Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 30/2000 du 21 mars 2000 Numéro du rôle : 1648 En cause : le recours en annulation de la division organique 57 , programmes 7 et 8, et des articles 1 er et 38, en tant qu'ils portent sur ces programm(...) La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...)"
Arrêt n° 30/2000 du 21 mars 2000 Numéro du rôle : 1648 En cause : le recours en annulation de la division organique 57 , programmes 7 et 8, et des articles 1 er et 38, en tant qu'ils portent sur ces programm(...) La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...) Arrest nr. 30/2000 van 21 maart 2000 Rolnummer 1648 In zake : het beroep tot vernietiging van de organisatieafdeling 57 , programma's 7 en 8, en van de artikelen 1 en 38, in zoverre ze betrekking hebben op die programma's, van(...) Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters H. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 30/2000 du 21 mars 2000 Arrest nr. 30/2000 van 21 maart 2000
Numéro du rôle : 1648 Rolnummer 1648
En cause : le recours en annulation de la division organique 57 In zake : het beroep tot vernietiging van de organisatieafdeling 57
(enseignement artistique), programmes 7 et 8, et des articles 1er et (kunstonderwijs), programma's 7 en 8, en van de artikelen 1 en 38, in
38, en tant qu'ils portent sur ces programmes, du décret de la zoverre ze betrekking hebben op die programma's, van het decreet van
Communauté française du 3 novembre 1997 contenant le budget général de Franse Gemeenschap van 3 november 1997 houdende de algemene
des dépenses de la Communauté française pour l'année budgétaire 1998, uitgavenbegroting van de Franse Gemeenschap voor het begrotingsjaar
introduit par le Gouvernement flamand. 1998, ingesteld door de Vlaamse Regering.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de
Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, A. Arts, R. Henneuse, M. rechters H. Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, A. Arts, R.
Bossuyt et E. De Groot, assistée du greffier L. Potoms, présidée par Henneuse, M. Bossuyt en E. De Groot, bijgestaan door de griffier L.
le président G. De Baets, Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter G. De Baets,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours I. Onderwerp van het beroep
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 22 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 maart 1999
mars 1999 et parvenue au greffe le 23 mars 1999, le Gouvernement ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 23 maart
flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, a introduit un recours 1999, heeft de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel,
en annulation de la division organique 57 (enseignement artistique), beroep tot vernietiging ingesteld van de organisatieafdeling 57
programmes 7 et 8, et des articles 1er et 38, en tant qu'ils portent (kunstonderwijs), programma's 7 en 8, en van de artikelen 1 en 38, in
zoverre ze betrekking hebben op die programma's, van het decreet van
sur ces programmes, du décret de la Communauté française du 3 novembre de Franse Gemeenschap van 3 november 1997 houdende de algemene
1997 contenant le budget général des dépenses de la Communauté uitgavenbegroting van de Franse Gemeenschap voor het begrotingsjaar
française pour l'année budgétaire 1998 (publié au Moniteur belge du 23 septembre 1998). 1998 (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 23 september 1998).
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 23 mars 1999, le président en exercice a désigné les Bij beschikking van 23 maart 1999 heeft de voorzitter in functie de
juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 13 avril 1999. organieke wet bij op 13 april 1999 ter post aangetekende brieven.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 17 avril 1999. Le Gouvernement de la Communauté française, place Surlet de Chokier bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 17 april 1999.
15-17, 1000 Bruxelles, a introduit un mémoire par lettre recommandée à De Franse Gemeenschapsregering, Surlet de Chokierplein 15-17, 1000
Brussel, heeft een memorie ingediend bij op 28 mei 1999 ter post
la poste le 28 mai 1999. aangetekende brief.
Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettre recommandée à la poste le 11 août 1999. organieke wet bij op 11 augustus 1999 ter post aangetekende brief.
Le Gouvernement flamand a introduit un mémoire en réponse par lettre recommandée à la poste le 13 septembre 1999. De Vlaamse Regering heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 13
Par ordonnance du 29 juin 1999, la Cour a prorogé jusqu'au 22 mars september 1999 ter post aangetekende brief.
2000 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. Bij beschikking van 29 juni 1999 heeft het Hof de termijn waarbinnen
Par ordonnance du 22 décembre 1999, la Cour a déclaré l'affaire en het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 22 maart 2000.
Bij beschikking van 22 december 1999 heeft het Hof de zaak in
état et fixé l'audience au 19 janvier 2000. gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 19
januari 2000.
Par ordonnance du 22 décembre 1999, le juge L. François, faisant Bij beschikking van 22 december 1999 heeft rechter L. François,
fonction de président, a soumis l'affaire à la Cour réunie en séance waarnemend voorzitter, de zaak voorgelegd aan het Hof in voltallige
plénière. zitting.
L'ordonnance de mise en état a été notifiée aux parties ainsi qu'à Van de beschikking van ingereedheidbrenging is kennisgegeven aan de
leurs avocats, par lettres recommandées à la poste le 24 décembre partijen en hun advocaten bij op 24 december 1999 ter post
1999. aangetekende brieven.
