Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 102/2000 du 11 octobre 2000 Numéro du rôle : 1731 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 97 de la loi du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance obligatoire contre la maladie et La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L(...)"
Extrait de l'arrêt n° 102/2000 du 11 octobre 2000 Numéro du rôle : 1731 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 97 de la loi du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance obligatoire contre la maladie et La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L(...) Uittreksel uit arrest nr. 102/2000 van 11 oktober 2000 Rolnummer 1731 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor verplichte ziekte- en invaliditei Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 102/2000 du 11 octobre 2000 Uittreksel uit arrest nr. 102/2000 van 11 oktober 2000
Numéro du rôle : 1731 Rolnummer 1731
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 97 de la In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 97 van de wet van
loi du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor
obligatoire contre la maladie et l'invalidité, posées par le Tribunal verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering, gesteld door de
du travail de Verviers. Arbeidsrechtbank te Verviers.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de
Boel, L. François, J. Delruelle, A. Arts et M. Bossuyt, assistée du rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, A. Arts en M. Bossuyt,
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles I. Onderwerp van de prejudiciële vragen
Par jugement du 28 juin 1999 en cause de l'Union nationale des Bij vonnis van 28 juni 1999 in zake het Nationaal Verbond van
mutualités socialistes contre J. Bradfer, dont l'expédition est Socialistische Mutualiteiten tegen J. Bradfer, waarvan de expeditie
parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 7 juillet 1999, le ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 7 juli 1999, heeft de
Tribunal du travail de Verviers a posé les questions préjudicielles suivantes : Arbeidsrechtbank te Verviers de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. La loi du 9 août 1963, en son article 97 (actuellement, article « 1. Schendt de wet van 9 augustus 1963, in artikel 97 ervan (thans
164 de la loi relative à l'assurance obligatoire des soins de santé et artikel 164 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor
de l'invalidité, coordonnée par arrêté royal du 14 juillet 1994), geneeskundige verzorging en invaliditeit, gecoördineerd bij koninklijk
viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec besluit van 14 juli 1994), de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
le principe général de droit de la proportionnalité et combinés avec samenhang gelezen met het algemeen rechtsbeginsel van de evenredigheid
l'article 6 de la Convention internationale du 4 novembre 1950 de en met artikel 6 van het internationaal Verdrag van 4 november 1950
sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, en ce tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele
que le dispensateur de soins se trouve ici privé d'une sanction Vrijheden, doordat de zorgverlener hier een door de administratie of
modulable par l'administration ou par le juge, conformément aux door de rechter aanpasbare straf wordt ontzegd, overeenkomstig de
principes et aux coutumes de la personnalisation des peines en droit beginselen en de gebruiken inzake de personalisering van de
non privé ? niet-privaatrechtelijke straffen ?
2. La loi du 9 août 1963, en son article 97 (actuellement, article 164 2. Schendt de wet van 9 augustus 1963, in artikel 97 ervan (thans
de la loi relative à l'assurance obligatoire des soins de santé et de artikel 164 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor
l'invalidité, coordonnée par arrêté royal du 14 juillet 1994), geneeskundige verzorging en invaliditeit, gecoördineerd bij koninklijk
viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec besluit van 14 juli 1994), de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
le principe général de droit de la proportionnalité et combinés avec samenhang gelezen met het algemeen rechtsbeginsel van de evenredigheid
l'article 6 de la Convention internationale du 4 novembre 1950 de en met artikel 6 van het internationaal Verdrag van 4 november 1950
sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, en ce tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele
que les établissements de soins qui auraient bénéficié d'une Vrijheden, doordat de verzorgingsinstellingen die een rechtstreekse
intervention directe de l'assurance soins de santé de l'AMI à raison tegemoetkoming van de verzekering voor geneeskundige verzorging van de
ZIV op grond van de betwiste verstrekkingen hebben ontvangen, in
des prestations litigieuses, se verraient, le cas échéant, infliger voorkomend geval een ontneming van goederen kan worden opgelegd,
une privation de biens, alors qu'ils n'auraient ni contribué, ni terwijl zij niet hebben bijgedragen tot of medegewerkt aan de
participé au manquement infractionnel sanctionné ? » bestrafte overtreding ? »
IV. En droit IV. In rechte
Quant à la recevabilité de l'intervention de l'Association Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de tussenkomst van de «
intercommunale d'oeuvres médico-sociales de la région de Association intercommunale d'oeuvres médico-sociales de la région de
Marche-en-Famenne (A.I.O.M.S.) Marche-en-Famenne » (A.I.O.M.S.)
