Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 84/99 du 15 juillet 1999 Numéro du rôle : 1364 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 12 et 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus 1964, posée par la Cour d'appel de Liège. La Cour d'arbitrage, co après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par ar(...)"
Arrêt n° 84/99 du 15 juillet 1999 Numéro du rôle : 1364 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 12 et 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus 1964, posée par la Cour d'appel de Liège. La Cour d'arbitrage, co après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par ar(...) Arrest nr. 84/99 van 15 juli 1999 Rolnummer 1364 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 12 en 124, § 3, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het Arbitragehof, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 2(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 84/99 du 15 juillet 1999 Arrest nr. 84/99 van 15 juli 1999
Numéro du rôle : 1364 Rolnummer 1364
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 12 et 124, In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 12 en 124, §
§ 3, du Code des impôts sur les revenus 1964, posée par la Cour 3, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964, gesteld door het
d'appel de Liège. Hof van Beroep te Luik.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de
Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe et R. Henneuse, assistée du rechters H. Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe en R. Henneuse,
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêt du 24 juin 1998 en cause de la s.a. Parfina contre l'Etat Bij arrest van 24 juni 1998 in zake de n.v. Parfina tegen de Belgische
belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
le 30 juin 1998, la Cour d'appel de Liège a posé la question ingekomen op 30 juni 1998, heeft het Hof van Beroep te Luik de
préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 12 et 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus « Hebben de artikelen 12 en 124, § 3, van het Wetboek van de
(1964) ont-ils violé les articles 10 et 11 de la Constitution en ce inkomstenbelastingen (1964) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
qu'ils permettaient qu'un même élément constitutif de fonds propres puisse être considéré comme du capital effectivement libéré, remboursable en immunité d'impôts, ou comme des réserves incorporées, c'est-à-dire comme une chose et son contraire sur le plan du régime fiscal applicable, suivant que l'opération de remboursement se situait avant ou après la mise en liquidation de la société absorbante, puisque les remboursements partiels de capital en suite d'une scission devaient être appréhendés fiscalement compte tenu d'un capital social déterminé sans faire abstraction de ladite scission effectuée en geschonden, doordat zij toestonden dat eenzelfde bestanddeel van het eigen vermogen kon worden beschouwd als daadwerkelijk volgestort kapitaal, terugbetaalbaar met belastingvrijstelling, of als geïncorporeerde reserves, dit wil zeggen als twee zaken die op het vlak van het toepasselijke fiscale stelsel elkaars tegenpolen zijn, naargelang de verrichting van terugbetaling plaatsvond vóór of na de invereffeningstelling van de overnemende vennootschap, vermits de gedeeltelijke terugbetalingen van kapitaal ten gevolge van een splitsing vanuit fiscaal oogpunt dienden te worden beschouwd rekening houdend met een welbepaald maatschappelijk kapitaal zonder de met belastingvrijstelling uitgevoerde splitsing te veronachtzamen,
exemption d'impôts, alors que, en cas de partage de l'avoir social des terwijl, in geval van verdeling van het maatschappelijk vermogen van
sociétés après une opération du même genre, la détermination du de vennootschappen na een verrichting van hetzelfde type, het
capital social était effectuée en faisant abstraction d'une telle maatschappelijk kapitaal werd vastgesteld zonder rekening te houden
scission ? » met een dergelijke splitsing ? »
II. Les faits et la procédure antérieure II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil
La société Parfina a été constituée par acte du 24 décembre 1990 dans De vennootschap Parfina werd opgericht bij akte van 24 december 1990,
le cadre de la scission de l'ancienne société Parfina, constituée en in het kader van de splitsing van de vroegere vennootschap Parfina,
1981 et mise en liquidation par une décision de l'assemblée générale opgericht in 1981 en in vereffening gesteld bij een beslissing van de
de ses actionnaires, le 24 décembre 1990. Le capital de la nouvelle algemene vergadering van haar aandeelhouders, op 24 december 1990. Het
société Parfina, partie à la cause devant la Cour d'appel, a été kapitaal van de nieuwe vennootschap Parfina, die partij is in de zaak
voor het Hof van Beroep, werd gevormd door een inbreng in natura van
constitué par apport en nature d'une partie de l'avoir social de la een gedeelte van het maatschappelijk vermogen van de gesplitste
société scindée, évaluée à environ 145 millions de francs, et par vennootschap, begroot op ongeveer 145 miljoen frank, en door een
apport en espèces d'un second fondateur de 20.193 francs. Cette inbreng in geld van een tweede oprichter van 20.193 frank. Die
scission a été réalisée en exemption d'impôts par application de splitsing werd verwezenlijkt met belastingvrijstelling, met toepassing
l'article 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus 1964 (ci-après van artikel 124, § 3, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964
: C.I.R. 1964). (hierna : W.I.B. 1964).
Le 22 février 1991, l'assemblée générale de la s.a. Parfina a décidé Op 22 februari 1991 heeft de algemene vergadering van de n.v. Parfina
beslist haar maatschappelijk kapitaal te verminderen ten belope van
de réduire son capital social à concurrence de 159.498.000 francs, par 159.498.000 frank, door een terugbetaling aan de aandeelhouders, die
remboursement aux actionnaires, soit 18.000 francs par action. neerkwam op 18.000 frank per aandeel.
A la suite de cette réduction de capital, la s.a. Parfina a souscrit Naar aanleiding van die kapitaalvermindering heeft de n.v. Parfina een
aangifte in de roerende voorheffing ondertekend, waarin een belastbaar
une déclaration au précompte mobilier mentionnant un dividende dividend van 146.280.196 frank en een roerende voorheffing van
imposable de 146.280.196 francs et un précompte mobilier de 36.570.049 36.570.049 frank waren vermeld. Bij die aangifte heeft de n.v. Parfina
francs. A cette déclaration, la s.a. Parfina a toutefois joint une evenwel een nota gevoegd, waarin werd betoogd dat de roerende
note faisant valoir qu'en réalité le précompte mobilier n'était pas dû voorheffing op die terugbetaling van kapitaal in werkelijkheid niet
sur ce remboursement de capital, car le capital réellement libéré à was verschuldigd, want het daadwerkelijk volgestorte kapitaal dat voor
prendre en considération pour l'application de l'article 12 du C.I.R. comprend le montant intégral des apports en nature reçu lors de la scission. Il n'y a donc pas lieu de se référer au capital réellement libéré de la société scindée, car on ne se trouve pas dans l'hypothèse visée par l'article 124, § 3, du Code, qui est de stricte interprétation. L'administration fiscale n'a pas partagé ce point de vue et a enrôlé sur ce remboursement de capital un précompte mobilier de 36.570.049 francs. La société Parfina a introduit une réclamation contre cette imposition, qui a été rejetée par le directeur. Elle a, dès lors, introduit un recours devant la Cour d'appel de Liège. Ainsi, la contestation portée devant la Cour d'appel de Liège a pour objet la détermination du capital social réellement libéré par la s.a. de toepassing van artikel 12 van het W.I.B. in aanmerking moet worden genomen, omvat het integrale bedrag van de bij de splitsing ontvangen inbrengen in natura. Er bestaat dan ook geen aanleiding toe zich te baseren op het daadwerkelijk volgestorte kapitaal van de gesplitste vennootschap, want men bevindt zich niet in het geval bedoeld in artikel 124, § 3, van het Wetboek, dat in enge zin moet worden opgevat. De belastingadministratie heeft zich niet bij dat standpunt aangesloten en heeft op die terugbetaling van kapitaal een roerende voorheffing van 36.570.049 frank ingekohierd. De vennootschap Parfina heeft tegen die belasting een bezwaarschrift ingediend, dat door de directeur werd verworpen. Zij heeft bijgevolg een beroep ingesteld voor het Hof van Beroep te Luik. Aldus is het onderwerp van de betwisting die voor het Hof van Beroep te Luik is gebracht, de vaststelling van het daadwerkelijk volgestorte
Parfina au moment de la réduction de capital. kapitaal van de n.v. Parfina op het tijdstip van de
kapitaalvermindering.
