Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 104/2000 du 11 octobre 2000 Numéro du rôle : 1795 En cause : le recours en annulation de l'article 17 de la loi du 24 mars 1999 organisant les relations entre les autorités publiques et les organisations syndicales du personnel des s La Cour d'arbitrage, composée des juges H. Boel et L. François, faisant fonction de présidents, (...)"
Arrêt n° 104/2000 du 11 octobre 2000 Numéro du rôle : 1795 En cause : le recours en annulation de l'article 17 de la loi du 24 mars 1999 organisant les relations entre les autorités publiques et les organisations syndicales du personnel des s La Cour d'arbitrage, composée des juges H. Boel et L. François, faisant fonction de présidents, (...) Arrest nr. 104/2000 van 11 oktober 2000 Rolnummer 1795 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 17 van de wet van 24 maart 1999 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en de vakverenigingen van het personeel van de politi Het Arbitragehof, samengesteld uit de rechters H. Boel en L. François, waarnemend voorzitters, e(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 104/2000 du 11 octobre 2000 Arrest nr. 104/2000 van 11 oktober 2000
Numéro du rôle : 1795 Rolnummer 1795
En cause : le recours en annulation de l'article 17 de la loi du 24 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 17 van de wet van 24
mars 1999 organisant les relations entre les autorités publiques et maart 1999 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en de
les organisations syndicales du personnel des services de police, vakverenigingen van het personeel van de politiediensten, ingesteld
introduit par l'a.s.b.l. Syndicat autonome de la police judiciaire et door de v.z.w. Autonome vakbond van de gerechtelijke politie en
autres. anderen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des juges H. Boel et L. François, faisant fonction de samengesteld uit de rechters H. Boel en L. François, waarnemend
présidents, et des juges P. Martens, J. Delruelle, H. Coremans, R. voorzitters, en de rechters P. Martens, J. Delruelle, H. Coremans, R.
Henneuse et M. Bossuyt, assistée du greffier L. Potoms, présidée par Henneuse en M. Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder
le juge H. Boel, voorzitterschap van rechter H. Boel,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours I. Onderwerp van het beroep
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 5 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 5 november
novembre 1999 et parvenue au greffe le 8 novembre 1999, un recours en 1999 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 8
annulation de l'article 17 de la loi du 24 mars 1999 organisant les november 1999, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 17 van
relations entre les autorités publiques et les organisations de wet van 24 maart 1999 tot regeling van de betrekkingen tussen de
syndicales du personnel des services de police (publiée au Moniteur overheid en de vakverenigingen van het personeel van de
belge du 8 mai 1999) a été introduit par l'a.s.b.l. Syndicat autonome politiediensten (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 8 mei
1999), door de v.z.w. Autonome vakbond van de gerechtelijke politie,
de la police judiciaire, dont le siège est établi à 1060 Bruxelles, met zetel te 1060 Brussel, Henri Jasparlaan 114/19, de v.z.w.
avenue Henri Jaspar 114/19, l'a.s.b.l. Fédération syndicale policière Syndicale federatie van politiebeambten van het Brussels Gewest en
de la Région bruxelloise et extension, dont le siège est établi à 1070 uitbreiding, met zetel te 1070 Brussel, Geurstraat 23, de v.z.w.
Bruxelles, rue des Parfums 23, l'a.s.b.l. Fédération wallonne des
syndicats de police, dont le siège est établi à 4000 Liège, rue Fédération wallonne des syndicats de police, met zetel te 4000 Luik,
Sainte-Walburge 285, et l'a.s.b.l. Syndicat national de la police rue Sainte-Walburge 285, en de v.z.w. Nationaal syndikaat van de
belge, dont le siège est établi à 1030 Bruxelles, avenue E. Zola 62. Belgische politie, met zetel te 1030 Brussel, E. Zolalaan 62.
La demande de suspension de la même disposition légale a été rejetée De vordering tot schorsing van dezelfde wettelijke bepaling is
par l'arrêt n° 139/99 du 22 décembre 1999, publié au Moniteur belge du verworpen bij arrest nr. 139/99 van 22 december 1999, bekendgemaakt in
22 février 2000. het Belgisch Staatsblad van 22 februari 2000.
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 8 novembre 1999, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 8 november 1999 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 24 novembre 1999. organieke wet bij op 24 november 1999 ter post aangetekende brieven.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 4 décembre 1999. bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 4 december 1999.
Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie
introduit un mémoire par lettre recommandée à la poste le 7 janvier ingediend bij op 7 januari 2000 ter post aangetekende brief.
2000. Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettre recommandée à la poste le 29 février 2000. organieke wet bij op 29 februari 2000 ter post aangetekende brief.
Les parties requérantes ont introduit un mémoire en réponse par lettre De verzoekende partijen hebben een memorie van antwoord ingediend bij
recommandée à la poste le 28 mars 2000. op 28 maart 2000 ter post aangetekende brief.
Par ordonnance du 27 avril 2000, la Cour a prorogé jusqu'au 5 novembre Bij beschikking van 27 april 2000 heeft het Hof de termijn waarbinnen
2000 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 5 november 2000.
Par ordonnance du 12 juillet 2000, la Cour a déclaré l'affaire en état Bij beschikking van 12 juli 2000 heeft het Hof de zaak in gereedheid
et fixé l'audience au 26 septembre 2000, après avoir constaté que les verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 26 september
présidents G. De Baets et M. Melchior, légitimement empêchés, étaient 2000, na te hebben vastgesteld dat de voorzitters G. De Baets en M.
remplacés par les juges H. Boel et L. François, et avoir complété le Melchior, wettig verhinderd, werden vervangen door de rechters H. Boel
siège par le juge E. Cerexhe. en L. François en de zetel te hebben aangevuld met rechter E. Cerexhe.
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats, Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 13 juillet 2000. bij op 13 juli 2000 ter post aangetekende brieven.
Par ordonnance du 26 septembre 2000, le juge E. Cerexhe, légitimement Bij beschikking van 26 september 2000 werd rechter E. Cerexhe, wettig
empêché, a été remplacé par le juge J. Delruelle. verhinderd, vervangen door rechter J. Delruelle.
A l'audience publique du 26 septembre 2000 : Op de openbare terechtzitting van 26 september 2000 :
- a comparu Me R. Heijse loco Me D. D'Hooghe et Me F. Vandendriessche, - is verschenen : Mr. R. Heijse loco Mr. D. D'Hooghe en Mr. F.
avocats au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des ministres; Vandendriessche, advocaten bij de balie te Brussel, voor de Ministerraad;
- les juges-rapporteurs H. Coremans et L. François ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers H. Coremans en L. François verslag uitgebracht;
- l'avocat précité a été entendu; - is de voornoemde advocaat gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. En droit III. In rechte
- A - - A -
Quant à l'intérêt Ten aanzien van het belang
A.1. Les parties requérantes estiment qu'elles justifient de l'intérêt A.1. De verzoekende partijen zijn van mening dat zij van het vereiste
requis puisque leur fonctionnement est menacé par l'interdiction de belang doen blijken aangezien hun werking wordt bedreigd door het
récolter des fonds à l'aide de pratiques de démarchage. Elles verbod om fondsen te verwerven door middel van een leurpraktijk. Zij
affirment qu'elles ne disposeront plus, de ce fait, de moyens beweren dat zij daardoor over onvoldoende financiële middelen zullen
financiers suffisants pour réaliser leur objet social et développer beschikken om hun maatschappelijk doel te verwezenlijken en hun
des activités syndicales. vakbondsactiviteiten te ontwikkelen.
Quant aux moyens Ten aanzien van de middelen
A.2. Les parties requérantes infèrent leurs moyens d'une violation des A.2. De verzoekende partijen leiden hun middelen af uit een schending
articles 10 et 11 de la Constitution. van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Elles constatent que la disposition attaquée fait naître un traitement Zij stellen vast dat de bestreden bepaling een ongelijke behandeling
inégal des organisations syndicales du personnel des services de doet ontstaan van de vakorganisaties van het personeel van de
police par rapport, d'une part, aux associations de police autres que politiediensten ten opzichte van, enerzijds, andere
des organisations syndicales et, d'autre part, aux organisations politieverenigingen dan vakorganisaties en, anderzijds,
syndicales d'autres agents de services publics. vakorganisaties van ander overheidspersoneel.
Elles font valoir, en outre, que deux catégories de personnes qui se Bovendien voeren zij aan dat twee categorieën van personen die zich
trouvent dans des situations essentiellement différentes au regard de ten aanzien van de bestreden bepaling in wezenlijk verschillende
la disposition attaquée, à savoir le personnel des services de police situaties bevinden, namelijk het personeel van de politiediensten dat
qui relève du cadre opérationnel et le personnel des services de tot het operationele kader behoort en het personeel van de
police qui relève du cadre logistique et administratif, sont traitées politiediensten dat tot het logistieke en administratieve kader
de manière identique. behoort, op identieke wijze worden behandeld.
A.3. Pour les parties requérantes, une analyse des travaux A.3. Een analyse van de parlementaire voorbereiding toont volgens de
préparatoires démontre qu'il n'existe pas de justification raisonnable verzoekende partijen aan dat er geen redelijke verantwoording bestaat
au critère de distinction utilisé par le législateur. voor het criterium van onderscheid dat de wetgever heeft gehanteerd.
Le législateur, qui a constaté que « les citoyens n'apprécient pas De wetgever, die vaststelde dat « burgers zich vaak niet goed voelden
toujours les contacts souvent agressifs ou du moins imposés par les bij de dikwijls agressieve of minstens opgedrongen contacten met de
démarcheurs », voudrait faire en sorte, par la disposition entreprise, ronselaars », zou met de bestreden bepaling willen bereiken dat de
que les citoyens ne se sentent plus contraints de répondre à une burgers zich niet langer gedwongen zouden voelen om in te gaan op een
demande de soutien financier d'une organisation syndicale des services vraag tot financiële ondersteuning van een vakorganisatie van de
de police. La référence à l'article 8 de la loi du 25 mars 1998 politiediensten. Uit de verwijzing naar artikel 8 van de wet van 25
portant modification du statut syndical du personnel du corps maart 1998 tot wijziging van het syndicaal statuut van het personeel
opérationnel de la gendarmerie et aux travaux préparatoires de cette van het operationeel korps van de rijkswacht en naar de parlementaire
loi ferait également apparaître qu'en adoptant la mesure critiquée, le voorbereiding van die wet, zou ook nog blijken dat de wetgever met de
législateur a voulu garantir l'autorité hiérarchique, la disponibilité bestreden maatregel het hiërarchisch gezag, de beschikbaarheid en de
et la neutralité des membres du corps opérationnel. neutraliteit van de leden van het operationeel korps wilde waarborgen.
L'alignement du personnel du cadre administratif et logistique sur le De gelijkschakeling van het personeel van het administratieve en
personnel du cadre opérationnel se justifierait, aux termes des logistieke kader met het personeel van het operationele kader zou
travaux préparatoires, « par la garantie que ce personnel du cadre blijkens de parlementaire voorbereiding worden verantwoord « door de
administratif et logistique doit constamment apporter l'appui garantie dat dit personeel van het administratieve en logistieke kader
nécessaire au personnel de police ». steeds de nodige steun moet leveren aan het politiepersoneel ».
A.4. Les parties requérantes affirment que des associations de police A.4. De verzoekende partijen stellen dat andere politieverenigingen
autres que les organisations syndicales et les organisations dan vakorganisaties en vakorganisaties van ander overheidspersoneel
syndicales d'autres agents de services publics peuvent collecter sans zonder wettelijke beperking werkingsfondsen mogen verzamelen, hoewel
limitation légale des fonds de fonctionnement, bien que les citoyens de burgers zich ook ten aanzien van hen gedwongen zouden kunnen voelen
pourraient également se sentir contraints, à l'égard de ceux-ci, de om in te gaan op een vraag tot financiële ondersteuning, en dat bij
répondre à une demande de soutien financier et que de telles dergelijke verenigingen evenzeer het hiërarchisch gezag, de
associations pourraient également voir compromises l'autorité beschikbaarheid en de neutraliteit van de leden in het gedrang zouden
hiérarchique, la disponibilité et la neutralité des membres. kunnen worden gebracht.
Les parties requérantes soulignent que de très nombreux fonctionnaires De verzoekende partijen wijzen erop dat talloze overheidsambtenaren
publics ont un pouvoir de police et que certains sont même officiers politiebevoegdheid hebben en sommigen zelfs officier van gerechtelijke
de police judiciaire, ce qui les place dans une situation identique à politie zijn, wat hen in een identieke situatie plaatst als een
celle d'un membre du personnel du service de police (par exemple les personeelslid van de politiedienst (bijvoorbeeld treinconducteurs,
conducteurs de trains, les percepteurs des postes, les fonctionnaires des douanes, les inspecteurs du travail, les fonctionnaires de l'Inspection spéciale des impôts, etc.), alors qu'aucune mesure limitative ne s'applique à leurs organisations syndicales. Il pourrait même être affirmé, aux dires des parties requérantes, que la neutralité, par exemple, d'un fonctionnaire du ministère des Finances qui demande un soutien financier aux citoyens pour son organisation syndicale est plus rapidement compromise que la neutralité d'un membre du personnel d'un service de police qui agit de même pour son organisation syndicale et que le citoyen se sentira plus rapidement contraint, à l'égard d'un fonctionnaire du ministère des Finances, d'accéder à sa demande de soutien financier de son organisation syndicale qu'à une demande analogue d'un policier, « qui est davantage un allié pour le citoyen, car il est le gardien de la postmeesters, douanebeambten, arbeidsinspecteurs, ambtenaren van de bijzondere belastinginspectie, enz.), terwijl op hun vakorganisaties geen beperkende maatregelen van toepassing zijn. Men zou volgens de verzoekende partijen zelfs kunnen stellen dat de neutraliteit van bijvoorbeeld een ambtenaar van het Ministerie van Financiën die de burger om financiële ondersteuning vraagt voor zijn vakorganisatie, sneller in het gedrang wordt gebracht dan de neutraliteit van een personeelslid van een politiedienst die hetzelfde doet voor zijn vakorganisatie en dat de burger zich ten aanzien van een ambtenaar van het Ministerie van Financiën sneller gedwongen zal voelen om in te gaan op diens verzoek tot financiële ondersteuning van zijn vakorganisatie dan op een soortgelijke vraag van een politieman, « die voor de burger eerder een medestander is, want hoeder van diens
sécurité de celui-ci ». A.5. Aux yeux des parties requérantes, il n'y a pas de justification raisonnable au traitement égal du personnel du cadre administratif et logistique et du personnel du cadre opérationnel. Le fait que le personnel du cadre administratif et logistique doive toujours fournir l'appui nécessaire au personnel de police ne saurait, à leur estime, être utilisé pour justifier un traitement égal de leurs organisations syndicales respectives. Les parties requérantes observent du reste que, pour justifier la disposition attaquée, le législateur ne renvoie qu'à l'influence exercée par des membres du personnel du cadre opérationnel des services de police et non par les membres du personnel du cadre administratif et logistique. A.6. Les parties requérantes font valoir qu'il n'existe pas de rapport raisonnable entre les moyens employés et le but visé et que la disposition attaquée ne saurait dès lors résister au contrôle de proportionnalité. Elles estiment d'abord que l'exigence de neutralité doit être nuancée puisqu'il est permis à un fonctionnaire de police d'être membre d' « veiligheid ». A.5. Voor de gelijke behandeling van het personeel van het administratieve en logistieke kader en het personeel van het operationele kader bestaat in de ogen van de verzoekende partijen geen redelijke verantwoording. Dat het personeel van het administratieve en logistieke kader steeds de nodige steun moet geven aan het politiepersoneel, kan naar hun oordeel niet ter verantwoording worden aangewend van een gelijke behandeling van hun respectieve vakorganisaties. De verzoekende partijen merken overigens op dat de wetgever voor de verantwoording van de bestreden bepaling enkel verwijst naar beïnvloeding door personeelsleden van het operationele kader van de politiediensten en niet naar personeelsleden van het administratieve en logistieke kader. A.6. De verzoekende partijen voeren aan dat er geen redelijke verhouding bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel en dat derhalve de bestreden bepaling de evenredigheidstest niet kan doorstaan. Zij menen allereerst dat het vereiste van neutraliteit moet worden genuanceerd daar het een politieambtenaar is toegestaan lid te zijn
un syndicat traditionnel, donc à coloration politique, adhésion par van « een traditionele, derhalve politiek getinte vakbond, waarmee de
laquelle le fonctionnaire de police affiche sa couleur politique et politieambtenaar politiek en filosofisch kleur bekent, en aldus zijn
philosophique et abandonne ainsi sa neutralité ». neutraliteit opgeeft ».
Elles observent ensuite que l'article 8 de la loi du 25 mars 1998, Vervolgens merken zij op dat artikel 8 van de wet van 25 maart 1998,
auquel le législateur s'est référé dans les travaux préparatoires de waaraan de wetgever in de parlementaire voorbereiding van de bestreden
la disposition attaquée, ne s'applique qu'aux organisations syndicales bepaling heeft gerefereerd, slechts van toepassing is op
du personnel du cadre opérationnel et n'interdit que la collecte vakorganisaties van het personeel van het operationeel korps en
directe de fonds de fonctionnement. En excluant également la slechts de rechtstreekse verwerving van werkingsfondsen verbiedt. Door
possibilité qu'un intermédiaire tente de récolter des fonds de tevens de mogelijkheid uit te sluiten dat een tussenpersoon voor de
fonctionnement pour l'organisation syndicale, la disposition vakorganisatie werkingsmiddelen tracht te verwerven, zou de thans
actuellement entreprise imposerait une limitation qui va au-delà de ce bestreden bepaling een beperking opleggen die verder reikt dan nodig
qui est nécessaire pour atteindre l'objectif recherché. Les parties om het vooropgestelde doel te bereiken. De verzoekende partijen menen
requérantes estiment que « lorsqu'un tiers, par exemple une agence de dat « wanneer een derde, bijvoorbeeld een reklamebureau,
publicité, tente de récolter des fonds de fonctionnement pour une werkingsfondsen tracht te verwerven voor een vakorganisatie van een
organisation syndicale d'un service de police, la neutralité est politiedienst, de neutraliteit gewaarborgd is en de burger zich niet
garantie et le citoyen ne se sent pas contraint de répondre à la
demande, à supposer même qu'il en serait ainsi en cas de collecte gedwongen voelt op de vraag in te gaan, mocht dit überhaupt al het
directe, quod non ». geval zijn ingeval er rechtstreekse werving is, quod non ».
De l'avis des parties requérantes, la sanction prévue n'est pas Naar het oordeel van de verzoekende partijen is ook de sanctie waarin
davantage proportionnée au but fixé. is voorzien niet evenredig met het gestelde doel.
A.7. Les parties requérantes estiment enfin que le principe d'égalité A.7. Ten slotte zijn de verzoekende partijen van oordeel dat het
est violé au motif que la disposition critiquée est dirigée contre les gelijkheidsbeginsel wordt geschonden doordat de bestreden bepaling is
organisations syndicales autonomes, dénommées « professionnelles » ou gericht tegen de autonome vakorganisaties, in de parlementaire
« corporatistes » dans les travaux préparatoires, puisqu'elles seules voorbereiding de « professionele » of « corporatistische »
doivent récolter des moyens financiers pour soutenir leur action vakorganisaties genoemd, daar alleen zij financiële middelen ter
syndicale de la manière définie par la disposition attaquée. Les
organisations syndicales traditionnelles n'auraient pas besoin de ce ondersteuning van hun vakbondsactie moeten verwerven op de wijze zoals
type de collectes puisqu'elles obtiennent suffisamment de fonds de omschreven in de bestreden bepaling. De traditionele vakorganisaties
fonctionnement de leurs organisations politiques respectives. zouden een dergelijke verwerving niet nodig hebben aangezien zij
Les parties requérantes affirment que les organisations syndicales vanuit hun respectieve politieke zuilen voldoende werkingsfondsen
autonomes risquent de perdre leur principale source de revenus par krijgen. De verzoekende partijen beweren dat de autonome vakorganisaties door
suite de la disposition entreprise, ce qui aura pour effet qu'elles de bestreden bepaling hun voornaamste bron van inkomsten dreigen te
n'auront plus de moyens pour poursuivre leurs activités syndicales et verliezen, waardoor zij geen middelen meer zullen hebben om hun
qu'elles seront donc menacées dans leur existence. La disposition vakbondsactiviteiten voort te zetten en zij derhalve in hun bestaan
attaquée irait ainsi à l'encontre de l'objectif général de la loi du worden bedreigd. De bestreden bepaling zou daarmee haaks staan op de
24 mars 1999, pour lequel les parties requérantes renvoient aux algemene doelstelling van de wet van 24 maart 1999, waarvoor de
travaux préparatoires.
A.8. Le Conseil des ministres souligne tout d'abord que la disposition verzoekende partijen naar de parlementaire voorbereiding verwijzen.
entreprise, dans le prolongement de ce qui a déjà été instauré par A.8. De Ministerraad wijst allereerst erop dat met de bestreden
l'article 8 de la loi du 25 mars 1998 pour les organisations bepaling, in aansluiting op hetgeen met artikel 8 van de wet van 25
syndicales du corps opérationnel de la gendarmerie et par l'article maart 1998 reeds voor de vakverenigingen van het operationeel korps
130 de la loi du 7 décembre 1998 pour le personnel de police, étend l'interdiction de démarchage à toutes les associations agréées qui font état de leur qualité d'organisation syndicale du personnel de police. A.9. En ce qui concerne le traitement inégal des organisations syndicales du personnel des services de police par rapport aux associations de police autres que les organisations syndicales, le Conseil des ministres estime que les catégories précitées ne sont pas comparables et que, à supposer qu'elles le soient, la distinction est néanmoins objectivement et raisonnablement justifiée. En effet, les organisations syndicales agréées, contrairement aux autres associations de police, entretiennent des rapports privilégiés avec les pouvoirs publics. Du fait de leur agrément, elles reçoivent des compétences spéciales et elles sont associées au fonctionnement des services publics. Selon le Conseil des ministres, ces privilèges particuliers et l'agrément par l'autorité doivent être assortis de certaines mesures van de rijkswacht en met artikel 130 van de wet van 7 december 1998 voor het politiepersoneel werd ingevoerd, het ronselverbod wordt uitgebreid tot alle erkende verenigingen die zich als vakorganisaties van het politiepersoneel kenbaar maken. A.9. Wat de ongelijke behandeling betreft van de vakorganisaties van het personeel van de politiediensten ten opzichte van de andere politieverenigingen dan vakorganisaties, meent de Ministerraad dat de voormelde categorieën niet vergelijkbaar zijn en, zo zij toch vergelijkbaar worden bevonden, dat het onderscheid minstens op een objectieve en redelijke verantwoording berust. De erkende vakorganisaties beschikken immers, in tegenstelling tot de andere politieverenigingen, over een bevoorrechte verhouding met de overheid. Door hun erkenning verwerven zij bijzondere bevoegdheden en worden zij bij de werking van de overheidsdiensten betrokken.
de contrôle et de certaines conditions « afin d'éviter que des Volgens de Ministerraad moeten aan die bijzondere voorrechten en de
pratiques répréhensibles de ces associations agréées - de par leur erkenning door de overheid bepaalde controlemaatregelen en voorwaarden
association à l'organisation et au fonctionnement des services publics beantwoorden, « teneinde te vermijden dat laakbare praktijken van die
- jettent une lumière négative sur le fonctionnement de ces services erkende verenigingen - via hun betrokkenheid bij de organisatie en de
». L'interdiction dénoncée des pratiques de démarchage constitue werking van de overheidsdiensten - negatief op de werking van die
également une telle condition d'agrément. En effet, il découle de la diensten afstralen ». Ook het aangeklaagde verbod van leurpraktijken
sanction prévue à l'article 17 en cas d'infraction à cette vormt een dergelijke erkenningsvoorwaarde. Uit de in artikel 17
interdiction - le retrait de l'agrément - que l'interdiction ne vaut vervatte sanctie voor het overtreden van het verbod - de intrekking
que pour les organisations syndicales agréées. van de erkenning - vloeit immers voort dat het verbod enkel geldt voor
A.10. Les parties requérantes répliquent à ce propos que les deux de erkende vakorganisaties.
types d'associations comptent parmi leurs affiliés des membres du A.10. De verzoekende partijen repliceren op dit punt dat beide soorten
personnel des services de police et que les deux types d'associations verenigingen personeelsleden van de politiediensten als lid hebben en
de police font du démarchage auprès des citoyens pour collecter des dat beide soorten politieverenigingen bij de burger aankloppen om
fonds en vue de leur fonctionnement. L'objectif de la disposition werkingsfondsen te verzamelen. Het doel van de bestreden bepaling is
entreprise n'est pas d'imposer aux organisations syndicales des niet aan vakverenigingen van politiediensten bijkomende voorwaarden op
services de police des conditions supplémentaires en vue de la te leggen voor de erkenning van een bevoorrechte verhouding met de
reconnaissance de rapports privilégiés avec les pouvoirs publics, mais
d'assurer au citoyen une certaine protection contre les « pratiques de overheid, maar een zekere bescherming te bieden aan de burger tegen «
démarchage » de la part de membres du personnel des services de ronselpraktijken » vanwege personeelsleden van politiediensten.
police. A.11. Pour ce qui est du traitement inégal des organisations A.11. Wat de ongelijke behandeling betreft van de vakorganisaties van
syndicales du personnel des services de police par rapport aux het personeel van de politiediensten ten opzichte van de
organisations syndicales d'autres membres du personnel des pouvoirs
publics, le Conseil des ministres renvoie, en guise de justification, vakorganisaties van ander overheidspersoneel, verwijst de Ministerraad
aux travaux préparatoires de la disposition entreprise, ainsi qu'à la voor de verantwoording naar de parlementaire voorbereiding van de
jurisprudence de la Cour, dont il ressort que le caractère spécifique bestreden bepaling alsook naar de rechtspraak van het Hof, waaruit
d'un service de police - à savoir le fait qu'il s'agit d'un service blijkt dat het bijzonder karakter van een politiedienst - namelijk het
qui se caractérise par excellence (donc encore plus que les autres feit dat het een dienst betreft die bij uitstek (dus meer nog dan
services publics) par sa disponibilité, sa neutralité et son andere openbare diensten) moet worden gekenmerkt door beschikbaarheid,
impartialité - peut non seulement justifier un statut (syndical) neutraliteit en onpartijdigheid - niet alleen een bijzonder
particulier pour les membres du personnel d'un tel service, mais peut (vakbonds)statuut van de personeelsleden van die dienst kan
également justifier des conditions particulières (d'agrément) pour les verantwoorden, maar ook bijzondere (erkennings)voorwaarden voor de
organisations syndicales de ce personnel. vakbondsorganisaties van dat personeel kan schragen.
A l'estime du Conseil des ministres, ces exigences particulières en Ook in casu bieden die bijzondere vereisten inzake neutraliteit,
matière de neutralité, d'impartialité et d'intégrité, ainsi que le onpartijdigheid en integriteit, alsook de nagestreefde ontwikkeling
passage des services de police vers une community policing que l'on van de politiediensten naar een community policing, naar het oordeel
tente de réaliser, justifient en l'espèce également de manière van de Ministerraad een objectieve en redelijke verantwoording voor
objective et raisonnable l'interdiction de démarchage, qui est conçue het ronselverbod dat als erkenningsvoorwaarde voor de vakorganisaties
comme une condition d'agrément des organisations syndicales du van het politiepersoneel - en niet voor de vakorganisaties van het
personnel de police - et non des organisations syndicales des autres membres du personnel des pouvoirs publics. A.12. Selon les parties requérantes, le Conseil des ministres n'a pas répondu de manière précise à cette branche du moyen. En effet, il ne justifie pas le traitement distinct des organisations syndicales des services de police par rapport aux organisations syndicales d'autres membres du personnel des services publics investis d'un pouvoir de police. A.13. Pour ce qui est du traitement égal des organisations syndicales du personnel du corps opérationnel des services de police et des organisations syndicales du personnel administratif et logistique des services de police, le Conseil des ministres, se référant aux travaux préparatoires, estime que ce traitement égal est conforme à l'uniformisation du statut du corps opérationnel et du cadre administratif et logistique du personnel de police, laquelle a été entamée par l'instauration du code déontologique inscrit aux articles overige overheidspersoneel - wordt vooropgesteld. A.12. Volgens de verzoekende partijen heeft de Ministerraad niet accuraat geantwoord op dit onderdeel van het middel. Hij biedt immers geen verantwoording voor de onderscheiden behandeling van vakverenigingen van politiediensten en vakverenigingen van ander overheidspersoneel met politiebevoegdheid. A.13. Wat de gelijke behandeling betreft van de vakorganisaties van het personeel van het operationeel korps van de politiediensten en de vakorganisaties van het administratief en logistiek personeel van de politiediensten, is de Ministerraad, met verwijzing naar de parlementaire voorbereiding, van oordeel dat die gelijke behandeling aansluit bij de uniformisering van het statuut van het operationeel korps en het administratief en logistiek kader van het politiepersoneel die met de deontologische code, vervat in de
123 à 132 de la loi du 7 décembre 1998. S'agissant de l'interdiction artikelen 123 tot 132 van de wet van 7 december 1998, werd aangevat.
de démarchage, cet alignement se justifie encore plus dans le statut Voor het ronselverbod vindt die gelijkschakeling des te meer
particulier commun à tous les membres du personnel des services de verantwoording in het bijzondere statuut dat alle personeelsleden van
police. En effet, l'article 130 de la loi précitée avait déjà opéré cet alignement pour les membres du personnel eux-mêmes. L'article présentement attaqué opère le même alignement à l'égard des organisations syndicales. Par ailleurs, le Conseil des ministres estime que le démarchage effectué par les organisations syndicales du personnel logistique et administratif des services de police pourrait, autant que le démarchage effectué par les organisations syndicales du corps opérationnel, compromettre l'exigence absolue d'impartialité et d'intégrité des services de police et la relation de confiance entre le citoyen et la police. A.14. Selon les parties requérantes, les travaux préparatoires cités par le Conseil des ministres ne justifient la mise sur pied d'égalité du personnel des deux cadres que pour ce qui est des limitations apportées à l'exercice de leurs droits et libertés, mais non sur le plan de la collecte, par leurs organisations syndicales respectives, des fonds destinés à leur fonctionnement. A.15. En ce qui concerne la distinction alléguée entre les organisations syndicales autonomes et les organisations syndicales traditionnelles, le Conseil des ministres précise que la disposition entreprise n'opère pas pareille distinction et qu'elle est dès lors indistinctement applicable à toutes les organisations syndicales (agréées) qui font état de leur qualité d'organisation syndicale du personnel des services de police. La distinction alléguée manque dès lors en fait. Le Conseil des ministres souligne que l'interdiction ne s'applique à l'évidence pas aux organisations syndicales qui ne font pas état de leur qualité d'organisation syndicale du personnel de police. En effet, le lien manifeste entre une organisation syndicale et les de politiediensten gemeen hebben. Met artikel 130 van de voormelde wet was die gelijkschakeling immers reeds doorgevoerd voor de personeelsleden zelf. Het thans bestreden artikel voert dezelfde gelijkschakeling door ten aanzien van de vakorganisaties. De Ministerraad meent overigens dat het ronselen door de vakorganisaties van het logistiek en administratief personeel van de politiediensten de absolute vereiste van onpartijdigheid en integriteit van de politiediensten en de vertrouwensrelatie tussen burger en politie evenzeer in het gedrang zou kunnen brengen als het ronselen door de vakverenigingen van het operationeel korps. A.14. Volgens de verzoekende partijen biedt de parlementaire voorbereiding die door de Ministerraad werd aangehaald slechts een verantwoording voor de gelijkschakeling van het personeel uit beide kaders op het vlak van de beperkingen opgelegd aan de uitoefening van hun rechten en vrijheden, doch niet op het vlak van de werving van werkingsmiddelen door hun onderscheiden vakorganisaties. A.15. Wat het aangevoerde onderscheid tussen de autonome en de traditionele vakorganisaties betreft, wijst de Ministerraad erop dat de bestreden bepaling een dergelijk onderscheid niet maakt en derhalve zonder onderscheid van toepassing is op alle (erkende) vakorganisaties die zich kenbaar maken als vakorganisaties van het personeel van de politiediensten. Het aangevoerde onderscheid mist derhalve feitelijke grondslag. De Ministerraad beklemtoont dat het verbod vanzelfsprekend geen toepassing vindt op vakorganisaties die zich niet kenbaar maken als vakorganisaties van het politiepersoneel. De uitgesproken band tussen een vakorganisatie en de politiediensten die maakt dat
services de police qui fait que les pratiques de démarchage de cette association peuvent compromettre l'intégrité et l'impartialité de ces services n'est présent que dans la mesure où cette organisation syndicale se profile comme représentant du personnel de police. Par conséquent, à supposer que la distinction dénoncée soit réelle, elle ne découle pas de la disposition entreprise, mais d'une situation purement factuelle. A.16. Les parties requérantes ne répliquent pas à ce sujet. A.17. Enfin, le Conseil des ministres réfute l'affirmation selon laquelle la disposition entreprise serait disproportionnée. Il est tout d'abord souligné que la relation de confiance que l'on veut instaurer entre la police et la population n'est pas compatible avec une situation dans laquelle les pratiques de démarchage visées créent, auprès de la population, un sentiment de contrainte et de menace potentielle émanant de ceux qui doivent la protéger. Pour ce qui est des effets de la mesure entreprise, il ne saurait, selon le Conseil des ministres, être question de disproportion, étant donné que l'interdiction n'implique nullement que les organisations syndicales agréées ne puissent plus publier d'annonces dans leurs revues destinées aux membres. En effet, la mesure n'interdit pareille collecte de fonds qu'en tant qu'elle s'accompagne de pratiques de démarchage. L'interdiction de démarchage ne conditionne du reste pas de manière absolue l'existence des organisations syndicales du personnel de police. Le non-respect de l'interdiction ne conduit pas à leur ronselpraktijken van die vereniging de integriteit en de onpartijdigheid van die diensten in het gedrang kunnen brengen, is immers enkel aanwezig in zoverre die vakorganisatie zich profileert als vertegenwoordiger van het politiepersoneel. Voor zover het aangeklaagde onderscheid derhalve al zou bestaan, vloeit het niet voort uit de bestreden bepaling doch uit een louter feitelijke situatie. A.16. Op dit punt wordt niet gerepliceerd door de verzoekende partijen. A.17. De Ministerraad weerlegt ten slotte nog de bewering dat de bestreden bepaling onevenredig zou zijn. Allereerst wordt erop gewezen dat de beoogde vertrouwensrelatie tussen politie en bevolking niet kan groeien in een situatie waar de bedoelde ronselpraktijken bij de bevolking een gevoel van dwang en potentiële bedreiging opwekken vanwege degenen die ze moeten beschermen en bewaken. Ten aanzien van de gevolgen van de bestreden maatregel kan volgens de Ministerraad ook geen sprake zijn van onevenredigheid daar het verbod geenszins impliceert dat de erkende vakorganisaties niet langer advertenties zouden kunnen plaatsen in hun ledenbladen. De maatregel verbiedt een dergelijke fondsenwerving immers enkel in zoverre zij gepaard gaat met ronselpraktijken. Het ronselverbod houdt verder ook geen absoluut vereiste in voor het bestaan van de vakorganisaties van het politiepersoneel. Een schending van het verbod leidt niet tot ontbinding of vereffening, doch slechts
dissolution ou liquidation, mais uniquement au retrait de l'agrément. tot de intrekking van de erkenning. Een vakorganisatie kan echter ook
Une organisation syndicale peut cependant aussi exercer ses activités zonder die erkenning haar activiteiten uitoefenen, zij het zonder een
sans cet agrément, sans toutefois pouvoir bénéficier des prérogatives beroep te kunnen doen op de prerogatieven vermeld in de artikelen 14
mentionnées aux articles 14 et 15 de la loi du 24 mars 1999. en 15 van de wet van 24 maart 1999.
Le Conseil des ministres renvoie également à l'exemple des Tevens verwijst de Ministerraad naar het voorbeeld van de
organisations syndicales du corps opérationnel de la gendarmerie, pour vakorganisaties van het operationeel korps van de rijkswacht, waarvoor
lesquelles l'interdiction de démarchage a déjà été instaurée par la het ronselverbod reeds met de wet van 25 maart 1998 werd ingevoerd.
loi du 25 mars 1998. Cette interdiction ne les a nullement empêchées Dat verbod heeft hen geenszins verhinderd hun activiteiten verder te
de déployer leurs activités et n'a pas davantage entraîné une ontplooien en heeft hen evenmin enig aantoonbaar ledenverlies
diminution démontrable du nombre de membres. Dans la mesure où les toegebracht. In zoverre de verzoekende partijen voldoen aan de
parties requérantes réunissent les conditions pour pouvoir être voorwaarden om als representatieve vakvereniging te worden aangemerkt,
considérées comme organisations syndicales représentatives, elles kunnen zij voor het verzekeren van de continuïteit van hun werking ook
peuvent, pour assurer la continuité de leur fonctionnement, recourir nog een beroep doen op het stelsel van de vakbondspremies (wet van 1
aussi au régime des primes syndicales (loi du 1er septembre 1980). september 1980).
A l'estime du Conseil des ministres, la disproportion entre la mesure Naar het oordeel van de Ministerraad kan de onevenredigheid tussen de
et les objectifs poursuivis ne se déduit pas davantage de la maatregel en de beoogde doelstellingen evenmin worden afgeleid uit het
circonstance que l'interdiction porte tant sur le démarchage direct feit dat het verbod zowel het rechtstreeks ronselen als het ronselen
que sur le démarchage par un intermédiaire. Si seul le démarchage door middel van een tussenpersoon omvat. Indien slechts het
direct était interdit, cette interdiction pourrait facilement être rechtstreeks ronselen verboden zou zijn, zou het verbod al te
contournée et la même pression pourrait toujours être exercée sur les gemakkelijk kunnen worden omzeild en zou nog steeds dezelfde druk
citoyens. Cette interdiction générale s'inscrit par ailleurs dans le kunnen worden uitgeoefend op de burgers. Dat ruime verbod sluit
prolongement de l'interdiction comparable contenue dans l'article 130 overigens aan bij het vergelijkbare verbod dat in artikel 130 van de
de la loi du 7 décembre 1998 pour le personnel de police lui-même et wet van 7 december 1998 is vervat voor het politiepersoneel zelf en
dans l'article 8 de la loi du 25 mars 1998 pour les organisations dat in artikel 8 van de wet van 25 maart 1998 is vervat voor de
syndicales du personnel de la gendarmerie. En effet, cette dernière vakorganisaties van het rijkswachtpersoneel. Ook laatstgenoemde
disposition est formulée de façon suffisamment extensive pour porter bepaling is immers voldoende ruim geformuleerd om zowel de
sur les pratiques de démarchage directes comme sur les pratiques de rechtstreekse als de onrechtstreekse ronselpraktijken te omvatten.
démarchage indirectes.
Enfin, le Conseil des ministres indique qu'il est apparu des plaintes De Ministerraad voert ten slotte aan dat uit de klachten die tot het
qui ont nécessité l'intervention du législateur que la pression morale wetgevend optreden hebben genoopt, is gebleken dat de morele druk door
a été ressentie par la population uniquement - ou en tout cas au plus
haut point - lors de la collecte de fonds par et pour les de bevolking enkel - of minstens het sterkst - werd aangevoeld bij de
organisations syndicales des services de police. fondsenwerving door en voor de vakorganisaties van de politiediensten.
- B - - B -
B.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article 17 de B.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van artikel 17
la loi du 24 mars 1999 organisant les relations entre les autorités van de wet van 24 maart 1999 tot regeling van de betrekkingen tussen
publiques et les organisations syndicales du personnel des services de de overheid en de vakverenigingen van het personeel van de
police. Cet article dispose : politiediensten. Dat artikel bepaalt :
« Sous réserve de l'article 15, 2°, il est interdit aux organisations « Onder voorbehoud van artikel 15, 2°, is het de vakorganisaties die
syndicales, en faisant état de leur qualité d'organisation syndicale zich kenbaar maken als vakorganisatie van het personeel van de
du personnel des services de police, de solliciter, elles-mêmes ou par politiediensten verboden, hetzij rechtstreeks, hetzij door middel van
personne interposée, des fonds destinés à assurer leur fonctionnement, een tussenpersoon, werkingsfondsen te verwerven door middel van gelijk
au moyen de pratiques de démarchage, sous quelque forme que ce soit.
Le non-respect de cette interdiction entraîne le retrait de l'agrément welke leurpraktijk. De niet-naleving ervan leidt tot de intrekking van
de l'organisation syndicale. » de erkenning als vakorganisatie. »
Aux termes du susdit article 15, 2°, les organisations syndicales Naar luid van het vermelde artikel 15, 2°, mogen de representatieve
représentatives peuvent percevoir les cotisations syndicales dans les vakorganisaties tijdens de diensturen en in de lokalen de
locaux pendant les heures de service. vakbondsbijdragen innen.
B.2. La disposition entreprise s'inscrit dans le cadre de la B.2. De bestreden bepaling maakt deel uit van de regeling van de
réglementation des relations entre les pouvoirs publics et les
organisations syndicales agréées du personnel des services de police. betrekkingen tussen de overheid en de erkende vakverenigingen van het
Ce régime se rapproche du régime de droit commun tel qu'il est compris personeel van de politiediensten. Die regeling sluit nauw aan bij de
dans la loi du 19 décembre 1974 organisant les relations entre les gemeenrechtelijke regeling zoals die is vervat in de wet van 19
autorités publiques et les syndicats des agents relevant de ces december 1974 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en
autorités, mais prévoit également une série de dispositions de vakbonden van haar personeel, maar voorziet ook in een aantal
particulières dictées par les exigences essentielles de disponibilité, bijzondere bepalingen die zijn ingegeven door de essentiële vereisten
de neutralité et d'impartialité (Doc. parl., Chambre, 1998-1999, n° van beschikbaarheid, neutraliteit en onpartijdigheid (Parl. St.,
1959/1, pp. 1-2). Kamer, 1998-1999, nr. 1959/1, pp. 1-2).
L'article 17 entrepris peut être considéré comme une telle disposition Het bestreden artikel 17 kan als een dergelijke bijzondere bepaling
particulière. Il impose une interdiction de démarchage aux worden beschouwd. Het legt een ronselverbod op aan de vakorganisaties
organisations syndicales du personnel des services de police parce que van het personeel van de politiediensten omdat « burgers zich vaak
« les citoyens n'appréciaient pas toujours les contacts souvent niet goed voelden bij de dikwijls agressieve of minstens opgedrongen
agressifs ou du moins imposés par les démarcheurs. Encore plus contacten met de ronselaars. Meer nog dan vroeger dienen zij zich op
qu'avant, ils ne doivent pas se sentir contraints, sur la base de grond van deze bepaling niet gedwongen te voelen om in te gaan op een
cette disposition, de répondre à une demande de soutien financier vraag tot financiële ondersteuning van een vakorganisatie van de
d'une organisation syndicale des services de police, sous la forme politiediensten, onder de vorm van publiciteitsinlassingen, verkoop
d'insertion de publicités, de vente de gadgets, de cartes de soutien, van gadgets, steunkaarten, stickers, video's, verbandkistjes,
d'autocollants, de vidéos, boîtes à pansements, agendas, ... » (ibid., p. 12). agenda's, ... » (ibid., p. 12).
B.3.1. Selon les parties requérantes, la disposition entreprise viole B.3.1. Volgens de verzoekende partijen schendt de bestreden bepaling
les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elle traite les de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat zij een ongelijke
organisations syndicales du personnel des services de police behandeling doet ontstaan van de vakorganisaties van het personeel van
différemment des autres associations du personnel de police, d'une de politiediensten ten opzichte van, enerzijds, de andere verenigingen
part, et des organisations syndicales d'autres catégories de membres van het politiepersoneel en, anderzijds, de vakorganisaties van andere
du personnel des pouvoirs publics, d'autre part. categorieën van overheidspersoneel.
B.3.2. Les deux griefs portent essentiellement sur le fait que le B.3.2. Beide grieven hebben in wezen betrekking op het gegeven dat,
législateur, en instaurant une interdiction pour la catégorie à door voor de categorie waartoe de verzoekende partijen behoren en niet
laquelle appartiennent les requérants et non pour d'autres, aurait voor andere een verbodsmaatregel in te voeren, de wetgever een
créé une discrimination au détriment de la première catégorie. discriminatie ten nadele van de eerste categorie in het leven zou
hebben geroepen.
B.3.3. Il n'appartient pas à la Cour d'apprécier si la mesure B.3.3. Het staat niet aan het Hof te oordelen of de bestreden
critiquée est opportune ou souhaitable. L'adoption d'une maatregel opportuun of wenselijk is. Het behoort tot de
réglementation qui, en vue d'assurer réellement la neutralité et beleidsvrijheid van de wetgever om, met het oog op het daadwerkelijk
l'impartialité des services de police, prémunit les citoyens contre verzekeren van de neutraliteit en de onpartijdigheid van de
toute forme d'abus de pouvoir exercé par des membres d'organisations politiediensten, een regeling uit te werken die de burgers van elke
syndicales du personnel de police, relève de la liberté politique du vorm van machtsmisbruik door leden van vakorganisaties van
législateur. politiepersoneel vrijwaart.
Il appartient seulement à la Cour d'apprécier si le législateur, en Het komt het Hof enkel toe te oordelen of de wetgever, door het
imposant l'interdiction de démarchage à certaines organisations, opleggen van het ronselverbod aan bepaalde organisaties, de artikelen
respecte ou non les articles 10 et 11 de la Constitution. 10 en 11 van de Grondwet al dan niet in acht neemt.
B.3.4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Les mêmes règles s'opposent, par ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure considérée, sont essentiellement différentes. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.3.5. La seule circonstance que l'interdiction de démarchage n'est imposée qu'à une catégorie déterminée d'associations du personnel de police ne peut pas en soi être considérée comme suffisante pour en démontrer le caractère discriminatoire. Lorsque le législateur prend des mesures à l'égard de certaines catégories d'associations en vue d'assurer la neutralité et l'impartialité d'un service public déterminé, en l'espèce le service de police, juger discriminatoire pareille façon d'agir reviendrait à utiliser le principe d'égalité pour s'opposer à tout changement qui ne se réaliserait que par étapes. B.3.6. Pour ce qui est des autres catégories du personnel des pouvoirs publics, même le personnel investi d'une forme particulière de pouvoir de police, il convient d'observer que - sans préjudice de la différence fondamentale entre une organisation syndicale dont les membres relèvent tous du personnel de police et une organisation syndicale dont seuls certains membres ont une compétence de police - B.3.4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dezelfde regels verzetten er zich overigens tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de aangevochten maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.3.5. Het enkele feit dat slechts ten aanzien van een bepaalde categorie van verenigingen van politiepersoneel een ronselverbod is ingevoerd, kan op zichzelf niet als voldoende worden beschouwd om het discriminerend karakter ervan aan te tonen. Wanneer de wetgever ten aanzien van bepaalde categorieën van verenigingen maatregelen neemt ter verzekering van de neutraliteit en de onpartijdigheid van een bepaalde openbare dienst, te dezen de politiedienst, dan zou het discriminerend achten van een dergelijk handelen erop neerkomen dat het gelijkheidsbeginsel wordt aangewend als een middel van verzet tegen elke verandering die slechts in fasen zou gebeuren. B.3.6. Ten aanzien van de andere categorieën van het overheidspersoneel, zelfs het personeel dat bekleed is met een bijzondere vorm van politionele bevoegdheid, moet worden opgemerkt dat - onverminderd het wezenlijke verschil tussen een vakorganisatie waarvan de leden allen tot het politiepersoneel behoren en een vakorganisatie waarvan slechts bepaalde leden een politionele
le service spécifique de maintien de l'ordre du personnel de police, bevoegdheid hebben - de specifieke dienst van ordehandhaving van het
qui implique un rapport d'autorité particulier et un contact permanent politiepersoneel, die een bijzondere gezagsverhouding en een permanent
avec les citoyens, peut être considéré comme étant tel que les agents contact met de burgers impliceert, mag worden geacht van die aard te
de police, lorsqu'ils se livrent à des pratiques de démarchage en tant zijn dat politieambtenaren, wanneer zij als leden van vakorganisaties
que membres d'organisations syndicales du personnel de police, van politiepersoneel leurpraktijken uitoefenen, aan een verhoogd
s'exposent à un risque accru d'abus de pouvoir et d'atteinte à leur risico van machtsmisbruik en van aantasting van hun neutraliteit en
neutralité et leur impartialité. onpartijdigheid zijn blootgesteld.
B.3.7. Pour ce qui est des autres associations du personnel de police, B.3.7. Ten aanzien van de andere verenigingen van politiepersoneel
il échet d'observer que l'interdiction litigieuse s'inscrit dans le moet worden opgemerkt dat het bestreden verbod deel uitmaakt van een
cadre d'un régime global qui concerne en particulier les organisations
syndicales du personnel de police et que les organisations syndicales, omvattende regeling die inzonderheid de vakverenigingen van
à l'inverse des autres associations, en raison du rôle qu'elles jouent politiepersoneel betreft en dat de vakverenigingen, anders dan de
dans les procédures de concertation et d'avis s'agissant des questions andere verenigingen, door hun inschakeling in de procedures van
de personnel, se trouvent dans une situation privilégiée dans leurs overleg en advies met betrekking tot personeelszaken in een
rapports avec les pouvoirs publics. En effet, leur agrément leur bevoorrechte verhouding staan tot de overheid. Door hun erkenning
confère des compétences particulières et elles sont de ce fait verwerven zij immers bijzondere bevoegdheden en worden zij aldus bij
associées au fonctionnement des services publics. de werking van de overheidsdiensten betrokken.
B.3.8. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de B.3.8. Het behoort tot de appreciatiebevoegdheid van de wetgever de
considérer l'objectif consistant à garantir un service public neutre doelstelling van een neutrale en onpartijdige openbare dienst als
et impartial comme primordial à l'égard des organisations syndicales primordiaal te beschouwen ten aanzien van de vakorganisaties van
du personnel de police. politiepersoneel.
B.4.1. Selon les parties requérantes, le traitement égal du personnel B.4.1. Volgens de verzoekende partijen houdt ook de gelijke
des services de police qui appartient au cadre opérationnel et du behandeling van het personeel van de politiediensten dat tot het
personnel des services de police qui appartient au cadre logistique et operationele kader behoort en het personeel van de politiediensten dat
administratif est lui aussi constitutif d'une violation des articles tot het logistieke en administratieve kader behoort, een schending in
10 et 11 de la Constitution. van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.4.2. Le législateur a estimé que le traitement égal était justifié B.4.2. De wetgever was van oordeel dat de gelijke behandeling wordt
par « la garantie que ce personnel du cadre administratif et logistique doit constamment apporter l'appui nécessaire au personnel de police » et par la circonstance que les différentes catégories de membres du personnel des services de police « collaborent de façon totalement complémentaire » (Doc. parl., Chambre, 1998-1999, n° 1959/1, p. 3). B.4.3. Il résulte de ce qui précède qu'en l'espèce, les catégories de membres du personnel respectives ne se trouvent pas dans des situations fondamentalement différentes. En effet, rien ne permet de supposer que la circonstance que les prestations des membres des cadres respectifs, en particulier eu égard à la complémentarité des prestations du personnel concerné, sont d'une nature différente amenuiserait sensiblement le risque mentionné au B.3.6 lorsque les uns ou les autres, en tant que membres d'une organisation du personnel de police, se livrent à des pratiques de démarchage. B.5.1. La Cour doit encore examiner si la disposition entreprise résiste au contrôle de proportionnalité. B.5.2. Selon les parties requérantes, la disposition entreprise, en excluant également la possibilité de collecter des moyens de fonctionnement par personne interposée, irait au-delà de ce qui est nécessaire pour atteindre le but poursuivi. Elles estiment encore que la mesure affecte les organisations syndicales autonomes de façon disproportionnée par comparaison avec les organisations syndicales traditionnelles. Elles considèrent enfin que la sanction prévue par la disposition entreprise n'est pas proportionnée au but poursuivi. B.5.3. Le fait que l'interdiction des pratiques de démarchage s'applique également aux fonds de fonctionnement collectés par des intermédiaires repose sur les mêmes motifs que ceux qui fondent l'interdiction de collecte directe. La mesure peut raisonnablement être considérée comme nécessaire pour éviter que l'on contourne l'interdiction. Ce constat n'est pas remis en cause par une comparaison avec l'article 8 de la loi du 25 mars 1998 portant modification du statut syndical du personnel du corps opérationnel de la gendarmerie, disposition qui interdit aux organisations syndicales faisant état de leur qualité d'organisation syndicale du personnel de la gendarmerie « de récolter des fonds destinés à assurer leur fonctionnement au moyen de pratiques de démarchage, sous quelque forme que ce soit ». Contrairement à ce que soutiennent les requérants, il ne se déduit pas du libellé de cette disposition que les organisations syndicales du personnel de la gendarmerie seraient autorisées à collecter des fonds de fonctionnement par personne interposée. B.5.4. La disposition entreprise est indistinctement applicable aux organisations syndicales autonomes et traditionnelles qui font état de leur qualité d'organisation syndicale du personnel de police des services de police. La circonstance qu'il en résulterait que, comme l'observent les parties requérantes, le financement des seules organisations syndicales autonomes serait affecté ne rend pas en soi la mesure disproportionnée par rapport aux objectifs poursuivis. B.5.5. Enfin, la sanction prévue par la disposition entreprise ne peut être considérée comme disproportionnée, dès lors que le non-respect de l'interdiction de démarchage a pour seul effet le retrait de l'agrément de l'organisation syndicale. L'organisation syndicale n'est pas, de ce fait, empêchée de poursuivre ses activités; elle ne pourra seulement plus faire valoir les prérogatives mentionnées à l'article 14 de la loi du 24 mars 1999. B.5.6. Pour le surplus, les parties requérantes ne démontrent pas que l'interdiction litigieuse serait disproportionnée, ni qu'elle pourrait compromettre l'existence de certaines organisations syndicales. B.6. Les moyens ne sont pas fondés. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 11 octobre 2000. Le greffier, L. Potoms. Le président f.f., verantwoord door « de garantie dat dit personeel van het administratieve en logistieke kader steeds de nodige steun moet leveren aan het politiepersoneel » en door het feit dat de verschillende categorieën van personeelsleden van de politiediensten « op volstrekt complementaire wijze moeten samenwerken » (Parl. St., Kamer, 1998-1999, nr. 1959/1, p. 3). B.4.3. Die uitleg doet ervan blijken dat de respectieve categorieën van personeelsleden zich te dezen niet in wezenlijk verschillende situaties bevinden. Niets laat immers toe te veronderstellen dat het verschil in de aard van de prestaties van de leden van de onderscheiden kaders, gelet inzonderheid op de onderlinge complementariteit van de prestaties van het bedoelde personeel, het in B.3.6 vermelde risico gevoelig zou verminderen wanneer de enen dan wel de anderen als lid van een organisatie van politiepersoneel aan leurpraktijken doen. B.5.1. Het Hof dient nog te onderzoeken of de bestreden bepaling de evenredigheidstoets kan doorstaan. B.5.2. Volgens de verzoekende partijen zou de bestreden bepaling, door tevens de mogelijkheid uit te sluiten om via een tussenpersoon werkingsmiddelen te verwerven, verder gaan dan nodig om het nagestreefde doel te bereiken. Tevens zijn zij van oordeel dat de maatregel de autonome vakorganisaties op onevenredige wijze raakt in vergelijking met de traditionele vakorganisaties. Ten slotte menen zij dat de sanctie waarin de bestreden bepaling voorziet niet evenredig is met het nagestreefde doel. B.5.3. Dat het verbod van leurpraktijken ook geldt voor de via tussenpersonen verworven werkingsfondsen berust op dezelfde motieven als die welke gelden voor het verbod van rechtstreekse verwerving en mag redelijkerwijze worden beschouwd als een noodzakelijke maatregel om de omzeiling van het verbod te voorkomen. Aan die vaststelling wordt geen afbreuk gedaan door een vergelijking met artikel 8 van de wet van 25 maart 1998 tot wijziging van het syndicaal statuut van het personeel van het operationeel korps van de rijkswacht, waarmee aan de vakorganisaties die zich kenbaar maken als vakorganisaties van het rijkswachtpersoneel het verbod werd opgelegd « werkingsfondsen te verwerven door middel van gelijk welke ronselpraktijk ». In tegenstelling met wat de verzoekers beweren, kan uit de bewoordingen van die bepaling niet worden afgeleid dat het de vakorganisaties van het rijkswachtpersoneel zou zijn toegestaan via tussenpersonen werkingsfondsen te verwerven. B.5.4. De bestreden bepaling is zonder onderscheid van toepassing op autonome en traditionele vakorganisaties die zich kenbaar maken als vakorganisaties van het politiepersoneel van de politiediensten. Dat daaruit zou resulteren dat, zoals de verzoekende partijen doen opmerken, enkel de autonome vakorganisaties in hun financiering worden getroffen, maakt de maatregel op zich niet onevenredig ten aanzien van de nagestreefde doelstellingen. B.5.5. Ten slotte kan ook de sanctie die in de bestreden bepaling is vervat niet als onevenredig worden beschouwd, nu de niet-naleving van het ronselverbod slechts de intrekking van de erkenning als vakorganisatie als gevolg heeft. De vakorganisatie wordt daardoor niet belet haar activiteiten verder uit te oefenen; zij zal enkel geen beroep kunnen doen op de in artikel 14 van de wet van 24 maart 1999 vermelde prerogatieven. B.5.6. Voor het overige tonen de verzoekende partijen niet aan dat de bestreden verbodsmaatregel de grenzen van de evenredigheid overschrijdt, noch dat hij het bestaan van bepaalde vakorganisaties in het gedrang zou kunnen brengen. B.6. De middelen zijn niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 11 oktober 2000. De griffier, L. Potoms. De wnd. voorzitter,
H. Boel. H. Boel.
^
Etaamb.be utilise des cookies
Etaamb.be utilise les cookies pour retenir votre préférence linguistique et pour mieux comprendre comment etaamb.be est utilisé.
ContinuerPlus de details
x