Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 77/2000 du 21 juin 2000 Numéros du rôle : 1641, 1663 et 1713 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 6 de la loi du 2 juin 1998 modifiant l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 portant interdiction La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L(...)"
Extrait de l'arrêt n° 77/2000 du 21 juin 2000 Numéros du rôle : 1641, 1663 et 1713 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 6 de la loi du 2 juin 1998 modifiant l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 portant interdiction La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L(...) Uittreksel uit arrest nr. 77/2000 van 21 juni 2000 Rolnummers 1641, 1663 en 1713 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 6 van de wet van 2 juni 1998 tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 waarbij aan bepaal Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 77/2000 du 21 juin 2000 Uittreksel uit arrest nr. 77/2000 van 21 juni 2000
Numéros du rôle : 1641, 1663 et 1713 Rolnummers 1641, 1663 en 1713
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 6 de la In zake : de prejudiciële vragen over artikel 6 van de wet van 2 juni
loi du 2 juin 1998 modifiant l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 1998 tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober
portant interdiction à certains condamnés et aux faillis d'exercer 1934 waarbij aan bepaalde veroordeelden en aan de gefailleerden verbod
certaines fonctions, professions ou activités et conférant aux wordt opgelegd bepaalde ambten, beroepen of werkzaamheden uit te
tribunaux de commerce la faculté de prononcer de telles interdictions oefenen en waarbij aan de rechtbanken van koophandel de bevoegdheid
et à l'article 3 de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 précité, wordt toegekend dergelijk verbod uit te spreken en over artikel 3 van
posées par le Tribunal correctionnel de Mons, par le Tribunal voormeld koninklijk besluit, gesteld door de Correctionele Rechtbank
correctionnel de Bruges et par le Tribunal de première instance de te Bergen, de Correctionele Rechtbank te Brugge en de Rechtbank van
Bruxelles. eerste aanleg te Brussel.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de
Boel, L. François, J. Delruelle, H. Coremans et M. Bossuyt, assistée rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, H. Coremans en M.
du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles I. Onderwerp van de prejudiciële vragen
a. Par jugement du 23 février 1999 en cause du ministère public et de a. Bij vonnis van 23 februari 1999 in zake het openbaar ministerie en
C. Berwaert contre G. Mercier, M. Mercier et la s.p.r.l. La bonne C. Berwaert tegen G. Mercier, M. Mercier en de b.v.b.a. La bonne
affaire, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour affaire, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
d'arbitrage le 11 mars 1999, le Tribunal correctionnel de Mons a posé ingekomen op 11 maart 1999, heeft de Correctionele Rechtbank te Bergen
les questions préjudicielles suivantes : de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. L'article 6 de la loi du 2 juin 1998, qui dispose que « 1. Schendt artikel 6 van de wet van 2 juni 1998, dat bepaalt dat het
l'interdiction prononcée à l'encontre d'une personne, en vertu des
articles 1er, 1erbis et 2 de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934, aan personen vóór de inwerkingtreding van de wet opgelegde verbod
avant l'entrée en vigueur de la loi, continue de produire ses effets krachtens de artikelen 1, 1bis en 2 van het koninklijk besluit nr. 22
après cette entrée en vigueur, jusqu'à ce que soit expiré un délai de van 24 oktober 1934, na de inwerkingtreding van kracht blijft totdat
dix ans à compter du jour de la condamnation qui a donné lieu à cette tien jaar zijn verstreken sedert de datum van de veroordeling die tot
interdiction, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, en het verbod aanleiding heeft gegeven, de artikelen 10 en 11 van de
ce que : Grondwet, doordat :
- cette interdiction s'applique sans que le condamné ait été cité ni - die verbodsbepaling wordt toegepast zonder dat de veroordeelde
invité à s'expliquer à ce sujet; gedagvaard werd of uitgenodigd werd zich ter zake nader te verklaren;
- elle ne figure pas dans le dispositif de la décision de la - zij niet is opgenomen in het beschikkend gedeelte van de beslissing
condamnation et n'est pas la suite d'une procédure judiciaire tot veroordeling en niet het gevolg is van een op tegenspraak gevoerd
contradictoire ? rechtsgeding ?