L'administration considère que le capital réellement libéré de la s.a. De administratie oordeelt dat het daadwerkelijk volgestorte kapitaal
Parfina est de 13.217.807 francs (soit 91 p.c. du capital social de van de n.v. Parfina 13.217.807 frank bedraagt (namelijk 91 pct. van
l'ancienne s.a. Parfina, qui s'élevait à 14.525.063 francs), de sorte het maatschappelijk kapitaal van de vroegere n.v. Parfina, dat
que la réduction de capital de 159.498.000 francs comporte un 14.525.063 frank bedroeg), zodat de kapitaalvermindering van
dividende (imposable) de 146.217.807 francs et un remboursement de 159.498.000 frank een (belastbaar) dividend omvat van 146.217.807
capital effectivement libéré (non imposable) de 13.217.807 francs. frank en een (niet-belastbare) terugbetaling van daadwerkelijk volgestort kapitaal van 13.217.807 frank.
La s.a. Parfina considère que son capital social réellement libéré De n.v. Parfina oordeelt dat haar daadwerkelijk volgestort
comprend, outre un apport en espèces de 20.193 francs, le montant maatschappelijk kapitaal, afgezien van een inbreng in contanten van
intégral des apports en nature reçus lors de la scission (c'est-à-dire 20.193 frank, het integrale bedrag omvat van de inbrengen in natura
195.199.807 francs), de sorte que la réduction de capital de die tijdens de splitsing werden ontvangen (namelijk 195.199.807
159.498.000 francs ne comporte aucun dividende imposable. Dans un premier arrêt du 17 décembre 1997, la Cour d'appel de Liège a ordonné la réouverture des débats pour permettre aux parties de s'expliquer sur une question qu'elle avait soulevée d'office, de savoir si la différence de régime établie par les dispositions du C.I.R. 1964, telles qu'elles étaient applicables à l'époque, entre le cas de partage ultérieur de l'avoir social et celui de la réduction ultérieure du capital, ne crée pas une distinction entre les contribuables que la Cour d'arbitrage pourrait considérer comme frank), zodat de kapitaalvermindering van 159.498.000 frank geen enkel belastbaar dividend omvat. In een eerste arrest van 17 december 1997 heeft het Hof van Beroep te Luik de heropening van de debatten bevolen om de partijen de mogelijkheid te bieden zich nader te verklaren over een vraag die het ambtshalve had opgeworpen, namelijk de vraag of het verschil in regeling dat door de bepalingen van het W.I.B. 1964, zoals zij toentertijd toepasselijk waren, is ingesteld tussen het geval van latere verdeling van het maatschappelijk vermogen en dat van de latere vermindering van het kapitaal, geen onderscheid onder belastingplichtigen in het leven roept dat het Arbitragehof strijdig
contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution. met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet zou kunnen bevinden.
L'arrêt relève, dans ses motifs, que la loi du 6 août 1993 « portant In de motivering van het arrest is opgemerkt dat de wet van 6 augustus
des dispositions fiscales en matière de fusion et de scission de 1993 « houdende fiscale bepalingen inzake fusie en splitsing van
sociétés » a changé les données du problème : cette loi a modifié vennootschappen » de gegevens van het probleem heeft gewijzigd : die
l'article 212 du C.I.R. 1992, lequel article avait remplacé l'article wet heeft artikel 212 van het W.I.B. 1992 gewijzigd, een artikel dat
124, § 3, du C.I.R. 1964; l'article 212 dispose désormais, de manière artikel 124, § 3, van het W.I.B. 1964 had vervangen; artikel 212
générale, qu'en cas de fusion ou de scission réalisée en exemption de bepaalt voortaan, algemener, dat in geval van fusie of splitsing die
met vrijstelling van vennootschapsbelasting is doorgevoerd, het
l'impôt des sociétés, le capital libéré de la société absorbante ou volgestorte kapitaal van de overnemende vennootschap of van een uit
d'une société issue de la scission est déterminé comme si la fusion ou splitsing voortgekomen vennootschap wordt bepaald alsof de fusie of de
la scission n'avait pas eu lieu. splitsing niet had plaatsgevonden.
Het lijdt geen enkele twijfel dat, mocht de splitsing van de
Si la scission de l'ancienne société Parfina avait été réalisée sous voormalige vennootschap Parfina onder de gelding van die wet zijn
l'empire de cette loi, il n'est donc pas douteux qu'en cas de doorgevoerd, in geval van latere vermindering van het kapitaal van de
réduction ultérieure du capital de la requérante par remboursement verzoekster door de gedeeltelijke terugbetaling van de aandelen, het
partiel des actions, son capital réellement libéré aurait dû être werkelijk volgestorte kapitaal had moeten worden vastgesteld alsof de
déterminé comme si la scission n'avait pas eu lieu, c'est-à-dire eu splitsing niet had plaatsgevonden, dit wil zeggen rekening houdend met
égard au capital libéré de la société scindée. het volgestorte kapitaal van de gesplitste vennootschap.
Par arrêt du 24 juin 1998, la Cour d'appel, jugeant qu'on ne pouvait Bij arrest van 24 juni 1998 heeft het Hof van Beroep, van oordeel
prendre en considération les conclusions de l'administration parce zijnde dat men de conclusies van de administratie niet in aanmerking
qu'elles ne répondaient pas vraiment aux questions qui avaient kon nemen omdat zij niet echt beantwoordden aan de vragen die de
justifié la réouverture des débats et considérant que le problème sur heropening van de debatten hadden verantwoord, en van oordeel zijnde
lequel elle s'interrogeait concerne en réalité une lacune primitive de dat het probleem dat aan de orde was in werkelijkheid betrekking heeft
l'article 124, § 3, du C.I.R. 1964 qui permettrait à l'article 12 du op een oorspronkelijke leemte van artikel 124, § 3, van het W.I.B.
1964, waardoor artikel 12 van hetzelfde Wetboek volledige uitwerking
même Code de sortir ses pleins effets, soumet à la Cour d'arbitrage la kon hebben, aan het Arbitragehof de hiervoor weergegeven vraag
question énoncée ci-dessus. gesteld.
III. La procédure devant la Cour III. De rechtspleging voor het Hof
Par ordonnance du 30 juin 1998, le président en exercice a désigné les Bij beschikking van 30 juni 1998 heeft de voorzitter in functie de
juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Par ordonnance du 6 août 1998, le président en exercice a prorogé Bij beschikking van 6 augustus 1998 heeft de voorzitter in functie de
jusqu'au 30 septembre 1998 le délai pour introduire un mémoire. termijn voor het indienen van een memorie verlengd tot 30 september
1998. Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel
La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la 77 van de organieke wet bij op 6 augustus 1998 ter post aangetekende
loi organique, par lettres recommandées à la poste le 6 août 1998; l'ordonnance du 6 août 1998 a été notifiée par les mêmes lettres. brieven; bij dezelfde brieven is kennisgegeven van de beschikking van 6 augustus 1998.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 25 août 1998. bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 25 augustus 1998.
Des mémoires ont été introduits par : Memories zijn ingediend door :
- la s.a. Parfina, dont le siège social est établi à 4000 Liège, place - de n.v. Parfina, waarvan de maatschappelijke zetel is gevestigd te
de la Cathédrale 16, par lettre recommandée à la poste le 28 septembre 4000 Luik, place de la Cathédrale 16, bij op 28 september 1998 ter
1998; post aangetekende brief;
- le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par - de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 28 september
lettre recommandée à la poste le 28 septembre 1998. 1998 ter post aangetekende brief.
Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 15 octobre 1998. organieke wet bij op 15 oktober 1998 ter post aangetekende brieven.
La s.a. Parfina a introduit un mémoire en réponse par lettre recommandée à la poste le 6 novembre 1998. De n.v. Parfina heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 6 november 1998 ter post aangetekende brief.
Par ordonnances des 26 novembre 1998 et 26 mai 1999, la Cour a prorogé Bij beschikkingen van 26 november 1998 en 26 mei 1999 heeft het Hof de
termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot
respectivement jusqu'aux 30 juin 1999 et 30 décembre 1999 le délai respectievelijk 30 juni 1999 en 30 december 1999.
dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Par ordonnance du 10 février 1999, la Cour a déclaré l'affaire en état Bij beschikking van 10 februari 1999 heeft het Hof de zaak in
et fixé l'audience au 17 mars 1999. gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 17
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats maart 1999. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 11 février 1999. bij op 11 februari 1999 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 17 mars 1999 : Op de openbare terechtzitting van 17 maart 1999 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me J. Kirkpatrick, avocat à la Cour de cassation, pour la s.a. . Mr. J. Kirkpatrick, advocaat bij het Hof van Cassatie, voor de n.v.