B.1.1. Le Conseil des ministres émet des réserves sur la recevabilité B.1.1. De Ministerraad maakt voorbehoud ten aanzien van de
de l'intervention de l'A.I.O.M.S., la décision de l'organe compétent ontvankelijkheid van de tussenkomst van de A.I.O.M.S. omdat de
relative à cette intervention et les statuts de l'association n'ayant beslissing van het daartoe bevoegde orgaan en de statuten van de
pas été produits. vereniging niet werden voorgelegd.
B.1.2. La décision précitée était jointe au mémoire en intervention et B.1.2. De voormelde beslissing werd gevoegd bij de memorie van
les statuts de l'association ont été communiqués à la Cour le 9 mars 2000. tussenkomst en de statuten van de vereniging werden aan het Hof medegedeeld op 9 maart 2000.
B.1.3. Le Conseil des ministres estime aussi que l'association ne B.1.3. De Ministerraad is ook van oordeel dat de vereniging niet doet
justifie pas de l'intérêt requis pour l'intervention en ce qui blijken van het vereiste belang voor de tussenkomst ten aanzien van de
concerne la première question préjudicielle et que, si elle est eerste prejudiciële vraag en dat, indien de tweede vraag haar
effectivement concernée par la seconde question, celle-ci n'est pas werkelijk aanbelangt, die vraag niet ontvankelijk is omdat zij
recevable car elle porte sur un litige inexistant. betrekking heeft op een onbestaand geschil.
B.1.4. Le litige pendant devant le juge a quo a été porté devant lui B.1.4. Het voor de verwijzende rechter hangende geschil is bij hem
par l'Union nationale des mutualités socialistes (U.N.M.S.), qui aanhangig gemaakt door het Nationaal Verbond van Socialistische
souhaite obtenir le remboursement de sommes qu'elle a octroyées pour Mutualiteiten (N.V.S.M.), dat de terugbetaling wenst te krijgen van
des soins dispensés par le médecin qu'elle assigne et qui, lorsqu'il a bedragen die het heeft uitgekeerd voor medische zorg verstrekt door de
dispensé ces soins, n'était pas habilité à le faire et exerçait son geneesheer die het heeft gedagvaard en die, wanneer hij die zorg heeft
activité, au moins en partie, dans des établissements appartenant à verstrekt, niet gemachtigd was om dat te doen en althans voor een deel
zijn activiteit uitoefende in instellingen die aan de vereniging
l'association et gérés par elle. toebehoorden en door haar werden beheerd.
En ce qu'elle porte sur l'obligation de remboursement imposée aux In zoverre de eerste prejudiciële vraag betrekking heeft op de
prestataires de soins par la disposition en cause, la première verplichting tot terugbetaling die door de in het geding zijnde
question préjudicielle est étrangère à la situation de l'association bepaling aan de zorgverstrekkers wordt opgelegd, heeft zij niets uit
intercommunale.
En ce qu'elle porte sur l'obligation de remboursement imposée aux te staan met de situatie van de intercommunale vereniging.
établissements de soins par la même disposition, la seconde question In zoverre de tweede prejudiciële vraag betrekking heeft op de
préjudicielle porte directement sur la situation de l'association verplichting tot terugbetaling die door dezelfde bepaling wordt
gérant les établissements précités. opgelegd aan de verzorgingsinstellingen, raakt zij rechtstreeks de
La circonstance que cette association n'est pas partie au litige situatie van de vereniging die de voormelde instellingen beheert.
devant le juge du fond et que le juge pose cette question « par Het feit dat die vereniging geen partij is in het geschil voor de
prudence [ . ], l'U.N.M.S. se [réservant] de poursuivre ces feitenrechter en dat de rechter die vraag stelt « uit voorzorg [ . ],
[établissements] en les appelant à la présente cause en vue de leur aangezien het N.V.S.M. zich het recht voorbehoudt die [instellingen]
te vervolgen door ze in deze zaak op te roepen met het oog op hun
condamnation pour partie de la récupération présentement litigieuse » veroordeling voor een gedeelte van de terugvordering die hier in het
(jugement a quo, p. 13) ne suffit pas à établir que l'intervenante ne geding is » (verwijzend vonnis, p. 13), is niet voldoende om vast te
justifierait pas de l'intérêt requis. stellen dat de tussenkomende partij niet van het vereiste belang zou
B.1.5. L'intervention de l'A.I.O.M.S. est recevable en ce qui concerne doen blijken. B.1.5. De tussenkomst van de A.I.O.M.S. is ontvankelijk in zoverre zij
la seconde question préjudicielle. betrekking heeft op de tweede prejudiciële vraag.
Quant au fond Ten gronde
B.2.1. L'article 97 de la loi du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance obligatoire contre la maladie et l'invalidité, tel qu'il était rédigé à l'époque des faits pris en compte dans le litige à l'occasion duquel la Cour est interrogée, disposait : « Sous réserve des dispositions de l'alinéa 2 du présent article, celui qui, par suite d'erreur ou de fraude, a reçu indûment des prestations de l'assurance soins de santé, de l'assurance-indemnités ou de l'assurance-maternité, est tenu d'en rembourser la valeur à B.2.1. Artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering, zoals het was geformuleerd ten tijde van de feiten die in aanmerking worden genomen in het geschil naar aanleiding waarvan aan het Hof een vraag wordt gesteld, bepaalde : « Onder voorbehoud van het bepaalde in het tweede lid van dit artikel, is hij die, ten gevolge van een vergissing of bedrog, ten onrechte prestaties heeft ontvangen van de verzekering voor geneeskundige verzorging, van de uitkeringsverzekering of van de moederschapsverzekering, verplicht de waarde ervan te vergoeden aan de verzekeringsinstelling die ze heeft verleend. De waarde van de aan een
l'organisme assureur qui les a octroyées. Toutefois, la valeur des rechthebbende ten onrechte uitgekeerde prestaties dient evenwel
prestations octroyées indûment à un bénéficiaire est remboursée par terugbetaald te worden door diegene die de verzorging heeft verstrekt
celui qui a dispensé ou attesté avoir dispensé les soins lorsque le of verklaard heeft ze te hebben verstrekt indien het onverschuldigd
caractère indu des prestations résulte de ce qu'il ne possédait pas la qualité requise pour les dispenser ou ne s'était pas conformé par suite d'erreur ou de fraude, aux dispositions légales ou réglementaires dont le respect lui incombe; si toutefois les honoraires relatifs aux prestations octroyées indûment n'ont pas été payés, le donneur de soins et le bénéficiaire qui a reçu les soins sont solidairement responsables du remboursement des prestations octroyées indûment. Les prestations mentionnées sur les attestations, les factures ou les supports magnétiques qui ne sont pas introduites ou corrigées selon les modalités fixées en cette matière par le Roi ou par règlement, sont considérées comme des prestations octroyées indûment et doivent dès lors être remboursées par le dispensateur de soins, le service ou l'établissement concerné. zijn van de prestaties te wijten is aan het feit dat hij daarvoor de hoedanigheid niet bezat of zich, ten gevolge van een vergissing of bedrog, niet geschikt heeft naar de wets- of verordeningsbepalingen die hij moet naleven; indien evenwel de erelonen met betrekking tot de ten onrechte uitgekeerde prestaties niet werden betaald, zijn de verstrekker van de verzorging en de rechthebbende aan wie de verzorging werd verstrekt hoofdelijk aansprakelijk voor de terugbetaling van de ten onrechte uitgekeerde prestaties. De prestaties vermeld op getuigschriften, facturen of magnetische dragers, die niet werden ingediend of verbeterd overeenkomstig de in de terzake door de Koning of bij verordening vastgestelde modaliteiten, worden beschouwd als ten onrechte uitgekeerde prestaties en dienen derhalve te worden terugbetaald door de betrokken zorgverstrekker, dienst of inrichting.
En régime de tiers payant, les prestations de l'assurance soins de santé payées indûment sont remboursées par le donneur de soins ou par la personne physique ou morale qui les a perçues pour son propre compte, sauf si le caractère indu des prestations résulte de ce que, à l'insu des personnes précitées, celui qui a reçu les soins n'avait pas la qualité de bénéficiaire ou ne s'était pas conformé aux dispositions légales ou réglementaires. Dans ces derniers cas, les prestations sont remboursées par la personne qui a reçu les soins. Toutes les récupérations de paiements indus découlant du présent article peuvent être introduites selon la procédure prévue à l'article 704, alinéa 1er, du Code judiciaire. Toutes les prestations payées indûment sont inscrites à un compte spécial. Ces prestations sont récupérées par l'organisme assureur qui les a accordées, dans les délais fixés par le Roi et par toutes voies de droit y compris la voie judiciaire. Toutefois, le Roi peut dispenser l'organisme assureur de récupérer certains montants de minime importance selon les modalités et dans les limites qu'Il détermine. S'il est constaté par le Service du contrôle administratif soit qu'un paiement indu a été effectué, soit qu'une prestation doit être payée ou complétée, l'organisme assureur peut, dans les deux mois qui suivent la notification prévue à l'article 94, porter le litige éventuel devant le tribunal du travail. Le Roi peut, dans certains cas d'affiliation ou d'inscription en une qualité erronée, dispenser le bénéficiaire des prestations indues d'en rembourser la valeur. Dans ce cas, Il peut également prévoir le non-remboursement des cotisations perçues indûment. Cette disposition n'est pas applicable si l'affiliation ou l'inscription en une qualité erronée résulte de manoeuvres frauduleuses. » Indien de ten onrechte uitgekeerde prestaties van de verzekering voor geneeskundige verzorging langs het stelsel van de betalende derde werden uitbetaald, dienen zij terugbetaald te worden door de verstrekker van de verzorging of door de natuurlijke persoon of rechtspersoon die ze voor eigen rekening geïnd heeft, tenzij het onverschuldigd zijn van de prestaties te wijten is aan het feit dat, buiten medeweten van voornoemde personen, diegene die de verzorging genoten heeft de hoedanigheid van rechthebbende niet bezat of zich niet geschikt heeft naar de wets- of verordeningsbepalingen. In deze laatste gevallen dienen de prestaties terugbetaald te worden door diegene die de verzorging genoten heeft. Alle terugvorderingen van onverschuldigde betalingen, voortvloeiend uit dit artikel, kunnen ingeleid worden volgens de procedure voorzien bij artikel 704, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek. Alle ten onrechte betaalde prestaties worden op een bijzondere rekening geboekt. Die prestaties worden teruggevorderd door de verzekeringsinstelling die ze heeft toegekend binnen de door de Koning bepaalde termijnen en met alle middelen, de gerechtelijke inbegrepen. De Koning kan echter de verzekeringsinstelling ervan vrijstellen bepaalde zeer geringe bedragen terug te vorderen, overeenkomstig de modaliteiten en binnen de perken die Hij vaststelt. Indien door de Dienst voor administratieve controle wordt vastgesteld, hetzij dat een onrechtmatige betaling werd verricht, hetzij dat een prestatie moet worden betaald of aangevuld, kan de verzekeringsinstelling binnen twee maanden na de in artikel 94 bepaalde kennisgeving, het eventuele geschil aanbrengen voor de Arbeidsrechtbank. De Koning kan, in sommige gevallen van aansluiting of inschrijving in een verkeerde hoedanigheid, de rechthebbende die ten onrechte prestaties heeft ontvangen, vrijstellen de waarde ervan terug te betalen. In dit geval, kan Hij eveneens voorzien in de niet terugbetaling van de ten onrechte ontvangen bijdragen. Deze bepaling is niet toepasselijk indien de aansluiting of de inschrijving in een verkeerde hoedanigheid het gevolg is van bedrieglijke handelingen. »
B.2.2. Il ressort de la première question préjudicielle et de la B.2.2. Uit de eerste prejudiciële vraag en uit de motivering van het
motivation du jugement a quo que le problème est de savoir si verwijzend vonnis blijkt dat de vraag is of het voormelde artikel 97,
l'article 97 précité, alinéa 1er, deuxième phrase, traite de manière eerste lid, tweede zin, een discriminerende behandeling inhoudt van de
discriminatoire les dispensateurs de soins qu'il vise, auxquels une zorgverstrekkers die het beoogt, aan wie een goederenberoving zou
privation de biens, représentant la valeur de prestations octroyées worden opgelegd ter waarde van de onterecht aan een rechthebbende
indûment à un bénéficiaire, serait imposée lorsque le caractère indu toegekende prestaties, wanneer het niet verschuldigd zijn van die
de cet octroi résulte de ce qu'ils n'auraient pas qualité pour toekenning voortvloeit uit het feit dat zij niet de kwalificatie
dispenser ces soins ou lorsqu'ils auraient commis une fraude ou une zouden hebben om die zorg te verstrekken of wanneer zij bedrog of een
erreur, alors qu'aux autres justiciables l'administration et le juge fout zouden hebben begaan, terwijl de administratie en de rechter aan
peuvent imposer des sanctions « modulable[s] [ . ], conformément aux de andere rechtsonderhorigen sancties kunnen opleggen die « aanpasbaar
principes et aux coutumes de la personnalisation des peines en droit [zijn], overeenkomstig de beginselen en de gebruiken inzake de
non privé ». personalisering van de niet-privaatrechtelijke straffen ».
Il appert de l'ensemble de l'affaire telle qu'elle est présentée à la Uit het geheel van de zaak, zoals ze aan het Hof wordt voorgelegd,
Cour que le paiement des prestations par l'organisme assureur n'est blijkt dat de betaling van de tegemoetkoming door de
pas en cause comme tel, de même que la question de savoir si l'indication, par rapport à la nomenclature, des prestations médicales effectuées était erronée. La Cour limite dès lors son examen à la comparaison indiquée. B.2.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. verzekeringsinstelling en de vaststelling van de onrechtmatige nomenclatuuromschrijving als zodanig niet in betwisting is. Het Hof beperkt dienvolgens zijn onderzoek tot de vermelde vergelijking. B.2.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel.
B.3.1. La loi du 9 août 1963 prévoit qu'en principe, la récupération, B.3.1. De wet van 9 augustus 1963 bepaalt dat de terugvordering, door
par l'organisme assureur, des sommes qui ont été octroyées indûment, à de verzekeringsinstelling, van de bedragen die ten onrechte zijn
la suite d'une erreur ou d'une fraude, se fait à charge de la uitgekeerd, als gevolg van een vergissing of bedrog, in beginsel
personne, appelée « bénéficiaire », qui a perçu le remboursement des gebeurt ten laste van de persoon, « rechthebbende » genoemd, die de
terugbetaling van de hem verstrekte zorg heeft gekregen en die ervoor
soins qui lui ont été prodigués et qu'elle a payés (article 97, alinéa heeft betaald (artikel 97, eerste lid, eerste zin) of, in de
1er, première phrase) ou, dans le régime dit du tiers payant, à charge zogenaamde derdebetalersregeling, ten laste van de zorgverstrekker of
du donneur de soins ou de la personne physique ou morale qui a perçu de natuurlijke persoon of rechtspersoon die de bedoelde bedragen voor
pour son propre compte les sommes précitées (du moins lorsque la eigen rekening heeft ontvangen (althans wanneer de persoon die de zorg
personne qui a reçu les soins a la qualité de bénéficiaire, heeft gekregen, de hoedanigheid van rechthebbende heeft,
conformément aux dispositions légales et réglementaires applicables) overeenkomstig de van toepassing zijnde wets- en
(article 97, alinéa 2). verordeningsbepalingen) (artikel 97, tweede lid).
B.3.2. Cette règle s'inspire, en ce qui concerne les relations de B.3.2. Wat de betrekkingen betreft tussen de verzekeringsinstelling en
l'organisme assureur avec celui qui en a reçu une somme indûment degene die van haar een ten onrechte betaald bedrag heeft ontvangen,
is die regel geïnspireerd op het algemene beginsel dat is opgenomen in
payée, du principe général figurant à l'article 1376 du Code civil : « artikel 1376 van het Burgerlijk Wetboek : « Hij die bij vergissing of
met zijn weten iets ontvangen heeft dat hem niet verschuldigd was, is
Celui qui reçoit par erreur ou sciemment ce qui ne lui est pas dû, verplicht het terug te geven aan degene van wie hij het ontvangen
s'oblige à le restituer à celui de qui il l'a indûment reçu ». Comme heeft zonder dat het verschuldigd was ». Zoals de Raad van State in
l'indiquait le Conseil d'Etat dans son avis précédant la loi du 9 août zijn advies voorafgaand aan de wet van 9 augustus 1963 stelde (Parl.
1963 (Doc. parl., Chambre, 1962-1963, n° 527/1, p. 56), il en résulte St., Kamer, 1962-1963, nr. 527/1, p. 56), vloeit daaruit een zuiver
une action purement civile : « le remboursement de prestations indues burgerlijke rechtsvordering voort : « de terugbetaling van niet
n'est pas une sanction administrative ni une sanction pénale »; la verschuldigde verstrekkingen is noch een administratieve sanctie, noch
nature de cette action n'est pas modifiée du fait que l'organisme een strafsanctie »; de aard van die vordering wordt niet gewijzigd
assureur est tenu de l'intenter. door het feit dat de verzekeringsinstelling ertoe gehouden is de
B.4.1. En revanche, ne participe pas du mécanisme de la répétition de vordering in te leiden.
l'indu, la disposition figurant à l'article 97, alinéa 1er, deuxième B.4.1. De bepaling die is opgenomen in artikel 97, eerste lid, tweede
phrase, en vertu de laquelle, en dehors du régime du tiers payant - zin, krachtens welke, buiten de derdebetalersregeling - dus wanneer de
verzekeringsinstelling heeft terugbetaald aan een sociaal verzekerde
donc lorsque l'organisme assureur a remboursé un assuré social qui a die zelf de honoraria heeft betaald die door de zorgverstrekker zijn
payé lui-même les honoraires réclamés par le dispensateur de soins -, gevraagd -, de waarde van de onterecht aan een rechthebbende verleende
la valeur des « prestations » octroyées indûment à un bénéficiaire « prestaties » moet worden terugbetaald door de zorgverstrekker
doit être remboursée par le dispensateur de soins lorsque le caractère wanneer het niet verschuldigd zijn van de « prestaties » voortvloeit
indu des « prestations » résulte de ce qu'il ne possédait pas les uit het feit dat hij niet de vereiste kwalificaties had om die zorg te
qualités requises pour les dispenser ou ne s'était pas conformé, par verstrekken of zich, als gevolg van een fout of bedrog, niet had
suite d'erreur ou de fraude, aux dispositions légales et geschikt naar de wets- en verordeningsbepalingen, valt daarentegen
réglementaires. En effet, la récupération de sommes versées au niet onder het mechanisme van de terugvordering van onverschuldigde
bénéficiaire se fait à charge, non de celui-ci, mais du dispensateur bedragen. De terugvordering van aan de rechthebbende gestorte bedragen
gebeurt immers niet te zijnen laste, maar ten laste van de
de soins. zorgverstrekker.
Cette disposition, issue de la modification de l'article 97 par la loi Die bepaling, ontstaan ingevolge de wijziging van artikel 97 door de
du 7 juillet 1976, résulte de ce que le législateur a admis le point wet van 7 juli 1976, vloeit voort uit het feit dat de wetgever het
standpunt heeft aanvaard van de verzekeringsinstellingen (tot dan
de vue des organismes assureurs (jusque-là tenus de réclamer le ertoe gehouden de terugbetaling te vorderen bij de rechthebbende,
remboursement au bénéficiaire même s'il ne portait aucune zelfs indien hij geen enkele aansprakelijkheid in die aangelegenheid
responsabilité en la matière), qui « estimaient qu'il faudrait pouvoir had) die « oordeelden dat men net als in de derdebetalersregeling de
comme en système [de] tiers payant exiger le remboursement par le terugbetaling zou moeten kunnen vorderen van de verzorgingsverstrekker
prestataire fautif ou négligent et que les sommes qui s'avèrent die fout of nalatig is geweest en dat bedragen die niet
irrécouvrables ne viennent pas alourdir leurs frais d'administration » terugvorderbaar blijken te zijn, niet bij hun administratiekosten
(Doc. parl., Chambre, 1975-1976, n° 877/1, p. 3). zouden mogen komen » (Parl. St., Kamer, 1975-1976, nr. 877/1, p. 3).
B.4.2. En visant à « mettre le remboursement à la charge de celui qui B.4.2. Door te beogen « de terugbetaling ten laste te leggen van
a commis l'erreur ou la fraude » (Doc. parl., Sénat, 1975-1976, n° degene die de vergissing begaan heeft of het bedrog gepleegd heeft »
901-2, p. 5), la disposition en cause précise la responsabilité de (Parl. St., Senaat, 1975-1976, nr. 901-2, p. 5), preciseert de in het
celui dont le comportement (fraude ou erreur) a conduit à ce que ce geding zijnde bepaling de aansprakelijkheid van degene wiens gedrag
paiement soit indu. Une telle disposition ne s'écarte pas (bedrog of vergissing) ertoe heeft geleid dat die betaling onterecht
is gebeurd. Een dergelijke bepaling wijkt niet fundamenteel af van het
fondamentalement du droit commun. Ou bien c'est l'auteur même de ce gemeen recht. Ofwel is het de auteur zelf van dat gedrag - de
comportement - le dispensateur de soins - qui a reçu le paiement indu, et son obligation de rembourser se justifie alors par le mécanisme de droit commun de la répétition de l'indu; ou bien c'est le bénéficiaire de soins qui a reçu des sommes dont le paiement est indu par le fait que le dispensateur de ces soins a agi sans avoir la qualité requise ou ne s'est pas conformé aux dispositions réglementaires dont le respect lui incombe, et dans ce cas l'organisme assureur (fondé à réclamer les sommes indûment « remboursées » par lui, au dispensateur de soins dont l'intervention a entraîné ce remboursement alors que ce dispensateur ne remplissait pas les conditions auxquelles la loi le subordonne) dispose d'une action directe combinant une répétition d'indu et un régime spécial de responsabilité civile. La rigueur du système, lorsque le manquement ne constitue pas une faute grave, ne suffit pas pour qu'il doive être qualifié de répressif. Le droit commun entraîne lui aussi des conséquences sévères pour celui qui a reçu un paiement dont il ignorait le caractère indu ou qui a eu le zorgverstrekker - die de onterechte betaling heeft ontvangen, en zijn verplichting tot terugbetaling wordt in dat geval verantwoord door het gemeenrechtelijk mechanisme van de terugvordering van onverschuldigde bedragen; ofwel is het de persoon die de verzorging heeft gekregen die bedragen heeft ontvangen waarvan de betaling onterecht is door het feit dat die zorgverstrekker heeft gehandeld zonder de vereiste kwalificatie te bezitten of zich niet heeft geschikt naar de verordeningsbepalingen die hij dient na te leven, en in dat geval beschikt de verzekeringsinstelling (die gemachtigd is de onterecht door haar « terugbetaalde » sommen terug te vorderen van de zorgverstrekker wiens prestatie tot die terugbetaling heeft geleid terwijl die zorgverstrekker niet de voorwaarden vervulde die de wet hem oplegt) over een rechtstreekse vordering die een terugvordering van onterecht betaalde bedragen met een bijzondere regeling inzake burgerlijke aansprakelijkheid combineert. De strengheid van het systeem, wanneer de tekortkoming geen ernstige fout vormt, is niet voldoende om het als repressief te kwalificeren. Het gemeen recht heeft ook ernstige gevolgen voor degene die een betaling heeft ontvangen waarvan hij niet wist dat ze niet verschuldigd was of die het ongeluk heeft gehad door een lichte fout grote schade te
malheur de causer par sa faute légère un dommage important. Quant aux veroorzaken. De voorwaarden die de zorgverstrekker dient te vervullen
conditions que le dispensateur de soins doit remplir pour que des opdat de kosten door de verzekering zouden worden gedekt, hebben geen
frais soient couverts par l'assurance, elles procèdent non pas d'un repressieve grond, maar gaan uit (op voorwaarde dat zij pertinent
souci répressif, mais (à condition qu'elles soient pertinentes, ce qui zijn, wat te dezen niet in het geding is) van de noodzaak de ziekte-
n'est pas en cause en l'espèce) de la nécessité de protéger en invaliditeitsverzekering, dat wil zeggen de openbare financiën, te
l'assurance maladie-invalidité, c'est-à-dire les deniers publics, beschermen tegen degenen die haar ten gronde zouden kunnen richten
contre ceux qui pourraient l'obérer par leur négligence ou par des door hun onachtzaamheid of misbruik, door middel van een
abus, au moyen d'un système de contrôle qui ne peut être efficace sans controlesysteem dat niet doeltreffend kan zijn zonder een zekere
une certaine rigidité. La disposition en cause permet de garantir, rigiditeit. Zoals de Ministerraad erop wijst, maakt de in het geding
comme l'indique le Conseil des ministres, la récupération des zijnde bepaling het mogelijk de terugvordering van onterecht verleende
prestations indûment octroyées. prestaties te waarborgen.
B.5. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. B.5. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
B.6.1. Selon la seconde question préjudicielle et selon la motivation B.6.1. Volgens de tweede prejudiciële vraag en volgens de motivering
du jugement a quo, la disposition en cause créerait une différence de van het verwijzingsvonnis, zou de in het geding zijnde bepaling een
traitement entre « les établissements de soins qui auraient bénéficié verschil in behandeling veroorzaken tussen « de
d'une intervention directe de l'assurance » et les autres justiciables, seuls les premiers pouvant se voir infliger ce que le juge dénomme une privation de biens alors même qu'ils seraient étrangers aux comportements ayant conduit aux paiements indus visés par la disposition en cause. Les termes utilisés par la question ne permettent pas de déterminer si le juge se situe dans l'hypothèse du régime du tiers payant (article 97, alinéa 2) ou en dehors de celle-ci (article 97, alinéa 1er). B.6.2. Lorsque la personne à qui est réclamé le remboursement des verzorgingsinstellingen die een rechtstreekse tegemoetkoming van de verzekering [ . ] hebben ontvangen » en de andere rechtsonderhorigen, waarbij enkel aan de eerstvermelde een aldus door de rechter genoemde beroving van goederen kan worden opgelegd terwijl zij niets uit te staan zouden hebben met het gedrag dat geleid heeft tot de in de in het geding zijnde bepaling bedoelde onverschuldigde betalingen. Uit de in de vraag gebruikte bewoordingen kan niet worden afgeleid of de rechter zich in de hypothese van de derdebetalersregeling plaatst (artikel 97, tweede lid) of erbuiten (artikel 97, eerste lid). B.6.2. Wanneer de persoon van wie de terugbetaling van de verzekeringstegemoetkoming wordt gevorderd, degene is die die
interventions de l'assurance est celle qui a reçu ces prestations - prestaties heeft ontvangen - zoals, in de derdebetalersregeling, een
tel, dans le régime de tiers payant, un établissement de soins -, la verzorgingsinstelling -, is de in het geding zijnde maatregel, om de
mesure en cause s'analyse, pour les raisons exposées sub B.3.1 et sub B.3.1 en B.3.2 uiteengezette redenen, een terugvordering van
B.3.2, en une répétition d'indu qui résiste au contrôle de constitutionnalité. onverschuldigde bedragen die de grondwettigheidstoets doorstaat.
B.6.3. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. B.6.3. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
B.7. En ce qui concerne enfin la référence faite, par les deux B.7. Wat ten slotte de verwijzing in de twee prejudiciële vragen naar
questions préjudicielles, à l'article 6 de la Convention européenne artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
des droits de l'homme, la Cour constate que les parties n'en tirent betreft, stelt het Hof vast dat de verzoekende partijen daaruit geen
aucun argument distinct de ceux qu'elles tirent des dispositions enkel argument afleiden dat verschilt van die welke ze uit de door hen
constitutionnelles qu'elles invoquent. Par ailleurs, le contrôle de aangevoerde grondwetsbepalingen afleiden. De evenredigheidstoetsing
proportionnalité fait partie de la vérification de la compatibilité maakt overigens deel uit van het onderzoek van de bestaanbaarheid met
avec les articles 10 et 11 de la Constitution (voy. B.2.3). de artikelen 10 en 11 van de Grondwet (zie B.2.3).
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 97, alinéa 1er, de la loi du 9 août 1963 instituant et Artikel 97, eerste lid, van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling
organisant un régime d'assurance obligatoire contre la maladie et en organisatie van een regeling voor verplichte ziekte- en
l'invalidité, dans la rédaction qui lui avait été donnée par la loi du invaliditeitsverzekering, in de redactie die eraan was gegeven door de
27 juin 1969, wet van 27 juni 1969,
1. ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, considérés 1. schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in
isolément ou combinés avec l'article 6 de la Convention européenne des samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
droits de l'homme, en ce qu'il prévoit que la valeur des prestations Rechten van de Mens, in zoverre het bepaalt dat de waarde van de
onterecht aan een rechthebbende toegekende prestaties wordt
octroyées indûment à un bénéficiaire est remboursée par celui qui a terugbetaald door degene die de verzorging heeft verstrekt of
dispensé ou attesté avoir dispensé les soins lorsqu'il a été constaté verklaard heeft ze te hebben verstrekt indien vastgesteld is dat het
que le caractère indu des prestations résulte de ce qu'il ne possédait onverschuldigd zijn van de prestaties te wijten is aan het feit dat
pas la qualité requise pour les dispenser ou ne s'était pas conformé hij daarvoor de hoedanigheid niet bezat of zich, ten gevolge van een
par suite d'erreur ou de fraude, aux dispositions légales ou vergissing of bedrog, niet geschikt heeft naar de wets- of
réglementaires dont le respect lui incombe; verordeningsbepalingen die hij moet naleven;
2. ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, considérés 2. schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in
isolément ou combinés avec l'article 6 de la Convention européenne des samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
droits de l'homme, en ce qu'il permet, dans les conditions qu'il Rechten van de Mens, in zoverre het, onder de voorwaarden die het
prévoit, la récupération auprès des établissements de soins, des bepaalt, toestaat onterecht betaalde verzekeringsprestaties van de
prestations de l'assurance payées indûment. verzorgingsinstellingen terug te vorderen.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 11 octobre 2000. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 11 oktober 2000.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^
Etaamb.be utilise des cookies
Etaamb.be utilise les cookies pour retenir votre préférence linguistique et pour mieux comprendre comment etaamb.be est utilisé.
ContinuerPlus de details
x