire ou d'introduire des rechtsgeding wordt ingesteld en ertoe strekt, hetzij de
demandes nouvelles entre les parties, soit de faire entrer dans la oorspronkelijke vordering te wijzigen of nieuwe vorderingen tussen de
cause des personnes qui n'y avaient point été appelées. partijen in te stellen, hetzij personen die nog niet in het geding
zijn geroepen, erin te betrekken.
L'article 14 du Code judiciaire définit la demande reconventionnelle Artikel 14 van het Gerechtelijk Wetboek definieert de tegenvordering
comme étant la demande incidente formée par le défendeur et qui tend à als een tussenvordering die de verweerder instelt om tegen de eiser
faire prononcer une condamnation à charge du demandeur. een veroordeling te doen uitspreken.
En d'autres termes, la demande reconventionnelle est une forme De tegenvordering is met andere woorden een specifieke vorm van
particulière de demande incidente où il est tenu compte de la qualité tussenvordering, waarbij rekening wordt gehouden met de hoedanigheid
des personnes au procès, selon qu'elles sont ou non parties dans van de personen in het rechtsgeding naargelang ze al dan niet partij
l'action introductive, et il existe donc une différence objective zijn bij de inleidende vordering, zodat een objectief onderscheid
entre la demande reconventionnelle et toute autre demande incidente. bestaat tussen de tegenvordering en elke andere tussenvordering.
Il convient toutefois d'examiner si le critère de distinction est Er dient evenwel te worden onderzocht of het criterium van onderscheid
pertinent dans tous les cas et s'il peut justifier la différence de wel in alle gevallen relevant is en het in B.5 beschreven onderscheid
traitement décrite au B.5. kan verantwoorden.
B.7. L'unité de la procédure en ce qui concerne les demandes qui B.7. De eenheid van procesvoering met betrekking tot vorderingen die
dérivent du même fait ou contrat exige non seulement que les montants hun oorzaak vinden in hetzelfde feit of contract vereist niet alleen
de la demande principale et de la demande reconventionnelle soient cumulés, en vue de la détermination du ressort, lorsque ces demandes dérivent d'un même fait, mais aussi qu'il en aille de même dans le cas d'une demande incidente dérivant elle aussi du fait qui sert de fondement à la demande originaire et que le défendeur originaire introduit contre une partie intervenant volontairement. Dans de telles circonstances, la demande incidente du défendeur originaire décrite au B.4 s'apparente à un point tel à une demande reconventionnelle qu'il n'est pas raisonnablement justifié de la traiter autrement que cette dernière. B.8. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. Par ces motifs, la Cour dat de bedragen van de hoofdvordering en de tegenvordering voor het bepalen van de aanleg worden samengeteld wanneer aan die vorderingen eenzelfde feit ten grondslag ligt, maar ook dat hetzelfde gebeurt in geval van een tussenvordering die eveneens ontstaan is uit het feit dat aan de oorspronkelijke vordering ten grondslag ligt en die de oorspronkelijke verweerder instelt tegen een vrijwillig tussenkomende partij. In zulke omstandigheden vertoont de in B.4 omschreven tussenvordering van de oorspronkelijke verweerder dermate gelijkenis met een tegenvordering dat het niet in redelijkheid verantwoord is ze ten opzichte van een dergelijke vordering verschillend te behandelen. B.8. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 620 et 621 du Code judiciaire violent les articles 10 et De artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek schenden de
11 de la Constitution en ce qu'ils excluent que soient cumulés, en vue artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij uitsluiten dat, om de
de la détermination du ressort, le montant de la demande principale aanleg te bepalen, het bedrag van de hoofdvordering uitgaande van de
émanant de la personne lésée par un accident de roulage et dirigée benadeelde van een verkeersongeval en gericht tegen diegene die hij
contre la personne qu'elle tient pour responsable, et le montant de la aansprakelijk acht, wordt samengeteld met het bedrag van de
demande incidente émanant de ce défendeur et dirigée contre une partie tussenvordering uitgaande van die verweerder en gericht tegen een
intervenant volontairement, quand cette dernière demande se fonde sur vrijwillig tussenkomende partij, wanneer die laatste vordering haar
le même fait que la demande principale. grondslag vindt in hetzelfde feit als van de hoofdvordering.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 juin 2001, par le Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 juni 2001, door de
siège précité, dans lequel le président émérite G. De Baets et le juge voormelde zetel, waarin emeritus voorzitter G. De Baets en emeritus
émérite E. Cerexhe sont remplacés, pour le prononcé, respectivement rechter E. Cerexhe voor de uitspraak zijn vervangen door
par le président H. Boel et le juge R. Henneuse, conformément à respectievelijk voorzitter H. Boel en rechter R. Henneuse,
l'article 110 de la même loi. overeenkomstig artikel 110 van de voormelde wet.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
H. Boel. H. Boel.
^