Arrêt n° 103/2002 du 19 juin 2002 Numéros du rôle : 2371 et 2372 En cause : les demandes de suspension du décret de la Communauté française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de compétences visées à l'article 16 du décret du La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, P(...) | Arrest nr. 103/2002 van 19 juni 2002 Rolnummers : 2371 en 2372 In zake : de vorderingen tot schorsing van het decreet van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Arrêt n° 103/2002 du 19 juin 2002 | Arrest nr. 103/2002 van 19 juni 2002 |
Numéros du rôle : 2371 et 2372 | Rolnummers : 2371 en 2372 |
En cause : les demandes de suspension du décret de la Communauté | In zake : de vorderingen tot schorsing van het decreet van de Franse |
française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de | Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen |
compétences visées à l'article 16 du décret du 24 juillet 1997 | zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli 1997 dat de |
définissant les missions prioritaires de l'enseignement fondamental et | prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van het secundair |
de l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à | onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk maken ze uit |
les atteindre et organisant une procédure de dérogation limitée », | te voeren en tot organisatie van een procedure voor beperkte afwijking |
introduites par l'a.s.b.l. Schola Nova, l'a.s.b.l. Ecole Notre-Dame de | », ingesteld door de v.z.w. Schola Nova, de v.z.w. Ecole Notre-Dame de |
la Sainte Espérance et B. Van Houtte. | la Sainte Espérance en B. Van Houtte. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. Alen, | L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. |
J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, | Alen, J.-P. Moerman et E. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. |
présidée par le président M. Melchior, | Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des demandes | I. Onderwerp van de vorderingen |
a. Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la | a. Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 23 en |
poste les 23 et 22 février 2002 et parvenues au greffe le 25 février | 22 februari 2002 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn |
ingekomen op 25 februari 2002, hebben de v.z.w. Schola Nova, waarvan | |
2002, l'a.s.b.l. Schola Nova, dont le siège social est établi à 1315 | de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1315 Incourt, rue du |
Incourt, rue du Brombais 11, et l'a.s.b.l. Ecole Notre-Dame de la | Brombais 11, en de v.z.w. Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, |
Sainte Espérance, dont le siège social est établi à 1050 Bruxelles, | waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1050 Brussel, |
rue de la Concorde 37, et B. Van Houtte, demeurant à 1160 Bruxelles, | Eendrachtstraat 37, en B. Van Houtte, wonende te 1160 Brussel, |
avenue des Volontaires 29, ont introduit une demande de suspension du | Vrijwilligerslaan 29, een vordering tot schorsing ingesteld van het |
décret de la Communauté française du 19 juillet 2001 « portant | decreet van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging |
confirmation des socles de compétences visées à l'article 16 du décret | van de eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 |
du 24 juillet 1997 définissant les missions prioritaires de | juli 1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en |
l'enseignement fondamental et de l'enseignement secondaire et | van het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het |
mogelijk maken ze uit te voeren en tot organisatie van een procedure | |
organisant les structures propres à les atteindre et organisant une | voor beperkte afwijking » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad |
procédure de dérogation limitée » (publié au Moniteur belge du 23 août 2001). | van 23 augustus 2001). |
b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le | b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 maart |
22 mars 2002 et parvenue au greffe le 25 mars 2002, l'a.s.b.l. Ecole | 2002 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 25 |
Notre-Dame de la Sainte Espérance, dont le siège social est établi à | maart 2002, hebben de v.z.w. Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, |
waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1050 Brussel, | |
1050 Bruxelles, rue de la Concorde 37, B. Van Houtte, demeurant à 1160 | Eendrachtstraat 37, B. Van Houtte, wonende te 1160 Brussel, |
Bruxelles, avenue des volontaires 29, et l'a.s.b.l. Schola Nova, dont | Vrijwilligerslaan 29, en de v.z.w. Schola Nova, waarvan de |
le siège social est établi à 1315 Incourt, rue du Brombais 11, ont | maatschappelijke zetel gevestigd is te 1315 Incourt, rue du Brombais |
introduit une demande de suspension complémentaire du décret de la | 11, een aanvullende vordering tot schorsing ingesteld van het decreet |
Communauté française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des | van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de |
socles de compétences visées à l'article 16 du décret du 24 juillet | eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli |
1997 définissant les missions prioritaires de l'enseignement | 1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van |
fondamental et de l'enseignement secondaire et organisant les | het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk |
structures propres à les atteindre et organisant une procédure de | maken ze uit te voeren en tot organisatie van een procedure voor |
dérogation limitée » (dont les annexes ont été publiées au Moniteur | beperkte afwijking » (waarvan de bijlagen bekendgemaakt zijn in het |
belge du 25 septembre 2001). | Belgisch Staatsblad van 25 september 2001). |
Par les mêmes requêtes, les parties requérantes demandent également | Bij dezelfde verzoekschriften vorderen de verzoekende partijen |
l'annulation des mêmes dispositions décrétales. | eveneens de vernietiging van dezelfde decretale bepalingen. |
II. La procédure | II. De rechtspleging |
Par ordonnances du 25 février 2002, le président en exercice a désigné | Bij beschikkingen van 25 februari 2002 heeft de voorzitter in functie |
les juges des sièges respectifs conformément aux articles 58 et 59 de | de rechters van de respectieve zetels aangewezen overeenkomstig de |
la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. | artikelen 58 en 59 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
Les juges-rapporteurs ont estimé qu'il n'y avait pas lieu de faire | Arbitragehof. De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was |
application dans ces affaires des articles 71 ou 72 de la loi | om in die zaken artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. |
organique. Par ordonnance du 13 mars 2002, la Cour a joint les affaires. | Bij beschikking van 13 maart 2002 heeft het Hof de zaken samengevoegd. |
Par ordonnance du même jour, la Cour a fixé l'audience au 17 avril | Bij beschikking van dezelfde dag heeft het Hof de dag van de |
2002 après avoir invité les parties requérantes et les autorités | terechtzitting bepaald op 17 april 2002 na de verzoekende partijen en |
visées à l'article 76, § 4, de la loi organique à adresser à la Cour, | de in artikel 76, § 4, van de organieke wet bedoelde overheden te |
pour le 5 avril 2002 au plus tard, leurs observations écrites sur la | hebben uitgenodigd aan het Hof tegen uiterlijk 5 april 2002 hun |
schriftelijke opmerkingen mede te delen, met betrekking tot de | |
question suivante : « Le décret entrepris, et en particulier son | volgende vraag : « Is het bestreden decreet, en inzonderheid artikel 9 |
article 9, sont-ils applicables aux parties requérantes qui sont des | ervan, van toepassing op de verzoekende partijen die vrije |
institutions libres qui ne sont ni reconnues ni subventionnées par les | instellingen zijn die niet door de overheid zijn erkend noch |
pouvoirs publics ? ». | gesubsidieerd ? ». |
Ces ordonnances du 13 mars 2002 ont été notifiées aux autorités | Van die beschikkingen van 13 maart 2002 is kennisgegeven aan de in |
mentionnées à l'article 76 de la loi organique et aux parties | artikel 76 van de organieke wet vermelde overheden en aan de |
requérantes, ainsi qu'à leur avocat, par lettres recommandées à la | verzoekende partijen en hun advocaat bij op 14 maart 2002 ter post |
poste le 14 mars 2002. | aangetekende brieven. |
Des observations écrites ont été introduites par : | Schriftelijke opmerkingen zijn ingediend door : |
- les parties requérantes, par lettre recommandée à la poste le 22 | - de verzoekende partijen, bij op 22 maart 2002 ter post aangetekende |
mars 2002; | brief; |
- le Gouvernement de la Communauté française, place Surlet de Chokier | - de Franse Gemeenschapsregering, Surlet de Chokierplein 15-17, 1000 |
15-17, 1000 Bruxelles, par lettre recommandée à la poste le 4 avril | Brussel, bij op 4 april 2002 ter post aangetekende brief. |
2002. Par ordonnance du 16 avril 2002, la Cour a remis les affaires à | Bij beschikking van 16 april 2002 heeft het Hof de zaken uitgesteld |
l'audience du 30 avril 2002. | tot de terechtzitting van 30 april 2002. |
Cette ordonnance a été notifiée aux autorités mentionnées à l'article | |
76 de la loi organique et aux parties requérantes ainsi qu'à leur | Van die beschikking is kennisgegeven aan de in artikel 76 van de |
avocat, par lettres recommandées à la poste le 17 avril 2002. | organieke wet vermelde overheden en aan de verzoekende partijen en hun |
L'avocat des parties requérantes a transmis une note d'audience par | advocaat bij op 17 april 2002 ter post aangetekende brieven. |
lettre reçue au greffe le 29 avril 2002. | De advocaat van de verzoekende partijen heeft met een brief die op 29 |
april 2002 op de griffie is ontvangen, een zittingsnota overgezonden. | |
Par ordonnance du 30 avril 2002, le président M. Melchior a soumis les | Bij beschikking van 30 april 2002 heeft voorzitter M. Melchior de |
affaires à la Cour réunie en séance plénière. | zaken voorgelegd aan het Hof in voltallige zitting. |
A l'audience publique du 30 avril 2002 : | Op de openbare terechtzitting van 30 april 2002 : |
- ont comparu : | - zijn verschenen : |
. Me R. Lefebvre, avocat au barreau de Dinant, pour les parties | . Mr. R. Lefebvre, advocaat bij de balie te Dinant, voor de |
requérantes; | verzoekende partijen; |
. Me J. Sambon, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Gouvernement | . Mr. J. Sambon, advocaat bij de balie te Brussel, voor de Franse |
de la Communauté française; | Gemeenschapsregering; |
- les juges-rapporteurs J.-P. Moerman et E. Derycke ont fait rapport; | - hebben de rechters-verslaggevers J.-P. Moerman en E. Derycke verslag uitgebracht; |
- les avocats précités ont été entendus; | - zijn de voornoemde advocaten gehoord; |
- les affaires ont été mises en délibéré. | - zijn de zaken in beraad genomen. |
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants | De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende |
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. | van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. |
III. En droit | III. In rechte |
- A - | - A - |
Quant à l'intérêt | Wat het belang betreft |
A.1.1. La requérante dans l'affaire n° 2371, l'a.s.b.l. Schola Nova, | A.1.1. De verzoekende partij in de zaak nr. 2371, de v.z.w. Schola |
justifie son intérêt à agir par son objet social, la promotion des | Nova, verantwoordt haar belang om in rechte te treden vanuit haar |
langues latine et grecque et de la culture en général et par le fait | maatschappelijk doel, namelijk de kennis van het Latijn en het Grieks |
qu'elle dispense un enseignement de niveau secondaire en gérant une | en van de cultuur in het algemeen bevorderen, en door het feit dat zij |
institution libre qui n'est ni reconnue ni subventionnée par les | secundair onderwijs verstrekt in een door haar beheerde vrije |
pouvoirs publics. Elle rappelle qu'elle a été partie intervenante dans | instelling die niet is erkend, noch gesubsidieerd door de overheid. |
le cadre du recours en annulation qui a fait l'objet de l'arrêt n° | Zij herinnert eraan dat zij tussenkomende partij is geweest in het |
kader van het beroep tot vernietiging dat aanleiding heeft gegeven tot | |
49/2001 du 18 avril 2001 de la Cour. | het arrest nr. 49/2001 van 18 april 2001 van het Hof. |
A.1.2. La première partie requérante dans l'affaire n° 2372, | A.1.2. De eerste verzoekende partij in de zaak nr. 2372, de v.z.w. |
l'a.s.b.l. Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, justifie son | Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, verantwoordt haar belang om |
intérêt à agir par son objet social qui est l'exercice d'un | in rechte te treden vanuit haar maatschappelijk doel dat erin bestaat |
enseignement catholique en particulier mais non exclusivement au | katholiek onderwijs te verstrekken, hoofdzakelijk maar niet |
niveau primaire. Le second requérant est, quant à lui, le père | uitsluitend op het niveau van het lager onderwijs. De tweede verzoeker |
d'élèves de ladite école inscrits dans l'enseignement maternel et | is de vader van leerlingen van die school, die zijn ingeschreven in |
primaire. | het kleuter- en lager onderwijs. |
Ces requérants poursuivent parallèlement devant le Conseil d'Etat | Die verzoekers vorderen tegelijkertijd voor de Raad van State de |
l'annulation de l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du | nietigverklaring van het besluit van de Franse Gemeenschapsregering |
21 mai 1999 « fixant les conditions pour pouvoir satisfaire à | van 21 mei 1999 « tot vaststelling van de voorwaarden om te kunnen |
l'obligation scolaire en dispensant un enseignement à domicile ». Cet | voldoen aan de leerplicht door het verstrekken van onderwijs aan huis |
arrêté soumet l'enseignement à domicile à un contrôle du niveau des | ». Dat besluit onderwerpt het onderwijs aan huis aan een controle van |
études conforme au socle de compétences défini par le décret de la | het onderwijsniveau conform de basisvaardigheden bepaald bij het |
Communauté française annulé par l'arrêt de la Cour n° 49/2001 précité, | decreet van de Franse Gemeenschap dat bij het voormelde arrest van het |
auquel a été substitué le décret attaqué. Ceci fonde, selon les | Hof nr. 49/2001 is vernietigd, en dat is vervangen door het bestreden |
requérants, leur intérêt à agir. | decreet. Dit toont volgens de verzoekers hun belang aan om in rechte te treden. |
Quant aux moyens | Wat de middelen betreft |
A.2.1. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 24 de la | A.2.1. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van artikel 24 |
Constitution. Les requérants estiment que l'enseignement libre non | van de Grondwet. De verzoekers zijn van mening dat het |
subventionné est en dehors de la portée du décret attaqué et que cela | niet-gesubsidieerd vrij onderwijs buiten de werkingssfeer van het |