2. L'article 3 de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934, modifié par 2. Schendt artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober
l'article 86 de la loi du 4 août 1978 de réorientation économique qui 1934, zoals gewijzigd bij artikel 86 van de wet van 4 augustus 1978
prévoit l'interdiction pour un failli non réhabilité d'exercer tot economische heroriëntering, dat een niet gerehabilteerde
certaines fonctions visées à l'article 1er dudit arrêté royal, gefailleerde verbiedt om bepaalde in artikel 1 van het genoemde
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que : koninklijk besluit bedoelde functies uit te oefenen, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat :
- cette interdiction s'applique sans que le failli ait été cité ni - die verbodsbepaling van toepassing is zonder dat de gefailleerde
invité à s'expliquer à ce sujet; werd gedagvaard of uitgenodigd werd zich ter zake nader te verklaren;
- elle ne figure pas dans le dispositif de la décision du tribunal de - zij niet is opgenomen in het beschikkend gedeelte van de beslissing
commerce et n'est pas la suite d'une procédure judiciaire van de rechtbank van koophandel en niet het gevolg is van een op
contradictoire; tegenspraak gevoerd rechtsgeding;
- elle n'est assortie d'aucune limitation dans le temps, sauf - zij niet gepaard gaat met enige beperking in de tijd, tenzij in
réhabilitation ? » geval van rehabilitatie ? »
Cette affaire est inscrite sous le numéro 1641 du rôle de la Cour. Die zaak is ingeschreven onder nummer 1641 van de rol van het Hof.
b. Par jugement du 21 avril 1999 en cause du ministère public, E. b. Bij vonnis van 21 april 1999 in zake het openbaar ministerie, E.
Hanchard, P. Cession, la s.a. Ebov-Invest et la s.a. Heco & C° contre Hanchard, P. Cession, de n.v. Ebov-Invest en de n.v. Heco & C° tegen
P. Marchand et A. Marchand, dont l'expédition est parvenue au greffe P. Marchand en A. Marchand, waarvan de expeditie ter griffie van het
de la Cour d'arbitrage le 23 avril 1999, le Tribunal correctionnel de Arbitragehof is ingekomen op 23 april 1999, heeft de Correctionele
Bruges a posé la question préjudicielle suivante : Rechtbank te Brugge de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 6 de la loi du 2 juin 1998 [modifiant l'arrêté royal n° 22 « Schendt artikel 6 van de wet van 2 juni 1998 [tot wijziging van het
du 24 octobre 1934 portant interdiction à certains condamnés et aux koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 waarbij aan bepaalde
faillis d'exercer certaines fonctions, professions ou activités et veroordeelden en aan de gefailleerden verbod wordt opgelegd bepaalde
conférant aux tribunaux de commerce la faculté de prononcer de telles ambten, beroepen of werkzaamheden uit te oefenen en waarbij aan de
interdictions], qui dispose que l'interdiction prononcée à l'encontre rechtbanken van koophandel de bevoegdheid wordt toegekend dergelijk
d'une personne, en vertu des articles 1er, 1erbis et 2 de l'arrêté verbod uit te spreken], dat bepaalt dat het aan personen voor de
royal n° 22 du 24 octobre 1934, avant l'entrée en vigueur de la loi, inwerkingtreding van de wet opgelegde verbod krachtens de artikelen 1,
continue de produire ses effets après cette entrée en vigueur jusqu'à 1bis en 2 van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 na de
ce que soit expiré un délai de dix ans à compter du jour de la inwerkingtreding van kracht blijft totdat tien jaar zijn verstreken
condamnation qui a donné lieu à cette interdiction, viole-t-il les sedert de datum van de veroordeling die tot het verbod aanleiding
articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que cette interdiction : heeft gegeven, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat :
- s'applique sans que le condamné ait été cité ni invité à s'expliquer - die verbodsbepaling wordt toegepast zonder dat de veroordeelde
à ce sujet; gedagvaard werd of uitgenodigd werd zich terzake nader te verklaren;
- ne figure pas dans le dispositif de la décision de condamnation et - zij niet is opgenomen in het beschikkend gedeelte van de beslissing
n'est pas la suite d'une procédure judiciaire contradictoire ? » tot veroordeling en niet het gevolg is van een op tegenspraak gevoerd rechtsgeding ? »
Cette affaire est inscrite sous le numéro 1663 du rôle de la Cour. Die zaak is ingeschreven onder nummer 1663 van de rol van het Hof.
c. Par jugement du 17 juin 1999 en cause du procureur du Roi contre E. c. Bij vonnis van 17 juni 1999 in zake de procureur des Konings tegen
Verheyden et S. Verheyden, dont l'expédition est parvenue au greffe de E. Verheyden en S. Verheyden, waarvan de expeditie ter griffie van het
la Cour d'arbitrage le 24 juin 1999, le Tribunal de première instance Arbitragehof is ingekomen op 24 juni 1999, heeft de Rechtbank van
de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 6 de la loi du 2 juin 1998 modifiant l'arrêté royal n° 22 « Is artikel 6 van de wet van 2 juni 1998 tot wijziging van het
du 24 octobre 1934 portant interdiction à certains condamnés et aux koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 waarbij aan bepaalde
faillis d'exercer certaines fonctions, professions ou activités et veroordeelden en aan de gefailleerden verbod wordt opgelegd bepaalde
ambten, beroepen of werkzaamheden uit te oefenen en waarbij aan de
conférant aux tribunaux de commerce la faculté de prononcer de telles rechtbanken van koophandel de bevoegdheid wordt toegekend dergelijk
interdictions, contrevient-il aux articles 10 et 11 de la Constitution verbod uit te spreken, strijdig met de artikelen 10 en 11 van de
Grondwet, in zoverre het in overgangsmaatregelen voorziet voor een
en ce qu'il prend des mesures transitoires pour une certaine catégorie bepaalde categorie van veroordeelden en nalaat in dezelfde maatregelen
de condamnés et omet de prendre les mêmes mesures pour une autre te voorzien voor een andere categorie van veroordeelden, die nochtans
catégorie de condamnés, pourtant visés expressément par les autres uitdrukkelijk worden beoogd in de andere artikelen van die wet,
articles de cette même loi, créant ainsi une discrimination entre ces waardoor aldus een discriminatie tussen die beide categorieën wordt
deux catégories ? » teweeggebracht ? »
Cette affaire est inscrite sous le numéro 1713 du rôle de la Cour. Die zaak is ingeschreven onder nummer 1713 van de rol van het Hof.
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 1er de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934, B.1.1. Ingevolge artikel 1 van het koninklijk besluit nr. 22 van 24
modifié par l'article 3 de la loi du 2 juin 1998, permet au juge qui oktober 1934, gewijzigd bij artikel 3 van de wet van 2 juni 1998, kan
condamne une personne, même conditionnellement, comme auteur ou de rechter die een persoon veroordeelt, zelfs voorwaardelijk, als
complice d'une des infractions ou d'une tentative d'une des dader van of medeplichtige aan een van de strafbare feiten vermeld in
infractions mentionnées par cet article, d'assortir sa condamnation de dat artikel, of poging daartoe, zijn veroordeling doen gepaard gaan
« l'interdiction d'exercer, personnellement ou par interposition de met « het verbod om, persoonlijk of door een tussenpersoon, de functie
personne, les fonctions d'administrateur, de commissaire ou de gérant van bestuurder, commissaris of zaakvoerder in een vennootschap op
dans une société par actions, une société privée à responsabilité aandelen, een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid of
limitée ou une société coopérative, de même que des fonctions een coöperatieve vennootschap, enige functie waarbij macht wordt
conférant le pouvoir d'engager l'une de ces sociétés ou les fonctions verleend om een van die vennootschappen te verbinden, de functie van
de préposé à la gestion d'un établissement belge, prévu par l'article persoon belast met het bestuur van een vestiging in België, bedoeld in
198, § 6, alinéa 1er, des lois sur les sociétés commerciales, artikel 198, § 6, eerste lid, van de op 30 november 1935
coordonnées le 30 novembre 1935, ou la profession d'agent de change ou gecoördineerde wetten op de handelsvennootschappen, of het beroep van
d'agent de change correspondant ». C'est au juge qu'il appartient de effectenmakelaar of correspondent-effectenmakelaar uit te oefenen ».
déterminer la durée de cette interdiction sans qu'elle puisse être Het komt de rechter toe de duur van dat verbod vast te stellen zonder
inférieure à trois ans, ni supérieure à dix ans. dat die minder dan drie jaar of meer dan tien jaar mag bedragen.
B.1.2. La loi modificative, précitée, du 2 juin 1998 a tout à la fois B.1.2. De voormelde wijzigingswet van 2 juni 1998 heeft tegelijkertijd
étendu la liste des infractions pouvant mener à l'interdiction en de lijst uitgebreid van strafbare feiten die aanleiding kunnen geven
cause, supprimé le caractère automatique que l'arrêté précité avait tot het in het geding zijnde verbod, het automatische karakter
conféré à celle-ci et fixé la durée pendant laquelle l'interdiction opgeheven dat het voormelde besluit aan dat verbod had gegeven, en de
peut être imposée. duur vastgesteld voor welke het verbod kan worden opgelegd.
Les travaux préparatoires précisent : De parlementaire voorbereiding verduidelijkt :
« Le présent amendement vise à modifier fondamentalement le système « Dit amendement beoogt een belangrijke wijziging aan te brengen in
des interdictions professionnelles prévu à l'article 1er de l'arrêté het stelsel van het beroepsverbod als bedoeld in artikel 1 van het
royal n° 22 du 24 octobre 1934. C'est surtout le caractère automatique koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934. Met name het
de cette interdiction qui a déjà suscité de nombreuses critiques (voir automatische karakter van dit beroepsverbod heeft al heel wat kritiek
notamment Huybrechts, L., Het beroepsverbod van het koninklijk besluit uitgelokt (zie onder meer Huybrechts, L., ' Het beroepsverbod van het
nr 22 van 24 oktober 1934 : een bot zwaard van een blinde justitie, koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 : een bot zwaard van een
note sous Anvers, 17 octobre 1991, R.W., 1991-1992, p. 1034). Tant le blinde justitie ', noot onder Antwerpen, 17 oktober 1991, R.W.,
1991-1992, blz. 1034). Het gevaar bestaat immers dat zowel de rechter
juge que le condamné risquent en effet de perdre de vue cet effet de als de veroordeelde geen oog hebben voor dit gevolg van de
la condamnation. veroordeling.
Nous proposons dès lors de supprimer cet automatisme et d'obliger Voorgesteld wordt dan ook om dit automatisme te vervangen door een
désormais le juge à décider de prononcer ou non une interdiction verplichting in hoofde van de rechter om te oordelen of hij al dan
professionnelle. Eu égard aux faits et à l'objectif de l'arrêté royal niet een beroepsverbod oplegt. Gelet op de feiten en de doelstelling
n° 22, le juge appréciera donc, pour chaque cas concret, si le van het koninklijk besluit nr. 22, zal de rechter dus per concreet
condamné pourra encore être autorisé à diriger ou à contrôler des geval uitmaken of de veroordeelde in de toekomst nog kan worden
toegelaten tot het bestuur van of het toezicht op vennootschappen. »
sociétés. » (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1311/3, p. 2) (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1311/3, p. 2)
« Cette limitation dans le temps devrait aussi figurer dans la loi « Die beperking in de tijd zou ook in dit wetsvoorstel moeten worden
proposée. La réglementation actuelle exclut, en effet, toute opgenomen. De huidige regeling sluit immers elke evenredigheid tussen
proportionnalité entre la durée de la sanction et la gravité des de duur van de sanctie en de ernst van de feiten uit. In dat opzicht
faits. A cet égard, elle ne résiste toutefois pas à l'épreuve de la kan ze echter de toets van het Europees verdrag tot bescherming van de
Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme. La Cour rechten van de mens niet doorstaan. Volgens het Hof te Straatsburg kan
européenne des droits de l'homme estime que l'on ne peut prononcer des immers geen straf worden uitgesproken die de maatschappelijke
peines qui rendent impossible la réinsertion sociale du condamné.
Il paraît par conséquent indispensable de déterminer une durée reclassering van de veroordeelde onmogelijk maakt.
minimale et une durée maximale pour l'interdiction professionnelle, en Het lijkt derhalve noodzakelijk voor het beroepsverbod een minimum- en
se basant sur les législations fiscales (voir ci-dessus) ou sur een maximumduur te bepalen, waarbij men zich zou kunnen laten leiden
l'article 3bis de l'arrêté royal n° 22, qui prévoit une durée minimale door de fiscale wetgevingen (zie hierboven) of door artikel 3bis van
de trois ans et une durée maximale de dix ans. » (idem, n° 1311/5, pp. het koninklijk besluit nr. 22 dat een duur van minimaal drie jaar en
4 et 5) maximaal tien jaar bepaalt. » (idem, nr. 1311/5, pp. 4 en 5)
Quant à l'article 3 de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 Wat artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934
B.2.1. L'article 3 de l'arrêté royal n° 22, que la loi précitée du 2 betreft B.2.1. Artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 22, dat de voormelde
juin 1998 n'a pas modifié, sur lequel porte une des questions wet van 2 juni 1998 niet heeft gewijzigd en waarop één van de
préjudicielles posées dans l'affaire n° 1641, dispose : prejudiciële vragen in de zaak nr. 1641 betrekking heeft, bepaalt :
«

Art. 3.L'interdiction édictée à l'article 1er s'applique aussi au

«

Art. 3.Het in artikel 1 gestelde verbod geldt ook voor den niet in

failli non réhabilité, même lorsque la faillite s'est ouverte dans les eer herstelden gefailleerde, zelfs indien de toestand van
territoires qui ont été soumis à l'autorité ou à l'administration de faillissement in de gebieden die onder Belgisch gezag of bestuur
la Belgique ou à l'étranger. » hebben gestaan of in het buitenland is ontstaan. »
B.2.2. Dans le rapport au Roi précédant cet arrêté, l'objectif est B.2.2. In het verslag aan de Koning dat dat besluit voorafgaat, is het
défini comme suit : doel als volgt omschreven :
« Pour fortifier la confiance dans ces organismes [l'on vise les « Om het vertrouwen in bedoelde instellingen [bedoeld zijn de
sociétés qui font appel à l'épargne de tiers], il convient d'interdire vennootschappen die een beroep doen op de spaargelden van derden] te
que leur administration, leur surveillance et leur gestion soient versterken komt het er op aan het bestuur, het toezicht en het beheer
er van te ontzeggen aan onwaardige personen, wier gebrek aan
confiées à des personnes indignes, d'une improbité manifeste, ou à des rechtschapenheid duidelijk blijkt of aan personen, zooals
personnes, tels les faillis, qui, s'étant montrés inhabiles à gérer gefailleerden, die, waar ze zich ongeschikt hebben betoond om hun
leurs propres affaires, ne peuvent sans danger être appelés à gérer eigen zaken te beheeren, niet zonder gevaar geroepen kunnen worden om
celles d'autrui. » (Moniteur belge, 27 octobre 1934, p. 5768) andermans belangen waar te nemen. » (Belgisch Staatsblad, 27 oktober 1934, p. 5768)
B.3. Selon le juge a quo, c'est de plein droit que l'interdiction B.3. Volgens de verwijzende rechter is het van rechtswege dat het
visée à l'article 3 de l'arrêté royal n° 22 est imposée à celui dont la faillite a été déclarée. La faillite faisant apparaître que celui-ci peut avoir été inhabile à gérer ses propres affaires et ne peut sans danger être appelé à gérer celles d'autrui, la disposition en cause a ainsi pris en ce qui concerne les faillis une mesure reposant sur un critère objectif et en rapport avec le but visé. Il convient toutefois d'examiner si les mesures prises à l'égard des personnes visées à l'article 3 ne sont pas manifestement disproportionnées au but poursuivi. L'interdiction professionnelle est la conséquence automatique de la déclaration de faillite; elle est - sauf réhabilitation - illimitée dans le temps, quelles que soient les circonstances qui ont conduit à la faillite; elle n'a pas dû faire l'objet d'un débat; elle résulte d'un jugement qui n'est pas motivé sur ce point. Compte tenu de la gravité de la mesure, résultant de l'étendue considérable de la restriction qu'elle apporte à la liberté du commerce et de l'industrie, de telles modalités vont au-delà de ce que le législateur a lui-même jugé suffisant pour atteindre l'objectif poursuivi, dans le même domaine, lorsque l'interdiction professionnelle est imposée à la suite, non pas - comme le prévoit verbod bedoeld in artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 22 in geval van faillietverklaring wordt opgelegd. Aangezien een faillissement aantoont dat de persoon die failliet is verklaard niet in staat zou zijn geweest om zijn eigen zaak te beheren en niet zonder risico die van een ander kan beheren, heeft de in het geding zijnde bepaling, wat de gefailleerden betreft, op die manier een maatregel genomen die op een objectief criterium berust en in verband staat met het beoogde doel. Er moet echter worden onderzocht of de maatregelen die zijn genomen ten aanzien van de personen bedoeld in artikel 3, niet kennelijk onevenredig zijn met het nagestreefde doel. Het beroepsverbod is het automatische gevolg van een faillietverklaring; het is - behalve in geval van rehabilitatie - onbeperkt in de tijd, ongeacht de omstandigheden die tot het faillissement hebben geleid; men heeft er geen debat over moeten voeren; het verbod vloeit voort uit een vonnis waarin het niet met redenen is omkleed. Rekening houdend met de ernst van de maatregel, die het gevolg is van de verregaande beperking van de vrijheid van handel en nijverheid, gaan dergelijke regels verder dan wat de wetgever zelf voldoende heeft geacht om, op hetzelfde gebied, het nagestreefde doel te bereiken,
l'article 3 - d'une faillite, mais d'une condamnation pénale. Dans ce dernier cas, en effet, il a permis qu'un débat sur l'interdiction et la durée de celle-ci ait lieu devant le juge. Si la faute que révèle en principe une condamnation pénale ne paraît pas au législateur justifier l'automatisme, la faillite, qui n'implique pas nécessairement une faute ni même un manque de savoir-faire, ne le justifie pas non plus. Dans ces conditions, la différence de traitement en cause n'est pas susceptible de justification. B.4. Dans l'interprétation du juge a quo (B.3), la question préjudicielle qui, dans l'affaire n° 1641, porte sur l'article 3, appelle une réponse affirmative. B.5. La Cour constate cependant qu'en ce qu'il dispose que « l'interdiction édictée à l'article 1er s'applique aussi au failli non wanneer het beroepsverbod wordt opgelegd, niet - zoals artikel 3 bepaalt - naar aanleiding van een faillissement, maar van een strafrechtelijke veroordeling. In dat laatste geval heeft hij immers een debat voor de rechter mogelijk gemaakt over het verbod en de duur ervan. Indien de wetgever van mening is dat de fout die in principe verbonden is met een strafrechtelijke veroordeling het automatische karakter van het verbod niet verantwoordt, kan het faillissement, waarmee niet noodzakelijk een fout of zelfs maar een gebrek aan vaardigheid gemoeid is, dat evenmin verantwoorden. Onder die voorwaarden kan het in het geding zijnde verschil in behandeling niet worden verantwoord. B.4. In de interpretatie van de verwijzende rechter (B.3) moet de prejudiciële vraag die in de zaak nr. 1641 op artikel 3 betrekking heeft, bevestigend worden beantwoord. B.5. Het Hof stelt echter vast dat artikel 3, in zoverre het bepaalt dat « het in artikel 1 gestelde verbod [...] ook [geldt] voor den niet
réhabilité [...] », l'article 3 peut s'interpréter, depuis la in eer herstelden gefailleerde [...] », sinds de wijziging van dat
modification de cet article 1er, comme prévoyant l'interdiction artikel 1, in die zin kan worden geïnterpreteerd dat het in het geding
professionnelle en cause dans les mêmes conditions et selon les mêmes zijnde beroepsverbod onder dezelfde voorwaarden en volgens dezelfde
critères que ceux énoncés par l'article 1er. Dans cette criteria als die van artikel 1 wordt opgelegd. In die interpretatie
interprétation, l'interdiction professionnelle n'étant pas automatique doorstaan de in het geding zijnde bepalingen de
et étant limitée dans le temps, les dispositions en cause résistent au grondwettigheidstoetsing, aangezien het beroepsverbod niet automatisch
contrôle de constitutionnalité. is en beperkt is in de tijd.
Quant à l'article 6 de la loi du 2 juin 1998 modifiant l'arrêté royal Wat artikel 6 van de wet van 2 juni 1998 tot wijziging van het
n° 22 du 24 octobre 1934 koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 betreft
B.6.1. L'article 6 de la loi du 2 juin 1998 dispose : B.6.1. Artikel 6 van de wet van 2 juni 1998 bepaalt :
«

Art. 6.L'interdiction prononcée à l'encontre d'une personne, en

«

Art. 6.Het aan personen vóór de inwerkingtreding van deze wet

vertu des articles 1er, 1erbis et 2 du même arrêté royal, avant opgelegde verbod krachtens de artikelen 1, 1bis en 2 van hetzelfde
l'entrée en vigueur de la présente loi continue de produire ses effets koninklijk besluit, blijft na de inwerkingtreding van kracht totdat
après cette entrée en vigueur jusqu'à ce que soit expiré un délai de tien jaar zijn verstreken sedert de datum van de veroordeling die tot
dix ans à compter du jour de la condamnation qui a donné lieu à l'interdiction. » het verbod aanleiding heeft gegeven. »
B.6.2. Quoiqu'elle ne vise que les articles 1er, 1erbis et 2 de l'arrêté royal en cause, cette disposition doit être entendue comme s'appliquant, par analogie, à l'article 3, le législateur n'ayant pas manifesté l'intention de priver les faillis non réhabilités du régime qu'il mettait en place pour les personnes ayant encouru les condamnations pénales précitées. Il ne pourrait d'ailleurs, sans incohérence, avoir maintenu un régime plus sévère pour les premiers que pour les seconds. B.7.1. Selon les termes de la question préjudicielle posée dans B.6.2. Hoewel die bepaling alleen de artikelen 1, 1bis en 2 van het in het geding zijnde koninklijk besluit beoogt, moet zij in die zin worden geïnterpreteerd dat zij bij analogie op artikel 3 van toepassing is, aangezien het duidelijk niet de bedoeling van de wetgever was de niet gerehabiliteerde gefailleerden het voordeel van de regeling te ontnemen die hij voor de personen aan wie de voormelde strafrechtelijke veroordelingen zijn opgelegd, heeft ingevoerd. Het zou overigens incoherent geweest zijn indien hij voor de eerstgenoemden een strengere regeling zou hebben gehandhaafd dan voor de laatstgenoemden. B.7.1. Volgens de formulering van de prejudiciële vraag in de zaak nr.
l'affaire n° 1713 et selon la motivation de la décision par laquelle 1713 en de motivering van de beslissing die aan het Hof is voorgelegd,
la Cour est saisie, l'article 6 précité créerait une différence de zou het voormelde artikel 6 een verschil in behandeling creëren tussen
traitement entre les personnes ayant encouru une condamnation pénale de personen die vóór de inwerkingtreding van de wet strafrechtelijk
ou étant dans l'état de faillite, prononcée avant l'entrée en vigueur zijn veroordeeld of zich in staat van faillissement bevinden,
de la loi, selon que l'interdiction en cause fût automatique ou naargelang het in het geding zijnde verbod automatisch was of
qu'elle fût expressément prononcée par le juge qui a rendu la décision uitdrukkelijk was uitgesproken door de rechter die de beslissing heeft
: la mesure transitoire contenue dans cette disposition ne gewezen : de overgangsmaatregel vervat in die bepaling zou alleen in
s'appliquerait que dans le deuxième cas. het tweede geval van toepassing zijn.
