Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 135/99 du 22 décembre 1999 Numéro du rôle : 1476 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 2, 4, littera b, premier tiret, du décret de la Région flamande du 23 janvier 1991 relatif à la protection de l'e La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...)"
Extrait de l'arrêt n° 135/99 du 22 décembre 1999 Numéro du rôle : 1476 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 2, 4, littera b, premier tiret, du décret de la Région flamande du 23 janvier 1991 relatif à la protection de l'e La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...) Uittreksel uit arrest nr. 135/99 van 22 december 1999 Rolnummer 1476 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2, 4, littera b, eerste streepje, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de bescherming van he Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters H. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 135/99 du 22 décembre 1999 Uittreksel uit arrest nr. 135/99 van 22 december 1999
Numéro du rôle : 1476 Rolnummer 1476
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 2, 4, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2, 4, littera b,
littera b, premier tiret, du décret de la Région flamande du 23 eerste streepje, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 23 januari
janvier 1991 relatif à la protection de l'environnement contre la 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging
pollution due aux engrais (tel qu'il était rédigé avant sa door meststoffen (zoals opgesteld vóór de wijziging bij het decreet
modification par le décret du 20 décembre 1995), posée par le Tribunal van 20 december 1995), gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te
de première instance de Bruxelles. Brussel.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de
Boel, L. François, J. Delruelle, H. Coremans et M. Bossuyt, assistée rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, H. Coremans en M.
du greffier L. Potoms, présidée par le président G. De Baets, Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter G. De Baets,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 2 novembre 1998 en cause de la s.p.r.l. Handel Lingier Bij vonnis van 2 november 1998 in zake de b.v.b.a. Handel Lingier en
et autres contre la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au anderen tegen het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour d'arbitrage le 3 décembre 1998, le Tribunal de het Arbitragehof is ingekomen op 3 december 1998, heeft de Rechtbank
première instance de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 2, 4, littera b), premier tiret, du décret du 23 janvier « Schendt artikel 2, 4, littera b, eerste gedachtestreepje, van het
1991 relatif à la protection de l'environnement contre la pollution decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu
due aux engrais, dans sa rédaction antérieure à la modification tegen verontreiniging door meststoffen, in de redactie ervan vóór de
apportée par le décret du 20 décembre 1995, en combinaison éventuelle wijziging bij decreet van 20 december 1995, al dan niet in combinatie
avec l'article 43 du décret du 25 juin 1992, qui a modifié l'article met artikel 43 van het decreet van 25 juni 1992 waarbij artikel 21 van
21 du décret (ancien) sur les engrais, viole-t-il le principe het (oude) mestdecreet gewijzigd werd, het in de artikelen 10 en 11
d'égalité et l'interdiction de discrimination contenus aux articles 10 van de Grondwet neergelegde gelijkheidsbeginsel en het
et 11 de la Constitution ? » discriminatieverbod ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. Le litige qui est à l'origine de la question préjudicielle B.1. Het geschil dat tot de prejudiciële vraag aanleiding heeft
concerne le calcul des redevances relatives aux engrais pour gegeven, betreft de berekening van mestheffingen voor het aanslagjaar
l'exercice d'imposition 1993. 1993.
L'article 2 du décret du 23 janvier 1991 relatif à la protection de Artikel 2 van het decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming
l'environnement contre la pollution due aux engrais, tel qu'il était van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen, zoals
en vigueur avant sa modification par le décret du 20 décembre 1995, geldend vóór de wijziging door het decreet van 20 december 1995,
disposait : bepaalde :
« Le présent décret a pour but de protéger l'environnement contre la « Dit decreet heeft tot doel de bescherming van het leefmilieu tegen
pollution due à la production et à l'utilisation d'engrais. de verontreiniging als gevolg van de produktie en het gebruik van
Pour l'application du présent décret et de ses arrêtés d'exécution, on meststoffen. Voor de toepassing van dit decreet en zijn uitvoeringsbesluiten wordt
entend par : verstaan onder :
[...] [...]
4° entreprise : un établissement destiné à la production agricole ou 4° bedrijf : een inrichting bestemd voor landbouw of
horticole, comprenant un ou plusieurs bâtiments ou installations ou tuinbouwproduktie, omvattende één of meer gebouwen of installaties of
leurs parties ainsi que les terres arables appartenant à l'entreprise; gedeelten ervan, samen met de tot het bedrijf behorende oppervlakte
pour l'application du présent décret, sont considérés comme une seule cultuurgronden; worden voor de toepassing van dit decreet als één
entreprise : bedrijf beschouwd :
a) plusieurs de ces établissements constituant par leur implantation a) meerdere van deze inrichtingen die door hun inplanting al dan niet
sur différentes parcelles ou non, une seule unité d'exploitation technique; b) plusieurs de ces établissements qui sont exploités par ou pour le compte : - d'une même personne physique ou morale; - d'une personne physique ou d'une ou plusieurs personnes morales dont cette personne physique est un associé ou un administrateur; - de plusieurs personnes physiques ayant des liens, en droit ou de fait, sur le plan des personnes et/ou du capital et/ou de la gestion; op verschillende percelen, één technische exploitatie-eenheid uitmaken; b) meerdere van deze inrichtingen die door of voor rekening van : - een zelfde natuurlijke of rechtspersoon worden uitgebaat; - een natuurlijke persoon en een rechtspersoon of rechtspersonen waarvan deze natuurlijke persoon een vennoot of bestuurder is, worden uitgebaat; - verschillende rechtspersonen worden uitgebaat die in rechte of in feite bindingen hebben op het vlak van personen en/of kapitaal en/of beleid;
[...] [...]
16° producteur : toute personne physique ou morale qui exploite une 16° producent : elke natuurlijke of rechtspersoon die een bedrijf waar
entreprise d'élevage de bétail; vee gehouden wordt exploiteert;
[...]» [...] »
L'article 21 du même décret du 23 janvier 1991, tel qu'il a été Artikel 21 van hetzelfde decreet van 23 januari 1991, zoals gewijzigd
modifié par l'article 43 du décret du 25 juin 1992 contenant diverses door artikel 43 van het decreet van 25 juni 1992 houdende diverse
mesures d'accompagnement du budget 1992 et tel qu'il était en vigueur bepalingen tot begeleiding van de begroting 1992 en zoals geldend vóór
avant la modification apportée par le décret du 20 décembre 1995, de wijziging door het decreet van 20 december 1995, bepaalde :
disposait : « § 1er. Il est levé une redevance de base dont le produit revient « § 1. Er is een basisheffing waarvan de opbrengst integraal wordt
intégralement à la ` Mestbank ', à charge de tout producteur qui, sur toegekend aan de Mestbank, lastens elke producent die op basis van de
base de la formule de calcul prévue à l'article 6 ou, le cas échéant, in artikel 6 vermelde berekeningsformule of, in voorkomend geval, op
sur base de la déclaration visée à l'article 6, § 2, au titre de basis van de in artikel 6, § 2 bedoelde aangifte voor het bepaalde
l'année civile concernée, enregistre un excédent d'engrais positif kalenderjaar een positief mestoverschot heeft hetzij voor de
soit pour la production d'anhydride phosphorique ou d'azote, soit pour difosforpentoxyde- of voor de stikstofproduktie, hetzij voor elk van
chacun des deux. deze beide. [...]
§ 3. Le montant de la redevance de base visée au § 1er est fixé sur § 3. Het bedrag van de in § 1 bedoelde basisheffing is vastgesteld op
base des excédents d'engrais visés à l'article 6 exprimés en kg basis van de in artikel 6 bedoelde mestoverschotten uitgedrukt in kg
d'anhydride phosphorique (P205) et en kg d'azote (N). difosforpentoxyde (P205) en in kg stikstof (N).
La redevance de base est calculée comme la somme des redevances "Hp1 + De basisheffing wordt berekend als de som van de heffingen Hp1 + Hn1 +
Hn1 + Hp2 + Hn2" Hp2 + Hn2
- pour la première tranche de 0 à 10 000 kg d'excédent d'engrais - voor de eerste schijf van 0 tot 10 000 kg mestoverschot
d'anhydride phosphorique : Hp1 = MOp1 x 2 F; difosforpentoxyde : Hp1 = MOp1 x 2 F;
- pour la première tranche de 0 à 20 000 kg d'excédent d'engrais - voor de eerste schijf van 0 tot 20 000 kg mestoverschot stikstof :
d'azote : Hn1 = MOn1 x 2 F; Hn1 = MOn1 x 2 F;
- pour la deuxième tranche de plus de 10 000 kg d'excédent d'engrais - voor de tweede schijf van meer dan 10 000 kg mestoverschot
d'anhydride phosphorique : Hp2 = MOp2 x 5 F; difosforpentoxyde : Hp2 = MOp2 x 5 F;
- pour la première [lire : deuxième] tranche de plus de 20 000 kg - voor de tweede schijf van meer dan 20 000 kg mestoverschot stikstof
d'excédent d'engrais d'azote : Hn2 = MOn2 x 5 F. : Hn2 = MOn2 x 5 F.
Pour l'application des présentes dispositions, on entend par : Voor de toepassing van deze bepalingen wordt verstaan :
Hp1 : le montant de la redevance due pour la tranche 1 de l'excédent Hp1 : het bedrag van de mestheffing verschuldigd voor schijf 1 van het
d'engrais exprimé en kg d'anhydride phosphorique; mestoverschot uitgedrukt in kg difosforpentoxyde;
Hp2 : le montant de la redevance due pour la tranche 2 de l'excédent Hp2 : het bedrag van de mestheffing verschuldigd voor schijf 2 van het
d'engrais exprimé en kg d'anhydride phosphorique; mestoverschot uitgedrukt in kg difosforpentoxyde;
Hn1 : le montant de la redevance due pour la tranche 1 de l'excédent Hn1 : het bedrag van de mestheffing verschuldigd voor schijf 1 van het
d'engrais exprimé en kg d'azote; mestoverschot uitgedrukt in kg stikstof;
Hn2 : le montant de la redevance due pour la tranche 2 de l'excédent Hn2 : het bedrag van de mestheffing verschuldigd voor schijf 2 van het
d'engrais exprimé en kg d'azote; mestoverschot uitgedrukt in kg stikstof;
MOp1 : la tranche 1 de l'excédent d'engrais calculé conformément à MOp1 : schijf 1 van het overeenkomstig artikel 6 berekende
l'article 6, exprimé en kg d'anhydride phosphorique; mestoverschot uitgedrukt in kg difosforpentoxyde;
MOn1 : la tranche 1 de l'excédent d'engrais calculé conformément à MOn1 : schijf 1 van het overeenkomstig artikel 6 berekende
l'article 6, exprimé en kg d'azote; mestoverschot uitgedrukt in kg stikstof;
MOp2 : la tranche 2 de l'excédent d'engrais calculé conformément à MOp2 : schijf 2 van het overeenkomstig artikel 6 berekende
l'article 6, exprimé en kg d'anhydride phosphorique; mestoverschot uitgedrukt in kg difosforpentoxyde;
MOn2 : la tranche 2 de l'excédent d'engrais calculé conformément à MOn2 : schijf 2 van het overeenkomstig artikel 6 berekende
l'article 6, exprimé en kg d'azote; mestoverschot uitgedrukt in kg stikstof;
[...]» [...] »
La redevance critiquée est donc progressive. De betwiste heffing is derhalve progressief.
B.2. La question préjudicielle porte exclusivement sur le premier B.2. De prejudiciële vraag heeft enkel betrekking op het eerste
tiret de l'article 2, 4°, littera b, et sur l'article 21, § 3, en ce streepje van artikel 2, 4°, littera b, en op artikel 21, § 3, in
que ces dispositions aboutissent à ce que des établissements destinés zoverre die bepalingen ertoe leiden dat inrichtingen bestemd voor
à la production agricole ou horticole exploités par ou pour le compte land- of tuinbouw die door of voor rekening van eenzelfde natuurlijke
d'une même personne physique ou morale sont considérés comme une seule persoon of rechtspersoon worden uitgebaat, voor de berekening van de
entreprise pour le calcul des redevances relatives aux engrais, ce qui mestheffingen als één bedrijf worden beschouwd, waardoor de uitbater,
a pour conséquence qu'en raison du tarif progressif, l'exploitant est ten gevolge van het progressieve tarief, hogere heffingen verschuldigd
redevable de redevances plus élevées que si chaque établissement était is dan wanneer de inrichtingen als afzonderlijke bedrijven zouden zijn
considéré comme une entreprise séparée. beschouwd.
B.3. Une redevance sur les excédents d'engrais a été instaurée à côté B.3. Naast andere maatregelen werd een heffing op mestoverschotten
d'autres mesures, en vue d'atteindre l'objectif de protection de ingevoerd met als doel de bescherming van het leefmilieu zoals
l'environnement indiqué par l'article 2 du décret précité du 23 janvier 1991. aangegeven in artikel 2 van het voormelde decreet van 23 januari 1991.
Le décret du 25 juin 1992 a remplacé la redevance proportionnelle par Bij het decreet van 25 juni 1992 werd de proportionele heffing
vervangen door een progressieve heffing. De maatregel van een
une redevance progressive. L'instauration d'une redevance à caractère mestheffing met progressief karakter heeft als doel de uitbaters van
progressif a pour but de faire davantage contribuer à la solution du inrichtingen met een mestoverschot een grotere bijdrage aan de
problème que constituent les excédents d'engrais les exploitants des oplossing van het mestoverschotprobleem te doen betalen naarmate zij
établissements qui en produisent le plus : een groter mestoverschot produceren :
« Des petites quantités d'excédents d'engrais d'exploitation peuvent « Kleinere hoeveelheden bedrijfsmatige mestoverschotten kunnen nog
encore être assez facilement écoulées, par un arrangement entre vrij gemakkelijk via de burenregeling worden afgezet met weinig of
voisins, avec une intervention limitée ou nulle de la ` Mestbank '. geen tussenkomst van de mestbank. Bedrijven met een groter
Des entreprises présentant un excédent d'engrais plus important mestoverschot dienen hun mest echter over een grotere afstand te
doivent toutefois transporter leurs engrais sur une distance plus transporteren. Om dit transport op gang te trekken en aan te moedigen
grande. Pour mettre sur pied et encourager ce transport, il est is het noodzakelijk om mestopslag te bouwen in potentiële
nécessaire d'uvrer au stockage d'engrais dans des zones d'écoulement afzetgebieden. Het invoeren van een getrapte basisheffing zal de
potentielles. L'instauration d'une redevance de base progressive financiële mogelijkheden van de mestbank, om positieve stimulansen te
accroîtra les possibilités financières de la ` Mestbank ' pour geven voor de oplossing van het mestoverschotprobleem, verhogen. De
stimuler de manière positive la solution des problèmes d'excédents grootste overschotproducenten zullen hierin de grootste bijdrage
d'engrais. Les plus grands producteurs d'excédents payeront la
contribution la plus importante. » (Doc., Conseil flamand, S.E. 1992, n° 186/1, p. 16) B.4. Lorsque le législateur décrétal entend, par le biais d'une redevance, acquérir les moyens financiers nécessaires pour l'assainissement de l'environnement et souhaite en particulier encourager la réduction de la pollution de l'environnement, il est raisonnablement justifié d'imposer à ceux qui sont plus responsables que d'autres de cette pollution une redevance proportionnellement plus élevée. Au regard de cet objectif, il est également raisonnablement justifié que les établissements qui sont exploités par une même personne physique ou morale ou pour le compte de celle-ci soient considérés comme une seule entreprise pour le calcul des redevances sur les engrais. En effet, le caractère progressif de la redevance perd une partie de son efficacité et offre une échappatoire si l'exploitant qui est responsable d'un grand excédent d'engrais peut faire échec à ce principe par le simple fait que cet excédent provient d'établissements séparés. leveren. » (Parl. St., Vlaamse Raad, B.Z. 1992, nr. 186/1, p. 16) B.4. Wanneer de decreetgever door middel van een heffing beoogt de financiële middelen nodig voor een milieusanering te verwerven en in het bijzonder wil aanzetten tot een vermindering van de milieuvervuiling, is het naar redelijkheid verantwoord om diegenen die meer dan anderen verantwoordelijk zijn voor de milieuvervuiling ook een verhoudingsgewijze hogere heffing op te leggen. In het licht van dezelfde doelstelling is het eveneens naar redelijkheid verantwoord de inrichtingen die door of voor rekening van eenzelfde natuurlijke persoon of rechtspersoon worden uitgebaat voor de berekening van de mestheffingen als één bedrijf te beschouwen. Het progressieve karakter van de heffing verliest immers doeltreffendheid en biedt een ontwijkingsmogelijkheid wanneer een uitbater die voor een groot mestoverschot verantwoordelijk is, de toepassing van dat beginsel kan verijdelen door het enkele feit dat het overschot van afzonderlijke inrichtingen afkomstig is.
B.5. A la différence de la règle instaurée par le décret du 20 B.5. Anders dan in de door het decreet van 20 december 1995 ingevoerde
décembre 1995 et annulée par l'arrêt n° 42/97 du 14 juillet 1997, dans en door het arrest nr. 42/97 van 14 juli 1997 vernietigde regeling
laquelle le « producteur », au sens de ce décret, était désigné comme waarbij de « producent », in de zin van dat decreet, als
le redevable de la redevance et en vertu de laquelle cette redevance heffingsplichtige werd aangewezen en de heffing geschiedde op basis
était calculée sur la base de la production d'engrais, le système en van de mestproductie, gold in de te dezen in het geding zijnde
cause dans la présente affaire désignait l'exploitant de l'entreprise regeling de uitbater van het bedrijf als heffingsplichtige en werd de
comme redevable et calculait la redevance sur l'excédent d'engrais. heffing berekend op het mestoverschot.
Les demandeurs devant le juge a quo ne démontrent pas - et la Cour De eisers voor de verwijzende rechter tonen niet aan - en het Hof ziet
n'aperçoit pas - en quoi la mesure en cause pourrait avoir des effets niet - hoe de in het geding zijnde maatregel tot een onevenredigheid
disproportionnés pour certaines catégories de redevables. ten aanzien van bepaalde categorieën van heffingsplichtigen kan leiden.
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.6. De prejudiciële vraag moet ontkennend worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 2, 4°, littera b, premier tiret, du décret de la Région Artikel 2, 4°, littera b, eerste streepje, van het decreet van het
flamande du 23 janvier 1991 relatif à la protection de l'environnement Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het
contre la pollution due aux engrais, tel qu'il était en vigueur avant leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen, zoals geldend
la modification apportée par le décret du 20 décembre 1995, combiné vóór de wijziging bij het decreet van 20 december 1995, in combinatie
avec l'article 21, § 3, du même décret, tel qu'il a été modifié par met artikel 21, § 3, van hetzelfde decreet, zoals gewijzigd bij
l'article 43 du décret du 25 juin 1992, ne viole pas les articles 10 artikel 43 van het decreet van 25 juni 1992, schendt niet de artikelen
et 11 de la Constitution. 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 décembre 1999. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 december 1999.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
G. De Baets. G. De Baets.
^