résulte de l'aveu contenu dans le mémoire en réponse de la Communauté française devant la Cour en l'affaire n° 1895 qui a donné lieu à l'arrêt n° 49/2001 précité et du raisonnement de la Cour dans cet arrêt. Dès lors que les établissements d'enseignement libre non subventionné ne sont pas concernés par les conditions imposées par les pouvoirs publics au maintien de la reconnaissance et au subventionnement, c'est abusivement et en méconnaissance de la liberté de l'enseignement que la Communauté française prétend les viser par le décret attaqué, sur le même pied que l'enseignement officiel et le libre subventionné. A.2.2. Le second moyen reproche au décret attaqué l'étendue de la réglementation des socles de compétences et l'atteinte à la liberté pédagogique qui en résulte. Les parties rappellent l'arrêt n° 49/2001 précité. Les requérants soulignent qu'il est normal que la liberté de l'enseignement libre subventionné soit plus restreinte que celle de l'enseignement libre non subventionné. Pour ce deuxième type d'enseignement, le principe à observer rigoureusement est | bestreden decreet valt en dat dit blijkt uit de bekentenis, in de memorie van antwoord, van de Franse Gemeenschap voor het Hof in de zaak nr. 1895, die aanleiding heeft gegeven tot het voormelde arrest nr. 49/2001, alsook uit de redenering van het Hof in dat arrest. Aangezien de voorwaarden die de overheid oplegt voor het behoud van de erkenning en subsidiëring niet gelden voor de instellingen van het niet-gesubsidieerd vrij onderwijs, is het ten onrechte en met miskenning van de vrijheid van onderwijs dat de Franse Gemeenschap beweert dat ook zij, op dezelfde lijn als het officieel en gesubsidieerd vrij onderwijs, door het bestreden decreet worden beoogd. A.2.2. In het tweede middel worden het bestreden decreet de omvang van de reglementering inzake eindtermen en de daarmee samenhangende schending van de pedagogische vrijheid verweten. De verzoekers verwijzen naar het voormelde arrest nr. 49/2001. Zij onderstrepen dat het vanzelfsprekend is dat de vrijheid van het gesubsidieerd vrij onderwijs beperkter is dan die van het niet-gesubsidieerd vrij onderwijs. Voor dit laatste type van onderwijs is het grondwettelijke |
l'interdiction constitutionnelle de toute mesure préventive. Les | verbod van elke preventieve maatregel het beginsel dat strikt moet |
requérants reprochent à l'article 10, alinéa 1er, du décret attaqué le | worden nageleefd. De verzoekers hebben kritiek op artikel 10, eerste |
caractère vague et extensible à l'infini de l'interdiction de toute | lid, van het bestreden decreet, meer bepaald op de vaagheid en |
dérogation ayant « pour effet de porter atteinte à la cohérence du | oneindige rekbaarheid van het verbod van elke afwijking met « als |
gevolg dat afbreuk wordt gedaan aan de samenhang van het | |
système éducatif ». Ils critiquent également l'alinéa suivant qui cite | onderwijssysteem ». Zij bekritiseren eveneens het volgende lid van het |
divers critères d'exclusion parmi lesquels il faut relever la | artikel, dat verschillende uitsluitingscriteria bevat zoals de |
dérogation qui aurait « pour effet [...] de restreindre la liberté des | afwijking die « de vrijheid [zou] beknotten van de ouders om hun kind |
parents de changer leur enfant d'école l'année scolaire suivante ». | het volgende schooljaar naar een andere school te sturen ». De |
Les requérants estiment que dans le système réglementaire imposé, il | verzoekers zijn van mening dat het binnen het opgelegde regelgevende |
devient pratiquement impossible de ne pas suivre pas à pas le | systeem bijna onmogelijk wordt het leerplan van de administratie niet |
stap voor stap te volgen. Dat is overigens de niet verhulde bedoeling | |
programme de l'administration. Tel est l'objectif non dissimulé de la | van de Franse Gemeenschap, zoals blijkt uit de memorie van antwoord |
Communauté française comme le révèle le mémoire en réponse déposé | die zij bij de Raad van State heeft ingediend en waarvan de verzoekers |
devant le Conseil d'Etat dont les requérants joignent une copie. | een kopie als bijlage toevoegen. |
A.2.3. Le troisième moyen reproche à l'article 10, alinéa 3, du décret | A.2.3. In het derde middel wordt artikel 10, derde lid, van het |
attaqué de ne pas permettre une dérogation à un pouvoir organisateur | bestreden decreet aangevochten voor zover het geen afwijking toestaat |
dont le projet n'aurait pas pour effet de garantir les droits et | aan een inrichtende macht wiens project de in de Grondwet vermelde |
libertés consacrés par la Constitution, la Convention européenne des | rechten en vrijheden alsook het Europees Verdrag voor de Rechten van |
droits de l'homme ainsi que la Convention relative aux droits de | de Mens en het Verdrag inzake de rechten van het kind niet waarborgt. |
l'enfant. « Alors que [la] Cour a dit pour droit dans son arrêt n° | |
10/2001 du 7 février 2001 qu'il serait inconstitutionnel de refuser de | « Terwijl [het] Hof in zijn arrest nr. 10/2001 van 7 februari 2001 |
financer un parti qui émettrait des critiques sur les présupposés | voor recht heeft gezegd dat het ongrondwettig zou zijn te weigeren een |
philosophiques ou idéologiques de la Convention européenne précitée ou | partij te financieren die kritiek zou hebben geuit op de filosofische |
of ideologische vooronderstellingen van het voormelde Europees Verdrag | |
sur certaines de ses dispositions, la Communauté française, au mépris | of op sommige van de bepalingen ervan, wil de Franse Gemeenschap, met |
d'une liberté beaucoup plus fondamentale, prétend obliger les parents | miskenning van een veel fundamentelere vrijheid, de ouders en de |
et les écoles choisies par eux à inculquer cette idéologie aux | scholen die ze hebben gekozen ertoe verplichten die ideologie aan de |
enfants, ce que confirme l'article 6, 3° et 8° du décret précité (dit | kinderen bij te brengen, wat wordt bevestigd door artikel 6, 3° en 8°, |
van het voormelde decreet ( decreet taken ' genoemd) van 24 juli 1997, | |
décret missions ') du 24 juillet 1997 combiné avec l'article 4 de | in samenhang met artikel 4 van het besluit van de Franse |
l'arrêté du 21 mai 1999 du Gouvernement de la Communauté française | Gemeenschapsregering van 21 mei 1999 tot vaststelling van de |
fixant les conditions nécessaires pour satisfaire à l'obligation | voorwaarden om te kunnen voldoen aan de leerplicht door het |
scolaire en dispensant un enseignement à domicile. Cette volonté | verstrekken van onderwijs aan huis. Die uitdrukkelijke wil om de jeugd |
délibérée d'endoctriner la jeunesse selon l'idéologie officielle du | met de officiële ideologie van het regime te indoctrineren, met |
régime, au mépris du droit naturel des parents, est le propre d'un | miskenning van het natuurlijke recht van de ouders, is eigen aan een |
régime totalitaire. » Les parties requérantes donnent encore des | totalitair regime. » De verzoekers geven verder nog voorbeelden, uit |
exemples de manifestation de l'orientation idéologique du programme | de bijlagen bij het decreet, van de expliciete ideologische oriëntatie |
officiel, exemples tirés des annexes du décret. | van het officiële leerplan. |
A.2.4. Les requérants invoquent enfin, à titre subsidiaire, un | A.2.4. De verzoekers voeren ten slotte subsidiair een vierde middel |
quatrième moyen à l'encontre de l'article 11, § 2, alinéa 2, du décret | aan dat gericht is tegen artikel 11, § 2, tweede lid, van het |
attaqué qui dispose que sous peine d'être irrecevables, « la demande | bestreden decreet, dat bepaalt dat « de afwijkingsaanvraag en haar |
de dérogation et ses annexes sont introduites [...] au plus tard 10 | bijlagen [...], op straffe van onontvankelijkheid, [...] [worden] |
mois avant le début de l'année scolaire à partir de laquelle elle doit | ingediend [...] uiterlijk tien maanden voor de start van het |
entrer en vigueur ». Ils soulignent qu'aucune disposition transitoire | schooljaar tijdens hetwelk deze van kracht moet zijn ». Zij |
n'est prévue et considèrent qu'il était donc impossible d'introduire | onderstrepen dat in geen enkele overgangsbepaling is voorzien en gaan |
régulièrement une demande de dérogation pour l'année scolaire | ervan uit dat het bijgevolg onmogelijk was voor het schooljaar |