Parfina; Parfina;
. Me G. Gauthier, avocat au barreau de Dinant, pour le Conseil des . Mr. G. Gauthier, advocaat bij de balie te Dinant, voor de
ministres; Ministerraad;
- les juges-rapporteurs E. Cerexhe et H. Boel ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers E. Cerexhe en H. Boel verslag
uitgebracht;
- les avocats précités ont été entendus; - zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
IV. En droit IV. In rechte
- A - - A -
Position du Conseil des ministres et de l'Etat belge Standpunt van de Ministerraad en van de Belgische Staat
A.1.1. L'administration fiscale a toujours appliqué les articles A.1.1. De belastingadministratie heeft de betwiste artikelen van het
litigieux du C.I.R. 1964 de manière à ce que le capital social W.I.B. 1964 steeds op die manier toegepast dat het daadwerkelijk
effectivement libéré à prendre en compte pour la détermination des volgestorte maatschappelijk kapitaal dat in aanmerking diende te
remboursements de capital imposables dans le chef des associés ensuite worden genomen om de ten aanzien van de vennoten belastbare
d'une réduction de capital, soit identique au capital social terugbetalingen van kapitaal te bepalen die ten gevolge van een
effectivement libéré à prendre en compte dans le chef de la société en kapitaalvermindering hebben plaatsgevonden, identiek is aan het
daadwerkelijk volgestorte maatschappelijk kapitaal dat ten aanzien van
cas de partage de l'avoir social. Cette interprétation trouvait un de vennootschap in aanmerking moet worden genomen in geval van
verdeling van het maatschappelijk vermogen. Die interpretatie vond
appui tant dans la doctrine que dans les travaux préparatoires du steun, zowel in de rechtsleer als in de parlementaire voorbereiding
C.I.R. 1964. van het W.I.B. 1964.
A.1.2. Entre-temps, la Cour de cassation (Cass., 11 mai 1995, en cause A.1.2. Ondertussen heeft het Hof van Cassatie (Cass., 11 mei 1995, in
de s.a. Finncontact) a modifié cette interprétation constante et a zake n.v. Finncontact) die vaste interpretatie gewijzigd en
considéré, d'une part, que la fiction de la loi fiscale en vertu de laquelle la fusion est censée n'avoir pas eu lieu est strictement limitée aux questions énoncées dans la loi (c'est-à-dire la détermination du capital réellement libéré en cas de partage ultérieur de l'avoir social) et, d'autre part, que la société issue d'une scission (ou d'une absorption) étant un redevable distinct de la société scindée (ou absorbée), la scission (ou absorption) n'entraîne pas, pour la société issue de la scission (ou absorbante), une incorporation de ses propres bénéfices en son capital social. geoordeeld, enerzijds, dat de fictie van de fiscale wet volgens welke de fusie geacht wordt nooit te hebben plaatsgevonden, strikt beperkt is tot de in de wet aangehaalde gevallen (namelijk het bepalen van het daadwerkelijk volgestorte kapitaal in geval van latere verdeling van het maatschappelijk vermogen) en, anderzijds, dat, vermits de uit een splitsing (of overname) ontstane vennootschap een belastingplichtige is die onderscheiden is van de gesplitste (of overgenomen) vennootschap, de splitsing (of overname) voor de uit de splitsing ontstane (of overnemende) vennootschap geen incorporatie van haar eigen winsten in haar maatschappelijk kapitaal met zich meebrengt. Uit dat arrest vloeit voort dat het beginsel van de transparantie van
Il résulte de cet arrêt que le principe de la transparence du capital het kapitaal van de overgenomen of gesplitste vennootschappen enkel
des sociétés absorbées ou scindées n'est d'application qu'à l'occasion toepasselijk is naar aanleiding van de latere verdeling van het
du partage ultérieur de l'avoir social de la ou des sociétés maatschappelijk vermogen van de overnemende vennootschap of
vennootschappen, en geenszins naar aanleiding van een terugbetaling of
absorbantes et nullement à l'occasion d'un remboursement ou d'une een vermindering van het maatschappelijk kapitaal die is doorgevoerd
réduction de capital social opérée conformément à l'article 72 des overeenkomstig artikel 72 van de gecoördineerde wetten op de
lois coordonnées sur les sociétés commerciales. L'administration ne handelsvennootschappen. De belastingadministratie kon dus niet langer,
pouvait donc plus, aux termes de cet arrêt, imposer pareille naar luid van dat arrest, een belasting heffen op een dergelijke
opération. verrichting.
Le Conseil des ministres tient à souligner cependant que suivant la De Ministerraad staat er evenwel op te beklemtonen dat, volgens de
note figurant sous l'arrêt de cassation : « La loi du 6 août 1993 noot bij het arrest van het Hof van Cassatie, « de wet van 6 augustus
portant des dispositions fiscales en matière de fusion et de scission 1993 houdende fiscale bepalingen inzake fusie en splitsing van
de sociétés a changé les données du problème; cette loi a modifié vennootschappen de gegevens van het vraagstuk heeft gewijzigd. Die wet
l'article 212 du C.I.R. 1992, lequel article avait remplacé l'article heeft artikel 212 W.I.B. 1992 gewijzigd, welk artikel 124, § 3, van
124, § 3, du C.I.R. 1964; l'article 212 dispose désormais, de manière het wetboek 1964 verving. Artikel 212 bepaalt thans, algemener, dat in
générale, qu'en cas de fusion réalisée en exemption de l'impôt des geval van fusie met vrijstelling van vennootschapsbelasting,
sociétés, conformément à l'article 211, le capital libéré de la overeenkomstig artikel 211, het gestorte kapitaal van de opslorpende
société absorbante est déterminé comme si la fusion n'avait pas eu vennootschap wordt bepaald alsof de fusie niet heeft plaatsgevonden ».
lieu ». La contestation soumise à la Cour d'arbitrage ne présente De betwisting die aan het Arbitragehof is voorgelegd, vertoont evenwel
cependant pas un intérêt rétrospectif puisqu'elle concerne toutes les geen retrospectief belang, vermits zij alle huidige vennootschappen
sociétés actuelles qui sont issues d'une scission (fusion, absorption) betreft die zijn ontstaan uit een splitsing (fusie, overname) met
en exemption d'impôt effectuée avant le 1er octobre 1993. Il ne lui belastingvrijstelling die vóór 1 oktober 1993 heeft plaatsgevonden.
appartient dès lors pas de donner aux dispositions légales en cause Het komt het Hof dan ook niet toe aan de betwiste wettelijke
une interprétation différente de celle dégagée par la Cour de bepalingen een interpretatie te geven die verschilt van die van het
cassation; le Conseil des ministres admet dès lors que les articles 12 Hof van Cassatie; de Ministerraad neemt dan ook aan dat de artikelen
et 124, § 3, du C.I.R. 1964 sont à appliquer en conformité avec 12 en 124, § 3, van het W.I.B. 1964 moeten worden toegepast in
l'enseignement de l'arrêt de cassation précité du 11 mai 1995. overeenstemming met de lering van het voormelde arrest van het Hof van Cassatie van 11 mei 1995.
A.1.3. Après avoir rappelé les principes d'interprétation par la Cour A.1.3. Na de beginselen op grond waarvan het Arbitragehof de artikelen
d'arbitrage des articles 10 et 11 de la Constitution, le Conseil des 10 en 11 van de Grondwet interpreteert in herinnering te hebben
gebracht, voert de Ministerraad aan dat uit de toepassing van de
ministres fait valoir qu'il résulte de l'application des articles 12 artikelen 12 en 124, § 3, van het W.I.B. 1964, in overeenstemming met
et 124, § 3, du C.I.R. 1964 en conformité avec l'enseignement de de lering van het cassatiearrest van 11 mei 1995, voortvloeit dat
l'arrêt de cassation du 11 mai 1995 que, si le capital social d'une wanneer het maatschappelijk kapitaal van een uit een splitsing
société issue d'une scission donne lieu à un remboursement avant la ontstane vennootschap aanleiding geeft tot een terugbetaling vóór de
mise en liquidation de ladite société, les réserves de la société scindée, exonérées lors de la scission, échappent définitivement à l'impôt. En d'autres termes, l'associé d'une société issue d'une scission effectuée en exemption d'impôt en application de l'article 124, du C.I.R. 1964, et qui est mise en liquidation, subira une imposition (précompte mobilier), au titre de dividende, calculée en fonction du montant des réserves de la société scindée qui ne peuvent être considérées comme du capital social effectivement libéré, alors que l'associé d'une société constituée dans les mêmes conditions, mais qui procède, avant sa mise en liquidation, à un remboursement de son invereffeningstelling van die vennootschap, de reserves van de gesplitste vennootschap, die vrijgesteld waren bij de splitsing, definitief aan de belasting ontsnappen. Anders gezegd, de vennoot van een vennootschap die is ontstaan uit een splitsing doorgevoerd met belastingvrijstelling met toepassing van artikel 124 van het W.I.B. 1964, en die in vereffening is gesteld, zal een belasting (roerende voorheffing) ondergaan wegens dividend, die berekend wordt op het bedrag van de reserves van de gesplitste vennootschap die niet kunnen worden beschouwd als daadwerkelijk volgestort maatschappelijk kapitaal, terwijl de vennoot van een vennootschap die onder dezelfde omstandigheden is opgericht, maar die vóór haar invereffeningstelling overgaat tot een terugbetaling van haar kapitaal als gevolg van een
capital social ensuite d'une réduction de celui-ci, ne subira aucune kapitaalvermindering, geen enkele belasting zal ondergaan wegens de
imposition en raison des réserves de la société scindée ainsi aldus uitgekeerde reserves van de gesplitste vennootschap, want die
distribuées car celles-ci peuvent être considérées comme du capital reserves kunnen worden beschouwd als daadwerkelijk volgestort
social effectivement libéré. maatschappelijk kapitaal.
Le Conseil des ministres admet dès lors : De Ministerraad neemt bijgevolg aan :
- que les articles 12 et 124, § 3, instaurent une discrimination entre - dat de artikelen 12 en 124, § 3, een discriminerend onderscheid
les associés de sociétés issues de scissions effectuées en exemption invoeren onder de vennoten van vennootschappen die zijn ontstaan uit
met belastingvrijstelling op grond van artikel 124 doorgevoerde
d'impôt sur la base de l'article 124, dans la mesure où les réserves splitsingen, in zoverre de reserves van de gesplitste vennootschappen
des sociétés scindées donneront lieu ou non au prélèvement d'un al dan niet aanleiding zullen geven tot betaling van roerende
précompte mobilier suivant qu'elles auront été distribuées à la suite voorheffing naargelang die reserves uitgekeerd zullen zijn na een
d'une réduction du capital social de la société issue de la scission vermindering van het maatschappelijk kapitaal van de uit de splitsing
avant la mise en liquidation de cette dernière, ou à la suite du ontstane vennootschap vóór haar invereffeningstelling, dan wel na de
partage de l'avoir social de la société issue de la scission après sa verdeling van het maatschappelijk vermogen van de vennootschap die na
mise en liquidation; haar invereffeningstelling uit de splitsing is ontstaan;
- qu'une même discrimination existe entre les sociétés issues d'une - dat onder de uit een splitsing met belastingvrijstelling ontstane
scission en exemption d'impôt en ce qui concerne le prélèvement de vennootschappen eenzelfde discriminerend onderscheid bestaat op het
l'impôt des sociétés sur les réserves immunisées des sociétés scindées. stuk van de heffing van de vennootschapsbelasting op de vrijgestelde
Le Conseil des ministres admet également ne pas pouvoir fournir de reserves van de gesplitste vennootschappen.
justification à cette discrimination. Il s'agit en réalité d'une De Ministerraad geeft eveneens toe geen verantwoording te kunnen geven
voor die discriminatie. Het betreft in werkelijkheid een
inadvertance du législateur de 1962. onoplettendheid van de wetgever van 1962.
