Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 128/2000 du 6 décembre 2000 Numéro du rôle : 1723 En cause : le recours en annulation de l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions sociales, introduit par l'Union nationale des mutualités libres. La Cour composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L. François, R. Henneuse,(...)"
Arrêt n° 128/2000 du 6 décembre 2000 Numéro du rôle : 1723 En cause : le recours en annulation de l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions sociales, introduit par l'Union nationale des mutualités libres. La Cour composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L. François, R. Henneuse,(...) Arrest nr. 128/2000 van 6 december 2000 Rolnummer 1723 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 houdende sociale bepalingen, ingesteld door de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen. Het A samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. Boel, L. François, R.(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 128/2000 du 6 décembre 2000 Arrest nr. 128/2000 van 6 december 2000
Numéro du rôle : 1723 Rolnummer 1723
En cause : le recours en annulation de l'article 105 de la loi du 25 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 105 van de wet van
janvier 1999 portant des dispositions sociales, introduit par l'Union 25 januari 1999 houdende sociale bepalingen, ingesteld door de
nationale des mutualités libres. Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de
Boel, L. François, R. Henneuse, M. Bossuyt et E. De Groot, assistée de rechters H. Boel, L. François, R. Henneuse, M. Bossuyt en E. De Groot,
la référendaire B. Renauld, faisant fonction de greffier, présidée par bijgestaan door referendaris B. Renauld, waarnemend griffier, onder
le président M. Melchior, voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours I. Onderwerp van het beroep
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 30 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 30 juni 1999
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 2 juli
juin 1999 et parvenue au greffe le 2 juillet 1999, l'Union nationale 1999, heeft de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, met
des mutualités libres, dont le siège est établi à 1150 Bruxelles, rue zetel te 1150 Brussel, Sint-Huibrechtsstraat 19, beroep tot
Saint-Hubert 19, a introduit un recours en annulation de l'article 105 vernietiging ingesteld van artikel 105 van de wet van 25 januari 1999
de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions sociales houdende sociale bepalingen (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad
(publiée au Moniteur belge du 6 février 1999). van 6 februari 1999).
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 2 juillet 1999, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 2 juli 2000 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 15 octobre 1999. organieke wet bij op 15 oktober 1999 ter post aangetekende brieven.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 20 octobre 1999. bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 20 oktober 1999.
Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie
introduit un mémoire, par lettre recommandée à la poste le 30 novembre ingediend bij op 30 november 1999 ter post aangetekende brief.
1999. Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettre recommandée à la poste le 12 décembre 1999. organieke wet bij op 12 december 1999 ter post aangetekende brief.
La partie requérante a introduit un mémoire en réponse, par lettre De verzoekende partij heeft een memorie van antwoord ingediend bij op
recommandée à la poste le 7 janvier 2000. 7 januari 2000 ter post aangetekende brief.
Par ordonnances du 30 novembre 1999 et du 31 mai 2000, la Cour a Bij beschikkingen van 30 november 1999 en 31 mei 2000 heeft het Hof de
prorogé respectivement jusqu'aux 30 juin 2000 et 30 décembre 2000 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot respectievelijk 30 juni 2000 en 30 december 2000.
Par ordonnance du 12 juillet 2000, la Cour a déclaré l'affaire en état Bij beschikking van 12 juli 2000 heeft het Hof de zaak in gereedheid
et fixé l'audience au 26 octobre 2000. verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 26 september
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats, 2000. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 13 juillet 2000. bij op 13 juli 2000 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 26 octobre 2000 : Op de openbare terechtzitting van 26 september 2000 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me A.-P. André-Dumont loco Me J.-P. Buyle, avocats au barreau de . Mr. A.-P. André-Dumont loco Mr. J.-P. Buyle, advocaten bij de balie
Bruxelles, pour la partie requérante; te Brussel, voor de verzoekende partij;
. Me C. Sepulchre, avocat au barreau de Bruxelles, loco Me B. . Mr. C. Sepulchre, advocaat bij de balie te Brussel, loco Mr. B.
Bronders, avocat au barreau de Bruges, pour le Conseil des ministres; Bronders, advocaat bij de balie te Brugge, voor de Ministerraad;
- les juges-rapporteurs R. Henneuse et M. Bossuyt ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers R. Henneuse en M. Bossuyt verslag uitgebracht;
- les avocats précités ont été entendus; - zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. En droit III. In rechte
- A - - A
Position de la partie requérante Standpunt van de verzoekende partij
A.1. La partie requérante expose, dans la première partie de sa A.1. De verzoekende partij zet, in het eerste gedeelde van haar
requête, qu'est en cause la prise en charge ou non, par l'assurance verzoekschrift, uiteen dat het al dan niet ten laste nemen, door de
obligatoire, des dépenses de médicaments des indépendants lors des verplichte verzekering, van de uitgaven voor geneesmiddelen van de
hospitalisations de jour. zelfstandigen bij daghospitalisatie in het geding is.
L'Institut national d'assurance maladie-invalidité (ci-après INAMI) Het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitverzekering (hierna
ayant contesté la mise à la charge de l'assurance obligatoire, par la RIZIV) heeft de tenlastelegging, door de verzoekster, van de genoemde
requérante, desdites dépenses, l'affaire a été soumise aux uitgaven aan de verplichte verzekering betwist en de zaak is
juridictions du travail, lesquelles, tant en première instance qu'en voorgelegd aan de arbeidsrechtbanken, die, zowel in eerste aanleg als
appel, ont donné raison à la requérante. in hoger beroep, de verzoekster gelijk hebben gegeven.
A.2.1. Celle-ci invoque un moyen unique à l'appui de son recours, A.2.1. Deze voert een enig middel aan ter staving van haar beroep
lequel critique le caractère discriminatoire de la rétroactivité waarin zij het discriminerende karakter bekritiseert van de
donnée par l'article 105 à l'article 104 de la loi du 25 janvier 1999. terugwerkende kracht die door artikel 105 aan artikel 104 van de wet
van 25 januari 1999 is verleend.
A.2.2. Sous l'empire de l'ancienne législation, la partie requérante A.2.2. Onder gelding van de vroegere wetgeving legde de verzoekende
mettait à la charge de l'assurance obligatoire les frais de partij de kosten voor geneesmiddelen van de zelfstandigen gedurende
médicaments des indépendants durant une hospitalisation de jour, et ce een daghospitalisatie ten laste van de verplichte verzekering, en
à l'inverse des autres organismes assureurs qui, conformément au voeu zulks in tegenstelling tot de andere verzekeringsinstellingen die,
de l'INAMI, faisaient supporter ces frais par les indépendants overeenkomstig de wens van het RIZIV, die lasten doen dragen door de
eux-mêmes. zelfstandigen zelf.
A.2.3. La disposition en cause va au-delà de ce dernier système, A.2.3. De in het geding zijnde bepaling gaat dus verder dan het
puisqu'elle tend à mettre à charge de la requérante - et non à charge laatstgenoemde stelsel, vermits zij ertoe strekt de kosten voor
des assurés indépendants - les frais de médicaments des indépendants geneesmiddelen van de zelfstandigen gedurende een daghospitalisatie
durant une hospitalisation de jour et ce pour les deux années passées; la requérante sera donc discriminée par rapport aux autres organismes assureurs, devant en effet, à l'inverse de ces derniers, supporter sur son propre budget lesdits frais. Dans son mémoire en réponse, la partie requérante chiffre le montant de ces frais pharmaceutiques, pour la période du 1er janvier 1996 au 15 février 1999 - date d'entrée en vigueur de la loi -, à plus de 96 millions. La requérante conteste tant l'argument tiré de la confirmation de règles existantes que celui tiré de l'objet budgétaire, en particulier, s'agissant de ce dernier, en considération du fait qu'une somme très modique est en cause; elle relève l'objectif réellement poursuivi par le législateur au vu des travaux préparatoires - éviter qu'elle-même puisse réclamer aux indépendants les frais de médicaments en cause. A.2.4. Par ailleurs, la requérante allègue qu'« il n'appartient pas au ten laste te leggen van de verzoekster en niet ten laste van de verzekerde zelfstandigen en zulks voor de voorbije twee jaar; de verzoekster zal dus worden gediscrimineerd in vergelijking met de andere verzekeringsinstellingen aangezien zij, in tegenstelling tot deze laatste, de genoemde kosten moet dragen op haar eigen begroting. In haar memorie van antwoord becijfert de verzoekende partij het bedrag van die apothekerskosten voor de periode van 1 januari 1996 tot 15 februari 1999 datum van inwerkingtreding van de wet op meer dan 96 miljoen. De verzoekster betwist zowel het argument dat is afgeleid uit de bevestiging van bestaande regels als het argument dat is afgeleid uit de budgettaire doelstelling, in het bijzonder, wat het laatstgenoemde betreft, rekening houdend met het feit dat een zeer bescheiden bedrag in het geding is; zij wijst op de werkelijk door de wetgever nagestreefde doelstelling in het licht van de parlementaire voorbereiding - vermijden dat zij zelf de in het geding zijnde kosten voor geneesmiddelen van de zelfstandigen kan terugvorderen. A.2.4. Bovendien voert de verzoekster aan dat « het niet aan de
législateur de sanctionner le justiciable qui fait usage de la faculté wetgever staat de rechtzoekende te bestraffen die gebruik maakt van de
mogelijkheid om het optreden van de hoven en rechtbanken te vorderen
de solliciter l'intervention des Cours et tribunaux », dont il est », waarbij wordt opgemerkt dat zij de gegrondheid van haar standpunt
observé qu'ils ont reconnu le bien-fondé de sa position; elle estime hebben erkend; zij is van mening dat « de wetgever duidelijk de wil
que « la volonté du législateur est clairement de faire obstacle à ce heeft om datgene wat door de rechterlijke macht is beslist te
qui a été décidé par le pouvoir judiciaire ». belemmeren ».
Dans son mémoire en réponse, la même partie ajoute que, « en modifiant In haar memorie van antwoordt voegt dezelfde partij daaraan toe dat «
rétroactivement une disposition normative en raison de décisions de wetgever, doordat hij met terugwerkende kracht een normatieve
bepaling wijzigt wegens het bestaan van rechterlijke beslissingen die
judiciaires qui ne le satisfont pas, le législateur s'immisce hem geen voldoening schenken, zich rechtstreeks inmengt in de
directement dans l'exercice du pouvoir judiciaire et méconnaît le uitoefening van de rechterlijke macht en aldus het beginsel van de
principe de séparation des pouvoirs ». scheiding der machten miskent ».
Position du Conseil des ministres et réponse de la partie requérante Standpunt van de Ministerraad en antwoord van de verzoekende partij
A.3. Selon le Conseil des ministres, c'est « afin d'éviter [ . ] les A.3. Volgens de Ministerraad is het « teneinde uiteenlopende
interprétations et les applications divergentes des sociétés interpretaties en toepassingen te vermijden door de ziekenfondsen wat
mutualistes en ce qui concerne l'indemnisation des médicaments aux de vergoeding van geneesmiddelen voor rechthebbende zelfstandigen
indépendants bénéficiaires, mais également pour confirmer pour le betreft, maar tevens teneinde voor het verleden vanaf 1 juli 1996 te
passé à compter du premier juillet 1996 que le remboursement des bevestigen dat de terugbetaling van de bedoelde verstrekkingen
prestations visées ne peut en aucun cas être pris à charge par geenszins ten laste kan worden genomen door de verplichte verzekering,
l'assurance obligatoire, et également pour des raisons budgétaires, en tevens om budgettaire redenen, dat de wetgever de artikelen 104 en
[que] le législateur a inséré les articles 104 et 105 dans la loi du 105 heeft ingevoegd in de wet van 29 januari 1999 houdende sociale
29 janvier 1999 portant [des] dispositions sociales ». Selon la même bepalingen ». Volgens dezelfde partij « maakt de interpretatieve
partie, « la disposition interprétative de l'article 105 met fin à ces bepaling van artikel 105 een einde aan die uiteenlopende
interprétations divergentes et offre en même temps la sécurité interpretaties en biedt ze terzelfder tijd rechtszekerheid aan alle
juridique à tous les établissements concernés et à leurs membres ». betrokken instellingen en hun leden ».
A.4.1. En ce qui concerne l'argument selon lequel la partie requérante A.4.1. Wat het argument betreft volgens hetwelk de verzoekende partij
het verbod zal worden opgelegd om de kosten voor geneesmiddelen uit
se verrait interdire de récupérer auprès des affiliés les frais de het verleden op de aangesloten leden te verhalen, antwoordt de
médicaments passés, le Conseil des ministres répond qu'il n'est en Ministerraad dat geenszins wordt afgeweken van artikel 194 van de
rien dérogé à l'article 194 de la loi coordonnée du 14 juillet 1994 et gecoördineerde wet van 14 juli 1994 en van artikel 325 van het
à l'article 325 de l'arrêté royal du 3 juillet 1996, en vertu desquels koninklijk besluit van 3 juli 1996, krachtens welke onterecht betaalde
doivent être réclamées les prestations indûment payées. Il est relevé verstrekkingen moeten worden teruggevorderd. Er wordt opgemerkt dat,
que, en raison des critiques formulées par le Conseil d'Etat - wegens de door de Raad van State geformuleerde kritiek die precies
concluant précisément au risque d'une éventuelle discrimination entre besloot tot het risico van een mogelijke discriminatie onder de
assurés -, le texte final des articles 104 et 105 ne comprend plus verzekerden -, de uiteindelijke tekst van de artikelen 104 en 105 niet
l'interdiction de récupérer les frais auprès des assurés. langer het verbod bevat om de kosten op de verzekerden te verhalen.
A.4.2. La partie requérante, dans son mémoire en réponse, conteste, au A.4.2. In haar memorie van antwoord betwist de verzoekende partij die
vu des travaux préparatoires, cette interprétation; elle objecte en interpretatie, in het licht van de parlementaire voorbereiding; zij
outre l'existence de l'article 174, 6°, de la loi coordonnée le 14 voert bovendien het bestaan van artikel 174, 6°, van de op 14 juli
juillet 1994, qui prévoit un délai de prescription de deux ans pour la 1994 gecoördineerde wet aan, dat voorziet in een verjaringstermijn van
récupération des sommes indûment versées. twee jaar voor het terugverkrijgen van de onterecht gestorte sommen.
A.4.3. Le Conseil des ministres avance également l'objectif budgétaire A.4.3. De Ministerraad voert tevens de door de wetgever nagestreefde
poursuivi par le législateur, dont la légitimité est, selon lui, budgettaire doelstelling aan, waarvan, volgens hem, de wettigheid in
reconnue par la jurisprudence de la Cour. de rechtspraak van het Hof wordt erkend.
A.4.4. De surcroît, à supposer qu'il y ait différence de traitement, A.4.4. Bovendien zou, in de veronderstelling dat er een verschil in
celle-ci serait justifiée par le fait qu'« en mettant de sa propre behandeling bestaat, dit verantwoord zijn door het feit dat de
initiative les frais en question à charge de l'assurance obligatoire, verzoekende partij « door op eigen initiatief de desbetreffende kosten
la partie requérante n'a pas seulement obtenu un avantage financier ten laste te leggen van de verplichte verzekering, niet alleen een
considérable au préjudice de l'INAMI, mais elle a en outre profité aanzienlijk financieel voordeel heeft verkregen ten nadele van het
d'un avantage concurrentiel discutable à l'égard des autres sociétés RIZIV maar dat zij bovendien profijt heeft getrokken van een
mutualistes qui ont toujours mis ces frais à charge de leurs membres betwistbaar concurrentieel voordeel ten aanzien van de andere
ziekenfondsen welke die kosten steeds ten laste van hun
bénéficiaires ». leden-rechthebbenden hebben gelegd ».
A.4.5. En ce qui concerne l'effet rétroactif de la disposition, il est A.4.5. Wat de terugwerkende kracht van de bepaling betreft, wordt
relevé que la procédure intentée par la partie requérante n'a pas opgemerkt dat de door de verzoekende partij ingestelde procedure nog
encore été définitivement réglée et concerne la mise à la charge de niet definitief geregeld is en betrekking heeft op de tenlastelegging,
l'assurance obligatoire de prestations antérieures au 1er juillet aan de verplichte verzekering, van verstrekkingen van vóór 1 juli
1996. 1996.
- B - B
La disposition attaquée De aangevochten bepaling
B.1. L'Union nationale des mutualités libres demande l'annulation de B.1. De Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen vordert de
l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions vernietiging van artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 houdende
sociales. sociale bepalingen.
Celui-ci précise notamment la date d'entrée en vigueur de l'article Het preciseert met name de datum van inwerkingtreding van artikel 104
104 de la même loi, lequel complète l'article 34 de la loi relative à van dezelfde wet, dat artikel 34 van de wet betreffende de verplichte
verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen,
l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 gecoördineerd op 14 juli 1994, met het volgende lid aanvult :
juillet 1994, par l'alinéa suivant :
« Les prestations visées à l'alinéa 1er, 5°, ne sont pas mises à « De in het eerste lid, 5°, bedoelde verstrekkingen worden niet ten
charge de l'assurance obligatoire soins de santé lorsqu'elles sont laste gelegd van de verplichte verzekering voor geneeskundige
dispensées aux bénéficiaires visés dans un arrêté pris en exécution de verzorging, indien ze verleend worden aan de rechthebbenden, bedoeld
l'article 33, alinéa 1er, 1° et 2°, au cours d'un séjour en milieu in een besluit ter uitvoering van artikel 33, eerste lid, 1° en 2°,
hospitalier qui donne lieu au paiement d'un des montants visés à tijdens een verblijf in het ziekenhuis dat aanleiding geeft tot de
l'article 4, §§ 3 à 7, de la convention nationale entre les betaling van één van de bedragen die zijn bedoeld in artikel 4, §§ 3
établissements hospitaliers et les organismes assureurs, ou au cours tot 7, van de nationale overeenkomst tussen de verpleeginrichtingen en
de tout séjour ne donnant pas lieu au paiement d'un prix de journée de verzekeringsinstellingen, of tijdens om het even welk verblijf dat
d'entretien. Cette disposition peut être abrogée par arrêté délibéré geen aanleiding geeft tot de betaling van een verpleegdagprijs. Deze
bepaling kan worden opgeheven door een in Ministerraad overlegd
en Conseil des ministres. » besluit. »
L'article 105 - seule disposition visée par le recours - dispose pour Artikel 105 de enige bepaling waarop het beroep betrekking heeft
sa part : bepaalt van zijn kant :
« L'article 104 produit ses effets le 1er juillet 1996. « Artikel 104 heeft uitwerking met ingang van 1 juli 1996.
Les dépenses correspondant au montant des prestations visées dans De uitgaven die overeenstemmen met het bedrag van de verstrekkingen
l'article précité qui ont été dispensées, entre le 1er juillet 1996 et die tussen de datum van 1 juli 1996 en de datum van inwerkingtreding
la date d'entrée en vigueur de la présente loi, aux bénéficiaires van de huidige wet verleend werden aan de rechthebbenden, bedoeld in
visés dans un arrêté pris en exécution de l'article 33, alinéa 1er, 1° een besluit ter uitvoering van artikel 33, eerste lid, 1° en 2°, van
et 2°, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige
indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, ne sont en aucun cas mises verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, worden in
à charge de l'assurance soins de santé obligatoire. » geen geval ten laste gelegd van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging. »
B.2. Les dispositions précitées portent sur les interventions de B.2. De bovenvermelde bepalingen hebben betrekking op de
l'assurance obligatoire soins de santé pour les médicaments dispensés tegemoetkomingen van de verplichte ziekteverzekering voor
au cours de l'hospitalisation de jour des indépendants et de leurs geneesmiddelen verstrekt bij daghospitalisatie van zelfstandigen en
aidants. hun helpers.
Sur la base de la réglementation qui était applicable avant l'adoption Op basis van de regeling die van toepassing was vóór de aanneming van
des dispositions entreprises, la partie requérante estimait que les de bestreden bepalingen, oordeelde de verzoekende partij dat de kosten
frais de ces médicaments étaient supportés par l'assurance voor die geneesmiddelen werden gedragen door de verplichte
obligatoire. Comme l'indique la partie requérante dans sa requête, les verzekering. Zoals de verzoekende partij aangeeft in haar
autres organismes assureurs, conformément à la position de l'INAMI, verzoekschrift, legden de andere verzekeringsinstellingen, in
mettaient ces frais à charge de l'indépendant lui-même. overeenstemming met het standpunt van het RIZIV, die kosten ten laste van de zelfstandige zelf.
Dans un litige opposant la partie requérante à l'INAMI s'agissant de In een geschil tussen de verzoekende partij en het RIZIV omtrent de
la prise en charge des frais en question, la partie requérante a tenlasteneming van de betwiste kosten, werd de verzoekende partij door
obtenu gain de cause devant le Tribunal du travail par jugement du 25 de Arbeidsrechtbank bij vonnis van 25 juni 1996 en door het Arbeidshof
juin 1996 et la Cour du travail par arrêt du 3 novembre 1997. Aux fins bij arrest van 3 november 1997 in het gelijk gesteld. Om een einde
de mettre un terme aux interprétations divergentes de la disposition maken aan de uiteenlopende interpretaties van de betwiste bepaling
litigieuse, le législateur a explicitement prévu que les frais en heeft de wetgever uitdrukkelijk bepaald dat de bedoelde kosten niet
question ne peuvent en aucun cas être mis à charge de l'assurance ten laste kunnen worden gelegd van de verplichte verzekering.
obligatoire. En outre, le législateur a conféré effet rétroactif à la Bovendien heeft de wetgever aan de wetswijziging terugwerkende kracht
modification législative. verleend.
B.3. L'objectif poursuivi par le législateur en adoptant les articles B.3. De doelstelling die de wetgever met het aannemen van de voormelde
104 et 105 précités a été exposé comme suit lors des travaux artikelen 104 en 105 heeft nagestreefd, is in de parlementaire
préparatoires (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1722/1, p. 17) : voorbereiding als volgt uiteengezet (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1722/1, p. 17) :
« Les articles 94 et 95 visent à confirmer la non prise en charge de « De artikelen 94 en 95 beogen de niet-vergoedbaarheid te bevestigen
fournitures pharmaceutiques dispensées au cours de l'hospitalisation van farmaceutische verstrekkingen tijdens de zogenaamde
dite de jour et dans d'autres formes de séjour à l'hôpital en dehors daghospitalisatie en andere vormen van verblijf in het ziekenhuis
de l'hospitalisation proprement dite pour les bénéficiaires visés à buiten de eigenlijke hospitalisatie voor de in het artikel 100
l'article 100; ces formes plus récentes de séjour en milieu bedoelde rechthebbenden; deze meer recente vormen van
hospitalier ont donné lieu, dans un passé récent, à des ziekenhuisverblijf hebben in het recente verleden aanleiding gegeven
interprétations et procédures divergentes de la part des organismes tot uiteenlopende interpretaties en handelswijzen van de
assureurs quant à la prise en charge des médicaments dispensés aux verzekeringsinstellingen in verband met de vergoedbaarheid van
bénéficiaires indépendants et aux membres des communautés religieuses geneesmiddelen aan zelfstandige rechthebbenden en aan leden van een
au cours d'une telle hospitalisation. De plus, la rétroactivité est kloostergemeenschap tijdens zulk ziekenhuisverblijf. De terugwerkende
prévue pour confirmer, également pour le passé, que le remboursement kracht wordt bovendien voorzien om ook voor het verleden te bevestigen
des prestations visées à l'article 100 était exclu pour les dat de terugbetaling van de in artikel 100 bedoelde verstrekkingen,
bénéficiaires indépendants et les membres des communautés religieuses. uitgesloten was voor zelfstandige rechthebbenden en voor leden van een
En même temps, il est stipulé que les dépenses ne peuvent en aucun cas kloostergemeenschap. Tegelijk wordt voorzien dat de uitgaven in geen
être mises à charge des l'assurance obligatoire soins de santé. » geval ten laste van de verplichte verzekering voor geneeskundige
verzorging kunnen worden gelegd. »
B.4. Postérieurement à l'adoption des dispositions entreprises, la B.4. Na de aanneming van de bestreden bepalingen heeft het Hof van
Cour de cassation a, par arrêt du 14 juin 1999, cassé l'arrêt de la Cassatie bij arrest van 14 juni 1999 het arrest van het Arbeidshof
Cour du travail. Dans l'interprétation de la Cour de cassation, le verbroken. Volgens de interpretatie van het Hof van Cassatie vormt de
traitement d'un indépendant durant l'hospitalisation de jour, behandeling van een zelfstandige tijdens de opname in een
puisqu'il est ambulatoire, ne constitue pas un séjour dans un hôpital dagziekenhuis, aangezien zij ambulant gebeurt, geen verblijf in een
qui donne droit à l'intervention de l'assureur pour les médicaments ziekenhuis dat recht geeft op de verzekeringstegemoetkoming voor de
dispensés à cette occasion. aldaar verstrekte geneesmiddelen.
Sur le fond Ten gronde
B.5. La partie requérante, en son moyen unique, critique le caractère B.5. De verzoekende partij bekritiseert, in haar enig middel, het
discriminatoire de l'effet rétroactif - au 1er juillet 1996 - donné discriminerende karakter van de terugwerkende kracht tot 1 juli 1996 -
par l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 à l'article 104 de la die door artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 aan artikel 104
même loi. van dezelfde wet wordt verleend.
Dans la deuxième branche de son moyen, la requérante allègue qu'« en In het tweede onderdeel van haar middel voert de verzoekster aan dat «
modifiant rétroactivement une disposition normative en raison de de wetgever, doordat hij met terugwerkende kracht een normatieve
l'existence de décisions judiciaires qui ne le satisfont pas, le bepaling wijzigt wegens het bestaan van rechterlijke beslissingen die
législateur s'immisce directement dans l'exercice du pouvoir hem geen voldoening schenken, zich rechtstreeks inmengt in de
judiciaire et méconnaît ainsi le principe de la séparation des uitoefening van de rechterlijke macht en aldus het beginsel van de
pouvoirs ». B.6.1. La rétroactivité de dispositions législatives, qui est de nature à créer de l'insécurité juridique, ne peut se justifier que par des circonstances particulières. S'il s'avère en outre que la rétroactivité de la norme législative a pour effet d'influencer dans un sens déterminé l'issue d'une ou de plusieurs procédures judiciaires ou d'empêcher les juridictions de se prononcer, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles justifient cette intervention du législateur. B.6.2. Il n'apparaît nullement que l'effet rétroactif au 1er juillet 1996 prévu par l'article 105 attaqué ait eu pour objet ou pour effet d'interférer dans des procédures pendantes ou d'empêcher les juridictions - en particulier la Cour de cassation, qui était saisie d'un pourvoi - de se prononcer sur la question de droit que posent ces procédures; l'arrêt précité de la Cour du travail a d'ailleurs été cassé par la Cour de cassation, postérieurement à l'adoption de la disposition attaquée mais sans qu'il soit fait référence, dans l'arrêt, à cette disposition, laquelle n'était pas applicable aux éléments du litige ayant donné lieu au pourvoi. B.7.1. Il ressort des travaux préparatoires que la rétroactivité critiquée poursuivait un double objectif. Il s'agissait, d'une part, d'assurer la sécurité juridique en confirmant, pour l'avenir comme pour le passé, une règle déjà existante. Il s'agissait, d'autre part, de prendre en compte des considérations d'ordre budgétaire du fait que le législateur entendait éviter que les frais en question soient mis à charge de l'assurance obligatoire, dès lors que, selon les données de l'INAMI, le secteur concerné serait déjà déficitaire (Doc. parl., scheiding der machten miskent ». B.6.1. De terugwerkende kracht van wetsbepalingen, wanneer zij van die aard is dat daardoor rechtsonzekerheid in het leven wordt geroepen, kan enkel worden verantwoord op grond van bijzondere omstandigheden. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht van de wetskrachtige norm tot gevolg heeft dat de afloop van een of meer gerechtelijke procedures in een welbepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges worden verhinderd zich uit te spreken, vergt de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden een verantwoording bieden voor dat optreden van de wetgever. B.6.2. Het blijkt geenszins dat de terugwerkende kracht tot 1 juli 1996, bedoeld in het aangevochten artikel 105, tot doel of gevolg heeft gehad in hangende rechtsgedingen te interfereren of de rechtscolleges in het bijzonder het Hof van Cassatie, waarbij een voorziening aanhangig was te verhinderen zich uit te spreken over de rechtsvraag welke die procedures doen rijzen; het voormelde arrest van het Arbeidshof is bovendien door het Hof van Cassatie verbroken nadat de aangevochten bepaling was aangenomen, zonder dat in het arrest wordt verwezen naar die bepaling, welke niet van toepassing was op de elementen van het geschil dat tot de voorziening aanleiding heeft gegeven. B.7.1. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de bekritiseerde terugwerkende kracht een tweevoudige doelstelling nastreefde. Enerzijds, ging het erom de rechtszekerheid te verzekeren door, zowel voor de toekomst als voor het verleden, een reeds bestaande regel te bevestigen. Anderzijds, ging het erom rekening te houden met overwegingen van budgettaire aard doordat de wetgever wilde vermijden dat de bedoelde kosten ten laste van de verplichte verzekering zouden worden gelegd, nu volgens de gegevens van het RIZIV de betrokken sector reeds deficitair zou zijn (Parl. St., Senaat, 1998-1999, nr.
Sénat, 1998-1999, n° 1175/3, p.6). 1175/3, p. 6).
B.7.2. A la lumière de ces objectifs, il n'est pas injustifié que le B.7.2. In het licht van die doelstellingen is het niet zonder
législateur ait prévu que les dépenses exposées depuis le 1er juillet verantwoording dat de wetgever heeft bepaald dat de sinds 1 juli 1996
1996 ne peuvent en aucun cas être mises à charge de l'assurance gedane uitgaven in geen geval ten laste van de verplichte verzekering
obligatoire soins de santé. Toute autre décision aurait non seulement voor geneeskundige verzorging kunnen worden gelegd. Een andere
été contraire à la position du législateur quant à la situation beslissing zou niet alleen tegenstrijdig zijn met het standpunt van de
juridique antérieure, mais établirait également une discrimination pour le passé dans le chef des autres organismes assureurs et de leurs assurés, puisque, pour leur part, les frais en question n'ont pas été supportés par l'assurance obligatoire soins de santé. En conférant effet rétroactif à la disposition entreprise, le législateur a en outre entendu préserver avant tout l'assurance obligatoire des effets budgétaires d'une interprétation des dispositions entreprises que ni lui ni l'INAMI n'approuvaient. Il résulte de ce qui précède que le moyen, en sa deuxième branche, ne peut être accueilli. wetgever ten aanzien van de rechtssituatie in het verleden, maar zou voor het verleden ook tot een discriminatie leiden van de andere verzekeringsinstellingen en hun verzekerden vermits wat hen betreft de bedoelde kosten niet door de verplichte ziekteverzekering werden gedragen. Door de bestreden bepaling terugwerkende kracht te verlenen, heeft de wetgever bovendien vooral de verplichte ziekteverzekering willen behoeden voor de budgettaire gevolgen van een interpretatie van de bestreden bepalingen die zijn goedkeuring noch die van het RIZIV had. Uit wat voorafgaat volgt dat het middel, in het tweede onderdeel ervan, niet kan worden aangenomen.
B.8. Dans l'autre branche de son moyen, la partie requérante allègue B.8. In het andere onderdeel van haar middel voert de verzoekende
que l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 est également partij aan dat artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 eveneens
discriminatoire en ce qu'il a pour effet de mettre à sa charge les discriminerend is, in zoverre het tot gevolg heeft dat het de kosten
frais de médicaments visés à l'article 104 de la même loi et exposés voor geneesmiddelen bedoeld in artikel 104 van dezelfde wet en gemaakt
après la date du 1er juillet 1996, alors que les autres organismes na de datum van 1 juli 1996, te haren laste legt, terwijl de andere
assureurs auraient fait supporter par les assurés la charge desdits verzekeringsinstellingen de genoemde kosten zouden hebben doen dragen
frais. door de verzekerden.
B.9. Il ressort de l'arrêt précité de la Cour de cassation du 14 juin B.9. Uit het voormelde arrest van het Hof van Cassatie van 14 juni
1999 que, y compris pour la période antérieure à l'adoption de la loi 1999 volgt dat, met inbegrip van de periode vóór de aanneming van de
du 25 janvier 1999, l'article 34 de la loi relative à l'assurance wet van 25 januari 1999, artikel 34 van de wet betreffende de
obligatoire soins de santé et indemnités devait être interprété dans verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen
le sens que lui a expressément donné l'article 104 de ladite loi, à geïnterpreteerd moest worden in de zin die artikel 104 van de genoemde
savoir la non-prise en charge par l'assurance obligatoire des frais de wet uitdrukkelijk eraan heeft gegeven, namelijk de niet-tenlasteneming
médicaments nécessités par une hospitalisation de jour. door de verplichte verzekering voor de kosten van geneesmiddelen die
vereist zijn bij daghospitalisatie.
Il s'ensuit que, en fixant au 1er juillet 1996 l'entrée en vigueur de Daaruit volgt dat artikel 105, doordat het de inwerkingtreding van
l'article 104, l'article 105 n'a pas modifié le sens de l'article 34 artikel 104 vaststelt op 1 juli 1996, niet de zin heeft gewijzigd van
précité, lequel n'établit aucune différence de traitement entre het voormelde artikel 34, dat geen enkel verschil in behandeling maakt
organismes assureurs ou entre assurés sociaux indépendants. onder verzekeringsinstellingen of onder zelfstandige sociaal
L'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 ne viole donc pas les verzekerden. Artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 schendt dus de artikelen 10
articles 10 et 11 de la Constitution. en 11 van de Grondwet niet.
B.10. En ce que la partie requérante critique le fait que seraient mis B.10. In zoverre de verzoekende partij het feit bekritiseert dat de
définitivement à sa charge les frais de médicaments remboursés à ses kosten voor geneesmiddelen die aan haar leden zijn terugbetaald tussen
affiliés entre le 1er juillet 1996 et l'adoption de la loi du 25 1 juli 1996 en de aanneming van de wet van 25 januari 1999 definitief
janvier 1999 alors que d'autres organismes assureurs ont laissé te haren laste zouden worden gelegd terwijl andere
lesdits frais à la charge de leurs assurés -, elle dénonce un effet verzekeringsinstellingen de genoemde kosten ten laste van hun
verzekerden hebben gelaten -, klaagt zij een gevolg aan dat niet uit
qui résulte non de l'article 105 en cause mais de l'article 174, 5°, het in het geding zijnde artikel 105 voortvloeit maar uit artikel 174,
de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et 5°, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor
indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, lequel prévoit un délai de prescription de deux ans de « l'action en récupération de la valeur des prestations indûment octroyées à charge de l'assurance indemnités ». Cette disposition n'est toutefois pas soumise en l'espèce à la Cour et échappe dès lors à son contrôle. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 6 décembre 2000. Le greffier f.f., B. Renauld. Le président, geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juni 1994, dat voorziet in een verjaringstermijn van twee jaar voor « de vordering tot terugvordering van de waarde der ten laste van de uitkeringsverzekering ten onrechte verleende prestaties ». Die bepaling is echter te dezen niet aan het Hof voorgelegd en ontsnapt bijgevolg aan zijn toetsing. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 6 december 2000. De wnd. griffier, B. Renauld. De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^