← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 65/2000 du 30 mai 2000 Numéro du rôle : 1680 En cause : la question
préjudicielle concernant l'article 7, § 1 er , de la loi du 27 février 1987 relative
aux allocations aux handicapés, posée par le Tribunal La Cour d'arbitrage, composée
des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, E(...)"
Extrait de l'arrêt n° 65/2000 du 30 mai 2000 Numéro du rôle : 1680 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 7, § 1 er , de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux handicapés, posée par le Tribunal La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, E(...) | Uittreksel uit arrest nr. 65/2000 van 30 mei 2000 Rolnummer 1680 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 7, § 1, van de wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan gehandicapten, gesteld door de Arbeidrechtbank te L Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 65/2000 du 30 mai 2000 | Uittreksel uit arrest nr. 65/2000 van 30 mei 2000 |
Numéro du rôle : 1680 | Rolnummer 1680 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 7, § 1er, de | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 7, § 1, van de wet van 27 |
la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux handicapés, | februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan gehandicapten, |
posée par le Tribunal du travail de Liège. | gesteld door de Arbeidrechtbank te Luik. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de |
Boel, E. Cerexhe, A. Arts, R. Henneuse et E. De Groot, assistée du | rechters H. Boel, E. Cerexhe, A. Arts, R. Henneuse en E. De Groot, |
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag |
Par jugement du 12 mai 1999 en cause de M. Sulumete contre l'Etat | Bij vonnis van 12 mei 1999 in zake M. Sulumete tegen de Belgische |
belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage | Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is |
le 19 mai 1999, le Tribunal du travail de Liège a posé la question | ingekomen op 19 mei 1999, heeft de Arbeidsrechtbank te Luik de |
préjudicielle suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 7, § 1er, de la loi du 27 février 1987 [relative aux | « Schendt artikel 7, § 1, van de wet van 27 februari 1987 [betreffende |
allocations aux handicapés] viole-t-il les articles 10 et 11 de la | de tegemoetkomingen aan gehandicapten] de artikelen 10 en 11 van de |
Grondwet in zoverre het de verplichting oplegt rekening te houden, bij | |
Constitution dans la mesure où il impose de prendre en compte pour | de beoordeling van de toe te kennen uitkering aan een gehandicapte, |
apprécier le montant de l'allocation à octroyer à un handicapé, les | met de inkomsten van deze laatste alsook met die van zijn echtgenoot |
revenus de celui-ci ainsi que ceux de son conjoint ou de la personne | of van de persoon met wie de gehandicapte een gezin vormt, in de |
avec qui le handicapé forme un ménage, dans l'hypothèse où les deux | veronderstelling dat beide echtgenoten of de beide personen die een |
conjoints ou personnes formant un ménage sont l'un et l'autre | gezin vormen beiden gehandicapt zijn en om het voordeel van de |
handicapés et sollicitent le bénéfice des allocations, ce qui | uitkeringen verzoeken, wat inhoudt dat wanneer de echtgenoten |
implique, si les époux ont des revenus professionnels ou de | beroepsinkomsten of een vervangingsinkomen genieten, een tweevoudige |
remplacement, une double déduction de ceux-ci avec pour conséquence | aftrek van die inkomsten wordt gedaan met als gevolg dat het paar |
que le couple de handicapés bénéficie alors de ressources inférieures | waarvan beiden gehandicapt zijn, dan lagere inkomsten geniet dan een |
à celles dont bénéficierait dans les mêmes conditions un couple de | soortgelijk paar zou genieten dat onder dezelfde omstandigheden over |
handicapés n'ayant pas de revenus professionnels ou de remplacement, | geen beroepsinkomsten of vervangingsinkomen beschikt, terwijl de |
alors que les besoins sont identiques ? » | behoeften dezelfde zijn ? » |
(...) | (...) |
V. En droit | V. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la portée de la question préjudicielle | Ten aanzien van de draagwijdte van de prejudiciële vraag |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité avec les | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de verenigbaarheid |
articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 7, § 1er, de la loi | van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet met artikel 7, § 1, van de |
du 27 février 1987 relative aux allocations aux handicapés. | wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan |
Il résulte du libellé de la question préjudicielle et des éléments du | gehandicapten. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag en van de gegevens uit |
dossier que la question porte sur le point particulier de savoir si la | het dossier volgt dat de vraag betrekking heeft op het bijzondere punt |
disposition précitée n'est pas discriminatoire en ce qu'elle prévoit | of de voormelde bepaling niet discriminerend is, in zoverre zij |
que, pour apprécier le montant de l'allocation à octroyer à un | bepaalt dat, om de uitkering te beoordelen die aan een gehandicapte |
handicapé, on prend en compte le montant de ses revenus ainsi que | moet worden toegekend, rekening wordt gehouden met het bedrag van zijn |
celui des revenus de son conjoint ou de la personne avec qui le handicapé forme un ménage, ce qui implique, selon le juge a quo, que, dans l'hypothèse où, comme c'est le cas en l'espèce, la personne handicapée ayant des revenus professionnels forme un ménage avec un autre handicapé qui bénéficie également de revenus professionnels, une double déduction est opérée sur le montant de leurs allocations de sorte que le couple de handicapés bénéficie alors de ressources inférieures à celles dont bénéficierait dans les mêmes conditions un couple de handicapés n'ayant pas de revenus professionnels ou de remplacement, alors que leurs besoins sont identiques. | inkomsten alsmede met dat van de inkomsten van zijn echtgenoot of de persoon met wie de gehandicapte een huishouden vormt, wat impliceert dat, volgens de verwijzende rechter, in het geval waarin, zoals dat te dezen het geval is, de gehandicapte persoon die beroepsinkomsten heeft, een huishouden vormt met een andere gehandicapte die eveneens beroepsinkomsten geniet, een tweevoudige aftrek wordt toegepast op het bedrag van hun tegemoetkomingen zodat het paar waarvan beiden gehandicapt zijn dan lagere inkomsten geniet dan een paar waarvan beiden gehandicapt zijn zou genieten dat onder dezelfde omstandigheden over geen beroepsinkomsten of een vervangingsinkomen beschikt, terwijl hun behoeften dezelfde zijn. |
B.1.2. La Cour examinera la compatibilité de l'article 7, § 1er, | B.1.2. Het Hof zal de verenigbaarheid van het voormelde artikel 7, § |
précité dans la seule hypothèse ainsi envisagée par la question | 1, onderzoeken in het enkele geval dat aldus in de door de verwijzende |
préjudicielle posée par le juge a quo. | rechter gestelde prejudiciële vraag wordt beoogd. |
Quant au fond | Ten gronde |
B.2. Les allocations au profit des handicapés font l'objet de la loi | B.2. De tegemoetkomingen ten voordele van de gehandicapten maken het |
du 27 février 1987. En vertu de cette loi, il existe trois types | voorwerp uit van de wet van 27 februari 1987. Krachtens die wet |
d'allocations : l'allocation de remplacement de revenus, l'allocation d'intégration et l'allocation pour l'aide aux personnes âgées (article 1er). L'allocation de remplacement de revenus est destinée aux handicapés dont la capacité de gain est limitée et qui ne disposent pas de revenus suffisants, tandis que l'allocation d'intégration est destinée aux handicapés qui, par leur manque d'autonomie, sont exposés à des frais particuliers. Ces deux allocations peuvent être accordées ensemble ou séparément (article 2). Le montant de l'allocation de remplacement de revenus peut varier selon que le bénéficiaire a des personnes à charge, est isolé ou | bestaan er drie types van tegemoetkomingen : de inkomensvervangende tegemoetkoming, de integratietegemoetkoming en de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (artikel 1). De inkomensvervangende tegemoetkoming is bestemd voor gehandicapten wier verdienvermogen beperkt is en die niet over voldoende inkomsten beschikken, terwijl de integratietegemoetkoming bestemd is voor de gehandicapten die, door hun gebrek aan zelfredzaamheid, bijzondere onkosten moeten dragen. Die beide tegemoetkomingen kunnen afzonderlijk of samen worden toegekend (artikel 2). Het bedrag van de inkomensvervangende tegemoetkoming kan schommelen naargelang de gerechtigde personen ten laste heeft, een alleenstaande |
cohabite, mais il doit, pour chaque catégorie, être au moins égal au | of een samenwonende is, maar het moet, voor elke categorie, minstens |
minimum de moyens d'existence (article 6). | gelijk zijn aan het bestaansminimum (artikel 6). |
B.3.1. L'article 7, § 1er, litigieux de la loi précitée du 27 février | B.3.1. Het betwiste artikel 7, § 1, van de voormelde wet van 27 |
1987 dispose que le montant des allocations dues à un handicapé « est | februari 1987 bepaalt dat het bedrag van de aan een gehandicapte |
verschuldigde tegemoetkomingen « wordt verminderd met het bedrag van | |
diminué du montant du revenu du handicapé, de son conjoint ou de la | het inkomen van de gehandicapte, van zijn echtgenoot of van de persoon |
personne avec laquelle il forme un ménage qui dépasse les plafonds | met wie hij een huishouden vormt, dat meer beloopt dan de door de |
fixés par le Roi par arrêté délibéré en conseil des Ministres [ . ] ». | Koning bij in Ministerraad overlegd besluit te bepalen grenzen [...] ». |
B.3.2. Lors de la discussion de cette disposition en Commission de | B.3.2. Tijdens de bespreking van die bepaling in de Commissie voor de |
l'emploi et de la politique sociale de la Chambre, le secrétaire | tewerkstelling en het sociaal beleid in de Kamer, heeft de |
d'Etat à la Santé publique et à la Politique des Handicapés a estimé | Staatssecretaris voor Volksgezondheid en Gehandicaptenbeleid |
que le « fait que les revenus de la personne avec laquelle il forme un | geoordeeld dat « het [...] inderdaad een probleem [is] voor de |
ménage soient pris en considération constitue en effet un problème | gehandicapte dat het inkomen van de persoon met wie hij een huishouden |
pour le handicapé. Dans la mesure où les moyens nécessaires seront | |
disponibles, le Secrétaire d'Etat s'efforcera de faire en sorte qu'une | vormt wordt meegerekend. In de mate dat de middelen daartoe |
partie des revenus du ménage ne soit pas prise en considération. Comme | beschikbaar zijn, zal zij er naar streven het gezinsinkomen in zekere |
les moyens disponibles sont limités et que la tendance actuelle en | mate vrij te stellen. Omwille van de beperkte middelen en omwille van |
matière de sécurité sociale va dans le sens opposé, il ne sera | een tendens in de andere richting in de sociale zekerheid is het |
toutefois pas possible de ne tenir aucun compte des revenus du ménage | evenwel onmogelijk het gezinsinkomen volledig vrij te stellen » (Parl. |
» (Doc. parl., Chambre, 1985-1986, n° 448/4, p. 21). | St., Kamer, 1985-1986, nr. 448/4, p. 21). |
Au cours de la discussion en Commission des affaires sociales au | Tijdens de bespreking in de Commissie voor de sociale zaken in de |
Sénat, un « commissaire se dit déçu des mesures prévues pour les ` | Senaat « [betreurt] een commissielid [...] de maatregelen die voorzien |
worden voor de ' samenwonenden ' en die zullen leiden tot een | |
cohabitants ', mesures qui entraîneront une baisse de leurs revenus. | vermindering van hun inkomsten. De voorgestelde regeling zal de |
La réglementation proposée réduira leurs possibilités d'intégration ». | integratiekansen van die personen verminderen ». De Staatssecretaris |
Le secrétaire d'Etat a répondu qu' il « est budgétairement impossible | heeft geantwoord dat « het [...] budgettair niet mogelijk [is] de |
de maintenir le montant de l'allocation maximale pour cette catégorie | maximumuitkering voor die categorie van personen te behouden door met |
de personnes en faisant abstraction du revenu de l'époux ou de celui | het inkomen van de echtgenoot of van degene met wie men een huishouden |
avec lequel le handicapé forme un ménage. » (Doc. parl., Sénat, | vormt geen rekening te houden » (Parl. St., Senaat, 1985-1986, nr. |
1985-1986, n° 335-2, pp. 14-15) | 335-2, pp. 14-15). |
B.3.3. La réglementation relative aux allocations aux handicapés | B.3.3. De regeling in verband met de tegemoetkomingen aan |
constitue un régime spécial d'aide sociale. Ce régime, qui n'est pas | gehandicapten vormt een bijzonder stelsel van maatschappelijke hulp. |
contributif, est entièrement financé par les ressources générales de | Dat stelsel, dat niet uit bijdragen bestaat, wordt volledig |
l'Etat. Il résulte de ceci et des travaux parlementaires cités en | gefinancierd door de algemene inkomsten van de Staat. Daaruit en uit |
B.3.2 que le législateur a pu raisonnablement considérer que, pour des | de in B.3.2 geciteerde parlementaire voorbereiding volgt dat de |
raisons budgétaires, il tiendrait compte, pour le calcul du montant | wetgever redelijkerwijze vermocht te oordelen dat, om budgettaire |
des allocations à octroyer à un handicapé marié ou formant un ménage, | redenen hij, voor de berekening van het bedrag van de tegemoetkomingen |
du revenu professionnel de son conjoint ou de la personne avec | die moeten worden toegekend aan een gehandicapte die gehuwd is of een |
huishouden vormt, rekening zou houden met het beroepsinkomen van diens | |
laquelle il forme un ménage. Aux termes de l'article 7, § 1er, | echtgenoot of de persoon waarmee hij een huishouden vormt. Luidens het |
litigieux, cette prise en considération n'intervient toutefois que | betwiste artikel 7, § 1, wordt daarmee enkel rekening gehouden wanneer |
lorsque le montant des revenus « dépasse les plafonds fixés par le Roi | het bedrag van de inkomsten « meer beloopt dan de door de Koning bij |
par arrêté délibéré en conseil des Ministres ». | in Ministerraad overlegd besluit te bepalen grenzen ». |
B.4. La Cour examine, comme elle y est invitée par le juge a quo, si, | B.4. Het Hof onderzoekt, zoals het daartoe door de verwijzende rechter |
