← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 26/2000 du 1 er mars 2000 Numéro du rôle : 1614 En
cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 58 des lois des 21 avril 1810, 2 mai 1837
et 5 juin 1911, coordonnées par l'arrêté royal du 15 septe La Cour d'arbitrage, composée
des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L(...)"
Extrait de l'arrêt n° 26/2000 du 1 er mars 2000 Numéro du rôle : 1614 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 58 des lois des 21 avril 1810, 2 mai 1837 et 5 juin 1911, coordonnées par l'arrêté royal du 15 septe La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L(...) | Uittreksel uit arrest nr. 26/2000 van 1 maart 2000 Rolnummer 1614 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 58 van de wetten van 21 april 1810, 2 mei 1837 en 5 juni 1911, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 15 september 19 Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 26/2000 du 1er mars 2000 | Uittreksel uit arrest nr. 26/2000 van 1 maart 2000 |
Numéro du rôle : 1614 | Rolnummer 1614 |
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 58 des | In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 58 van de wetten |
lois des 21 avril 1810, 2 mai 1837 et 5 juin 1911, coordonnées par | van 21 april 1810, 2 mei 1837 en 5 juni 1911, gecoördineerd bij het |
l'arrêté royal du 15 septembre 1919, sur les mines, minières et | koninklijk besluit van 15 september 1919, op de mijnen, groeven en |
carrières (tel qu'il était en vigueur, en ce qui concerne les mines, | graverijen (zoals het van kracht was, wat de mijnen betreft, vóór de |
avant son abrogation par l'article 70 du décret de la Région wallonne | opheffing ervan bij artikel 70 van het decreet van het Waalse Gewest |
du 7 juillet 1988), posées par la Cour d'appel de Mons. | van 7 juli 1988), gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de |
Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, E. Cerexhe, A. Arts, M. | rechters H. Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, E. Cerexhe, |
Bossuyt et E. De Groot, assistée de la référendaire B. Renauld, | A. Arts, M. Bossuyt en E. De Groot, bijgestaan door referendaris B. |
faisant fonction de greffier, présidée par le président M. Melchior, | Renauld, waarnemend griffier, onder voorzitterschap van voorzitter M. |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | Melchior, wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen |
Par arrêt du 2 février 1999 en cause de la s.a. Espérance et Bonne | Bij arrest van 2 februari 1999 in zake de n.v. Espérance et Bonne |
Fortune contre la s.a. Charbonnages du Bonnier, R. Patar, D. Buly, M. | Fortune tegen de n.v. Charbonnages du Bonnier, R. Patar, D. Buly, M. |
Mattard, J. Deru et M. Doudane, dont l'expédition est parvenue au | Mattard, J. Deru en M. Doudane, waarvan de expeditie ter griffie van |
greffe de la Cour d'arbitrage le 5 février 1999, la Cour d'appel de | het Arbitragehof is ingekomen op 5 februari 1999, heeft het Hof van |
Mons a posé les questions préjudicielles suivantes : | Beroep te Bergen de volgende prejudiciële vragen gesteld : |
« 1. L'article 58 des lois du 21 avril 1810, 2 mai 1837 et 5 juin | « 1. Schendt artikel 58 van de wetten van 21 april 1810, 2 mei 1837 en |
1911, coordonnées par l'arrêté royal du 15 septembre 1919, sur les | 5 juni 1911, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 15 september |
mines, minières et carrières (tel qu'il était en vigueur, en ce qui | 1919, op de mijnen, groeven en graverijen (zoals het, wat de mijnen |
concerne les mines, avant son abrogation par l'article 70 du décret de | betreft, van kracht was vóór de opheffing ervan bij artikel 70 van het |
la Région wallonne du 7 juillet 1988), viole-t-il les articles 10 et | decreet van het Waalse Gewest van 7 juli 1988), de artikelen 10 en 11 |
11 de la Constitution en tant qu'il est interprété comme excluant - à | van de Grondwet in zoverre het in die zin wordt geïnterpreteerd dat |
l'encontre du concessionnaire d'une mine - l'application de l'article | het - ten aanzien van de concessionaris van een mijn de toepassing van |
1386 du Code civil, alors qu'en vertu de cette dernière disposition, ' | artikel 1386 van het Burgerlijk Wetboek uitsluit, terwijl krachtens |
le propriétaire d'un bâtiment est responsable du dommage causé par sa | die bepaling ' de eigenaar van een gebouw [...] aansprakelijk [is] |
ruine, lorsqu'elle est arrivée par une suite du défaut d'entretien ou | voor de schade door de instorting ervan veroorzaakt, wanneer deze te |
par le vice de sa construction ' ? | wijten is aan verzuim van onderhoud of aan een gebrek in de bouw ' ? |