A l'audience publique du 19 janvier 2000 : Op de openbare terechtzitting van 19 januari 2000 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me P. Devers, avocat au barreau de Gand, pour le Gouvernement . Mr. P. Devers, advocaat bij de balie te Gent, voor de Vlaamse
flamand; Regering;
. Me M. Uyttendaele et Me N. Van Laer, avocats au barreau de . Mr. M. Uyttendaele en Mr. N. Van Laer, advocaten bij de balie te
Bruxelles, pour le Gouvernement de la Communauté française; Brussel, voor de Franse Gemeenschapsregering;
- les juges-rapporteurs M. Bossuyt et R. Henneuse ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers M. Bossuyt en R. Henneuse verslag uitgebracht;
- les avocats précités ont été entendus; - zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
Le juge H. Coremans étant empêché, le juge E. Cerexhe n'a pas Aangezien rechter H. Coremans verhinderd was, heeft rechter E. Cerexhe
participé au délibéré. niet deelgenomen aan de beraadslaging.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. En droit III. In rechte
- A - - A -
Position du Gouvernement flamand Standpunt van de Vlaamse Regering
A.1.1. Le Gouvernement flamand demande l'annulation du décret de la A.1.1. De Vlaamse Regering vordert de vernietiging van het decreet van
Communauté française du 3 novembre 1997 contenant le budget général de Franse Gemeenschap van 3 november 1997 houdende de algemene
des dépenses de la Communauté française pour l'année budgétaire 1998, uitgavenbegroting van de Franse Gemeenschap voor het begrotingsjaar
en tant qu'il autorise le Gouvernement de la Communauté française à 1998, in zoverre de Franse Gemeenschapsregering gemachtigd wordt tot
octroyer des subventions-traitements pour le personnel et à intervenir het verschaffen van weddetoelagen aan het personeel en tot tussenkomst
dans les subventions de fonctionnement de l'académie francophone de in de werkingstoelagen van de Franstalige muziekacademie van
musique de Wezembeek-Oppem, qui est une section de l'académie Wezembeek-Oppem, zijnde een filiaal van de Franstalige muziekacademie
van Sint-Pieters-Woluwe.
francophone de musique de Woluwe-Saint-Pierre. In een enig middel voert de Vlaamse Regering aan dat de bestreden
Dans un moyen unique, le Gouvernement flamand allègue que les
dispositions décrétales attaquées violent les articles 4, 127, § 1er, decreetsbepalingen zijn aangenomen met schending van de artikelen 4,
alinéa 1er, 2°, et § 2, 129, § 1er, 2°, et § 2, et 175, alinéa 2, de 127, § 1, eerste lid, 2°, en § 2, 129, § 1, 2°, en § 2, en 175, tweede
la Constitution. lid, van de Grondwet.
A.1.2. L'article 4 de la Constitution fait apparaître sans équivoque A.1.2. Uit artikel 4 van de Grondwet blijkt ondubbelzinnig het belang
l'importance du principe de territorialité en tant que critère pour la van het territorialiteitsbeginsel als criterium voor de verdeling van
répartition des compétences entre les différents législateurs. La Cour de bevoegdheden tussen de onderscheiden wetgevers. Het Hof heeft
a souligné à plusieurs reprises que les articles 127 à 129 de la meermaals beklemtoond dat de artikelen 127 tot en met 129 van de
Constitution ont déterminé une répartition exclusive de compétence Grondwet een exclusieve territoriale bevoegdheidsverdeling tot stand
territoriale, ce qui suppose que toute réglementation édictée par le hebben gebracht, wat onderstelt dat iedere regeling die de
législateur décrétal, sauf les exceptions fixées dans la Constitution, decreetgever uitvaardigt, behoudens de in de Grondwet bepaalde
puisse être localisée dans le territoire de sa compétence, de sorte uitzonderingen, moet kunnen worden gelokaliseerd binnen het gebied
que toute relation et toute situation concrètes soient réglées par un waarvoor hij bevoegd is, zodat iedere concrete verhouding en iedere
seul et unique législateur. concrete situatie slechts door één wetgever kan worden geregeld.
En vertu de l'article 127, § 1er, alinéa 1er, 2°, et § 2, de la Blijkens artikel 127, § 1, eerste lid, 2°, en § 2, van de Grondwet
Constitution, les Conseils de la Communauté française et de la regelen de Raden van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap, ieder wat
Communauté flamande, chacun pour ce qui le concerne, règlent par hem betreft, bij decreet het onderwijs en hebben hun decreten kracht
décret l'enseignement, et leurs décrets ont force de loi
respectivement, entre autres, dans la région de langue française et van wet respectievelijk onder meer in het Nederlandse en het Franse
dans la région de langue néerlandaise. taalgebied.
Conformément à l'article 129, § 1er, 2°, et § 2, de la Constitution, Blijkens artikel 129, § 1, 2°, en § 2, van de Grondwet zijn de Raden
les Conseils de la Communauté française et de la Communauté flamande van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap, met uitsluiting van de
sont compétents, chacun pour ce qui le concerne, pour régler par federale wetgever, ieder wat hem betreft, bevoegd om bij decreet het
décret, à l'exclusion du législateur fédéral, l'emploi des langues gebruik van de talen voor het onderwijs in de door de overheid
pour l'enseignement dans les établissements créés, subventionnés ou opgerichte, gesubsidieerde of erkende instellingen te regelen; hun
reconnus par les pouvoirs publics; leurs décrets ont force de loi decreten hebben in het Nederlandse, dan wel in het Franse taalgebied
respectivement dans la région de langue française et dans la région de kracht van wet, uitgezonderd evenwel wat betreft de gemeenten of
langue néerlandaise, excepté toutefois en ce qui concerne les communes groepen van gemeenten palend aan een ander taalgebied en waar de wet
ou groupes de communes contigus à une autre région linguistique et où
la loi prescrit ou permet l'emploi d'une autre langue que celle de la het gebruik van een andere taal dan die van het gebied waarin zij
région dans laquelle ils sont situés. gelegen zijn, toelaat of voorschrijft.
A.1.3. Il suit de la combinaison des articles 127, § 1er, alinéa 1er, A.1.3. Ingevolge de combinatie van de artikelen 127, § 1, eerste lid,
2°, et 129, § 1er, 2°, et § 2, de la Constitution coordonnée avec 2°, en 129, § 1, 2°, en § 2, van de gecoördineerde Grondwet met
l'article 175, alinéa 2, de celle-ci, en vertu duquel les Conseils de artikel 175, tweede lid, van de gecoördineerde Grondwet, volgens
la Communauté française et de la Communauté flamande règlent par hetwelk de Raden van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap, ieder wat
décret, chacun en ce qui le concerne, l'affectation de leurs recettes, hem betreft, de bestemming van hun ontvangsten regelen, behoort het
que la fixation de moyens financiers en faveur de l'enseignement donné vaststellen van financiële middelen ten bate van het onderwijs,
dans une autre région linguistique, dans une langue autre que la gegeven in een ander taalgebied, in een andere taal dan de taal van
langue de cette région linguistique, relève de l'acte de « régler » dat taalgebied, tot het « regelen » van het onderwijs en van het
l'enseignement et l'usage des langues pour cet enseignement. gebruik van de talen voor dat onderwijs.
Les dispositions budgétaires attaquées habilitent le Gouvernement de De aangevochten begrotingsbepalingen machtigen de Franse
la Communauté française à accorder des subventions-traitements pour le Gemeenschapsregering tot het verschaffen van weddetoelagen aan het
personnel et à intervenir dans les subventions de fonctionnement d'une personeel en tot tussenkomst in de werkingstoelagen van een school,
école située sur le territoire de la commune de Wezembeek-Oppem, gelegen op het grondgebied van de gemeente Wezembeek-Oppem, ingericht
organisée en tant que section d'une école de la commune de als bijafdeling van een school van de gemeente Sint-Pieters-Woluwe,
Woluwe-Saint-Pierre, où est dispensé un enseignement artistique à waar kunstonderwijs met beperkt leerplan wordt verschaft in een taal
horaire réduit dans une langue qui n'est pas la langue de la région welke niet de taal is van het taalgebied waarin de vestigingsplaats
linguistique dans laquelle est située la section annexe de cette van de bijafdeling van die school is gelegen.
école. Si l'on veut que les dispositions citées au moyen ne soient pas Willen de in het middel aangehaalde bepalingen niet geschonden zijn,
violées, il faut que ce subventionnement ne soit autorisé que dans les dan is zulk een subsidiëring alleen toegelaten binnen de perken van de
limites de la loi visée à l'article 129, § 2, premier tiret, de la door artikel 129, § 2, eerste streepje, van de gecoördineerde Grondwet
Constitution coordonnée, c'est-à-dire, pour les communes à statut bedoelde wet, dit wil zeggen voor gemeenten met een speciale
linguistique spécial comme Wezembeek-Oppem, dans les limites fixées taalregeling, zoals Wezembeek-Oppem, binnen de perken van de wetten
par la loi du 30 juillet 1963 concernant le régime linguistique dans van 30 juli 1963 houdende taalregeling in het onderwijs en van 2
l'enseignement et par la loi du 2 août 1963 sur l'emploi des langues augustus 1963 op het gebruik van de talen in bestuurszaken.
en matière administrative.
L'enseignement dispensé dans la section francophone de l'académie de Aangezien het in de Franstalige sectie van de desbetreffende
musique concernée n'étant pas un enseignement gardien ou primaire mais muziekacademie verschafte onderwijs geen kleuter- of lager onderwijs
bien un enseignement artistique à horaire réduit, qui ne relève du is, maar kunstonderwijs met beperkt leerplan, dat overigens buiten het
reste pas de l'enseignement obligatoire, l'exception visée par ces leerplichtonderwijs valt, kan de in die wetten (artikel 1, tweede lid,
lois (article 1er, alinéa 2, de la loi du 30 juillet 1963, article 7 van de wet van 30 juli 1963, artikel 7 van de wet van 2 augustus 1963)
de la loi du 2 août 1963) ne saurait trouver à s'appliquer, en sorte bedoelde uitzondering geen toepassing vinden, zodat de aangevochten
que les dispositions budgétaires attaquées du décret de la Communauté begrotingsbepalingen van het decreet van de Franse Gemeenschap van 3
française du 3 novembre 1998 violent les dispositions citées au moyen. november 1998 de in het middel aangehaalde bepalingen schenden.
Position du Gouvernement de la Communauté française Standpunt van de Franse Gemeenschapsregering
A.2.1. Selon le Gouvernement de la Communauté française, le décret ne A.2.1. Volgens de Franse Gemeenschapsregering bevat het decreet geen
contient aucune indication de ce que les dispositions budgétaires aanwijzingen dat de bestreden begrotingsbepalingen kredieten zouden
attaquées contiendraient des crédits destinés aux
subventions-traitements et aux subventions de fonctionnement pour bevatten die bestemd zijn voor weddetoelagen en werkingstoelagen voor
l'académie francophone de musique de Wezembeek-Oppem. de Franstalige muziekacademie van Wezembeek-Oppem.
Les crédits litigieux sont affectés aux dépenses de personnel et aux De aangevochten kredieten zijn bestemd voor de personeelsuitgaven en
subventions de fonctionnement d'établissements d'enseignement à de werkingstoelagen van onderwijsinrichtingen met beperkt leerplan in
horaire réduit au sens large. La Communauté française n'a pas défini de ruime zin. De Franse Gemeenschap heeft niet het ruimtelijk
le domaine spatial d'application du décret, en sorte que celui-ci doit toepassingsgebied van het decreet bepaald, zodat het decreet moet
être présumé conforme aux règles qui déterminent les compétences worden vermoed in overeenstemming te zijn met de regels die de
respectives des communautés. onderscheiden bevoegdheden van de gemeenschappen bepalen.
A.2.2. Il appartient aux seuls Conseil d'Etat et tribunaux de l'ordre A.2.2. Het komt alleen de Raad van State en de rechtbanken van de
judiciaire de contrôler l'application que le Gouvernement de la Communauté française fera de son habilitation à accorder des subventions-traitements au personnel des établissements d'enseignement à horaire réduit et des subventions de fonctionnement aux établissements d'enseignement à horaire réduit. Seul l'usage que le Gouvernement de la Communauté française fera de son habilitation pourra éventuellement faire l'objet d'un excès de pouvoir puisque le champ territorial d'application du décret litigieux est directement régi par les règles constitutionnelles précitées. Mémoire en réponse du Gouvernement flamand A.3.1. La défense du Gouvernement de la Communauté française revient à rechterlijke orde toe, toe te zien op de toepassing die de Franse Gemeenschapsregering zal geven aan de machtiging om weddetoelagen aan het personeel van de onderwijsinrichtingen met beperkt leerplan en werkingstoelagen aan de onderwijsinrichtingen met beperkt leerplan toe te kennen. Het is alleen de manier waarop de Franse Gemeenschapsregering haar machtiging zal aanwenden die mogelijk het voorwerp kan zijn van een bevoegdheidsoverschrijding, aangezien het territoriale toepassingsgebied van het aangevochten decreet rechtstreeks door de aangehaalde grondwettelijke regelen wordt geregeld. Memorie van antwoord van de Vlaamse Regering A.3.1. Het verweer van de Franse Gemeenschapsregering komt erop neer te zeggen dat het door de verzoekster aangevochten deel van het
dire que la partie du décret du 3 novembre 1997 attaquée par le decreet van 3 november 1997 geen machtiging aan de Franse
requérant ne contiendrait, pour le Gouvernement de la Communauté Gemeenschapsregering zou inhouden tot uitgaven die, enerzijds,
française, aucune autorisation de dépenses qui seraient constituées, weddetoelagen en, anderzijds, tussenkomst in de werkingskosten vormen
d'une part, par des subventions-traitements et, d'autre part, par une ten behoeve van de Franstalige muziekacademie Wezembeek-Oppem; het zou
intervention dans les frais de fonctionnement, au bénéfice de om een « eigen vooronderstelling » van de verzoekster zelf gaan,
l'académie francophone de musique de Wezembeek-Oppem; il s'agirait des minstens zou er in casu geen weerlegging zijn van een vermoeden van
« propres présupposés » du requérant, ou il n'y aurait tout au moins, eensluidendheid met de grondwettelijke bepalingen.
en l'espèce, aucune réfutation de la présomption de conformité aux Het standpunt van de Franse Gemeenschapsregering gaat in tegen de
dispositions constitutionnelles.
La position du Gouvernement de la Communauté française est contraire inhoud van de debatten die met betrekking tot de bestreden
au contenu des débats tenus le 8 juillet 1997, au Conseil de la begrotingsbepalingen werden gevoerd op 8 juli 1997 in de Franse
Communauté française, concernant les dispositions budgétaires
attaquées et va à l'encontre de la décision du ministre de Gemeenschapsraad en tegen de beslissing van de Minister van Onderwijs
l'Enseignement du Gouvernement de la Communauté française prise le 16 van de Franse Gemeenschapsregering genomen op 16 juli 1997, waarbij
juillet 1997, confirmant au collège des bourgmestre et échevins de aan het college van burgemeester en schepenen van Sint-Pieters-Woluwe
Woluwe-Saint-Pierre le système de subventionnement attaqué. de bestreden subsidiëringsregeling werd toegezegd.
Le Gouvernement flamand demande expressément au Gouvernement de la De Vlaamse Regering vraagt de Franse Gemeenschapsregering
Communauté française de communiquer à la Cour l'état détaillé des uitdrukkelijk dat zij het Hof inzage zou verlenen van de
dépenses faites dans l'intervalle sur la base des dispositions gedetailleerde uitgaven die op grond van de bestreden
budgétaires attaquées. begrotingsbepalingen inmiddels zijn gedaan.
- B - - B -
B.1.1. Le recours introduit par le Gouvernement flamand tend à B.1.1. Het door de Vlaamse Regering ingediende beroep strekt tot de
l'annulation de la division organique 57 (enseignement artistique), vernietiging van de organisatieafdeling 57 (kunstonderwijs),
programmes 7 et 8, et des articles 1er et 38, en tant qu'ils portent programma's 7 en 8, en van de artikelen 1 en 38, in zoverre zij
sur ces programmes, du décret de la Communauté française du 3 novembre betrekking hebben op die programma's, van het decreet van de Franse
1997 contenant le budget général des dépenses de la Communauté Gemeenschap van 3 november 1997 houdende de algemene uitgavenbegroting
française pour l'année budgétaire 1998. van de Franse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 1998.
Le Gouvernement flamand demande l'annulation des dispositions De Vlaamse Regering vordert de vernietiging van de vermelde bepalingen
précitées en tant qu'elles autorisent le Gouvernement de la Communauté in zoverre ze de Franse Gemeenschapsregering machtigen tot het
française à octroyer des subventions-traitements au personnel et à verschaffen van weddetoelagen aan het personeel en tot tussenkomst in
intervenir dans les subventions de fonctionnement de « l'académie de werkingstoelagen van « de Franstalige muziekacademie van
francophone de musique de Wezembeek-Oppem (enseignement artistique à Wezembeek-Oppem (gemeentelijk deeltijds kunstonderwijs, instelling met
temps partiel communal, établissement à horaire réduit), qui est une beperkt leerplan), zijnde een filiaal van de Franstalige
section de l'académie francophone de musique de Woluwe-Saint-Pierre ». muziekacademie Sint-Pieters-Woluwe ».
Dans un moyen unique, le Gouvernement flamand soutient que les In een enig middel wordt aangevoerd dat de bestreden
dispositions décrétales attaquées violent les articles 4, 127, § 1er, decreetsbepalingen daardoor zijn aangenomen met schending van de
alinéa 1er, 2°, et § 2, 129, § 1er, 2°, et § 2, et 175, alinéa 2, de artikelen 4, 127, § 1, eerste lid, 2°, en § 2, 129, § 1, 2°, en § 2,
la Constitution. en 175, tweede lid, van de Grondwet.
B.1.2. L'article 1er du décret de la Communauté française du 3 B.1.2. Artikel 1 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 3
novembre 1997 dispose : november 1997 bepaalt :
« Des crédits non dissociés et des crédits dissociés destinés à « Er worden niet-gesplitste kredieten en gesplitste kredieten bestemd
couvrir les dépenses de la Communauté française de l'année budgétaire voor het dekken van de uitgaven van de Franse Gemeenschap voor het
1998 sont ouverts conformément aux programmes énumérés dans la liste begrotingsjaar 1998 geopend overeenkomstig de programma's opgesomd in
des programmes et au tableau budgétaire ventilant les crédits de lijst van de programma's en in de begrotingstabel waarbij de
afférents aux programmes en allocations de base, annexés au présent kredieten met betrekking tot de programma's over basisallocaties
décret; le tableau budgétaire dont un récapitulatif figure ci-après, worden verdeeld, gevoegd bij dit decreet; de begrotingstabel, waarvan
een samenvatting hierna vermeld wordt, geeft de raming aan van de
donne l'estimation des dépenses à imputer en 1998 à charge des crédits uitgaven die in 1998 aan te rekenen zijn ten laste van de variabele
variables. kredieten.
[...] [...]
Ces crédits sont ventilés en allocations de base dans le tableau Die kredieten worden over basisallocaties verdeeld in de bij dit
budgétaire annexé au présent décret. decreet gevoegde begrotingstabel.
[...] ». [...] ».
L'article 38 du même décret dispose : Artikel 38 van hetzelfde decreet bepaalt :
« Dans les limites des allocations de base concernées, les subventions « Binnen de perken van de betrokken basisallocaties kunnen volgende
suivantes peuvent être accordées : toelagen worden toegekend :
[...] [...]
D.O. [Division organique] 57 - Enseignement artistique O.A. [organisatieafdeling] 57. Kunstonderwijs
[...] [...]
Programme 8 Fonctionnement des établissements d'enseignement à horaire Programma 8 Werking van de inrichtingen met beperkt leerplan
réduit - Subventions pour des expérimentations pédagogiques dans les Toelagen voor pedagogische experimenten in de gesubsidieerde officiële
établissements d'enseignement à horaire réduit officiels subventionnés en gesubsidieerde vrije inrichtingen voor onderwijs met beperkt
et libres subventionnés. » leerplan. »
La division organique 57 (enseignement artistique) prévoit notamment, De organisatieafdeling 57 (kunstonderwijs) voorziet onder meer,
d'une part, un crédit de 2.386,5 millions au titre du programme 7 « enerzijds, in een krediet van 2.386,5 miljoen op programma 7 «
Dépenses de personnel des Etablissements d'Enseignement à horaire Personeelsuitgaven van de instellingen voor onderwijs met beperkt
réduit » et, d'autre part, un crédit de 90,8 millions au titre du leerplan » en, anderzijds, in een krediet van 90,8 miljoen op het
programme 8 « Fonctionnement des Etablissements d'Enseignement à programma 8 « Werking van de instellingen voor onderwijs met beperkt
horaire réduit ». leerplan ».
B.2.1. En vertu de l'article 127, § 1er, alinéa 1er, 2°, de la B.2.1. Luidens artikel 127, § 1, eerste lid, 2°, van de Grondwet
Constitution, les Conseils de la Communauté française et de la Communauté flamande règlent par décret, chacun pour ce qui le concerne, l'enseignement, sauf les exceptions mentionnées dans cet article. Par l'effet de la lecture conjointe de cette disposition et de l'article 175, alinéa 2, de la Constitution, aux termes duquel les Conseils de la Communauté française et de la Communauté flamande règlent par décret, chacun en ce qui le concerne, l'affectation de leurs recettes, la fixation de leurs moyens financiers destinés au fonctionnement de l'enseignement relève de l'acte de « régler » les matières d'enseignement. regelen de Raden van de Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap, ieder wat hem betreft, bij decreet, het onderwijs, behoudens de daarin vermelde uitzonderingen. Krachtens die bepaling, gelezen in samenhang met artikel 175, tweede lid, van de Grondwet, naar luid waarvan de Raden van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap, ieder wat hem betreft, de bestemming van hun ontvangsten regelen bij decreet, behoort het vaststellen van de financiële middelen voor de werking van het onderwijs tot het regelen van de onderwijsaangelegenheden.
En vertu de l'article 127, § 2, de la Constitution, les décrets qui Krachtens artikel 127, § 2, van de Grondwet, hebben de decreten tot
règlent, notamment, les matières d'enseignement ont « force de loi respectivement dans la région de langue française et dans la région de langue néerlandaise, ainsi qu'à l'égard des institutions établies dans la région bilingue de Bruxelles-Capitale qui, en raison de leurs activités, doivent être considérées comme appartenant exclusivement à l'une ou à l'autre communauté ». Cette disposition constitutionnelle a déterminé une répartition exclusive de compétence territoriale, ce qui suppose que l'objet de toute norme adoptée par un législateur communautaire puisse être localisé dans le territoire pour lequel il est compétent. regeling, onder meer, van de onderwijsaangelegenheden « kracht van wet respectievelijk in het Nederlandse taalgebied en in het Franse taalgebied, alsmede ten aanzien van de instellingen gevestigd in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad die, wegens hun activiteiten moeten worden beschouwd uitsluitend te behoren tot de ene of de andere gemeenschap ». Die grondwetsbepaling heeft een exclusieve territoriale bevoegdheidsverdeling tot stand gebracht, wat veronderstelt dat het onderwerp van iedere regeling welke een gemeenschapswetgever uitvaardigt, moet kunnen worden gelokaliseerd binnen het gebied waarvoor hij bevoegd is.
B.2.2. Il ressort de ces dispositions constitutionnelles que, sous B.2.2. Uit die grondwetsbepalingen blijkt dat, behoudens de
réserve des exceptions prévues dans la loi du 2 août 1963 sur l'emploi uitzonderingen waarin de wet van 2 augustus 1963 op het gebruik van de
des langues en matière administrative, la Communauté flamande est talen in bestuurszaken voorziet, enkel de Vlaamse Gemeenschap bevoegd
seule compétente pour régler l'enseignement organisé dans la commune is regelend op te treden ten aanzien van onderwijs georganiseerd in de
de Wezembeek-Oppem, qui est située dans la région de langue gemeente Wezembeek-Oppem, die in het Nederlandse taalgebied is
néerlandaise. gelegen.
B.3.1. Aux termes de l'article 129, § 1er, 2°, de la Constitution, les B.3.1. Luidens artikel 129, § 1, 2°, van de Grondwet, regelen de Raden
Conseils de la Communauté française et de la Communauté flamande règlent par décret, chacun pour ce qui le concerne, à l'exclusion du législateur fédéral, l'emploi des langues pour l'enseignement dans les établissements créés, subventionnés ou reconnus par les pouvoirs publics. Ces décrets ont force de loi respectivement dans la région de langue française et dans la région de langue néerlandaise, excepté en ce qui concerne les communes ou groupes de communes contigus à une autre région linguistique et où la loi prescrit ou permet l'emploi d'une autre langue que celle de la région dans laquelle ils sont situés. Pour ces communes, une modification aux règles sur l'emploi des langues en matière d'enseignement ne peut être apportée que par une loi adoptée à la majorité prévue à l'article 4, dernier alinéa, de la Constitution. van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap, bij uitsluiting van de federale wetgever, ieder wat hem betreft, bij decreet, het gebruik van de talen voor het onderwijs in de door de overheid opgerichte, gesubsidieerde of erkende instellingen. Deze decreten hebben kracht van wet, respectievelijk in het Nederlandse taalgebied en in het Franse taalgebied, uitgezonderd wat betreft de gemeenten of groepen van gemeenten palend aan een ander taalgebied en waar de wet het gebruik van een andere taal dan die van het gebied waarin zij gelegen zijn, voorschrijft of toelaat. Voor deze gemeenten kan in de bepalingen betreffende het gebruik van de talen voor de aangelegenheid van het onderwijs geen verandering worden aangebracht dan bij een wet aangenomen met de in artikel 4, laatste
B.3.2. Il résulte de cette disposition constitutionnelle que le lid, van de Grondwet bepaalde meerderheid.
législateur fédéral est seul compétent pour régler l'emploi des B.3.2. Uit die grondwetsbepaling volgt dat alleen de federale wetgever
langues en matière d'enseignement en ce qui concerne la commune de bevoegd is om inzake onderwijs taalregelend op te treden ten aanzien
Wezembeek-Oppem. van Wezembeek-Oppem.
La loi du 2 août 1963 sur l'emploi des langues en matière administrative prévoit une exception, en ce qui concerne les communes à statut linguistique spécial, parmi lesquelles Wezembeek-Oppem, permettant d'organiser un enseignement en français, mais cette exception ne s'applique pas à l'enseignement artistique à horaire réduit dont il est question en l'espèce. B.4.1. Le Gouvernement flamand déclare que les dispositions budgétaires attaquées prévoient des crédits destinés à subventionner l'enseignement musical francophone à Wezembeek-Oppem et qu'elles violent en cela les dispositions constitutionnelles précitées. La Cour doit vérifier quel est l'objet des dispositions attaquées. Les dispositions budgétaires litigieuses sont rédigées en termes généraux. Elles fixent les crédits globaux que la Communauté française prévoit pour les dépenses de personnel et le fonctionnement des institutions d'enseignement à horaire réduit. Le Gouvernement de la Communauté française objecte, dans son mémoire, que le législateur décrétal n'a pas défini la sphère d'application des dispositions attaquées, en sorte qu'il y a lieu de présumer qu'il s'est conformé aux règles de compétence en vigueur. Il ajoute que le Conseil d'Etat et le juge civil sont compétents pour assurer le respect de ces règles par les mesures d'application du décret. B.4.2. Il est incontestable en effet qu'il ne peut être exigé d'un législateur qu'il rappelle expressément, dans chaque disposition, les règles répartitrices de compétences que les autorités d'exécution sont, autant que lui-même, censées respecter; il faut donc, même en cas de silence d'un décret d'une communauté sur ce point, présumer que ce décret se conforme auxdites règles répartitrices et, par conséquent, qu'il ne se donne pas unilatéralement pour objet la protection d'une minorité linguistique dans une région linguistique de Belgique dont la langue n'est pas celle de cette communauté. B.4.3. Une telle présomption n'est toutefois pas irréfragable. Elle peut être démentie par la réalité. En l'espèce, des indices suffisants établissent que l'intention d'utiliser le texte en cause pour permettre le subventionnement contesté est imputable au législateur décrétal lui-même. La circonstance que le subventionnement a été exécuté ne constitue pas à elle seule un tel indice. Mais c'est bien cette intention qui apparaît des travaux parlementaires, plus De wet van 2 augustus 1963 op het gebruik van de talen in bestuurszaken voorziet in een uitzondering ten aanzien van gemeenten met een speciale taalregeling, waaronder Wezembeek-Oppem, om onderwijs te verstrekken in het Frans, doch die uitzondering geldt niet voor het deeltijds kunstonderwijs waar het te dezen over gaat. B.4.1. De Vlaamse Regering betoogt dat de bestreden begrotingsbepalingen in kredieten voorzien bedoeld voor het subsidiëren van het Franstalig muziekonderwijs in Wezembeek-Oppem en daardoor de vermelde grondwetsbepalingen schenden. Het Hof dient na te gaan wat het onderwerp is van de bestreden bepalingen. De bestreden begrotingsbepalingen zijn in algemene bewoordingen gesteld. Zij leggen de totale kredieten vast waarin de Franse Gemeenschap voorziet voor de personeelsuitgaven en de werking van de instellingen voor onderwijs met beperkt leerplan. De Franse Gemeenschapsregering werpt in haar memorie op dat de decreetgever niet de toepassingssfeer van de bestreden bepalingen heeft vastgelegd zodat hij vermoed moet worden zich te hebben gedragen naar de van toepassing zijnde bevoegdheidsregels. Zij voegt eraan toe dat de Raad van State en de burgerlijke rechter bevoegd zijn om de inachtneming van die regels door de toepassingsmaatregelen van het decreet te verzekeren. B.4.2. Het kan inderdaad niet worden betwist dat van een wetgever niet kan worden geëist dat hij in elke bepaling uitdrukkelijk de bevoegdheidverdelende regels in herinnering brengt die de uitvoerende overheden, evenzeer als hijzelf, verondersteld worden in acht te nemen; er moet dus, zelfs in geval van stilzwijgen vanwege een gemeenschapsdecreet hieromtrent, worden vermoed dat het genoemde decreet zich naar de bevoegdheidverdelende regels gedraagt en dat het zich bijgevolg niet eenzijdig tot doel stelt een taalminderheid te beschermen in een Belgisch taalgebied waarvan de taal niet die is van die gemeenschap. B.4.3. Een dergelijk vermoeden is echter niet onweerlegbaar. Het kan door de werkelijkheid worden tegengesproken. Te dezen zijn er voldoende aanwijzingen dat de bedoeling om de in het geding zijnde tekst te gebruiken teneinde de betwiste subsidiëring toe te staan, toe te schrijven is aan de decreetgever zelf. De omstandigheid dat de subsidiëring is uitgevoerd vormt niet op zich alleen een dergelijke aanwijzing. Het is echter wel degelijk die bedoeling die blijkt uit de
précisément des débats du 8 juillet 1997 et du vote auquel ils ont parlementaire stukken, meer precies uit de debatten van 8 juli 1997 en
abouti (Doc., Parlement de la Communauté française, compte rendu de stemming waartoe zij hebben geleid (Parl. St., Parlement van de
intégral, 1996-1997, 8 juillet 1997, pp. 102 et s., et 17 juillet Franse Gemeenschap, volledig verslag, 1996-1997, 8 juli 1997, pp. 102
1997, pp. 123-124). e.v., en 17 juli 1997, pp. 123-124).
B.5. En tant qu'elles autorisent l'octroi de subventions-traitements B.5. In zoverre de betwiste begrotingsbepalingen een machtiging
ou de subventions de fonctionnement destinées à la section francophone inhouden tot het verschaffen van weddetoelagen of werkingstoelagen
de Wezembeek-Oppem de l'académie de musique de Woluwe-Saint-Pierre, bedoeld voor de Franstalige afdeling van Wezembeek-Oppem van de
les dispositions budgétaires attaquées violent la répartition muziekacademie van Sint-Pieters-Woluwe, zijn ze strijdig met de
exclusive de compétence territoriale telle qu'elle résulte des exclusieve territoriale bevoegdheidsverdeling zoals die volgt uit de
dispositions constitutionnelles précitées. Elles doivent par bovenvermelde grondwetsbepalingen. Ze dienen derhalve in die mate te
conséquent être annulées dans cette mesure. worden vernietigd.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
annule, dans le décret de la Communauté française du 3 novembre 1997 vernietigt, in het decreet van de Franse Gemeenschap van 3 november
contenant le budget général des dépenses de la Communauté française 1997 houdende de algemene uitgavenbegroting van de Franse Gemeenschap
pour l'année budgétaire 1998, les crédits mentionnés à la division voor het begrotingsjaar 1998, de kredieten vermeld in
organique 57, programmes 7 et 8, dans la mesure où ils se rapportent organisatieafdeling 57, programma's 7 en 8, in de mate waarin zij
aux subventions-traitements ou aux frais de fonctionnement destinés à la section francophone de Wezembeek-Oppem de l'académie de musique de Woluwe-Saint-Pierre, ainsi que les articles 1er et 38 du décret en tant qu'ils se rapportent à ces programmes. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 mars 2000. Le greffier, L. Potoms. Le président, betrekking hebben op weddetoelagen of werkingskosten bedoeld voor de Franstalige afdeling van Wezembeek-Oppem van de muziekacademie van Sint-Pieters-Woluwe, alsook de artikelen 1 en 38 van het decreet in zoverre zij op die programma's betrekking hebben. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 maart 2000. De griffier, L. Potoms. De voorzitter,
G. De Baets. G. De Baets.
^