dans le cas particulier de deux handicapés qui sont mariés ou qui | wordt verzocht of, in het bijzondere geval van twee gehandicapten die |
forment un ménage et qui disposent tous deux de revenus | gehuwd zijn of die een huishouden vormen en die beiden over |
professionnels, la double déduction qui découle de cette disposition n'entraîne pas des effets disproportionnés. B.5. La Cour constate que le législateur ne semble pas avoir envisagé l'hypothèse de deux conjoints handicapés ayant l'un et l'autre des revenus professionnels. La disposition en cause traite de la même manière le couple formé d'un handicapé et d'une personne ne l'étant pas, d'une part, le couple formé de deux handicapés, d'autre part, et n'habilite pas le Roi à établir un traitement différencié en la matière. Si on peut considérer comme légitime que, dans l'hypothèse d'un couple de handicapés mariés qui ont chacun des revenus, des réductions peuvent être opérées sur le montant de l'allocation qu'ils perçoivent, | beroepsinkomsten beschikken, de tweevoudige aftrek die voortvloeit uit die bepaling geen onevenredige gevolgen teweegbrengt. B.5. Het Hof stelt vast dat de wetgever niet lijkt te hebben voorzien in het geval van twee gehandicapte echtgenoten die beiden beroepsinkomsten hebben. De in het geding zijnde bepaling behandelt op dezelfde wijze het paar dat gevormd wordt door een gehandicapte en een persoon die dat niet is, enerzijds, en het paar dat gevormd wordt door twee gehandicapten, anderzijds, en machtigt de Koning niet om terzake een gedifferentieerde behandeling vast te stellen. Zo men het wettig kan oordelen dat, in het geval van een gehuwd paar waarvan beiden gehandicapt zijn en die elk inkomsten genieten, verminderingen kunnen worden toegepast op het bedrag van de |
l'article 7, § 1er, en tant qu'il aboutit à opérer une double | tegemoetkoming die zij ontvangen, kan artikel 7, § 1, in zoverre het |
ertoe leidt dat een tweevoudige aftrek wordt toegepast op het bedrag | |
déduction sur le montant de l'allocation de chacun des deux handicapés | van de tegemoetkoming van ieder van de twee gehandicapten die als een |
vivant en couple et ayant une activité professionnelle, peut engendrer | paar leven en een beroepsactiviteit hebben, onevenredige gevolgen kan |
des effets disproportionnés par rapport au but poursuivi en matière | teweegbrengen ten aanzien van het nagestreefde doel inzake hulp aan |
d'aide aux handicapés. En effet, cette mesure est de nature à avoir | gehandicapten. Die maatregel is immers van dien aard dat hij tot |
pour conséquence que le revenu global dont disposeront ensemble les | gevolg heeft dat het algehele inkomen waarover de twee gehandicapten |
deux handicapés sera inférieur à celui dont ils bénéficieraient si | samen zullen beschikken kleiner zal zijn dan datgene dat zij zouden |
aucun d'entre eux n'avait de revenus professionnels. | genieten indien geen van hen beroepsinkomsten had. |
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. | B.6. De prejudiciële vraag moet bevestigend worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 7, § 1er, de la loi du 27 février 1987 relative aux | Artikel 7, § 1, van de wet van 27 februari 1987 betreffende de |
allocations aux handicapés viole les articles 10 et 11 de la | tegemoetkomingen aan gehandicapten schendt de artikelen 10 en 11 van |
Constitution en imposant de prendre en compte, pour apprécier le | de Grondwet doordat het oplegt dat, om het bedrag van de uitkering te |
beoordelen die aan een gehandicapte moet worden toegekend, rekening | |
montant de l'allocation à octroyer à un handicapé, les revenus de | moet worden gehouden met de inkomsten van laatstgenoemde alsook met |
celui-ci ainsi que ceux de son conjoint ou de la personne avec qui le | die van zijn echtgenoot of van de persoon met wie de gehandicapte een |
handicapé forme un ménage, dans la mesure où il a pour conséquence que | huishouden vormt, in zoverre het tot gevolg heeft dat in het geval |
dans l'hypothèse où les deux conjoints ou personnes formant un ménage | waarin de beide echtgenoten of personen die een huishouden vormen |
sont l'un et l'autre handicapés et ont chacun des revenus | beiden gehandicapt zijn en beiden beroepsinkomsten genieten, hun |
professionnels, le revenu global de ceux-ci peut être inférieur à la | algeheel inkomen kleiner kan zijn dan de som van de tegemoetkomingen |
somme des allocations pour handicapés auxquelles ils auraient droit | aan gehandicapten waarop zij recht zouden hebben indien zij geen |
s'ils n'avaient pas d'autres revenus. | andere inkomsten hadden. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 30 mai 2000. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 30 mei 2000. |
Le greffier, | De griffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |