Arrêt n° 59/2003 du 14 mai 2003 Numéros du rôle : 2371 et 2372 En cause : les recours en annulation du décret de la Communauté française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de compétences visées à l'article 16 du décret d La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...) | Arrest nr. 59/2003 van 14 mei 2003 Rolnummers 2371 en 2372 In zake : de beroepen tot vernietiging van het decreet van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fra(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Arrêt n° 59/2003 du 14 mai 2003 | Arrest nr. 59/2003 van 14 mei 2003 |
Numéros du rôle : 2371 et 2372 | Rolnummers 2371 en 2372 |
En cause : les recours en annulation du décret de la Communauté | In zake : de beroepen tot vernietiging van het decreet van de Franse |
française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de | Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen |
compétences visées à l'article 16 du décret du 24 juillet 1997 | zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli 1997 dat de |
définissant les missions prioritaires de l'enseignement fondamental et | prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van het secundair |
de l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à | onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk maken ze uit |
les atteindre et organisant une procédure de dérogation limitée », | te voeren en tot organisatie van een procedure voor beperkte afwijking |
introduits par l'a.s.b.l. Schola Nova, l'a.s.b.l. Ecole Notre-Dame de | », ingesteld door de v.z.w. Schola Nova, de v.z.w. Ecole Notre-Dame de |
la Sainte Espérance et B. Van Houtte. | la Sainte Espérance en B. Van Houtte. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. | L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des recours et procédure | I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging |
a. Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la | a. Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 23 en |
poste les 23 et 22 février 2002 et parvenues au greffe le 25 février | 22 februari 2002 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn |
ingekomen op 25 februari 2002, hebben de v.z.w. Schola Nova, waarvan | |
2002, l'a.s.b.l. Schola Nova, dont le siège social est établi à 1315 | de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1315 Incourt, rue du |
Incourt, rue du Brombais 11, et l'a.s.b.l. Ecole Notre-Dame de la | Brombais 11, en de v.z.w. Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, |
Sainte Espérance, dont le siège social est établi à 1050 Bruxelles, | waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1050 Brussel, |
rue de la Concorde 37, et B. Van Houtte, demeurant à 1160 Bruxelles, | Eendrachtstraat 37, en B. Van Houtte, wonende te 1160 Brussel, |
avenue des Volontaires 29, ont introduit un recours en annulation du | Vrijwilligerslaan 29, beroep tot vernietiging ingesteld van het |
décret de la Communauté française du 19 juillet 2001 « portant | decreet van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging |
confirmation des socles de compétences visées à l'article 16 du décret | van de eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 |
du 24 juillet 1997 définissant les missions prioritaires de | juli 1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en |
l'enseignement fondamental et de l'enseignement secondaire et | van het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het |
mogelijk maken ze uit te voeren en tot organisatie van een procedure | |
organisant les structures propres à les atteindre et organisant une | voor beperkte afwijking » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad |
procédure de dérogation limitée » (publié au Moniteur belge du 23 août 2001). | van 23 augustus 2001). |
b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le | b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 maart |
22 mars 2002 et parvenue au greffe le 25 mars 2002, l'a.s.b.l. Ecole | 2002 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 25 |
Notre-Dame de la Sainte Espérance, dont le siège social est établi à | maart 2002, hebben de v.z.w. Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, |
waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1050 Brussel, | |
1050 Bruxelles, rue de la Concorde 37, B. Van Houtte, demeurant à 1160 | Eendrachtstraat 37, B. Van Houtte, wonende te 1160 Brussel, |
Bruxelles, avenue des volontaires 29, et l'a.s.b.l. Schola Nova, dont | Vrijwilligerslaan 29, en de v.z.w. Schola Nova, waarvan de |
le siège social est établi à 1315 Incourt, rue du Brombais 11, ont | maatschappelijke zetel gevestigd is te 1315 Incourt, rue du Brombais |
introduit un recours en annulation complémentaire du décret de la | 11, aanvullende beroep tot vernietiging ingesteld van het decreet van |
Communauté française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des | de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de |
socles de compétences visées à l'article 16 du décret du 24 juillet | eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli |
1997 définissant les missions prioritaires de l'enseignement | 1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van |
fondamental et de l'enseignement secondaire et organisant les | het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk |
structures propres à les atteindre et organisant une procédure de | maken ze uit te voeren en tot organisatie van een procedure voor |
dérogation limitée » (dont les annexes ont été publiées au Moniteur | beperkte afwijking » (waarvan de bijlagen bekendgemaakt zijn in het |
belge du 25 septembre 2001). | Belgisch Staatsblad van 25 september 2001). |
Les demandes de suspension des mêmes dispositions décrétales, | De vorderingen tot schorsing van dezelfde decretale bepalingen, |
introduites par les mêmes parties requérantes, ont été rejetées par | ingediend door dezelfde verzoekende partijen, zijn verworpen bij het |
l'arrêt no 103/2002 du 19 juin 2002, publié au Moniteur belge du 20 | arrest nr. 103/2002 van 19 juni 2002, bekendgemaakt in het Belgisch |
août 2002. | Staatsblad van 20 augustus 2002. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant aux dispositions attaquées | Ten aanzien van de bestreden bepalingen |
B.1. Les articles 9, 10 et 11 du décret de la Communauté française du | B.1. De artikelen 9, 10 en 11 van het decreet van de Franse |
19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de compétences | Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen |
visées à l'article 16 du décret du 24 juillet 1997 définissant les | zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli 1997 dat de |
missions prioritaires de l'enseignement fondamental et de | prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van het secundair |
l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à les | onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk maken ze uit |
atteindre et organisant une procédure de dérogation limitée » | te voeren en tot organisatie van een procedure voor beperkte afwijking |
disposent : | » bepalen : |
« Art. 9.Tout pouvoir organisateur organisant un enseignement |
« Art. 9.Iedere inrichtende macht die onderwijs inricht dat wordt |
subventionné par la Communauté française peut introduire une demande | gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap kan een aanvraag indienen om |
de dérogation aux modes d'apprentissage décrits dans les socles de | af te wijken van de leermethoden die staan omschreven in de eindtermen |
compétences confirmés au chapitre 1er aux conditions et selon la | dewelke worden bekrachtigd in hoofdstuk I onder de voorwaarden en |
procédure définies au présent chapitre. | volgens de procedure zoals bepaald in dit hoofdstuk. |
Art. 10.Aucune dérogation ne peut avoir pour effet de porter atteinte |
Art. 10.Geen enkele afwijking mag afbreuk doen aan de samenhang van |
à la cohérence du système éducatif, tel qu'il résulte de la mise en | het onderwijssysteem, zoals dit voortvloeit uit de uitvoering van de |
oeuvre des principes constitutionnels en matière d'enseignement. | grondwettelijke onderwijsbeginselen. |
Elle ne peut notamment avoir pour effet de porter atteinte à la | Zij mag met name geen afbreuk doen aan de kwaliteit van het onderwijs, |
qualité de l'enseignement, au contenu de base ou à l'équivalence des | aan de basisinhoud of de gelijkwaardigheid van de diploma's of |
diplômes et certificats ou encore de restreindre la liberté des | getuigschriften of nog de vrijheid beknotten van de ouders om hun kind |
parents de changer leur enfant d'école l'année scolaire suivante. | het volgend schooljaar elders te laten school lopen. |
Aucune dérogation ne peut être accordée à un pouvoir organisateur dont | Er mag geen afwijking worden toegestaan aan een inrichtend macht wiens |
le projet n'aurait pas pour effet de garantir les droits et libertés | project de in de Grondwet vermelde vrijheden en rechten alsook het |
consacrés dans la Constitution, la Convention européenne de sauvegarde | Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en de fundamentele |
des droits de l'homme et des libertés fondamentales ainsi que la | vrijheden alsmede het Kinderrechtenverdrag niet waarborgt. |
Convention relative aux droits de l'enfant. Art. 11.§ 1er. Dans la demande de dérogation, le pouvoir organisateur : 1o indique les modes d'apprentissage décrits dans les socles de compétences dont il estime la définition trop contraignante pour lui laisser une latitude suffisante pour mettre en oeuvre son propre projet pédagogique, en motivant en quoi chaque mode d'apprentissage restreint cette mise en oeuvre; 2o décrit les modes d'apprentissage alternatifs qu'il entend mettre en oeuvre; 3o justifie comment le remplacement qu'il opère respecte les conditions énoncées à l'article 10. |
Art. 11.§ 1. In de afwijkingsaanvraag : 1o duidt de inrichtende macht de leermethoden aan die zijn beschreven in de eindtermen en waarvan zij vindt dat deze te beperkend zijn om haar voldoende ruimte te laten haar pedagogische project uit te voeren; hierbij verduidelijkt ze in welk opzicht iedere leermethode deze uitvoering belemmert; 2o beschrijft de inrichtende macht alternatieve leermethoden die men zou moeten toepassen; 3o verantwoordt de inrichtende macht op welke wijze de vervanging die zij doorvoert, strookt met de in artikel 10 gestelde voorwaarden. |
§ 2. La demande de dérogation précise les références exactes des | § 2. De afwijkingsaanvraag preciseert de exacte referenties van de |
suppressions et des insertions demandées. Une copie du projet | gevraagde opheffingen en invoegingen. Een afschrift van het |
pédagogique est jointe à la demande. | pedagogisch project wordt bij de aanvraag gevoegd. |
Sous peine d'être irrecevable, la demande de dérogation et ses annexes | De afwijkingsaanvraag en haar bijlagen worden, op straffe van |
sont introduites, par lettre recommandée à la poste, auprès du | onontvankelijkheid, per aangetekend schrijven ingediend bij de |
Gouvernement, au plus tard dix mois avant le début de l'année scolaire | Regering, uiterlijk tien maanden voor de start van het schooljaar |
à partir de laquelle elle doit entrer en vigueur. » | tijdens hetwelk deze van kracht moet zijn. » |
Quant à l'étendue des recours | Ten aanzien van de draagwijdte van de beroepen |
B.2. Les parties requérantes demandent l'annulation totale du décret | B.2. De verzoekende partijen vorderen de algehele vernietiging van het |
de la Communauté française du 19 juillet 2001 « portant confirmation | decreet van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging |
des socles de compétences visées à l'article 16 du décret du 24 | van de eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 |
juillet 1997 définissant les missions prioritaires de l'enseignement | juli 1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en |
fondamental et de l'enseignement secondaire et organisant les | van het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het |
structures propres à les atteindre et organisant une procédure de | mogelijk maken ze uit te voeren en tot organisatie van een procedure |
dérogation limitée », tout au moins à l'égard des établissements | voor beperkte afwijking », tenminste ten aanzien van de niet door de |
overheid gesubsidieerde onderwijsinstellingen, evenals ten aanzien van | |
scolaires non subventionnés par les pouvoirs publics, de même qu'à | de ouders die thuis aan hun kinderen persoonlijk onderwijs verstrekken |
l'égard des parents assumant personnellement ou faisant donner à | of door anderen laten verstrekken. |
domicile l'instruction de leurs enfants. | Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere wet van |
Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale du 6 | 6 januari 1989 op het Arbitragehof, moeten de middelen van het |
janvier 1989, les moyens de la requête doivent faire connaître, parmi | verzoekschrift te kennen geven welke van de regels waarvan het Hof de |
les règles dont la Cour garantit le respect, celles qui seraient | naleving waarborgt, zouden geschonden zijn, alsook welke de bepalingen |
violées ainsi que les dispositions qui violeraient ces règles et | zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht |
exposer en quoi ces règles auraient été transgressées par ces dispositions. | die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden. |
Les moyens qui satisfont à ces exigences sont dirigés exclusivement | De middelen die aan de genoemde vereisten voldoen zijn uitsluitend |
contre les articles 10 et 11, § 2, alinéa 2, du décret entrepris. Les | gericht tegen de artikelen 10 en 11, § 2, tweede lid, van het |
recours doivent dès lors être limités en conséquence. | bestreden decreet. De beroepen dienen dienovereenkomstig te worden beperkt. |
Quant à l'extension du recours | Ten aanzien van de uitbreiding van het beroep |
B.3. Les parties requérantes ont introduit une requête ampliative | B.3. De verzoekende partijen hebben een aanvullend verzoekschrift |
postulant l'annulation de l'article 9 du décret entrepris. | ingediend waarin zij de vernietiging vorderen van artikel 9 van het |
bestreden decreet. | |
En tant qu'elle contiendrait un moyen nouveau, une telle requête n'est | In zoverre een dergelijk verzoekschrift een nieuw middel zou bevatten, |
pas recevable parce que le moyen est articulé contre une disposition | is het niet ontvankelijk omdat het middel gericht is tegen een |
qui n'est pas attaquée dans le recours initial, ce qui revient à | bepaling die niet wordt aangevochten in het oorspronkelijk beroep, wat |
étendre le recours. | erop neerkomt dat het beroep wordt uitgebreid. |
En tant qu'elle introduirait un nouveau recours en annulation, la | In zoverre het verzoekschrift een nieuw beroep tot vernietiging zou |
requête n'est pas davantage recevable parce qu'elle est introduite en | instellen, is het evenmin ontvankelijk omdat het is ingesteld buiten |
dehors du délai de recours en annulation prévu par l'article 3, § 1er, | de termijn voor het instellen van een beroep tot vernietiging bedoeld |
de la loi spéciale du 6 janvier 1989. Le décret entrepris a, en effet, | in artikel 3, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989. Het |
bestreden decreet is immers bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad | |
été publié au Moniteur belge du 23 août 2001. Il n'y aurait lieu de | van 23 augustus 2001. In dit verband zou enkel rekening dienen te |
tenir compte à cet égard de la publication ultérieure des annexes au | worden gehouden met de latere bekendmaking van de bijlagen bij het |
décret que si les parties attaquaient une ou plusieurs dispositions | decreet indien de partijen meer bepalingen aanvechten die vervat zijn |
contenues dans ces annexes ou s'il était démontré, ce qui n'est pas le | in die bijlagen of indien wordt aangetoond, wat te dezen niet het |
cas en l'espèce, qu'elles ne pouvaient correctement apprécier la | geval is, dat zij, bij ontstentenis van de genoemde bijlagen, de |
portée du décret en l'absence desdites annexes. | draagwijdte van het decreet niet correct vermochten te beoordelen. |
Quant à l'intérêt des parties requérantes | Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen |
B.4.1. Les recours sont introduits par des associations sans but | B.4.1. De beroepen zijn ingesteld door verenigingen zonder |
lucratif qui sont des établissements d'enseignement non subventionnés par les pouvoirs publics, d'une part, et par un parent d'élèves inscrits dans un tel établissement, d'autre part. B.4.2. Il ressort tant du texte que des travaux préparatoires du décret entrepris que ce décret n'est pas directement applicable aux établissements d'enseignement non subventionnés. B.4.3. La Cour doit dès lors vérifier si les requérants ont un intérêt à en demander l'annulation. Dans l'arrêt no 49/2001 du 18 avril 2001, la Cour a admis que les parties qui sont les actuelles parties requérantes justifiaient alors d'un intérêt suffisant pour se porter parties intervenantes, en | winstoogmerk die onderwijsinstellingen zijn die niet door de overheid worden gesubsidieerd, enerzijds, en door een ouder van leerlingen die in een dergelijke instelling zijn ingeschreven, anderzijds. B.4.2. Zowel uit de tekst als uit de parlementaire voorbereiding van het bestreden decreet volgt dat dit decreet niet rechtstreeks van toepassing is op de niet-gesubsidieerde onderwijsinstellingen. B.4.3. Het Hof moet bijgevolg nagaan of de verzoekers er belang bij hebben de vernietiging ervan te vorderen. In het arrest nr. 49/2001 van 18 april 2001 heeft het Hof het belang van de partijen die in onderhavige zaken verzoekers zijn erkend om met |
application de l'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 | toepassing van artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari |
sur la Cour d'arbitrage, dans un recours en annulation dirigé contre | 1989 op het Arbitragehof tussen te komen in een beroep tot |
un décret de la Communauté française relatif aux socles de compétences | vernietiging van het decreet van de Franse Gemeenschap over de |
qui ne leur était pas non plus directement applicable. La Cour avait | eindtermen dat evenmin op hen rechtstreeks van toepassing was. Het Hof |
pris en considération l'article 4 de l'arrêté du Gouvernement de la | hield rekening met artikel 4 van het besluit van de Franse |
Communauté française du 21 mai 1999 « fixant les conditions pour | Gemeenschapsregering van 21 mei 1999 « tot vaststelling van de |
pouvoir satisfaire à l'obligation scolaire en dispensant un | voorwaarden om te kunnen voldoen aan de leerplicht door het |
enseignement à domicile ». Cet article énonce que les parents sont | verstrekken van onderwijs aan huis ». Dat artikel bepaalt dat de |
ouders ertoe verplicht zijn een onderwijs te verstrekken of te laten | |
tenus d'assurer ou de faire assurer un enseignement de niveau | verstrekken van een niveau dat gelijkwaardig is met het peil dat |
équivalent à celui imposé aux établissements scolaires organisés, | opgelegd is aan de onderwijsinrichtingen georganiseerd, gesubsidieerd |
subventionnés ou reconnus par la Communauté française et répondant aux | of erkend door de Franse Gemeenschap en dat beantwoordt aan de |
dispositions des articles 6, 8 et 16 du décret du 24 juillet 1997 | bepalingen van de artikelen 6, 8 en 16 van het decreet van 24 juli |
définissant les missions prioritaires de l'enseignement fondamental et | 1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van |
de l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à | het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk |
les atteindre. | maken ze uit te voeren. |
Cet intérêt indirect que la Cour a jugé suffisant pour intervenir aux | Zulk een onrechtstreeks belang, dat het Hof als voldoende heeft erkend |
côtés des parties requérantes qui justifiaient elles-mêmes d'un | om tussen te komen aan de zijde van verzoekende partijen die zelf van |
intérêt direct à attaquer le décret du 26 avril 1999, ne suffit pas | een rechtstreeks belang deden blijken om het decreet van 26 april 1999 |
pour demander l'annulation du décret du 19 juillet 2001, dès lors que | te bestrijden, volstaat niet om de vernietiging van het decreet van 19 |
les parties requérantes ne démontrent pas à suffisance en quoi elles | juli 2001 te vorderen, omdat de verzoekende partijen onvoldoende |
seraient atteintes de manière directe et défavorable - contrairement à | aantonen in welke mate zij rechtstreeks en ongunstig - in |
ce qui avait été erronément écrit aux B.3.2 et B.4.2 de l'arrêt no | tegenstelling met wat verkeerdelijk werd geschreven in B.3.2 en B.4.2 |
49/2001 - par le décret actuellement attaqué. | van het voormelde arrest nr. 49/2001 - zouden worden geraakt door het |
thans bestreden decreet. | |
B.4.4. Par ailleurs, la Cour observe que l'arrêté du Gouvernement de | B.4.4. Overigens merkt het Hof op dat het voormelde besluit van de |
la Communauté française du 21 mai 1999 pouvait être et est attaqué devant le Conseil d'Etat et qu'un éventuel refus de dérogation pourrait également faire l'objet d'une demande de suspension et d'un recours en annulation devant le Conseil d'Etat. B.4.5. Les recours sont irrecevables. Par ces motifs, la Cour, rejette les recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 14 mai 2003. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président, | Franse Gemeenschapsregering van 21 mei 1999 kon worden en is bestreden bij de Raad van State en dat een eventuele weigering van een afwijking eveneens het voorwerp kan uitmaken van een vordering tot schorsing en een beroep tot vernietiging bij de Raad van State. B.4.5. De beroepen zijn niet ontvankelijk. Om die redenen, het Hof, verwerpt de beroepen. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 14 mei 2003. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |