← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 121/2000 du 29 novembre 2000 Numéros du rôle : 1692 et 1693 En
cause : les questions préjudicielles concernant les articles 17, 20, 21 et suivants de la loi du 17 juillet
1963 relative à la sécurité sociale d'outre-mer, La
Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges P. Martens(...)"
Extrait de l'arrêt n° 121/2000 du 29 novembre 2000 Numéros du rôle : 1692 et 1693 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 17, 20, 21 et suivants de la loi du 17 juillet 1963 relative à la sécurité sociale d'outre-mer, La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges P. Martens(...) | Uittreksel uit arrest nr. 121/2000 van 29 november 2000 Rolnummers 1692 en 1693 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 17, 20, 21 en volgende van de wet van 17 juli 1963 betreffende de overzeese sociale zekerheid, gesteld door de Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters P. (...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 121/2000 du 29 novembre 2000 | Uittreksel uit arrest nr. 121/2000 van 29 november 2000 |
Numéros du rôle : 1692 et 1693 | Rolnummers 1692 en 1693 |
En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 17, | In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 17, 20, 21 en |
20, 21 et suivants de la loi du 17 juillet 1963 relative à la sécurité | volgende van de wet van 17 juli 1963 betreffende de overzeese sociale |
sociale d'outre-mer, posées par le Tribunal du travail de Bruxelles. | zekerheid, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de |
Martens, A. Arts, R. Henneuse, M. Bossuyt et E. De Groot, assistée du | rechters P. Martens, A. Arts, R. Henneuse, M. Bossuyt en E. De Groot, |
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen |
Par chacun des jugements du 20 mai 1999 en cause de, d'une part, S. | Bij elk der vonnissen van 20 mei 1999 in zake, enerzijds, S. Moreau |
Moreau et, d'autre part, L. Meunier contre l'Office de sécurité | en, anderzijds, L. Meunier tegen de Dienst voor de overzeese sociale |
sociale d'outre-mer, dont les expéditions sont parvenues au greffe de | zekerheid, waarvan de expedities ter griffie van het Arbitragehof zijn |
la Cour d'arbitrage le 3 juin 1999, le Tribunal du travail de | ingekomen op 3 juni 1999, heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel de |
Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« La loi du 17 juillet 1963 relative à la sécurité sociale | « Stelt de wet van 17 juli 1963 betreffende de overzeese sociale |
d'outre-mer, spécialement en ses articles 17, 20, 21 et suivants, | zekerheid, inzonderheid in de artikelen 17, 20, 21 en volgende, een |
instaure-t-elle une discrimination en raison du sexe, et viole-t-elle | discriminatie op grond van het geslacht in en schendt die wet daardoor |
par là les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'elle exclut | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij de mannen uitsluit |
les hommes du droit à une pension de survie du chef des droits | van het recht op een overlevingspensioen uit hoofde van de rechten |
constitués par leur épouse et donne une affectation différente aux | gevestigd door hun echtgenote en een verschillende bestemming geeft |
cotisations versées au régime de sécurité sociale qu'elle organise, | aan de bijdragen gestort in de socialezekerheidsregeling die zij |
selon que l'assujetti est un homme ou une femme ? » | organiseert, al naargelang de bijdrageplichtige een man of een vrouw is ? » |
(...) | (...) |
IV. En droit | IV. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. Aux termes de l'article 1er de la loi du 17 juillet 1963 relative | B.1. Naar luid van artikel 1 van de wet van 17 juli 1963 betreffende |
à la sécurité sociale d'outre-mer, l'Office de sécurité sociale | de overzeese sociale zekerheid is de Dienst voor de overzeese sociale |
d'outre-mer (OSSOM) est un établissement public qui a pour mission de | zekerheid (D.O.S.Z.) een openbare instelling die belast is met het |
réaliser les assurances organisées par la loi. L'article 12 dispose | uitvoeren van de verzekeringen waarin de wet voorziet. Artikel 12 |
notamment que « peuvent participer au régime facultatif d'assurance | bepaalt onder meer dat « aan de [ . ] facultatieve regeling van |
vieillesse et survie » les personnes qui exercent leur activité | ouderdoms- en overlevingsverzekering [ . ] kunnen deelnemen » de |
professionnelle dans les pays d'outre-mer désignés par le Roi. | personen die hun beroepsactiviteit uitoefenen in de door de Koning |
aangewezen overzeese landen. | |
B.2. L'article 14 dispose que les assurés ou leurs employeurs peuvent, | B.2. Artikel 14 bepaalt dat de verzekerden of hun werkgevers, onder de |
dans les conditions déterminées par la loi, verser à l'Office des | bij de wet bepaalde voorwaarden, aan de Dienst bijdragen kunnen |
cotisations destinées notamment à l'assurance vieillesse et survie. | storten die onder meer bestemd zijn voor de ouderdoms- en overlevingsverzekering. |
Aux termes de l'article 17, a), la cotisation est affectée « à raison | Naar luid van artikel 17, a), is de bijdrage bestemd « ten belope van |
de 70 % au financement des rentes de retraite et de veuve qui sont à | 70 % tot het financieren van de ouderdoms- en weduwenrenten, ten laste |
la charge du Fonds des pensions ». | van het Pensioenfonds ». |
L'article 20 détermine la rente viagère de retraite dont bénéficient, | Artikel 20 bepaalt de levenslange ouderdomsrente die de verzekerde van |
het mannelijk geslacht (§ 1) en de verzekerde van het vrouwelijk | |
à partir de l'âge de 55 ans, l'assuré de sexe masculin (§ 1er) et | geslacht (§ 2) vanaf de leeftijd van 55 jaar genieten, met de |
l'assuré de sexe féminin (§ 2), étant précisé que la quote-part de 70 | verduidelijking dat het aandeel van 70 pct. waarin artikel 17 |
p.c. prévue à l'article 17 est destinée à assurer le paiement de cette | voorziet, bestemd is om de betaling van de laatstvermelde rente |
dernière rente. | verzekeren. |
B.3. L'article 21 détermine le montant auquel a droit la veuve de | B.3. Artikel 21 bepaalt het bedrag waarop de weduwe van de verzekerde |
l'assuré bénéficiaire d'une rente viagère. | die een levenslange rente geniet, recht heeft. |
Het saldo van de bijdrage dient om de andere uitkeringen te | |
Le solde de la cotisation sert à financer les autres prestations, soit | financieren, namelijk de ziekte- en invaliditeitsverzekering en de |
l'assurance pour maladie et invalidité et pour soins de santé (9,5 | verzekering voor geneeskundige verzorging (9,5 pct.) en de uitkeringen |
p.c.) et les prestations qui sont à charge du Fonds de solidarité et | die ten laste komen van het solidariteits- en perequatiefonds vallen |
de péréquation (20,5 p.c.). | (20,5 pct.). |
B.4. Il ressort de ces dispositions que les personnes qui exercent | B.4. Uit die bepalingen blijkt dat de personen die hun |
leur activité professionnelle dans les pays d'outre-mer désignés par | beroepsactiviteit uitoefenen in de overzeese landen die door de Koning |
le Roi peuvent cotiser à un régime de sécurité sociale facultatif, que | zijn aangewezen, kunnen bijdragen in een facultatief |
70 p.c. des ressources de l'Office servent à financer les rentes de | socialezekerheidsstelsel, dat 70 pct. van de inkomsten van de Dienst |
dienen voor de financiering van het rustpensioen van de mannelijke en | |
retraite des agents masculins et féminins de même que les rentes | vrouwelijke ambtenaren alsmede van de levenslange renten waarop de |
viagères auxquelles, lorsque l'agent est décédé, les veuves ont droit, | weduwen recht hebben wanneer de ambtenaar is overleden, met |
à l'exclusion des veufs. C'est sur cette dernière différence de | uitsluiting van de weduwnaars. Dat laatstvermelde verschil in |
traitement que portent les questions préjudicielles qui mentionnent | behandeling is aan de orde in de prejudiciële vragen waarin de |