B.7.2. Le juge a quo fonde sa motivation sur ce que la disposition en B.7.2. De verwijzende rechter baseert zijn motivering op het feit dat
in de in het geding zijnde bepaling in de Franstalige versie de termen
cause utilise dans la version française les termes « l'interdiction « l'interdiction prononcée » worden gebruikt, terwijl zowel in de
prononcée », alors que tant les travaux préparatoires que les autres parlementaire voorbereiding als in de andere bepalingen van de wet van
dispositions de la loi du 2 juin 1998 font référence à l'interdiction 2 juni 1998 naar het automatische verbod wordt verwezen.
automatique. La Cour constate que la disposition en cause, en visant les articles 1er, Het Hof stelt vast dat de in het geding zijnde bepaling, doordat zij
1erbis et 2 de l'arrêté royal n° 22, fait référence aux interdictions de artikelen 1, 1bis en 2 van het koninklijk besluit nr. 22 beoogt,
verwijst naar het verbod dat op grond van die bepalingen zelf van
résultant de plein droit, en vertu de ces dispositions mêmes, des rechtswege voortvloeit uit de strafrechtelijke veroordelingen
condamnations pénales que ces dispositions définissent et que le juge vastgelegd in die bepalingen en dat de verwijzende rechter automatisch
a quo qualifie d'automatiques. Le texte néerlandais utilise d'ailleurs noemt. In de Nederlandse tekst worden overigens de woorden « het [...]
les termes « het [...] opgelegde verbod ». opgelegde verbod » gebruikt.
Il s'ensuit que la disposition en cause n'établit pas la différence de Hieruit volgt dat de in het geding zijnde bepaling geen aanleiding
traitement décrite sous B.7.1 et que la question préjudicielle geeft tot het onder B.7.1 beschreven verschil in behandeling, en dat
n'appelle pas de réponse. de prejudiciële vraag niet moet worden beantwoord.
B.7.3. Les griefs que le premier prévenu devant le juge du fond dans B.7.3. De grieven die de eerste beklaagde voor de feitenrechter in de
l'affaire n° 1713 adresse à la disposition en cause dans son mémoire zaak nr. 1713 in zijn memorie formuleert met betrekking tot de in het
se confondent avec ceux qui sont soulevés dans les affaires inscrites geding zijnde bepaling vallen samen met die welke in de zaken nrs.
sous les numéros 1641 et 1663 du rôle. Ils seront examinés ci-après, 1641 en 1663 worden aangevoerd. Zij zullen hierna worden onderzocht,
dans la réponse donnée par la Cour aux questions préjudicielles posées in het antwoord van het Hof op de prejudiciële vragen die in die zaken
dans ces affaires. zijn gesteld.
B.8.1. Il ressort des questions préjudicielles posées dans les B.8.1. Uit de prejudiciële vragen die in de zaken nrs. 1641 en 1663
affaires nos 1641 et 1663 que l'article 6 précité est soumis à la Cour zijn gesteld, blijkt dat het voormelde artikel 6 aan het Hof wordt
en ce qu'il établit une différence de traitement entre les personnes voorgelegd in zoverre het een verschil in behandeling doet ontstaan
ayant fait l'objet d'une condamnation pénale ou étant dans l'état de tussen de personen die strafrechtelijk zijn veroordeeld of zich in
faillite donnant lieu à l'interdiction visée par cette disposition staat van faillissement bevinden, wat aanleiding heeft gegeven tot het
suivant que cette décision est antérieure ou postérieure à la date verbod bedoeld in die bepaling, naargelang zij vóór of na de datum van
d'entrée en vigueur de la loi du 2 juin 1998 (1er septembre 1998) : inwerkingtreding van de wet van 2 juni 1998 (1 september 1998) zijn
dans la première hypothèse, l'interdiction en cause s'applique sans veroordeeld of failliet verklaard : in het eerste geval is het in het
les garanties d'une procédure contradictoire prévues dans la seconde geding zijnde verbod van toepassing zonder de waarborgen van een
hypothèse. rechtspleging op tegenspraak die in het tweede geval gelden.
B.8.2. L'article 6 de la loi du 2 juin 1998 est une disposition B.8.2. Artikel 6 van de wet van 2 juni 1998 is een overgangsbepaling
transitoire qui limite à dix ans, à compter des décisions antérieures die de duur van het beroepsverbod dat verbonden is met een beslissing
à l'entrée en vigueur de la loi, la durée de l'interdiction van vóór de inwerkingtreding van de wet, tot tien jaar beperkt, vanaf
professionnelle qui y est liée. Le législateur, qui s'est interrogé de datum van die beslissing. De wetgever heeft de verschillen in
sur les différences de traitement qu'une telle disposition pouvait behandeling waartoe een dergelijke bepaling aanleiding kon geven
créer, a observé : onderzocht, en heeft doen opmerken :
« (La) loi proposée améliore en tout cas la situation des personnes « [...] de toestand van degenen die vóór de inwerkingtreding van de
qui ont été condamnées avant son entrée en vigueur. Si la loi ne wet werden veroordeeld [, verbetert] in ieder geval [...]. Zo de wet
prévoyait rien, l'interdiction professionnelle leur serait applicable niets zou bepalen, dan zou het beroepsverbod levenslang blijven duren.
à vie. Grâce à cette disposition nouvelle, elle est commuée en une
interdiction professionnelle de dix ans. » (Doc. parl., Chambre, Nu wordt het omgezet in een beroepsverbod van tien jaar. » (Parl. St.,
1997-1998, n° 1311/5, p. 9) Kamer, 1997-1998, nr. 1311/5, p. 9)
B.8.3. Le propre d'une règle transitoire est d'établir une distinction B.8.3. Inherent aan een overgangsregeling is dat een onderscheid wordt
entre les personnes qui sont concernées par des situations juridiques gemaakt tussen personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die
qui entrent dans le champ d'application de cette règle et les onder het toepassingsgebied van die regeling vallen en personen die
personnes qui sont concernées par des situations juridiques qui betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied
entrent dans le champ d'application d'une règle nouvelle. Semblable van een nieuwe regeling vallen. Een dergelijk onderscheid houdt geen
distinction ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution : à peine de nier l'opportunité de toute disposition transitoire, il ne peut être admis que de telles dispositions violeraient les dispositions constitutionnelles précitées par cela seul qu'elles s'écartent des conditions d'application de la législation nouvelle. Au surplus, la disposition transitoire en cause, qui établit pour les intéressés un régime plus favorable que les dispositions anciennes, n'aurait pu leur accorder les garanties procédurales que prévoient les dispositions nouvelles et auxquelles les questions préjudicielles font référence, sans rendre nécessaire le réexamen de nombreuses affaires pénales entre-temps clôturées. Le législateur a légitimement pu considérer, eu égard à l'ampleur des procédures qui en auraient résulté, qu'une telle mesure ne s'imposait pas. Par ces motifs, schending in van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet : elke overgangsbepaling zou inopportuun zijn mocht worden aangenomen dat zulke bepalingen de voormelde grondwetsbepalingen schenden om de enkele reden dat zij afwijken van de toepassingsvoorwaarden van de nieuwe wetgeving. Bovendien zouden talrijke strafzaken die intussen zijn afgesloten, opnieuw moeten worden onderzocht indien de in het geding zijnde overgangsbepaling, die voor de betrokkenen in een gunstigere regeling voorziet dan de vroegere bepalingen, hun de procedurewaarborgen zou bieden waarin de nieuwe bepalingen voorzien en waarnaar in de prejudiciële vragen wordt verwezen. Gezien het grote aantal procedures dat hieruit zou zijn voortgevloeid, heeft de wetgever met reden kunnen oordelen dat een dergelijke maatregel niet moest worden genomen. Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Dans l'interprétation selon laquelle il établit des interdictions
professionnelles automatiques, illimitées dans le temps, l'article 3 - Artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934
de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 relatif à l'interdiction betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde veroordeelden en
judiciaire faite à certains condamnés et faillis d'exercer certaines gefailleerden om bepaalde ambten, beroepen of werkzaamheden uit te
fonctions, professions ou activités viole les articles 10 et 11 de la oefenen schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de
Constitution. - Dans l'interprétation selon laquelle il n'établit pas interpretatie volgens welke het in een automatisch en in de tijd
d'interdictions professionnelles automatiques, illimitées dans le onbeperkt beroepsverbod voorziet.
temps, l'article 3 de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 relatif - Artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934
à l'interdiction judiciaire faite à certains condamnés et faillis betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde veroordeelden en
d'exercer certaines fonctions, professions ou activités ne viole pas gefailleerden om bepaalde ambten, beroepen of werkzaamheden uit te
les articles 10 et 11 de la Constitution. oefenen schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in de
interpretatie volgens welke het niet in een automatisch en in de tijd
- L'article 6 de la loi du 2 juin 1998 modifiant l'arrêté royal n° 22 onbeperkt beroepsverbod voorziet. - Artikel 6 van de wet van 2 juni 1998 tot wijziging van het
du 24 octobre 1934 portant interdiction à certains condamnés et aux koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 waarbij aan bepaalde
faillis d'exercer certaines fonctions, professions ou activités et veroordeelden en aan de gefailleerden verbod wordt opgelegd bepaalde
ambten, beroepen of werkzaamheden uit te oefenen en waarbij aan de
conférant aux tribunaux de commerce la faculté de prononcer de telles rechtbanken van koophandel de bevoegdheid wordt toegekend dergelijk
interdictions ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. verbod uit te spreken schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
- La question préjudicielle posée dans l'affaire n° 1713 du rôle - De prejudiciële vraag die in de zaak nr. 1713 is gesteld, behoeft
n'appelle pas de réponse. geen antwoord.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 juin 2000, par le Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 juni 2000, door de
siège précité, dans lequel le juge H. Coremans est remplacé, pour le voormelde zetel, waarin rechter H. Coremans voor de uitspraak is
prononcé, par le juge A. Arts, conformément à l'article 110 de la même vervangen door rechter A. Arts, overeenkomstig artikel 110 van de
loi. voormelde wet.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^