Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 140/99 du 22 décembre 1999 Numéro du rôle : 1805 En cause : la demande de suspension des articles 19, 3°, 4° et 5°, et 60, § 1 er , de la loi du 22 avril 1999 relative aux professions comptables et fiscales, introduite La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges L. Françoi(...)"
Arrêt n° 140/99 du 22 décembre 1999 Numéro du rôle : 1805 En cause : la demande de suspension des articles 19, 3°, 4° et 5°, et 60, § 1 er , de la loi du 22 avril 1999 relative aux professions comptables et fiscales, introduite La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges L. Françoi(...) Arrest nr. 140/99 van 22 december 1999 Rolnummer 1805 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 19, 3°, 4° en 5°, en 60, § 1, van de wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen, ingesteld door J. Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters L. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 140/99 du 22 décembre 1999 Arrest nr. 140/99 van 22 december 1999
Numéro du rôle : 1805 Rolnummer 1805
En cause : la demande de suspension des articles 19, 3°, 4° et 5°, et In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 19, 3°, 4° en
60, § 1er, de la loi du 22 avril 1999 relative aux professions 5°, en 60, § 1, van de wet van 22 april 1999 betreffende de
comptables et fiscales, introduite par J. Decock. boekhoudkundige en fiscale beroepen, ingesteld door J. Decock.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de
François, P. Martens, H. Coremans, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée rechters L. François, P. Martens, H. Coremans, R. Henneuse en M.
du greffier L. Potoms, présidée par le président G. De Baets, Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter G. De Baets,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la demande I. Onderwerp van de vordering
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 9 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 9 november
novembre 1999 et parvenue au greffe le 15 novembre 1999, J. Decock, 1999 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 15
demeurant à 8510 Courtrai-Rollegem, Schreiboomstraat 69, a introduit november 1999, heeft J. Decock, wonende te 8510 Kortrijk-Rollegem,
une demande de suspension des articles 19, 3°, 4°, 5°, et 60, § 1er, Schreiboomstraat 69, een vordering tot schorsing ingesteld van de
de la loi du 22 avril 1999 relative aux professions comptables et artikelen 19, 3°, 4°, 5°, en 60, § 1, van de wet van 22 april 1999
betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen (bekendgemaakt in
fiscales (publiée au Moniteur belge du 11 mai 1999, deuxième édition). het Belgisch Staatsblad van 11 mei 1999, tweede editie).
Par la même requête, la partie requérante demande également Bij hetzelfde verzoekschrift vordert de verzoekende partij eveneens de
l'annulation des dispositions légales précitées. vernietiging van voormelde wetsbepalingen.
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 15 novembre 1999, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 15 november 1999 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Par ordonnance du 24 novembre 1999, le président en exercice a Bij beschikking van 24 november 1999 heeft de voorzitter in functie de
complété le siège par le juge M. Bossuyt et remplacé le juge E. zetel aangevuld met rechter M. Bossuyt en heeft hij rechter E.
Cerexhe, légitimement empêché, par le juge L. François. Cerexhe, wettig verhinderd, vervangen door rechter L. François.
Par ordonnance du même jour, la Cour a fixé l'audience au 7 décembre 1999. Cette dernière ordonnance a été notifiée aux autorités mentionnées à Bij beschikking van dezelfde dag heeft het Hof de dag van de terechtzitting bepaald op 7 december 1999.
l'article 76 de la loi organique ainsi qu'à la partie requérante et à Van die laatste beschikking is kennisgegeven aan de in artikel 76 van
de organieke wet vermelde autoriteiten evenals aan de verzoekende
son avocat, par lettres recommandées à la poste le 24 novembre 1999. partij en haar advocaat bij op 24 november 1999 ter post aangetekende
L'Institut des experts-comptables et des conseils fiscaux, ayant son brieven. Het Instituut van de accountants en de belastingconsulenten, met zetel
siège à 1050 Bruxelles, rue de Livourne 41, a introduit un mémoire par te 1050 Brussel, Livornostraat 41, heeft een memorie ingediend bij op
lettre recommandée à la poste le 3 décembre 1999. 3 december 1999 ter post aangetekende brief.
A l'audience publique du 7 décembre 1999 : Op de openbare terechtzitting van 7 december 1999 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me C. Matthijs, avocat au barreau de Courtrai, pour la partie . Mr. C. Matthijs, advocaat bij de balie te Kortrijk, voor de
requérante; verzoekende partij;
. Me P. Peeters, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des . Mr. P. Peeters, advocaat bij de balie te Brussel, voor de
ministres; Ministerraad;
. Me M. Lebbe, avocat au barreau de Bruxelles, pour l'Institut des . Mr. M. Lebbe, advocaat bij de balie te Brussel, voor het Instituut
experts-comptables et des conseils fiscaux; van de accountants en de belastingconsulenten;
- les juges-rapporteurs H. Coremans et L. François ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers H. Coremans en L. François verslag uitgebracht;
- les avocats précités ont été entendus; - zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. En droit III. In rechte
- A - - A -
Quant à la recevabilité du recours en annulation et de la demande de suspension Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep tot vernietiging en
A.1. La partie requérante déclare avoir obtenu un diplôme sanctionnant van de vordering tot schorsing
une formation de chef d'entreprise le 20 décembre 1989 tout en A.1. De verzoekende partij verklaart op 20 december 1989 het diploma
te hebben behaald dat de opleiding tot ondernemingshoofd bekrachtigt,
travaillant déjà depuis le 14 juillet 1987 en qualité de conseil doch reeds sinds 14 juli 1987 werkzaam te zijn als belastingconsulent
fiscal auprès de la s.p.r.l. Fiscaliteit Van As G., dont elle est bij de b.v.b.a. Fiscaliteit Van As G., waarvan zij ook zaakvoerster
également gérante. is.
En outre, du 13 janvier 1989 au 5 novembre 1998, elle a été inscrite Bovendien was zij van 13 januari 1989 tot 5 november 1998 ingeschreven
comme personne physique au registre du commerce, avec pour objet « un als natuurlijke persoon in het handelsregister met als doel « studie,
bureau d'études, d'organisation et de consultation en matière organisatie en raadgevend bureau inzake financiële, handels-, fiscale
financière, commerciale, fiscale ou sociale ». Cette inscription a été of sociale aangelegenheden ». Die inschrijving werd geschrapt toen zij
radiée lorsqu'elle est entrée à la « Kortrijkse beroepsvereniging voor toetrad tot de Kortrijkse beroepsvereniging voor accountants,
accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders en fiscale beroepsbeoefenaars ». bedrijfsrevisoren, boekhouders en fiscale beroepsbeoefenaars.
Elle affirme que, bien qu'elle ait acquis une expérience
professionnelle de plus de dix ans en matière fiscale, elle sera Zij stelt dat zij, niettegenstaande meer dan tien jaar fiscale
contrainte de renoncer à sa profession au 30 décembre 2000 pour cause beroepservaring, noodgedwongen haar beroep per 30 december 2000 zal
de non-agrément en qualité de conseil fiscal, puisqu'elle ne remplit moeten opgeven wegens niet-erkenning als belastingconsulent, vermits
pas les conditions fixées. zij niet voldoet aan de gestelde voorwaarden.
Quant au sérieux des moyens Ten aanzien van de ernst van de middelen
A.2. A l'appui de son recours en annulation des articles 19, 3°, 4°, A.2. Ter ondersteuning van het beroep tot vernietiging van de
5°, et 60, § 1er, de la loi du 22 avril 1999 et de la demande de artikelen 19, 3°, 4°, 5°, en 60, § 1, van de wet van 22 april 1999 en
suspension de ces dispositions, la partie requérante invoque, dans un de vordering tot schorsing ervan, voert de verzoekende partij in een
moyen unique, la violation des articles 10 et 11 de la Constitution au motif qu'il n'y a, à ses dires, aucune justification à la différence de traitement instaurée entre experts-comptables et non-experts-comptables au regard de la possibilité de se voir conférer le titre de conseil fiscal. Selon la partie requérante, le fait que les experts-comptables aient pu à l'époque, sans aucune exigence de diplôme et sur la seule base d'une expérience professionnelle, être repris sur la liste des experts-comptables et qu'ils puissent désormais à nouveau obtenir sans exigence de diplôme la qualité de conseil fiscal en raison de leur qualité d'expert-comptable, est discriminatoire par rapport aux autres qui exercent déjà depuis plusieurs années des professions comptables et fiscales, et plus précisément en qualité de conseil fiscal, mais qui ne peuvent se prévaloir de la qualité d'expert-comptable ou qui ne satisfont pas aux exigences fixées en matière de diplôme. La partie requérante considère qu'il appert à suffisance que le traitement différent ne se justifie pas par rapport au but poursuivi par le législateur. A son estime, il est pour le moins établi qu'il n'y a pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre la disposition attaquée et le but légitimement visé par le législateur. enig middel de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan, omdat er volgens haar geen enkele verantwoording is voor het verschil in behandeling tussen accountants en niet-accountants ten aanzien van de mogelijkheid om de titel van belastingconsulent te verkrijgen. Volgens de verzoekende partij is het feit dat accountants indertijd zonder enige diplomavereiste en louter op basis van beroepservaring konden worden opgenomen op de lijst van de accountants en thans vanwege hun hoedanigheid van accountant opnieuw zonder diplomavereiste de hoedanigheid van belastingconsulent kunnen verkrijgen, discriminerend ten aanzien van anderen die reeds jaren actief zijn in boekhoudkundige en fiscale beroepen en meer bepaald als belastingconsulent, maar die niet kunnen bogen op de hoedanigheid van accountant of niet voldoen aan de gestelde diplomavereisten. De verzoekende partij is van oordeel dat voldoende blijkt dat de verschillende behandeling niet verantwoord is ten aanzien van het door de wetgever nagestreefde doel. Voor haar staat minstens vast dat er geen redelijke verhouding van evenredigheid bestaat tussen de
Quant au risque de préjudice grave difficilement réparable aangevochten bepaling en het door de wetgever wettig beoogde doel.
A.3. La partie requérante fait valoir qu'elle devra nécessairement Ten aanzien van het risico van een moeilijk te herstellen ernstig nadeel
mettre fin à ses activités de conseil fiscal au 30 décembre 2000 au A.3. De verzoekende partij voert aan dat zij op 30 december 2000
noodgedwongen haar activiteiten als belastingconsulent zal moeten
staken omdat haar verzoek tot opname op de lijst van
motif que sa demande d'admission sur la liste des conseils fiscaux de belastingconsulenten bij het Instituut van de accountants en de
l'Institut des experts-comptables et des conseils fiscaux sera rejetée belastingconsulenten zal worden afgewezen en omdat zij niet de
et qu'elle ne pourra produire les diplômes requis avant l'expiration vereiste diploma's zal kunnen voorleggen vóór het eindigen van de
du régime transitoire, le 29 décembre 2000. Elle observe que c'est là sa seule profession et que l'exécution de la loi la prive de son gagne-pain. N'étant pas comptable agréée, elle ne saurait davantage se faire inscrire comme comptable-fiscaliste agréée. Non seulement elle perd son travail et son revenu, mais cette situation entraînera également pour la société dont elle est gérante des licenciements de personnel et une perte de clientèle et de renommée. Pour la partie requérante, l'exécution immédiate de la loi entraîne donc un dommage considérable et il sera extrêmement difficile, voire impossible, en cas d'annulation de celle-ci, de rétablir la situation dans son état antérieur. Quant à l'intervention A.4.1. L'Institut des experts-comptables et des conseils fiscaux overgangsregeling op 29 december 2000. Zij doet opmerken dat dit haar enige beroep is en dat de uitvoering van de wet voor haar tot broodroof aanleiding geeft. Aangezien zij geen erkend boekhouder is, kan zij zich evenmin laten inschrijven als erkend boekhouder-fiscalist. Niet alleen verliest zij haar job en inkomen, maar ook voor de vennootschap waarvan zij zaakvoerster is, zal dit leiden tot ontslag van personeel en verlies aan klanten, naam en faam. Volgens de verzoekende partij ontstaat dus door de onmiddellijke uitvoering van de wet een aanzienlijke schade en is het bij een vernietiging ervan uiterst moeilijk, zo niet onmogelijk om de situatie in haar vroegere staat te herstellen. Ten aanzien van de tussenkomst A.4.1. Het Instituut van de accountants en de belastingconsulenten
demande de pouvoir déjà intervenir dans la cause, en ce qui concerne vraagt reeds te mogen tussenkomen in het geding wat de schorsing
la suspension. betreft.
A.4.2. L'Institut déclare avoir un intérêt à s'opposer à la suspension A.4.2. Het Instituut verklaart een belang te hebben om zich tegen de
demandée, entre autres de par sa mission légale qui consiste à gevraagde schorsing te verzetten, onder meer vanwege haar wettelijke
conférer à des personnes la qualité de conseil fiscal. opdracht om aan personen de hoedanigheid van belastingconsulent te
A.4.3. La partie intervenante fait valoir en premier lieu que le moyen verlenen. A.4.3. De tussenkomende partij voert in eerste instantie aan dat het
ne précise pas en quoi l'article 19, 3° à 5°, serait discriminatoire, middel niet preciseert in welk opzicht artikel 19, 3° tot 5°,
et qu'il est, sur ce point, irrecevable. discriminerend zou zijn en dat het op dit punt niet ontvankelijk is.
En tant que le moyen est dirigé contre l'article 60, § 1er, c'est en In zoverre het middel tegen artikel 60, § 1, is gericht, wordt volgens
réalité, explique la partie intervenante, l'arrêté royal pris en de tussenkomende partij in werkelijkheid het koninklijk besluit
exécution de cette disposition législative qui est critiqué. Ni la loi gekritiseerd dat ter uitvoering van die wetsbepaling is genomen. In de
elle-même ni ses travaux préparatoires ne contiennent la moindre wet zelf noch in de parlementaire voorbereiding ervan is er enige
indication permettant de conclure que le Roi aurait reçu une aanwijzing dat aan de Koning een machtiging zou zijn verleend die
habilitation qui serait discriminatoire. discriminerend zou zijn.
A.4.4. A l'estime de l'Institut des experts-comptables et des conseils A.4.4. Het middel is volgens het Instituut van de accountants en de
fiscaux, le moyen est en tout état de cause dépourvu de sérieux : les deux catégories de personnes à l'égard desquelles la partie requérante dénonce une inégalité ne sont pas comparables. Mais même lorsqu'on les compare, il existe encore entre ces deux catégories de personnes un critère de distinction objectif et raisonnablement justifié, basé sur l'inscription sur la liste des experts-comptables, pour laquelle était requise une pratique professionnelle de près de quinze ans, sous le contrôle de l'Institut des experts-comptables. Pour le surplus, les moyens utilisés dans le régime transitoire sont, ajoute la partie intervenante, également proportionnés au but visé, qui consiste à ne permettre qu'à des personnes qualifiées d'utiliser le titre légalement protégé de conseil fiscal. A.4.5. En ce qui concerne le risque de préjudice grave difficilement réparable, la partie intervenante déclare s'en remettre à la sagesse de la Cour, en précisant toutefois que c'est uniquement le titre et belastingconsulenten in ieder geval niet ernstig : de twee categorieën van personen ten aanzien waarvan de verzoekende partij een ongelijkheid aanvoert, zijn niet vergelijkbaar. Indien zij al worden vergeleken, dan nog bestaat er tussen beide categorieën van personen een objectief en redelijk verantwoord criterium van onderscheid op grond van de inschrijving op de lijst van de accountants, waarvoor een beroepspraktijk van bijna vijftien jaar onder het toezicht van het Instituut der accountants vereist was. Voor het overige zijn de in de overgangsregeling aangewende middelen volgens de tussenkomende partij ook evenredig met het beoogde doel, dat erin bestaat enkel bekwame personen toe te staan de wettelijk beschermde titel van belastingconsulent te gebruiken. A.4.5. Wat het risico van een moeilijk te herstellen ernstig nadeel betreft, verklaart de tussenkomende partij zich te gedragen naar de
non pas la profession de conseil fiscal qui est protégé et que wijsheid van het Hof, zij het met de precisering dat enkel de titel
l'affirmation de la partie requérante selon laquelle elle devra maar niet het beroep van belastingconsulent wordt beschermd en dat de
nécessairement mettre fin à ses activités professionnelles le 31 bewering van de verzoekende partij dat zij noodgedwongen op 31
décembre 2000 est inexacte. december 2000 haar beroepsactiviteiten zal moeten staken, onjuist is.
- B - - B -
Les dispositions attaquées De bestreden bepalingen
B.1. La partie requérante demande la suspension des articles 19, 3°, B.1. De verzoekende partij vordert de schorsing van de artikelen 19,
4°, 5°, et 60, § 1er, de la loi du 22 avril 1999 relative aux 3°, 4°, 5°, en 60, § 1, van de wet van 22 april 1999 betreffende de
professions comptables et fiscales. boekhoudkundige en fiscale beroepen.
Les dispositions attaquées de l'article 19 sont libellées comme suit : De aangevochten bepalingen van artikel 19 luiden :
« L'Institut confère à une personne physique, à sa demande, la qualité A Het Instituut verleent aan een natuurlijke persoon die hierom
d'expert-comptable et/ou de conseil fiscal si elle remplit les verzoekt, de hoedanigheid van accountant en/of belastingconsulent,
conditions suivantes : indien hij aan de volgende voorwaarden voldoet :
(...) (...)
3° Etre porteur d'un diplôme universitaire belge ou d'un diplôme belge 3° In het bezit zijn van een Belgisch universitair diploma of een
Belgisch diploma van hoger onderwijs van universitair niveau,
de l'enseignement supérieur du niveau universitaire, délivré après afgegeven na ten minste vier jaar studie in een van de door de Koning
quatre années d'études au moins dans une des disciplines que le Roi te bepalen disciplines, of van een diploma van hoger economisch
détermine, ou d'un diplôme de l'enseignement supérieur économique onderwijs, afgegeven door een door de Koning daartoe erkende
délivré par un établissement agréé à cet effet par le Roi, ou d'un instelling, of van een diploma van gegradueerde, uitgereikt door een
diplôme de gradué, délivré par une école supérieure comprenant une hogeschool binnen het studiegebied handelswetenschappen en
section de sciences commerciales et de gestion d'un seul cycle ou bedrijfskunde van één cyclus of voldoen aan de door de Koning
satisfaire aux conditions de diplôme et/ou d'expérience déterminées vastgestelde voorwaarden inzake diploma en/of ervaring. In het
par le Roi. Les diplômes délivrés à l'étranger dans les mêmes buitenland afgegeven diploma's in dezelfde disciplines worden aanvaard
disciplines sont admis moyennant la reconnaissance préalable de leur mits hun gelijkwaardigheid vooraf door de bevoegde Belgische overheid
équivalence par l'autorité belge compétente. Le Roi peut autoriser le werd erkend. De Koning kan de Raad van het Instituut machtigen in
Conseil de l'Institut à admettre dans des cas individuels individuele gevallen de gelijkwaardigheid van de in het buitenland
l'équivalence de diplômes délivrés à l'étranger. afgegeven diploma's te aanvaarden.
4° Avoir accompli le stage organisé par le règlement de stage. 4° De bij het stagereglement ingerichte stage hebben beëindigd.
5° Avoir réussi un examen d'aptitude dont le programme, les conditions 5° Geslaagd zijn voor een bekwaamheidsexamen waarvan het programma, de
et le jury d'examen, adaptés aux qualités d'expert-comptable et de voorwaarden en de examenjury door de Koning worden vastgesteld en die
conseil fiscal et en valorisant le cas échéant l'expérience acquise en zijn afgestemd op de hoedanigheid van accountant en
belastingconsulent, waarbij in voorkomend geval de ervaring als lid
tant que membre de l'Institut, sont fixés par le Roi. » van het Instituut wordt gevaloriseerd. »
L'article 60, § 1er, lui aussi attaqué, dispose : Het eveneens aangevochten artikel 60, § 1, bepaalt :
A Pour les périodes dont Il fixe la durée et qui au total ne peuvent « Voor de periodes waarvan Hij de duur bepaalt en die samen een duur
excéder trois ans à partir de l'entrée en vigueur de la présente loi, van drie jaar vanaf de inwerkingtreding van deze wet niet mogen
le Roi peut sur la base de critères tenant compte des diplômes et/ou overschrijden, kan de Koning op grond van criteria die rekening houden
de l'expérience professionnelle du candidat, déterminer des conditions met de diploma's en/of de beroepservaring van de kandidaat,
d'accès au titre de conseil fiscal qui dérogent aux dispositions de la toegangsvoorwaarden tot de titel van belastingconsulent bepalen die
présente loi. » afwijken van deze wet. »
En exécution de cette disposition, l'arrêté royal du 4 mai 1999 Ter uitvoering van die bepaling is bij het koninklijk besluit van 4
relatif à l'Institut des experts-comptables et des conseils fiscaux mei 1999 betreffende het Instituut van de accountants en de
dispose que : belastingconsulenten
« [...] les conditions prévues à l'article 19, 3°, 4° et 5°, de la loi « [...] vrijgesteld van de bij artikel 19, 3°, 4° en 5° van de wet
vastgestelde voorwaarden, elke persoon die binnen een termijn van
ne sont pas exigées de toute personne qui fait acte de candidature achttien maanden, te rekenen vanaf de inwerkingtreding van de wet,
dans les dix-huit mois à compter de l'entrée en vigueur de la loi et qui zijn kandidatuur stelt en die
- soit justifie avoir exercé pendant cinq années au moins des - hetzij het bewijs levert gedurende ten minste vijf jaar
activités professionnelles impliquant l'acquisition d'une formation professionele werkzaamheden te hebben uitgeoefend, waarin hij
suffisante pour l'exercice des activités de conseil fiscal, telles voldoende vorming heeft verworven om de functie van
qu'elles sont définies à l'article 38 de la loi et est inscrite sur la belastingconsulent, zoals omschreven in artikel 38 van de wet, uit te
liste des experts-comptables visée à l'article 5 de la loi; oefenen en ingeschreven is op de lijst van de accountants bedoeld in artikel 5 van de wet;
- soit justifie être porteur d'un diplôme visé à l'article 2 de - hetzij het bewijs levert houder te zijn van een diploma bedoeld in
l'arrêté royal du 22 novembre 1990 relatif aux diplômes des candidats artikel 2 van het koninklijk besluit van 22 november 1990 betreffende
de diploma's van de kandidaat-accountants en de kandidaat
experts-comptables et des candidats conseils fiscaux, tel que modifié belastingconsulenten, zoals laatst gewijzigd bij het koninklijk
la dernière fois par l'arrêté royal du 4 mai 1999 et avoir exercé besluit van 4 mei 1999 en gedurende ten minste vijf jaar professionele
pendant cinq années au moins des activités professionnelles impliquant werkzaamheden te hebben uitgeoefend, waarin hij voldoende vorming
l'acquisition d'une formation suffisante pour l'exercice des activités heeft verworven om de functie van belastingconsulent, zoals omschreven
de conseil fiscal, telles qu'elles sont définies à l'article 38 de la in artikel 38 van de wet, uit te oefenen ».
loi ». La loi du 22 avril 1999 relative aux professions comptables et De wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale
fiscales est entrée en vigueur le 29 juin 1999. beroepen is op 29 juni 1999 in werking getreden.
Quant à l'étendue de la demande de suspension Ten aanzien van de omvang van de vordering tot schorsing
B.2. La Cour, qui doit déterminer l'étendue de la demande de B.2. Het Hof, dat de omvang van de vordering tot schorsing moet
suspension sur la base du contenu de la requête, et notamment sur la bepalen aan de hand van de inhoud van het verzoekschrift, en met name
base de l'exposé des moyens, constate que l'article 19, 3°, 4° et 5°, op basis van de uiteenzetting van de middelen, stelt vast dat artikel
de la loi du 22 avril 1999 est attaqué mais qu'à ce stade de la 19, 3°, 4° en 5°, van de wet van 22 april 1999 wordt aangevochten,
procédure, aucun grief n'est articulé contre les 4° et 5° de cet maar dat in dit stadium van de procedure tegen het 4° en 5° ervan geen
article. grieven worden aangevoerd.
Etant donné que c'est seulement à propos de l'article 19, 3°, et de Nu enkel ten aanzien van artikel 19, 3°, en artikel 60, § 1, is
l'article 60, § 1er, qu'est exposé en quoi le principe constitutionnel uiteengezet in welk opzicht het grondwettelijk beginsel van de
d'égalité et de non-discrimination serait violé, la Cour limite son gelijkheid en niet-discriminatie zou zijn geschonden, beperkt het Hof
examen de la demande de suspension à ces dispositions. zijn onderzoek omtrent de vordering tot schorsing tot die bepalingen.
Quant à l'intervention Ten aanzien van de tussenkomst
B.3.1. Par lettre recommandée à la poste le 3 décembre 1999, B.3.1. Bij een op 3 december 1999 ter post aangetekende brief vraagt
l'Institut des experts-comptables et des conseils fiscaux demande à het Instituut van de accountants en de belastingconsulenten in de
intervenir dans la procédure de suspension. procedure tot schorsing te mogen tussenkomen.
B.3.2. Les dispositions attaquées étant entrées en vigueur le 29 juin B.3.2. Vermits de bestreden bepalingen op 29 juni 1999 in werking zijn
1999 et l'Institut étant chargé par la loi, entre autres, d'établir et getreden en het Instituut door de wet belast is onder meer met het
de tenir à jour la liste des conseils fiscaux, celui-ci semble, compte aanleggen en het houden van de lijst van de belastingconsulenten,
tenu de l'examen limité auquel la Cour a pu procéder dans le cadre de lijkt het, gegeven het beperkte onderzoek waartoe het Hof in verband
la demande de suspension, justifier à suffisance de l'intérêt requis met de vordering tot schorsing is kunnen overgaan, in voldoende mate
te doen blijken van het vereiste belang om zonder uitstel zich te
pour se joindre sans délai à la défense menée contre la suspension des voegen bij het verweer tegen de schorsing van de wetsartikelen waarvan
articles de la loi dont il doit assurer le respect. het de naleving moet verzekeren.
Quant aux conditions de fond de la demande de suspension Ten aanzien van de grondvoorwaarden van de vordering tot schorsing
B.4. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier B.4. Naar luid van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari
1989 sur la Cour d'arbitrage, deux conditions de fond doivent être 1989 op het Arbitragehof dient aan twee grondvoorwaarden te zijn
remplies pour que la suspension puisse être décidée : voldaan opdat tot schorsing kan worden besloten :
- des moyens sérieux doivent être invoqués; - de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn;
- l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un préjudice grave difficilement réparable. Les deux conditions étant cumulatives, la constatation que l'une de ces deux conditions n'est pas remplie entraîne le rejet de la demande de suspension. Quant au risque de préjudice grave difficilement réparable B.5.1. En vue de démontrer l'existence d'un risque de préjudice grave difficilement réparable, la partie requérante fait valoir qu'elle devra cesser ses activités dans le domaine fiscal et qu'elle perdra dès lors son travail et son unique source de revenus. - de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen. Daar de twee voorwaarden cumulatief zijn, leidt de vaststelling dat één van die voorwaarden niet is vervuld tot verwerping van de vordering tot schorsing. Ten aanzien van het risico van een moeilijk te herstellen ernstig nadeel B.5.1. Om het risico van een moeilijk te herstellen ernstig nadeel aan te tonen, voert de verzoekende partij aan dat zij haar activiteiten van fiscale dienstverlening zal moeten staken en daardoor haar werk en enige bron van inkomsten zal verliezen.
B.5.2. La loi du 22 avril 1999 réserve l'usage du titre de conseil B.5.2. De wet van 22 april 1999 behoudt het gebruik van de titel van
fiscal aux personnes physiques et morales qui remplissent les belastingconsulent voor aan de natuurlijke personen en rechtspersonen
conditions fixées aux articles 19 et suivants et auxquelles l'Institut die voldoen aan de voorwaarden van de artikelen 19 en volgende en aan
des experts-comptables et des conseils fiscaux confère la qualité de wie door het Instituut van de accountants en de belastingconsulenten
conseil fiscal. La protection du titre de conseil fiscal n'implique de hoedanigheid van belastingconsulent is verleend. De bescherming van
toutefois aucun droit exclusif d'exercer les activités qui peuvent de titel van belastingconsulent houdt evenwel geen exclusief recht in
être considérées comme étant celles d'un conseil fiscal : ainsi qu'il om de werkzaamheden te verrichten welke tot die van een
est souligné dans les travaux préparatoires, la reconnaissance de la belastingconsulent kunnen worden gerekend : zoals in de parlementaire
qualité de conseil fiscal n'implique pas un monopole de l'exercice des voorbereiding is onderstreept, houdt de erkenning van de hoedanigheid
activités énumérées à l'article 38 de la loi (Doc. parl., Chambre, van belastingconsulent geen monopolie in om de in artikel 38 van de
wet opgesomde activiteiten uit te oefenen (Parl. St., Kamer,
1998-1999, nos 1923/1 et 1924/1, p. 3, et n° 1923/3, pp. 3 et 4). 1998-1999, nrs. 1923/1 en 1924/1, p. 3, en nr. 1923/3, pp. 3 en 4).
La circonstance que la partie requérante ne peut se voir conférer le Het gegeven dat aan de verzoekende partij niet de titel van
titre de conseil fiscal ne l'empêche donc pas de poursuivre ses belastingconsulent kan worden verleend, belet haar dus niet haar
activités professionnelles et d'en tirer des revenus. Les articles 16, beroepsbezigheden voort te zetten en daaruit een inkomen te verwerven.
18 et 58 de la loi du 22 avril 1999, qu'elle n'attaque du reste pas, De door haar overigens niet aangevochten artikelen 16, 18 en 58 van de
lui interdisent seulement de faire usage du titre de conseil fiscal ou wet van 22 april 1999 verbieden haar enkel de titel van
d'utiliser un terme susceptible de créer une confusion avec ce titre. belastingconsulent te gebruiken of een term die daarmee verwarring kan
Par ailleurs, la loi n'interdit pas d'exercer des activités dans le stichten. Overigens verbiedt de wet niet om activiteiten van fiscale
domaine fiscal au service d'une société qui est autorisée à porter le dienstverlening uit te oefenen in dienst van een vennootschap die
titre de conseil fiscal (articles 17 et 40). L'article 42, qui n'est pas non plus attaqué, autorise en outre la création de sociétés par des experts-comptables, des conseils fiscaux et des personnes ayant une autre qualité, en vue de l'exercice en commun d'activités professionnelles ou de la mise en commun de tout ou partie des charges afférentes à la profession, moyennant l'autorisation préalable et toujours révocable du Conseil de l'Institut des experts-comptables et des conseils fiscaux et dans le respect des conditions fixées par le Roi. Compte tenu des conditions gemachtigd is de titel van belastingconsulent te voeren (artikelen 17 en 40). Het evenmin aangevochten artikel 42 staat voorts de oprichting toe van vennootschappen, onder accountants en belastingconsulenten en personen met een andere hoedanigheid, met het oog op de gemeenschappelijke uitoefening van beroepsactiviteiten of het in gemeenschap brengen van alle of een gedeelte van de beroepsgebonden kosten, mits voorafgaande en steeds herroepbare toelating van de Raad van het Instituut van de accountants en de belastingconsulenten en onder de door de Koning te bepalen voorwaarden. Rekening houdend met de bij het koninklijk
fixées par l'arrêté royal du 4 mai 1999 relatif à l'Institut des besluit van 4 mei 1999 betreffende het Instituut van de accountants en
experts-comptables et des conseils fiscaux et compte tenu des données de belastingconsulenten bepaalde voorwaarden en met de gegevens van
du dossier en ce qui concerne la société dont la partie requérante est het dossier wat de vennootschap betreft waarvan de verzoekende partij
gérante et associée, cette dernière semble pouvoir répondre aux zaakvoerster en medevennoot is, lijkt de verzoekende partij te kunnen
conditions de l'article 6, § 1er, 1° à 3° et 6°, cependant que voldoen aan de bij artikel 6, § 1, 1° tot 3° en 6°, gestelde
l'article 6, § 2, accorde un délai de dix-huit mois à compter de voorwaarden, terwijl artikel 6, § 2, een termijn van achttien maanden
l'entrée en vigueur de la loi pour satisfaire aux autres conditions, vanaf de inwerkingtreding van de wet laat om aan de overige
c'est-à-dire jusqu'au 29 décembre 2000, délai dans lequel la Cour se sera normalement prononcée sur le recours en annulation. La Cour observe enfin que la partie requérante a déclaré à l'audience avoir introduit une demande d'agrément en qualité de conseil fiscal auprès de l'Institut des experts-comptables et des conseils fiscaux. Si cette demande devait être rejetée, la partie requérante aurait la possibilité d'attaquer cette décision devant le Conseil d'Etat. B.5.3. Il résulte de ce qui précède que le préjudice de la partie requérante allégué à l'appui de sa demande de suspension n'est pas le préjudice grave et difficilement réparable qui justifie une suspension des dispositions attaquées. B.6. La partie requérante invoque en outre comme préjudice grave difficilement réparable que les dispositions attaquées conduiraient, dans la société dont elle est gérante, à un licenciement de personnel et à la perte de clientèle et de renommée. La Cour observe à ce propos que la société concernée n'a pas introduit de recours en annulation ni de demande de suspension. Un préjudice qui, comme en l'espèce, n'affecte pas directement la situation d'une partie requérante ne peut être pris en considération par la Cour. voorwaarden te voldoen, dit is tot en met 29 december 2000, tijdstip waarop het Hof normalerwijze uitspraak zal hebben gedaan over het beroep tot vernietiging. Het Hof merkt ten slotte op dat de verzoekende partij ter terechtzitting heeft verklaard dat zij bij het Instituut van de accountants en de belastingconsulenten een aanvraag tot erkenning als belastingconsulent heeft ingediend. Mocht die aanvraag worden afgewezen, dan heeft zij de mogelijkheid om daartegen op te komen bij de Raad van State. B.5.3. Uit wat voorafgaat blijkt dat het nadeel van de verzoekende partij zoals dat tot staving van haar vordering tot schorsing is aangevoerd, niet het ernstig en moeilijk te herstellen nadeel is dat noopt tot een schorsing van de aangevochten bepalingen. B.6. De verzoekende partij voert bovendien als moeilijk te herstellen ernstig nadeel aan dat de aangevochten bepalingen in de vennootschap waar zij zaakvoerster is, zouden leiden tot het ontslaan van personeel en het verlies aan klanten, naam en faam. Te dien aanzien doet het Hof opmerken dat de betrokken vennootschap geen beroep tot vernietiging noch vordering tot schorsing heeft ingesteld. Een nadeel dat zoals te dezen niet rechtstreeks betrekking heeft op de situatie van een verzoekende partij, kan door het Hof niet in overweging worden genomen.
B.7. Etant donné qu'il n'est pas satisfait à l'une des conditions de B.7. Aangezien niet is voldaan aan een van de voorwaarden vereist in
l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, la demande artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, dient de
doit être rejetée. vordering te worden verworpen.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
rejette la demande de suspension. verwerpt de vordering tot schorsing.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 décembre 1999. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 december 1999.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
G. De Baets. G. De Baets.
^