les articles 17, 20 et 21 de la loi. B.5. Les dispositions en cause établissent une différence de traitement fondée sur le sexe qui à l'époque pouvait se comprendre par le fait que la femme n'exerçait alors généralement pas d'activité professionnelle rémunérée. L'évolution économique et sociale, qui a vu la femme accéder aux activités professionnelles, a rendu injustifié ce traitement inégal. B.6. Le caractère facultatif du régime en cause n'implique pas que le législateur aurait la liberté de l'organiser au mépris du principe d'égalité ou de le maintenir en vigueur alors qu'il est devenu discriminatoire à la suite d'une évolution de la société dont il a d'ailleurs tenu compte, depuis plusieurs années, dans l'organisation d'autres régimes de sécurité sociale. B.7. Il ne peut davantage être tenu compte de ce que l'organisation d'un régime compatible avec le principe d'égalité entre hommes et femmes nécessiterait un réaménagement fondamental de ce système et de son financement. Si ces considérations justifient que le législateur ait pu disposer d'un délai raisonnable pour procéder aux modifications qui s'imposent, elles ne peuvent justifier que ce régime fût encore en vigueur en 1996. B.8. Les mêmes motifs empêchent que la Cour - à supposer qu'elle ait | artikelen 17, 20 en 21 van de wet zijn vermeld. B.5. De in het geding zijnde bepalingen stellen een verschil in behandeling op grond van het geslacht in; dat onderscheid werd destijds verklaard door het feit dat de vrouw toen over het algemeen geen bezoldigde beroepsactiviteit uitoefende. Gelet op de economische en sociale ontwikkeling, waarbij de vrouw zich in het arbeidsproces ging inschakelen, is die ongelijke behandeling onverantwoord geworden. B.6. Het facultatieve karakter van het in het geding zijnde stelsel houdt niet in dat de wetgever de vrijheid zou hebben om het te organiseren in strijd met het gelijkheidsbeginsel of het van kracht te houden terwijl het discriminerend is geworden als gevolg van een evolutie van de maatschappij waarmee hij trouwens sedert verschillende jaren rekening heeft gehouden bij de organisatie van andere socialezekerheidsstelsels. B.7. Evenmin kan rekening worden gehouden met het feit dat de organisatie van een stelsel in overeenstemming met het beginsel van gelijkheid tussen mannen en vrouwen een fundamentele reorganisatie van dat stelsel en van de financiering ervan noodzakelijk zou maken. Die overwegingen verantwoorden weliswaar dat de wetgever kon beschikken over een redelijke termijn om de noodzakelijke wijzigingen door te voeren, maar zij kunnen geen verantwoording bieden voor het feit dat het stelsel in 1996 nog van kracht was. B.8. Dezelfde motieven beletten dat het Hof - gesteld dat het die |
cette compétence - accorde un délai au législateur ou indique les | bevoegdheid zou hebben - aan de wetgever een termijn zou toekennen of |
modalités d'exécution de son arrêt demandées à titre subsidiaire par | de uitvoeringsmodaliteiten van zijn arrest zou bepalen, die subsidiair |
le Conseil des ministres et par l'OSSOM. | door de Ministerraad en door de D.O.S.Z. werden gevraagd. |
B.9. Les questions préjudicielles appellent une réponse positive mais | B.9. De prejudiciële vragen dienen bevestigend te worden beantwoord, |
uniquement en ce qu'elles portent sur l'article 21 de la loi qui ne | doch enkel in zoverre zij betrekking hebben op artikel 21 van de wet, |
permet pas que le veuf de l'assurée bénéficie d'une rente viagère. Il | dat niet toestaat dat de weduwnaar van de verzekerde vrouw een |
appartient au législateur et non à la Cour de décider si le | levenslange rente krijgt. Het staat aan de wetgever, en niet aan het |
rétablissement de l'égalité nécessite une modification des | Hof, te beslissen of het herstel van de gelijkheid een wijziging van |
dispositions inscrites aux articles 17 et 21 de la loi. | de bepalingen in de artikelen 17 en 21 van de wet noodzakelijk maakt. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 21 de la loi du 17 juillet 1963 relative à la sécurité | Artikel 21 van de wet van 17 juli 1963 betreffende de overzeese |
sociale d'outre-mer viole les articles 10 et 11 de la Constitution en | sociale zekerheid schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
ce qu'il exclut du droit à une pension de survie les hommes dont | doordat het van het recht op overlevingspensioen de mannen uitsluit |
l'épouse avait cotisé au régime que cette loi organise. | van wie de echtgenote in het bij die wet georganiseerde stelsel had |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | bijgedragen. Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 29 novembre 2000. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 29 november 2000. |
Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
L. Potoms. M. Melchior. | L. Potoms. M. Melchior. |