2001-2002, ce qui constitue une méconnaissance de l'autorité de la chose jugée de l'arrêt de la Cour déjà cité. Pour l'année scolaire 2002-2003, la demande devait être introduite avant le 1er novembre 2001, alors que les annexes du décret indispensables pour la compréhension de sa portée n'ont été publiées au Moniteur belge que le 25 septembre 2001. Le délai était donc ainsi réduit à cinq semaines, ce qui le rendait manifestement trop court. Les requérants estiment que c'est d'autant plus inadmissible que le législateur décrétal a mis plus de cinq mois pour élaborer un nouveau décret et le publier au Moniteur belge . Quant à la demande de suspension A.3.1. Les parties requérantes justifient leur demande de suspension par le fait que les écoles n'ont matériellement pas pu, pour les raisons exposées au quatrième moyen, user de la possibilité de solliciter en temps utile une dérogation au système imposé par le | 2001-2002 op regelmatige wijze een afwijkingsaanvraag in te dienen, wat een miskenning is van het gezag van gewijsde van het voormelde arrest van het Hof. Voor het schooljaar 2002-2003 moest de aanvraag vóór 1 november 2001 worden ingediend, terwijl de bijlagen bij het decreet, die onontbeerlijk zijn om de draagwijdte ervan te begrijpen, pas op 25 september 2001 in het Belgisch Staatsblad zijn bekendgemaakt. De termijn werd op die manier tot vijf weken teruggebracht, wat duidelijk een veel te korte periode is. De verzoekers oordelen dat dit des te onaanvaardbaarder is daar de decreetgever er meer dan vijf maanden over heeft gedaan om een nieuw decreet uit te werken en het in het Belgisch Staatsblad bekend te maken. Wat de vordering tot schorsing betreft A.3.1. De verzoekers verantwoorden hun vordering tot schorsing door het feit dat de scholen, om de redenen die in het vierde middel zijn toegelicht, materieel gezien geen gebruik hebben kunnen maken van de mogelijkheid tijdig een afwijking aan te vragen van het systeem dat |
décret. Or, les articles 5 et suivants, notamment l'article 10 de | bij het decreet is opgelegd. Bij de artikelen 5 en volgende, meer |
l'arrêté précité du 21 mai 1999, imposent à l'établissement scolaire | bepaald artikel 10 van het voormelde besluit van 21 mei 1999, worden |
de se soumettre à des contrôles du niveau des études conforme aux | echter aan de onderwijsinstellingen controles opgelegd van het |
socles de compétences critiqués. Les parties requérantes sont dès lors placées devant un dilemme sans issue. Ou bien elles organisent immédiatement l'enseignement en conformité avec les méthodes pédagogiques imposées qu'elles sont en droit de juger intellectuellement nuisibles et inutilement dispendieuses, voire supérieures à leurs moyens financiers; ou bien, dans la ligne du système décrétal imposé, elles courent le risque d'échec scolaire dont la conséquence serait de voir les enfants enlevés à leurs parents ou aux éducateurs choisis par eux. Il en résulte un préjudice qui doit être considéré comme très grave et au moins difficilement réparable. Quant à l'applicabilité du décret entrepris A.4.1. Par ordonnance du 13 mars 2002, la Cour a fixé l'audience pour | onderwijsniveau conform de bekritiseerde basisvaardigheden. Dit plaatst de verzoekers dan ook voor een uitzichtloos dilemma. Ofwel organiseren zij onmiddellijk onderwijs in overeenstemming met de opgelegde pedagogische methoden die zij terecht als intellectueel nadelig en onnodig duur, ja zelfs financieel onhaalbaar mogen beschouwen; ofwel lopen zij, in de lijn van het opgelegde decretale systeem, het risico dat kinderen mislukken, met als gevolg dat zij het onderwijs van hun ouders of van de leraars die zij hebben gekozen, niet meer mogen volgen. Daaruit vloeit een nadeel voort dat als zeer ernstig en tenminste als moeilijk herstelbaar moet worden beschouwd. Wat de toepasselijkheid van het bestreden decreet betreft A.4.1. Bij beschikking van 13 maart 2002 heeft het Hof de datum vastgelegd van de terechtzitting voor de debatten over de vorderingen |
les débats sur les demandes de suspension et a invité les parties | tot schorsing, en de verzoekende partijen alsook de overheden bedoeld |
requérantes et les autorités visées à l'article 76, § 4, de la loi | in artikel 76, § 4, van de organieke wet verzocht het Hof tegen |
organique à adresser à la Cour pour le 5 avril 2002 au plus tard leurs | uiterlijk 5 april 2002 hun schriftelijke opmerkingen te bezorgen over |
observations écrites sur la question suivante : « Le décret entrepris, | de volgende vraag : « Is het bestreden decreet, en inzonderheid |
et en particulier son article 9, sont-ils applicables aux parties | artikel 9 ervan, van toepassing op de verzoekende partijen die vrije |
requérantes qui sont des institutions libres qui ne sont ni reconnues | instellingen zijn die niet door de overheid zijn erkend noch |
ni subventionnées par les pouvoirs publics ? ». | gesubsidieerd ? ». |
A.4.2. Les parties requérantes font valoir que le décret attaqué du 19 | A.4.2. De verzoekende partijen voeren aan dat het bestreden decreet |
juillet 2001, et en particulier son article 9, n'est, pas plus que | van 19 juli 2001, en meer bepaald artikel 9 ervan, net zoals het |
celui du 24 juillet 1997, directement applicable aux établissements | decreet van 24 juli 1997, niet rechtstreeks van toepassing is op de |
scolaires libres non reconnus ni subventionnés par la Communauté | vrije onderwijsinstellingen die niet erkend noch gesubsidieerd worden |
française. Il leur est cependant indirectement applicable en vertu des | door de Franse Gemeenschap. Het is daarentegen indirect op hen van |
articles 4 et 10 de l'arrêté du Gouvernement de la Communauté | toepassing krachtens de artikelen 4 en 10 van het besluit van de |
française du 21 mai 1999, ce qui fonde l'intérêt à agir des parties | Franse Gemeenschapsregering van 21 mei 1999, wat het belang van de |
requérantes. Sans doute l'article 9 du décret entrepris exclut-il dans sa formulation ces établissements, mais le bénéfice de la disposition doit au minimum leur être étendu à partir du moment et dans la mesure où les socles de compétences leur seraient applicables. Il serait contraire à la logique que des établissements libres soient soumis à ces dispositions sans aucune possibilité de dérogation à la différence des établissements subventionnés, alors que la liberté constitutionnelle des établissements non subventionnés n'est pas soumise aux mêmes limitations que celle des établissements subventionnés. Dans la mesure où la Cour estimerait que telle est bien | verzoekers verantwoordt om in rechte te treden. Artikel 9 van het bestreden decreet is wel zo geformuleerd dat het die instellingen uitsluit, maar het is een minimumvereiste dat het voordeel van de bepaling tot hen wordt uitgebreid vanaf het ogenblik dat en voor zover de eindtermen op hen van toepassing zouden zijn. Het zou onlogisch zijn dat vrije instellingen, in tegenstelling tot de gesubsidieerde instellingen, zonder enige afwijkingsmogelijkheid aan die bepalingen onderworpen zouden zijn, terwijl de grondwettelijke vrijheid van de niet-gesubsidieerde instellingen niet aan dezelfde beperkingen onderworpen is als die van de gesubsidieerde instellingen. Voor zover het Hof zou oordelen dat dit wel degelijk de interpretatie |
l'interprétation de l'article 9 du décret, les parties requérantes ont | is van artikel 9 van het decreet, hebben de verzoekers belang bij de |
intérêt à l'annulation au motif que le décret attaqué les prive d'un | vernietiging omdat het bestreden decreet hun een recht ontzegt waarop |
droit qu'elles ont plus de raison de se voir reconnaître que les | zij meer aanspraak kunnen maken dan de instellingen waaraan dat |
institutions auxquelles cet article le confère. Les parties | |
requérantes introduisent dès lors une demande complémentaire en | artikel dat recht toekent. De verzoekers dienen dan ook een bijkomende |
annulation et en suspension. | vordering tot vernietiging en tot schorsing in. |
Le recours complémentaire en annulation et en suspension est introduit | Het bijkomende beroep tot vernietiging en tot schorsing is door |
par les mêmes parties requérantes. Elles demandent à titre | dezelfde verzoekende partijen ingediend. Zij vorderen bijkomend de |
complémentaire l'annulation et la suspension préalable de l'article 9 | vernietiging en voorafgaande schorsing van artikel 9 van het bestreden |
du décret entrepris pour violation des articles 10, 11 et 24 de la | decreet, wegens schending van de artikelen 10, 11 en 24 van de |
Constitution. | Grondwet. |
Les parties estiment que cette demande est recevable parce que le | De partijen zijn van mening dat die vordering ontvankelijk is omdat |
décret attaqué a été publié incomplètement sans ses annexes au | het bestreden decreet onvolledig, zonder bijlagen, is bekendgemaakt in |
Moniteur belge du 23 août 2001 et complètement avec ses annexes au | het Belgisch Staatsblad van 23 augustus 2001, en volledig, met |
Moniteur belge du 25 septembre 2001, de sorte que le délai ultime pour | bijlagen, in het Belgisch Staatsblad van 25 september 2001, zodat de |
exercer un recours expire le 25 mars 2002. | uiterste termijn om beroep in te stellen op 25 maart 2002 verstrijkt. |
Des moyens nouveaux sont invoqués à l'encontre de l'article 9 du | Er worden nieuwe middelen aangevoerd tegen artikel 9 van het decreet |
décret en tant qu'il doit s'interpréter comme excluant les parties | voor zover het in die zin moet worden geïnterpreteerd dat het de |
requérantes du droit d'obtenir une dérogation, ce qui les traite de | verzoekers uitsluit van het recht een afwijking te verkrijgen, wat een |
façon discriminatoire par rapport aux établissements scolaires | discriminerende behandeling inhoudt ten opzichte van de |
reconnus et subventionnés par la Communauté française. Dans la mesure | onderwijsinstellingen die door de Franse Gemeenschap erkend en |
où les socles de compétences approuvés par le décret sont | gesubsidieerd zijn. Voor zover de bij het decreet goedgekeurde |
indirectement applicables aux parties requérantes par les articles 4 | eindtermen indirect op de verzoekers van toepassing zijn krachtens de |
et 10 de l'arrêté du 21 mai 1999 déjà cité, en particulier comme | artikelen 4 en 10 van het voormelde besluit van 21 mei 1999, meer |
matière des épreuves organisées en vertu de cet arrêté, les parties | bepaald wat de leerstof betreft van de proeven die op grond van dat |
requérantes sont traitées plus défavorablement que les établissements | besluit worden ingericht, worden de verzoekers ongunstiger behandeld |
reconnus et subventionnés si elles ne peuvent bénéficier de | dan de erkende en gesubsidieerde instellingen indien zij geen |
possibilités de dérogation. | afwijkingsmogelijkheid kunnen genieten. |
Pour ce qui concerne la demande de suspension, les parties se réfèrent | Wat de vordering tot schorsing betreft, verwijzen de partijen naar hun |
à leur requête initiale. | oorspronkelijke verzoekschrift. |
Observations du Gouvernement de la Communauté française | Opmerkingen van de Franse Gemeenschapsregering |
A.5.1. Le Gouvernement de la Communauté française relève tout d'abord que l'objet du recours est limité puisque le dispositif des requêtes postule la suspension puis l'annulation du décret entrepris à l'égard des seuls établissements scolaires non subventionnés de même qu'à l'égard des parents assumant personnellement ou faisant donner à domicile l'instruction de leurs enfants. A.5.2. Le Gouvernement de la Communauté française répond ensuite à la question posée par la Cour et on dégage de cette réponse des éléments d'appréciation quant à l'intérêt à agir des parties requérantes. Il rappelle que le décret entrepris est le prolongement du décret de | A.5.1. De Franse Gemeenschapsregering merkt in de eerste plaats op dat het onderwerp van het beroep beperkt is omdat in het dispositief van de verzoekschriften de schorsing en vervolgens de vernietiging van het bestreden decreet wordt gevorderd, enkel ten aanzien van de niet-gesubsidieerde onderwijsinstellingen en ten aanzien van de ouders die persoonlijk onderwijs verstrekken aan hun kinderen of dat door anderen aan huis laten doen. A.5.2. De Franse Gemeenschapsregering geeft vervolgens een antwoord op de vraag van het Hof waaruit elementen kunnen worden afgeleid ter beoordeling van het belang van de verzoekende partijen om in rechte te treden. Zij herinnert eraan dat het bestreden decreet het verlengde is van het |
la Communauté française du 24 juillet 1997 définissant les missions | decreet van de Franse Gemeenschap van 24 juli 1997 dat de prioritaire |
prioritaires de l'enseignement fondamental et de l'enseignement | taken bepaalt van het basisonderwijs en van het secundair onderwijs en |
secondaire et organisant les structures propres à les atteindre. Ces | de structuren organiseert die het mogelijk maken ze uit te voeren. |
deux décrets ne sont applicables qu'aux établissements organisés ou | Beide decreten zijn alleen van toepassing op de instellingen die door |
subventionnés par la Communauté française. Le libellé de l'article 9 | de Franse Gemeenschap worden ingericht of gesubsidieerd. Artikel 9 van |
du décret entrepris le confirme indirectement. Les socles de | het bestreden decreet bevestigt dat indirect. De eindtermen zijn dus |
compétence ne s'appliquent donc pas à l'enseignement qui n'est ni | niet van toepassing op het onderwijs dat niet wordt ingericht, noch |
organisé ni subventionné par la Communauté française. | gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap. |
L'enseignement à domicile est régi par la loi du 29 juin 1983 | Het onderwijs aan huis is geregeld bij de wet van 29 juni 1983 |
concernant l'obligation scolaire, qui permet la dispensation d'un | betreffende de leerplicht, op grond waarvan onderwijs aan huis mag |
enseignement à domicile pour autant que celui-ci réponde aux | worden verstrekt op voorwaarde dat dit onderwijs beantwoordt aan de |
conditions fixées par le Roi. Ces conditions sont fixées par un arrêté | voorwaarden die door de Koning zijn vastgelegd. Die voorwaarden zijn |
du Gouvernement de la Communauté française du 21 mai 1999 qui utilise | vastgelegd bij een besluit van de Franse Gemeenschapsregering van 21 |
un dispositif de réglementation par référence et étend le champ | mei 1999, waarin gebruik wordt gemaakt van de techniek van regelgeving |
d'application ratione materiae de certaines dispositions du décret du | met verwijzing en waarbij het werkingsgebied ratione materiae van |
24 juillet 1997. C'est cette extension qui cause grief aux requérants. | sommige bepalingen van het decreet van 24 juli 1997 wordt uitgebreid. |
Il ne revient pas à la Cour d'en connaître : la constitutionnalité de | Het is die uitbreiding waartegen de verzoekers bezwaar hebben. Het |
dispositions législatives ne peut être tributaire de la légalité de | behoort niet tot de bevoegdheid van het Hof kennis ervan te nemen : de |
grondwettigheid van wettelijke bepalingen kan niet afhankelijk zijn | |
dispositions réglementaires. | van de wettigheid van verordenende bepalingen. |
Le Gouvernement de la Communauté française relève encore que les | De Franse Gemeenschapsregering doet verder nog opmerken dat de |
requérants ne peuvent se prévaloir d'un intérêt direct puisque | verzoekers zich niet kunnen beroepen op een rechtstreeks belang omdat |
l'application des socles de compétences à l'enseignement à domicile | de toepassing van de eindtermen op het onderwijs aan huis wordt |
est le fait d'une autre norme à portée réglementaire. La Cour a | opgelegd door een andere norm met verordenende draagwijdte. In zijn |
précisé dans son arrêt n° 35/96 du 6 juin 1996 que dans une telle | arrest nr. 35/96 van 6 juni 1996 heeft het Hof gepreciseerd dat in |
hypothèse, « s'il devait être allégué devant une juridiction que | zulk een geval, « [indien] voor een rechtscollege zou worden betoogd |
l'illégalité de l'arrêté royal a pour cause l'inconstitutionnalité de | dat de onwettigheid van het koninklijk besluit veroorzaakt is door de |
la disposition législative attaquée, il appartiendrait à cette | ongrondwettigheid van de bestreden wetsbepaling, [...] het dat |
juridiction de poser à la Cour une question préjudicielle à ce sujet | rechtscollege toe[komt] hierover een prejudiciële vraag te stellen aan |
». | het Hof ». |
Si, malgré cette objection, la Cour acceptait la requête, le | Indien het Hof ondanks dat bezwaar het verzoekschrift toch zou |
Gouvernement de la Communauté française estime qu'il lui | aanvaarden, is de Franse Gemeenschapsregering van mening dat het Hof, |
appartiendrait, en application du principe fondamental de la | met toepassing van het fundamentele beginsel van de hiërarchie van de |
hiérarchie des normes tel que traduit dans l'article 159 de la | normen zoals geformuleerd in artikel 159 van de Grondwet, vooraf de |
Constitution, d'apprécier préalablement la constitutionnalité et la | |
légalité de l'arrêté du 21 mai 1999. Elle devra en outre prendre en | grondwettigheid en de wettigheid van het besluit van 21 mei 1999 moet |
considération le fait que du point de vue du législateur décrétal, ce | beoordelen. Het Hof zal bovendien rekening moeten houden met het feit |
n'est pas nécessairement la même chose de déterminer les socles de | dat het voor de decreetgever niet noodzakelijk hetzelfde is de |
compétences pour l'enseignement organisé ou subventionné et de | eindtermen te bepalen voor het georganiseerd of gesubsidieerd |
déterminer des normes pour les personnes qui recourent à | onderwijs, en normen vast te leggen voor de personen die onderwijs aan |
l'enseignement à domicile. Le recours introduit ne pourrait être | huis verstrekken of laten verstrekken. Het beroep dat is ingediend kan |
considéré comme recevable que pour ce deuxième type de normes. | enkel voor dat tweede type van normen als ontvankelijk worden |
Le Gouvernement de la Communauté française relève enfin que l'intérêt | beschouwd. De Franse Gemeenschapsregering merkt ten slotte op dat er vragen |
des associations requérantes peut être interrogé puisque l'arrêté du | kunnen worden gesteld bij het belang van de verzoekende verenigingen, |
21 mai 1999 ne concerne que les personnes investies de l'autorité parentale sur les enfants soumis à l'obligation scolaire. A.5.3. Le Gouvernement de la Communauté française conteste le caractère sérieux des moyens. Le premier moyen ne fait qu'expliciter le champ d'application des dispositions décrétales et ne fait que référer le décret à lui-même et non à une norme supérieure. Dans le deuxième moyen, les requérants n'expliquent pas en quoi la pédagogie qu'ils pratiquent serait incompatible avec les dispositions entreprises. Le Gouvernement de la Communauté française rappelle par ailleurs l'arrêt de la Cour n° 49/2001 du 18 avril 2001. Par le décret entrepris, la Communauté française tire les enseignements de cet arrêt en organisant une procédure de dérogation aux socles de compétences. | omdat het besluit van 21 mei 1999 alleen betrekking heeft op de personen die het ouderlijk gezag uitoefenen over de kinderen die aan de leerplicht zijn onderworpen. A.5.3. De Franse Gemeenschapsregering betwist dat de middelen ernstig zijn. In het eerste middel wordt enkel het werkingsgebied van de decreetsbepalingen geëxpliciteerd, en wordt enkel het decreet ten opzichte van zichzelf en niet ten opzichte van een hogere norm gesitueerd. In het tweede middel lichten de verzoekers niet toe in welke mate de pedagogie die zij in praktijk brengen onverenigbaar zou zijn met de bestreden bepalingen. De Franse Gemeenschapsregering herinnert overigens aan het arrest nr. 49/2001 van 18 april 2001 van het Hof. Door middel van het bestreden decreet trekt de Franse Gemeenschap lering uit dat arrest, door een afwijkingsprocedure voor de eindtermen vast te leggen. |
Aux critiques formulées par les requérants à l'encontre de cette | Op de kritiek van de verzoekers op die procedure, antwoordt de Franse |
procédure, le Gouvernement de la Communauté française répond que | Gemeenschapsregering dat de toepassing van de eindtermen op het |
l'application des socles de compétences à l'enseignement non | niet-gesubsidieerd onderwijs niet het gevolg is van het decreet als |
subventionné ne résulte pas du décret en tant que tel mais de l'arrêté | zodanig, maar van het besluit van 21 mei 1999, dat dit onderwijs |
du 21 mai 1999 qui ne soumet cet enseignement aux socles de | alleen met betrekking tot het onderwijsniveau aan de eindtermen |
compétences qu'en ce qui concerne le niveau des études, ce qui donne à | onderwerpt, waardoor het over een volledige vrijheid beschikt wat de |
cet enseignement une liberté totale en ce qui concerne les méthodes et | pedagogische methoden en opvattingen betreft. |
conceptions pédagogiques. | |
Le Gouvernement de la Communauté française estime par ailleurs que les | De Franse Gemeenschapsregering is overigens van mening dat de |
critères définis sont adéquats pour assurer le respect des garanties | vastgelegde criteria adequaat zijn om de naleving van de essentiële |
essentielles consacrées par l'article 24 de la Constitution, en | waarborgen vermeld in artikel 24 van de Grondwet te waarborgen, meer |
particulier le libre choix des parents et les droits et libertés | bepaald de keuzevrijheid van de ouders en de fundamentele rechten en |
fondamentaux. | vrijheden. |
Concernant le troisième moyen, le Gouvernement de la Communauté | Wat het derde middel betreft, wijst de Franse Gemeenschapsregering |
française relève que la disposition entreprise ne tend pas à imposer | erop dat de bestreden bepaling niet tot doel heeft het onderwijs een |
l'enseignement d'un contenu idéologique ou doctrinal particulier mais | bepaalde ideologische of dogmatische inhoud op te leggen, maar wel te |
vise à garantir que le projet du pouvoir organisateur ne porte pas | waarborgen dat het project van een inrichtende macht geen afbreuk doet |
atteinte aux droits et libertés fondamentaux, dans le prolongement de | aan de fundamentele rechten en vrijheden, in het verlengde van het |
l'arrêt n° 49/2001 déjà cité. | voormelde arrest nr. 49/2001. |
Le Gouvernement de la Communauté française estime que le quatrième | Volgens de Franse Gemeenschapsregering is het vierde middel niet |
moyen n'est pas recevable car les requérants n'identifient pas quelle | ontvankelijk omdat de verzoekers niet aangeven welke grondwetsbepaling |
disposition constitutionnelle serait violée. Pour le surplus, il | geschonden zou zijn. Voor het overige herinnert zij eraan dat het Hof |
rappelle que, dans son arrêt n° 49/2001, la Cour a maintenu les effets | in zijn arrest nr. 49/2001 de gevolgen van het decreet van 26 april |
du décret du 26 avril 1999 qui régissait donc encore l'année scolaire | 1999 heeft gehandhaafd voor het schooljaar 2000-2001. Voor het |
2000-2001. Pour l'année suivante, un délai fut accordé aux pouvoirs | volgende schooljaar werd aan de inrichtende machten uitstel verleend |
organisateurs pour adapter leurs programmes d'études; pour 2002-2003, | om hun leerplannen aan te passen; voor 2002-2003 stond het de |
il était loisible à l'ensemble des pouvoirs organisateurs d'introduire | inrichtende machten vrij een aanvraag tot afwijking in te dienen, wat |
une demande de dérogation, ce qu'a d'ailleurs fait la requérante dans | de verzoekende partij overigens heeft gedaan in het kader van de zaak |
die aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. 49/2001. De verzoekers | |
le cadre de la cause ayant donné lieu à l'arrêt n° 49/2001. Les | verantwoorden op geen enkele wijze in hoeverre de vastgelegde termijn |
requérants ne justifient en aucune manière en quoi le délai prévu | onvoldoende zou zijn; die termijn zou moeten volstaan des te meer |
serait insuffisant et ce d'autant plus que le contenu des socles de | omdat de inhoud van de eindtermen die zijn vastgelegd bij het decreet |
compétences définis par le décret du 19 juillet 2001 rejoint celui des | van 19 juli 2001 aansluit bij die van de eindtermen die zijn |
socles de compétences définis par le décret du 26 avril 1999. | vastgelegd bij het decreet van 26 april 1999. |
A.5.4. Le Gouvernement de la Communauté française estime enfin que la | A.5.4. Volgens de Franse Gemeenschapsregering is ten slotte niet |
condition relative au risque de préjudice grave difficilement | voldaan aan de voorwaarde met betrekking tot het risico van een |
réparable n'est pas remplie. | moeilijk te herstellen ernstig nadeel. |
Il souligne à cet égard que, selon les requérants, ce risque résulte | Zij onderstreept in dat verband dat volgens de verzoekers dat risico |
des articles 10 et 11 de l'arrêté du 21 mai 1999, pris en application | het gevolg is van de artikelen 10 en 11 van het besluit van 21 mei |
de la loi du 23 juin 1983 concernant l'obligation scolaire. Or, cette | 1999, dat genomen is met toepassing van de wet van 23 juni 1983 |
loi ne concerne que les personnes investies de la puissance parentale | betreffende de leerplicht. Die wet heeft echter alleen betrekking op |
ou qui assument la garde en droit ou en fait du mineur soumis à | de personen die de ouderlijke macht uitoefenen of die in rechte of in |
l'obligation scolaire. Seules ces personnes sont tenues à soumettre | feite de aan de leerplicht onderworpen minderjarige onder hun hoede |
leurs enfants à des contrôles du niveau des études. Les associations | hebben. Alleen die personen zijn verplicht hun kinderen aan controles |
requérantes ne subissent dès lors aucun préjudice personnel. Le | van het onderwijsniveau te onderwerpen. De verzoekende verenigingen |
préjudice qui pourrait affecter les intérêts de leurs membres ou des | lijden bijgevolg geen enkel persoonlijk nadeel. Het nadeel dat de |
parents qui recourent à leurs services est un préjudice purement | belangen van hun leden of van de ouders die gebruik maken van hun |
moral. | diensten zou kunnen raken, is een louter moreel nadeel. |
Le préjudice du second requérant dans l'affaire n° 2372 ne peut | Het nadeel van de tweede verzoeker in de zaak nr. 2372 kan evenmin |
davantage être retenu pour les motifs suivants : il trouve sa source | worden aanvaard om de volgende redenen : het vindt zijn oorsprong in |
dans une norme étrangère au décret; le préjudice concrètement invoqué | een andere norm dan het decreet; het concreet aangevoerde nadeel zou |
ne serait que la conséquence de décisions administratives susceptibles | enkel het gevolg zijn van administratieve beslissingen waartegen bij |
de recours en annulation et en suspension devant le Conseil d'Etat et | de Raad van State beroep tot vernietiging en tot schorsing kan worden |
est donc hypothétique et non direct; le contrôle est limité et le | ingesteld, en is dus hypothetisch en niet rechtstreeks; de controle is |
requérant ne précise pas concrètement en quoi les socles de | beperkt en de verzoeker geeft niet concreet aan in hoeverre de |
compétences empêchent les enfants d'atteindre le niveau requis; le | eindtermen de kinderen verhinderen het vereiste niveau te bereiken; de |
requérant ne précise pas que les enfants seraient astreints à de tels | verzoeker preciseert niet dat de kinderen tijdens het schooljaar |
2001-2002 tot zulke controles zouden worden verplicht. | |
contrôles lors de l'année 2001-2002. | De Franse Gemeenschapsregering merkt verder nog op dat, in de |
Le Gouvernement de la Communauté française relève encore qu'à supposer | veronderstelling dat het decreet van toepassing zou zijn op het |
le décret applicable à l'enseignement non subventionné, force est de | niet-gesubsidieerd onderwijs, moet worden vastgesteld dat geen enkele |
constater qu'aucune demande de dérogation n'a été introduite par les | verzoeker een afwijkingsaanvraag heeft ingediend; wat dat betreft |
requérants, qui ne peuvent invoquer leurs propres carences. | kunnen de verzoekers hun eigen tekortschieten niet aanvoeren. |
- B - | - B - |
Quant aux dispositions attaquées | Wat de bestreden bepalingen betreft |
B.1. Les articles 9, 10 et 11 du décret de la Communauté française du | B.1. De artikelen 9, 10 en 11 van het decreet van de Franse |
19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de compétences | Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen |
visées à l'article 16 du décret du 24 juillet 1997 définissant les | zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli 1997 dat de |
missions prioritaires de l'enseignement fondamental et de | prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van het secundair |
l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à les | onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk maken ze uit |
atteindre et organisant une procédure de dérogation limitée » | te voeren en tot organisatie van een procedure voor beperkte afwijking |
disposent : | » bepalen : |
« Art. 9.Tout pouvoir organisateur organisant un enseignement |
« Art. 9.Iedere inrichtende macht die onderwijs inricht dat wordt |
subventionné par la Communauté française peut introduire une demande | gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap kan een aanvraag indienen om |
de dérogation aux modes d'apprentissage décrits dans les socles de | af te wijken van de leermethoden die staan omschreven in de eindtermen |
compétences confirmés au chapitre 1er aux conditions et selon la | dewelke worden bekrachtigd in hoofdstuk I onder de voorwaarden en |
procédure définies au présent chapitre. | volgens de procedure zoals bepaald in dit hoofdstuk. |
Art. 10.Aucune dérogation ne peut avoir pour effet de porter atteinte |
Art. 10.Geen enkele afwijking mag afbreuk doen aan de samenhang van |
à la cohérence du système éducatif, tel qu'il résulte de la mise en | het onderwijssysteem, zoals dit voortvloeit uit de uitvoering van de |
oeuvre des principes constitutionnels en matière d'enseignement. | grondwettelijke onderwijsbeginselen. |
Elle ne peut notamment avoir pour effet de porter atteinte à la | Zij mag met name geen afbreuk doen aan de kwaliteit van het onderwijs, |
qualité de l'enseignement, au contenu de base ou à l'équivalence des | aan de basisinhoud of de gelijkwaardigheid van de diploma's of |
diplômes et certificats ou encore de restreindre la liberté des | getuigschriften of nog de vrijheid beknotten van de ouders om hun kind |
parents de changer leur enfant d'école l'année scolaire suivante. | het volgend schooljaar elders te laten school lopen. |
Aucune dérogation ne peut être accordée à un pouvoir organisateur dont | Er mag geen afwijking worden toegestaan aan een inrichtend[e] macht |
le projet n'aurait pas pour effet de garantir les droits et libertés | wiens project de in de Grondwet vermelde vrijheden en rechten alsook |
consacrés dans la Constitution, la Convention européenne de sauvegarde | het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en de fundamentele |
des droits de l'homme et des libertés fondamentales ainsi que la | vrijheden alsmede het Kinderrechtenverdrag niet waarborgt. |
Convention relative aux droits de l'enfant. Art. 11.§ 1er. Dans la demande de dérogation, le pouvoir organisateur : 1° indique les modes d'apprentissage décrits dans les socles de compétences dont il estime la définition trop contraignante pour lui laisser une latitude suffisante pour mettre en oeuvre son propre projet pédagogique, en motivant en quoi chaque mode d'apprentissage restreint cette mise en oeuvre; 2° décrit les modes d'apprentissage alternatifs qu'il entend mettre en oeuvre; 3° justifie comment le remplacement qu'il opère respecte les conditions énoncées à l'article 10. |
Art. 11.§ 1. In de afwijkingsaanvraag : 1° duidt de inrichtende macht de leermethoden aan die zijn beschreven in de eindtermen en waarvan zij vindt dat deze te beperkend zijn om haar voldoende ruimte te laten haar pedagogische project uit te voeren; hierbij verduidelijkt ze in welk opzicht iedere leermethode deze uitvoering belemmert; 2° beschrijft de inrichtende macht alternatieve leermethoden die men zou moeten toepassen; 3° verantwoordt de inrichtende macht op welke wijze de vervanging die zij doorvoert, strookt met de in artikel 10 gestelde voorwaarden. |
§ 2. La demande de dérogation précise les références exactes des | § 2. De afwijkingsaanvraag preciseert de exacte referenties van de |
suppressions et des insertions demandées. Une copie du projet | gevraagde opheffingen en invoegingen. Een afschrift van het |
pédagogique est jointe à la demande. | pedagogisch project wordt bij de aanvraag gevoegd. |
Sous peine d'être irrecevable, la demande de dérogation et ses annexes | De afwijkingsaanvraag en haar bijlagen worden, op straffe van |
sont introduites, par lettre recommandée à la poste, auprès du | onontvankelijkheid, per aangetekend schrijven ingediend bij de |
Gouvernement, au plus tard dix mois avant le début de l'année scolaire | Regering, uiterlijk tien maanden voor de start van het schooljaar |
à partir de laquelle elle doit entrer en vigueur. » | tijdens hetwelk deze van kracht moet zijn. » |
Quant à l'intérêt des requérants | Wat het belang van de verzoekers betreft |
B.2.1. La demande de suspension étant subordonnée au recours en | B.2.1. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het |
annulation, la recevabilité du recours - notamment l'existence de l'intérêt requis pour l'introduire - doit être abordée dès l'examen de la demande de suspension. B.2.2. Les recours sont introduits par des associations sans but lucratif qui sont des établissements d'enseignement non subventionnés par les pouvoirs publics, d'une part, et par un parent d'élèves inscrits dans un tel établissement, d'autre part. B.3.1. La Cour constate qu'il ressort tant du texte que des travaux préparatoires du décret entrepris que ce décret n'est pas directement applicable aux établissements d'enseignement non subventionnés. B.3.2. La Cour doit dès lors vérifier si les requérants ont un intérêt | beroep tot vernietiging, moet de ontvankelijkheid van het beroep - met name het bestaan van het rechtens vereiste belang om het beroep in te dienen - reeds bij het onderzoek van de vordering tot schorsing worden betrokken. B.2.2. De beroepen zijn ingesteld door verenigingen zonder winstoogmerk die onderwijsinstellingen zijn die niet door de overheid worden gesubsidieerd, enerzijds, en door een ouder van leerlingen die in een dergelijke instelling zijn ingeschreven, anderzijds. B.3.1. Het Hof stelt vast dat zowel uit de tekst als uit de parlementaire voorbereiding van het bestreden decreet volgt dat dit decreet niet rechtstreeks van toepassing is op de niet-gesubsidieerde onderwijsinstellingen. B.3.2. Het Hof moet bijgevolg nagaan of de verzoekers er belang bij |
à en demander l'annulation et la suspension. | hebben de vernietiging en de schorsing ervan te vorderen. |
Dans l'arrêt n° 49/2001 du 18 avril 2001, la Cour a admis que les | In het arrest nr. 49/2001 van 18 april 2001 heeft het Hof het belang |
parties qui sont les actuelles parties requérantes justifiaient alors | van de partijen die in onderhavige zaken verzoekers zijn erkend om met |
d'un intérêt suffisant pour se porter parties intervenantes, en | |
application de l'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 | toepassing van artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari |
sur la Cour d'arbitrage, dans un recours en annulation dirigé contre | 1989 op het Arbitragehof tussen te komen in een beroep tot |
un décret de la Communauté française relatif aux socles de compétences | vernietiging van het decreet van de Franse Gemeenschap over de |
qui ne leur était pas non plus directement applicable. La Cour avait | eindtermen dat evenmin op hen rechtstreeks van toepassing was. Het Hof |
pris en considération l'article 4 de l'arrêté du Gouvernement de la | hield rekening met artikel 4 van het besluit van de Franse |
Communauté française du 21 mai 1999 « fixant les conditions pour | Gemeenschapsregering van 21 mei 1999 « tot vaststelling van de |
pouvoir satisfaire à l'obligation scolaire en dispensant un | voorwaarden om te kunnen voldoen aan de leerplicht door het |
enseignement à domicile ». Cet article énonce que les parents sont | verstrekken van onderwijs aan huis ». Dat artikel bepaalt dat de |
ouders ertoe verplicht zijn een onderwijs te verstrekken of te laten | |
tenus d'assurer ou de faire assurer un enseignement de niveau | verstrekken van een niveau dat gelijkwaardig is met het peil dat |
équivalent à celui imposé aux établissements scolaires organisés, | opgelegd is aan de onderwijsinrichtingen georganiseerd, gesubsidieerd |
subventionnés ou reconnus par la Communauté française et répondant aux | of erkend door de Franse Gemeenschap en dat beantwoordt aan de |
dispositions des articles 6, 8 et 16 du décret du 24 juillet 1997 | bepalingen van de artikelen 6, 8 en 16 van het decreet van 24 juli |
définissant les missions prioritaires de l'enseignement fondamental et | 1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van |
de l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à | het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk |
les atteindre. | maken ze uit te voeren. |
Cet intérêt indirect que la Cour a jugé suffisant pour intervenir aux | Zulk een indirect belang, dat het Hof als voldoende heeft erkend om |
côtés des parties requérantes qui justifiaient elles-mêmes d'un | tussen te komen aan de zijde van verzoekende partijen die zelf van een |
intérêt direct à attaquer le décret du 26 avril 1999, ne suffit pas | rechtstreeks belang deden blijken om het decreet van 26 april 1999 te |
pour demander la suspension du décret du 19 juillet 2001, dès lors | bestrijden, volstaat niet om de schorsing van het decreet van 19 juli |
que, dans l'état actuel du dossier, les parties requérantes ne | 2001 te vorderen, omdat de verzoekende partijen in de huidige stand |
démontrent pas à suffisance en quoi elles seraient atteintes de | van het dossier onvoldoende aantonen in welke mate zij rechtstreeks en |
manière directe et défavorable - contrairement à ce qui avait été | ongunstig - in tegenstelling met wat verkeerdelijk werd geschreven in |
erronément écrit aux B.3.2 et B.4.2 de l'arrêt n° 49/2001 - par le | B.3.2 en B.4.2 van het voormelde arrest nr. 49/2001 - zouden worden |
décret actuellement attaqué. | geraakt door het thans bestreden decreet. |
B.3.3. Par ailleurs, la Cour observe que l'arrêté du Gouvernement de | B.3.3. Overigens merkt het Hof op dat het voormelde besluit van de |
la Communauté française du 21 mai 1999 pouvait être et est attaqué | Franse Gemeenschapsregering van 21 mei 1999 kon worden en is bestreden |
devant le Conseil d'Etat et qu'un éventuel refus de dérogation | bij de Raad van State en dat een eventuele weigering van een afwijking |
pourrait également faire l'objet d'une demande de suspension et d'un | eveneens het voorwerp kan uitmaken van een vordering tot schorsing en |
recours en annulation devant le Conseil d'Etat. | een beroep tot vernietiging bij de Raad van State. |
B.3.4. Au terme de l'examen limité de la recevabilité du recours en | B.3.4. Uit het beperkte onderzoek van de ontvankelijkheid van het |
annulation auquel la Cour a pu procéder dans le cadre de la demande de | beroep tot vernietiging waartoe het Hof in het kader van de vordering |
suspension, il n'apparaît pas, à ce stade de la procédure, que le | tot schorsing is kunnen overgaan, blijkt in dit stadium van de |
recours soit recevable. | rechtspleging niet dat het beroep ontvankelijk zou zijn. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
rejette les demandes de suspension. | verwerpt de vorderingen tot schorsing. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 juin 2002. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 juni 2002. |
Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
P.-Y. Dutilleux. M. Melchior. | P.-Y. Dutilleux. M. Melchior. |