2. L'article 58 des lois du 21 avril 1810, 2 mai 1837 et 5 juin 1911, | 2. Schendt artikel 58 van de wetten van 21 april 1810, 2 mei 1837 en 5 |
coordonnées par l'arrêté royal du 15 septembre 1919, sur les mines, | juni 1911, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 15 september |
minières et carrières (tel qu'il était en vigueur, en ce qui concerne | 1919, op de mijnen, groeven en graverijen (zoals het, wat de mijnen |
les mines, avant son abrogation par l'article 70 du décret de la | betreft, van kracht was vóór de opheffing ervan bij artikel 70 van het |
Région wallonne du 7 juillet 1988), viole-t-il les articles 10 et 11 | decreet van het Waalse Gewest van 7 juli 1988), de artikelen 10 en 11 |
de la Constitution en tant qu'il est interprété comme excluant - à | van de Grondwet in zoverre het in die zin wordt geïnterpreteerd dat |
l'encontre du concessionnaire d'une mine - l'application de l'article | het - ten aanzien van de concessionaris van een mijn de toepassing van |
1384 du Code civil, alors qu'en vertu de cette dernière disposition, ' | artikel 1384 van het Burgerlijk Wetboek uitsluit, terwijl krachtens |
on est responsable des choses que l'on a sous sa garde ' ? » | die bepaling, ' men [...] aansprakelijk [is voor de] zaken die men onder zijn bewaring heeft ' ? » |
(...) | (...) |
IV. En droit | IV. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la compétence de la Cour | Ten aanzien van de bevoegdheid van het Hof |
B.1. La partie s.a. Charbonnages du Bonnier estime que la Cour est | B.1. De partij n.v. Charbonnages du Bonnier is van mening dat het Hof |
incompétente pour répondre à une question préjudicielle posée par une | onbevoegd is om een prejudiciële vraag te beantwoorden die door een |
cour d'appel sur renvoi après cassation. | hof van beroep is gesteld op verwijzing na cassatie. |
B.2. L'article 142 de la Constitution attribue compétence à la Cour | B.2. Artikel 142 van de Grondwet kent het Arbitragehof bevoegdheid toe |
d'arbitrage pour statuer par voie d'arrêt sur la violation, par une | om bij wege van arrest uitspraak te doen over de schending, door een |
loi, un décret ou une ordonnance, des articles 10, 11 et 24 de la Constitution. La Cour ne pourrait, sans méconnaître la compétence que le Constituant lui attribue, décliner sa juridiction au motif que la disposition sur laquelle elle est interrogée par une question préjudicielle a fait l'objet d'une interprétation par une juridiction de l'ordre judiciaire. B.3. Sans doute la Cour est-elle interrogée, en l'espèce, sur une norme telle qu'elle a été interprétée par la Cour de cassation. Le rôle de la Cour d'arbitrage n'est toutefois pas de dire si cette interprétation est correcte mais d'examiner si la norme ainsi | wet, een decreet of een ordonnantie, van de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet. Het Hof kan, zonder miskenning van de bevoegdheid die de Grondwetgever het Hof toekent, zijn rechtsmacht niet afwijzen om reden dat de bepaling in verband waarmee aan het Hof een prejudiciële vraag wordt gesteld door een justitieel gerecht is geïnterpreteerd. B.3. Te dezen wordt aan het Hof weliswaar een vraag gesteld over een norm geïnterpreteerd door het Hof van Cassatie. De rol van het Arbitragehof is echter niet te zeggen of die interpretatie correct is maar te onderzoeken of de aldus geïnterpreteerde norm verenigbaar is |
interprétée est compatible avec les articles 10 et 11 de la | met artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Zodoende maakt het Hof geen |
Constitution. Ce faisant, la Cour n'empiète pas sur les compétences | |
des juridictions de l'ordre judiciaire. | inbreuk op de bevoegdheden van de justitiële gerechten. |
B.4. L'exception d'incompétence ne peut être accueillie. | B.4. De exceptie van onbevoegdheid kan niet worden ingewilligd. |
Quant au fond | Ten gronde |
B.5. La Cour d'appel de Mons interroge la Cour sur la compatibilité | B.5. Het Hof van Beroep te Bergen vraagt het Hof naar de |
avec les articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 58 des lois | bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van artikel |
coordonnées sur les mines, minières et carrières, tel qu'il était en | 58 van de gecoördineerde wetten op de mijnen, groeven en graverijen, |
vigueur avant son abrogation par l'article 70 du décret de la Région | zoals het van kracht was vóór de opheffing ervan bij artikel 70 van |
wallonne du 7 juillet 1988, en ce qu'il est interprété comme excluant | het decreet van het Waalse Gewest van 7 juli 1988, in zoverre het zo |
l'application des articles 1384 et 1386 du Code civil au | wordt geïnterpreteerd dat het de toepassing van de artikelen 1384 en |
1386 van het Burgerlijk Wetboek ten aanzien van de concessionaris van | |
concessionnaire d'une mine. | een mijn uitsluit. |
B.6. L'article 58, alinéa 1er, des lois coordonnées sur les mines, | B.6. Artikel 58, eerste lid, van de gecoördineerde wetten op de |
minières et carrières disposait : | mijnen, groeven en graverijen bepaalde : |
« Le concessionnaire d'une mine est, de plein droit, tenu de réparer | « De concessionaris van een mijn is van rechtswege gehouden tot |
tous les dommages causés par les travaux exécutés dans la mine, à | vergoeding van elke schade veroorzaakt door de in de mijn uitgevoerde |
l'exclusion de ceux causés par les travaux effectués par un | werken, met uitsluiting van de schade veroorzaakt door de werken |
concessionnaire voisin exploitant par amodiation une partie de | uitgevoerd door een buurconcessionaris die een gedeelte van de mijn |
celle-ci; dans ce cas, la responsabilité incombe de plein droit à | bij verpachting ontgint; in zodanig geval is de pachter van rechtswege |
l'amodiataire. » | aansprakelijk. » |
L'article 1384, alinéa 1er, du Code civil dispose : | Artikel 1384, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : |
« On est responsable non seulement du dommage que l'on cause par son | « Men is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke men |
propre fait, mais encore de celui qui est causé par le fait des | veroorzaakt door zijn eigen daad maar ook voor die welke veroorzaakt |
personnes dont on doit répondre, ou des choses que l'on a sous sa | wordt door de daad van personen voor wie men moet instaan, of van |
garde. » | zaken die men onder zijn bewaring heeft. » |
L'article 1386 du Code civil dispose : | Artikel 1386 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : |
« Le propriétaire d'un bâtiment est responsable du dommage causé par | « De eigenaar van een gebouw is aansprakelijk voor de schade door de |
sa ruine, lorsqu'elle est arrivée par une suite du défaut d'entretien | instorting ervan veroorzaakt, wanneer deze te wijten is aan verzuim |
ou par le vice de sa construction. » | van onderhoud of aan een gebrek in de bouw. » |
B.7. Dans l'interprétation retenue par le juge a quo, la disposition | B.7. In de door de verwijzende rechter aangenomen interpretatie roept |
litigieuse crée une différence de traitement entre les victimes d'un | de betwiste bepaling een verschil in behandeling in het leven tussen |
dommage minier et les victimes d'autres dommages puisque les premières | de slachtoffers van mijnschade en de slachtoffers van andere schaden, |
sont privées du régime de droit commun institué par les articles 1384 | vermits eerstgenoemden het bij de artikelen 1384 en 1386 van het |
et 1386 du Code civil. | Burgerlijk Wetboek ingestelde stelsel van gemeen recht wordt ontzegd. |
B.8. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 5 juin 1911 | B.8. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 5 juni 1911 tot |
complétant et modifiant les lois du 21 avril 1810 et du 2 mai 1837 sur | aanvulling en wijziging van de wetten van 21 april 1810 en van 2 mei |
les mines, minières et carrières, que le législateur n'a prévu un | 1837 op de mijnen, groeven en graverijen, volgt dat de wetgever heeft |
système de responsabilité dérogatoire au droit commun que dans le | voorzien in een systeem van aansprakelijkheid dat afwijkt van het |
souci de protéger les victimes : | gemene recht met de enkele zorg om de slachtoffers te beschermen : |
« Le principe que le concessionnaire est responsable vis-à-vis du | « Het beginsel krachtens welk de vergunninghouder aansprakelijk is |
propriétaire de la surface, sans aucune faute, ne donne lieu | tegenover den eigenaar van den bovengrond, zonder eenige schuld, wordt |
actuellement à aucune contestation. | thans niet meer betwist. |
L'article 1382 du Code civil ne reçoit pas ici son application. L'exploitant n'est pas admis à démontrer qu'il n'a commis aucune négligence, ni même qu'il lui a été impossible d'éviter le dommage causé par ses travaux. Il ne peut se soustraire à cette responsabilité absolue et se placer sous l'empire du droit commun de l'article 1382 que par une convention particulière avec le propriétaire de la surface. Comme toutes les conventions, celle-ci doit recevoir son exécution. Le concessionnaire répond alors uniquement de sa faute et de sa négligence. La jurisprudence est en ce sens. » (Pasin., 1911, n° 140, p. 131) B.9. La mesure critiquée est donc sans rapport avec l'objectif affirmé de protéger les victimes d'un dommage minier. A supposer même qu'il faille tenir compte de l'avantage accordé aux | Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek is hier niet van toepassing. De ontginner wordt niet toegelaten tot het bewijs dat hij gene enkele nalatigheid heeft begaan, noch zelfs dat het hem onmogelijk was, de door zijne werken veroorzaakte schade te vermijden. Hij kan zich aan deze onbeperkte aansprakelijk niet onttrekken, noch zich onderwerpen aan het gemeene recht, gehuldigd door artikel 1382, tenzij krachtens eene bijzondere overeenkomst met den eigenaar van den bovengrond. Zooals elke overeenkomst moet ook deze worden nagekomen. De vergunninghouder is dan enkel aansprakelijk wegens zijne schuld en wegens zijne nalatigheid. Zoo luidt de rechtspraak. » (Parl. St., Senaat, 1907-1908, nr. 5, p. 73, amendementen van de verenigde commissies, artikel 15) B.9. De bekritiseerde maatregel houdt dus geen verband met de gestelde doelstelling om de slachtoffers te beschermen tegen mijnschade. Zelfs in de veronderstelling dat rekening moet worden gehouden met het |
victimes par l'article 58 de la loi sur les mines, minières et | in artikel 58 van de wet op de mijnen, groeven en graverijen aan de |
slachtoffers toegekende voordeel, zou de maatregel die erin bestaat de | |
carrières, la mesure consistant à exclure l'application du droit | toepassing van het gemeenrechtelijke stelsel van de artikelen 1384 en |
commun des articles 1384 et 1386 du Code civil et à priver ainsi les | 1386 van het Burgerlijk Wetboek uit te sluiten en de slachtoffers |
victimes de toute indemnisation, quand l'article 58 est inapplicable, | aldus elke schadeloosstelling te ontzeggen wanneer artikel 58 niet van |
serait hors de proportion avec l'objectif poursuivi. | toepassing is, niet evenredig zijn met de nagestreefde doelstelling. |
B.10. Dans l'interprétation du juge a quo, l'article 58 en cause viole | B.10. In de interpretatie van de verwijzende rechter schendt het in |
les articles 10 et 11 de la Constitution. | het geding zijnde artikel 58 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
B.11. La Cour constate cependant que le même article 58 peut aussi | B.11. Het Hof stelt echter vast dat hetzelfde artikel 58 ook zo kan |
être interprété comme n'excluant pas l'application du droit commun des | worden geïnterpreteerd dat het de toepassing van het gemene recht van |
articles 1384 et 1386 du Code civil quand les conditions | de artikelen 1384 en 1386 van het Burgerlijk Wetboek niet uitsluit |
d'indemnisation qu'il prévoit ne sont pas réunies. | wanneer niet is voldaan aan de voorwaarden voor schadeloosstelling die het stelt. |
Dans cette interprétation, il ne viole pas les articles 10 et 11 de la | In die interpretatie schendt het de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
Constitution. | niet. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
1. L'article 58 des lois des 21 avril 1810, 2 mai 1837 et 5 juin 1911, | 1. Artikel 58 van de wetten van 21 april 1810, 2 mei 1837 en 5 juni |
coordonnées par l'arrêté royal du 15 septembre 1919, sur les mines, | 1911, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 15 september 1919, |
minières et carrières (tel qu'il était en vigueur, en ce qui concerne | op de mijnen, groeven en graverijen (zoals het van kracht was, wat de |
les mines, avant son abrogation par l'article 70 du décret de la | mijnen betreft, vóór de opheffing ervan bij artikel 70 van het decreet |
Région wallonne du 7 juillet 1988), viole les articles 10 et 11 de la | van het Waalse Gewest van 7 juli 1988), schendt de artikelen 10 en 11 |
Constitution en tant qu'il est interprété comme excluant - à | van de Grondwet, in zoverre het zo wordt geïnterpreteerd dat het ten |
l'encontre du concessionnaire d'une mine - l'application des articles | aanzien van de concessionaris van een mijn de toepassing uitsluit van |
1384 et 1386 du Code civil. | de artikelen 1384 en 1386 van het Burgerlijk Wetboek. |
2. Le même article 58 ne viole pas les articles 10 et 11 de la | 2. Hetzelfde artikel 58 schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
Constitution s'il est interprété comme n'excluant pas l'application du | niet, in zoverre het zo wordt geïnterpreteerd dat het de toepassing |
droit commun des articles 1384 et 1386 du Code civil quand les | niet uitsluit van het gemene recht van de artikelen 1384 en 1386 van |
conditions d'indemnisation qu'il prévoit ne sont pas réunies. | het Burgerlijk Wetboek wanneer niet is voldaan aan de voorwaarden voor |
schadeloosstelling die het stelt. | |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er mars 2000. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 maart 2000. |
Le greffier f.f., | De wnd. griffier, |
B. Renauld. | B. Renauld. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |