Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 117/99 du 10 novembre 1999 Numéro du rôle : 1421 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 19 et 24 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, com après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par ar(...)"
Extrait de l'arrêt n° 117/99 du 10 novembre 1999 Numéro du rôle : 1421 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 19 et 24 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, com après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par ar(...) Uittreksel uit arrest nr. 117/99 van 10 november 1999 Rolnummer 1421 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 19 en 24 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest nr. 7(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 117/99 du 10 novembre 1999 Uittreksel uit arrest nr. 117/99 van 10 november 1999
Numéro du rôle : 1421 Rolnummer 1421
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 19 et 24 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 19 en 24 van
des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad
d'Etat. van State.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de
Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, E. Cerexhe, H. Coremans, rechters H. Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, E. Cerexhe,
A. Arts et M. Bossuyt, assistée du greffier L. Potoms, présidée par le H. Coremans, A. Arts en M. Bossuyt, bijgestaan door de griffier L.
président G. De Baets, Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter G. De Baets,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêt n° 75.797 du 16 septembre 1998 en cause de W. Vranckx contre Bij arrest nr. 75.797 van 16 september 1998 in zake W. Vranckx tegen
l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het
d'arbitrage le 30 septembre 1998, le Conseil d'Etat a posé la question Arbitragehof is ingekomen op 30 september 1998, heeft de Raad van
préjudicielle suivante : State de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, et en particulier les « Zijn de gecoördineerde wetten op de Raad van State en in het
articles 19 et 24, sont-elles contraires aux articles 6 et 6bis bijzonder de artikelen 19 en 24 in strijd met de artikelen 6 en 6bis
[actuellement 10 et 11] de la Constitution, pris isolément et lus en [thans de artikelen 10 en 11] van de Grondwet, op zichzelf genomen en
corrélation avec l'article 8 [actuellement 13] de la Constitution qui samengelezen met artikel 8 [thans artikel 13] van de Grondwet dat een
consacre le principe de l'Etat de droit, lequel est un principe uitdrukking is van het rechtstaatbeginsel, dat een algemeen beginsel
général de nature constitutionnelle, ainsi que lus en corrélation avec is van grondwettelijke aard, en eveneens samengelezen met de
les dispositions d'application directe des articles 3, 6 et 13 de la rechtstreeks werkende bepalingen van de artikelen 3, 6 en 13 E.V.R.M.
Convention européenne des droits de l'homme et de l'article 1er du en artikel 1 E.P.E.V.R.M., op zichzelf genomen en in hun onderling
premier protocole de la Convention européenne des droits de l'homme,
pris isolément et combinés avec l'article 14 de la Convention verband met artikel 14 E.V.R.M. en eveneens samengelezen met de
européenne des droits de l'homme, ainsi que lus en corrélation avec la
disposition d'application directe de l'article 14 du Pacte rechtstreeks werkende bepaling van artikel 14 B.U.P.O., in de mate dat
international relatif aux droits civils et politiques, dans la mesure
où les lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, et en particulier les de gecoördineerde wetten op de Raad van State en in het bijzonder de
articles 19 et 24, exigeraient d'une partie requérante qu'elle fasse artikelen 19 en 24 zouden vereisen dat een verzoekende partij in zaken
valoir en matière d'emploi public, lors de l'introduction de sa van openbaar ambt bij het indienen van zijn annulatieverzoek moet doen
requête en annulation, que l'autorité est tenue de la nommer, si gelden dat de overheid gebonden is om hem te benoemen, desnoods met
nécessaire avec effet rétroactif, à une date antérieure à son terugwerkende kracht, op een datum voor zijn oppensioenstelling, wil
admission à la pension si elle entend conserver son intérêt au moment hij op het ogenblik van de behandeling van de zaak zijn belang
de l'examen de l'affaire, ce qui revient en fait à priver la partie behouden, wat in feite neerkomt op het ontzeggen aan verzoekende
requérante de l'accès au Conseil d'Etat parce que le recours a été partij van de toegang tot de Raad van State, omdat het beroep op
introduit environ 4 ans avant l'admission à la pension de la partie ongeveer 4 jaar voor de oppensioenstelling van verzoekende partij werd
requérante et que le Conseil d'Etat est autorisé à examiner ce recours ingesteld en dat de Raad van State vermag dit beroep te behandelen na
après l'admission à la pension de la partie requérante, bien que le de oppensioenstelling van verzoekende partij, niettegenstaande de Raad
Conseil ait déjà estimé dans d'autres affaires que la partie reeds in andere zaken geoordeeld heeft dat de verzoekende partij door
requérante perd son intérêt du fait de son admission à la pension ? » zijn oppensioenstelling zijn belang verliest ? »
(...) (...)
IV. En droit IV. In rechte
(...) (...)
B.1. Le Conseil d'Etat souhaite savoir si les articles 10 et 11 de la B.1. De Raad van State wenst te vernemen of de artikelen 10 en 11 van
Constitution, lus isolément ou en combinaison avec d'autres articles
de la Constitution et certaines dispositions conventionnelles, sont de Grondwet, op zichzelf beschouwd en gelezen in samenhang met andere
violés « dans la mesure où les lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, grondwettelijke en verdragsrechtelijke bepalingen, zijn geschonden «
et en particulier les articles 19 et 24, exigeraient d'une partie in de mate dat de gecoördineerde wetten op de Raad van State en in het
requérante qu'elle fasse valoir, en matière d'emploi public, lors de bijzonder de artikelen 19 en 24 zouden vereisen dat een verzoekende
l'introduction de sa requête en annulation, que l'autorité est tenue partij in zaken van openbaar ambt bij het indienen van zijn
de la nommer, si nécessaire avec effet rétroactif, à une date annulatieverzoek moet doen gelden dat de overheid gebonden is om hem
antérieure à son admission à la pension, si elle entend conserver son te benoemen, desnoods met terugwerkende kracht, op een datum voor zijn
intérêt au moment de l'examen de l'affaire, ce qui revient en fait à oppensioenstelling, wil hij op het ogenblik van de behandeling van de
zaak zijn belang behouden, wat in feite neerkomt op het ontzeggen aan
priver la partie requérante de l'accès au Conseil d'Etat parce que le verzoekende partij van de toegang tot de Raad van State, omdat het
recours a été introduit environ 4 ans avant l'admission à la pension beroep op ongeveer 4 jaar voor de oppensioenstelling van verzoekende
de la partie requérante et que le Conseil d'Etat est autorisé à partij werd ingesteld en dat de Raad van State vermag dit beroep te
examiner ce recours après l'admission à la pension de la partie behandelen na de oppensioenstelling van de verzoekende partij,
requérante, bien que le Conseil ait déjà estimé dans d'autres affaires niettegenstaande de Raad reeds in andere zaken geoordeeld heeft dat de
que la partie requérante perd son intérêt du fait de son admission à verzoekende partij door zijn oppensioenstelling zijn belang verliest
la pension ». ».
B.2. L'article 19, alinéa 1er, des lois coordonnées sur le Conseil B.2. Artikel 19, eerste lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad
d'Etat, tel qu'il était en vigueur au moment où la question van State, zoals geldend op het ogenblik van de prejudiciële vraag,
préjudicielle a été posée, disposait : bepaalde :
« Les demandes, difficultés et recours visés aux articles 11, 12, 13, « De aanvragen, moeilijkheden en beroepen bedoeld bij de artikelen 11,
14 et 16, peuvent être portés devant la section d'administration par 12, 13, 14 en 16 kunnen voor de afdeling administratie worden gebracht
toute partie justifiant d'une lésion ou d'un intérêt et sont soumis door elke partij welke doet blijken van een benadeling of van een
par écrit à la section dans les formes et délais déterminés par le belang en worden schriftelijk ingediend bij de afdeling in de vormen
Roi. » en binnen de termijn door de Koning bepaald. »
L'article 24 des mêmes lois coordonnées disposait, à la même époque : Artikel 24 van dezelfde gecoördineerde wetten bepaalde toen :
« Le Roi fixe les délais dans lesquels les rapports écrits établis sur « De Koning stelt de termijnen vast binnen welke de geschreven
l'affaire par les membres de l'auditorat doivent être déposés et les verslagen over de zaak, opgemaakt door de leden van het auditoraat,
modalités suivant lesquelles ces délais peuvent être abrégés ou moeten worden neergelegd en de wijze waarop die termijnen kunnen
prorogés. worden ingekort of verlengd.
In voorkomend geval kan het verslag zich beperken tot het middel van
Le cas échéant, le rapport peut se limiter à la fin de non-recevoir ou niet-ontvankelijkheid of tot het middel ten gronde dat de oplossing
au moyen de fond qui permet la solution du litige. Dans ce cas, la van het geschil mogelijk maakt. In dat geval doet de afdeling
section d'administration statue par voie d'arrêt sur les conclusions administratie bij wege van arrest uitspraak over de conclusies van het
du rapport. » verslag. »
Le législateur a donc réservé aux personnes justifiant d'un intérêt la De wetgever heeft aldus de mogelijkheid om bij de Raad van State,
possibilité de demander au Conseil d'Etat, section d'administration, afdeling administratie, de nietigverklaring van een administratieve
rechtshandeling te vorderen voorbehouden aan de personen die doen
l'annulation d'un acte administratif. L'article 24 autorise même à blijken van een belang. Artikel 24 staat zelfs toe het onderzoek en de
arrêter l'examen et la procédure lorsqu'il est constaté que l'intérêt procesvoering te stoppen wanneer is vastgesteld dat het vereiste
requis fait défaut. belang niet aanwezig is.
La loi ne définit pas cet « intérêt ». Le législateur a laissé au Dat « belang » wordt door de wet niet omschreven. De wetgever heeft
Conseil d'Etat le soin de préciser le contenu de cette notion (Doc. aan de Raad van State de zorg gelaten om dat begrip inhoud te geven
parl., Chambre, 1936-1937, n° 211, p. 34, et n° 299, p. 18). (Parl. St., Kamer, 1936-1937, nr. 211, p. 34, en nr. 299, p. 18).
B.3. La condition selon laquelle la partie requérante doit justifier B.3. De voorwaarde volgens welke de verzoekende partij moet doen
d'un intérêt à son recours est motivée par le souci de ne pas blijken van een belang bij haar beroep wordt gemotiveerd door de
permettre l'action populaire. bezorgdheid de actio popularis niet toe te laten.
C'est au Conseil d'Etat qu'il appartient d'apprécier si les requérants Het staat aan de Raad van State te oordelen of de verzoekers die een
qui le saisissent justifient d'un intérêt à leur recours. C'est zaak voor de Raad brengen, doen blijken van een belang bij hun beroep.
également au Conseil d'Etat qu'il revient d'apprécier si l'intérêt Het komt de Raad van State ook toe na te gaan of het belang van een
d'une partie requérante doit se maintenir tout au long de la verzoekende partij moet worden gehandhaafd tijdens de gehele duur van
procédure. de rechtspleging.
B.4. Il ressort toutefois du libellé de la question préjudicielle que B.4. Uit de formulering van de prejudiciële vraag blijkt evenwel dat
la Cour est interrogée sur la constitutionnalité notamment de het Hof wordt ondervraagd over de grondwettigheid inzonderheid van
l'article 19, alinéa 1er, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, interprété comme exigeant de traiter différemment les parties requérantes qui attaquent une nomination selon qu'elles ont ou n'ont pas été admises à la retraite au moment de l'examen de leur recours en annulation. B.5. La Cour examinera la question qui lui est posée, non pour se prononcer sur une jurisprudence du Conseil d'Etat, ce qui ne relève pas de sa compétence, mais en se plaçant dans l'hypothèse, postulée par la question préjudicielle, selon laquelle les dispositions en cause commandent l'interprétation qui y est formulée. B.6. Par le caractère automatique que la perte d'intérêt revêt - sauf dans l'hypothèse particulière mentionnée dans la question artikel 19, eerste lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, geïnterpreteerd in die zin dat het eist dat de verzoekende partijen die een benoeming aanvechten verschillend worden behandeld naargelang zij al dan niet zijn gepensioneerd op het ogenblik van het onderzoek van hun beroep tot vernietiging. B.5. Het Hof zal de gestelde vraag onderzoeken, niet om zich uit te spreken over een rechtspraak van de Raad van State, wat niet onder zijn bevoegdheid valt, maar door zich te plaatsen in de in de prejudiciële vraag aangenomen veronderstelling volgens welke de in het geding zijnde bepalingen tot de in de vraag geformuleerde interpretatie verplichten. B.6. Door het automatisch karakter dat het verlies van belang inhoudt - behalve in het bijzondere geval aangegeven in de prejudiciële vraag
préjudicielle -, l'interprétation donnée à l'article 19 a des effets - heeft de aan artikel 19 gegeven interpretatie onevenredige gevolgen
disproportionnés car elle aboutit à une décision d'irrecevabilité du vermits zij leidt tot een beslissing van onontvankelijkheid van het
recours, sans que soit examiné s'il subsiste, en réalité, un intérêt à beroep, zonder dat wordt onderzocht of er in werkelijkheid nog een
ce recours et sans tenir aucun compte des événements qui ont pu en belang bij dat beroep bestaat en zonder rekening te houden met de
retarder l'examen. gebeurtenissen die het onderzoek ervan hebben kunnen vertragen.
B.7. Un requérant ne perd pas nécessairement tout intérêt à B.7. Een verzoeker verliest niet noodzakelijk elk belang bij de
l'annulation d'une nomination illégale lorsqu'il est admis à la vernietiging van een onwettige benoeming wanneer hij op pensioen wordt
retraite. Ainsi, s'il est vrai qu'il ne peut plus aspirer à la gesteld. Aldus, al kan hij de functie waarvan hij de toewijzing
fonction dont il conteste l'attribution, il peut néanmoins conserver betwist weliswaar niet meer ambiëren, toch kan hij een belang, moreel
un intérêt, moral ou matériel, à l'annulation erga omnes de la of materieel, behouden bij de vernietiging erga omnes van de
décision qui l'a empêché d'y accéder. En outre, un arrêt d'annulation beslissing die hem heeft belet die functie te bekleden. Bovendien zal
facilitera l'établissement de la faute de l'administration s'il een vernietigingsarrest het hem vergemakkelijken de fout van de
introduit une action devant le juge civil. administratie aan te tonen indien hij voor de burgerlijke rechter een
B.8. Il y a lieu de répondre affirmativement à la question posée en ce geding instelt. B.8. De gestelde vraag dient bevestigend te worden beantwoord in
qu'elle concerne une violation des articles 10 et 11 de la zoverre zij betrekking heeft op een schending van de artikelen 10 en
Constitution, sans qu'il faille les combiner avec les autres 11 van de Grondwet, zonder dat er aanleiding is om die in samenhang te
dispositions mentionnées dans la question. lezen met de andere in de vraag vermelde bepalingen.
B.9. La Cour observe que l'article 19 n'exprime aucune exigence en ce B.9. Het Hof merkt op dat artikel 19 geen vereiste vermeldt wat het
qui concerne le maintien de l'intérêt et qu'il peut être interprété en behoud van het belang betreft en dat het artikel kan worden
ce sens que l'agent qui attaque une nomination ne perd pas geïnterpreteerd in de zin dat de ambtenaar die een benoeming aanvecht,
nécessairement son intérêt au recours lorsqu'il est admis à la pension zijn belang bij het beroep niet noodzakelijk verliest wanneer hij in
en cours de procédure. de loop van de procedure op pensioen wordt gesteld.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Les articles 19 et 24 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, - De artikelen 19 en 24 van de gecoördineerde wetten op de Raad van
interprétés en ce sens que l'agent qui attaque une nomination perd son State, in die zin geïnterpreteerd dat de ambtenaar die een benoeming
intérêt au recours lorsqu'il est admis à la pension en cours de aanvecht, zijn belang bij het beroep verliest wanneer hij in de loop
procédure, violent les articles 10 et 11 de la Constitution. van de procedure op pensioen wordt gesteld, schenden de artikelen 10
en 11 van de Grondwet.
- Les mêmes articles, interprétés en ce sens que l'agent qui attaque - Dezelfde bepalingen, in die zin geïnterpreteerd dat de ambtenaar die
une nomination ne perd pas nécessairement son intérêt au recours een benoeming aanvecht, zijn belang bij het beroep niet noodzakelijk
lorsqu'il est admis à la pension en cours de procédure, ne violent pas verliest wanneer hij in de loop van de procedure op pensioen wordt
les articles 10 et 11 de la Constitution. gesteld, schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 10 novembre 1999. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 10 november 1999.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
G. De Baets. G. De Baets.
^