Position de la société Parfina, requérante devant la Cour d'appel Standpunt van de vennootschap Parfina, verzoekende partij voor het Hof van Beroep
A.2.1. Comme elle l'avait déjà fait devant le juge a quo, la société A.2.1. Zoals zij reeds had gedaan voor de verwijzende rechter, betoogt
Parfina soutient que même à supposer une discrimination, il n'y a pas de vennootschap Parfina dat, zelfs gesteld dat er een discriminatie
lieu de soumettre à la Cour d'arbitrage une question préjudicielle is, er geen aanleiding toe bestaat aan het Arbitragehof een
parce qu'il n'appartient pas à la Cour de combler une lacune de la loi prejudiciële vraag te stellen, omdat het het Hof niet toekomt een
fiscale et de créer ainsi un impôt non prévu par la loi. S'il est vrai leemte in de fiscale wetgeving aan te vullen en aldus een belasting in
que la Cour d'arbitrage s'abstient, en principe, d'apprécier la het leven te roepen waarin de wet niet voorziet. Weliswaar onthoudt
pertinence des questions préjudicielles, elle pourrait s'écarter de het Arbitragehof zich in beginsel ervan de relevantie van de
prejudiciële vragen te beoordelen, maar te dezen zou het van die regel
cette règle en l'espèce pour deux raisons : d'une part, l'arrêt de kunnen afwijken om twee redenen : enerzijds, is in het
renvoi lui-même suggère que le point de savoir si la question doit verwijzingsarrest zelf gesuggereerd dat de opportuniteit van het
être posée à la Cour d'arbitrage n'est pas de la compétence de la stellen van de vraag aan het Arbitragehof niet tot de bevoegdheid van
Cour; d'autre part, les raisons pour lesquelles il n'y a pas lieu de het Hof behoort; anderzijds, houden de redenen waarom er geen
répondre à la question posée tiennent à la mission même de la Cour. En aanleiding toe bestaat de gestelde vraag te beantwoorden, verband met
effet, il appartient à la Cour d'annuler les lois et non de combler de opdracht zelf van het Hof. Het komt het Hof immers toe wetten te
vernietigen, en niet leemten in de wetten aan te vullen om een
les lacunes de celle-ci pour créer une charge que la loi ne prévoit belasting in het leven te roepen waarin de wet niet voorziet. In
pas. En matière fiscale, d'ailleurs, l'article 170 de la Constitution fiscale aangelegenheden bepaalt artikel 170 van de Grondwet overigens
dispose qu'un impôt au profit de l'Etat ne peut être établi que par dat geen belasting ten behoeve van de Staat kan worden ingevoerd dan
une loi. Ainsi, en l'espèce, à supposer que la Cour constate que les door een wet. Aldus zou de Staat, mocht het Hof vaststellen dat de
dispositions litigieuses violent les articles 10 et 11 de la betwiste bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schenden,
Constitution, l'Etat pourrait intenter un recours en annulation non een beroep tot vernietiging kunnen instellen, niet om de vernietiging
pas pour obtenir l'annulation de ces règles mais pour en requérir van die regels te verkrijgen, maar om het Hof te verzoeken de
l'extension, par la Cour, du champ d'application à une hypothèse non werkingssfeer van de wet uit te breiden tot een geval dat de wet niet
prévue par la loi. heeft beoogd.
Le motif invoqué par l'arrêt de renvoi est surprenant. Selon ce motif, De motivering die in het verwijzingsarrest is aangevoerd wekt enige
si la loi spéciale créant la Cour d'arbitrage n'autorise « le verwondering; ze luidt als volgt : weliswaar staat de bijzondere wet
rétablissement de l'égalité entre les plateaux de la balance que par op het Arbitragehof « het herstel van de gelijkheid tussen beide
l'enlèvement d'un excédent normatif et jamais par l'annulation (il schalen van de weegschaal enkel toe door het wegnemen van een
faut comprendre sans doute : l'amendement) d'une disposition normatief overschot en nooit door de vernietiging (men begrijpe
déficitaire », « il faudrait se demander si la loi spéciale créant la wellicht : de wijziging) van een ontoereikende bepaling », maar toch
Cour d'arbitrage est elle-même à l'abri de toute disposition rijst de vraag « of de bijzondere wet op het Arbitragehof zelf vrij is
discriminatoire ». On se demande comment la Cour pourrait décider que van iedere discriminerende bepaling ». De vraag rijst hoe het Hof zou
la loi spéciale du 6 janvier 1989 qui crée la Cour d'arbitrage et dont kunnen beslissen dat de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Arbitragehof, waaruit het zijn bevoegdheden haalt, inbreuk maakt op de
celle-ci tient ses pouvoirs porte atteinte aux articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre die wet niet de
Constitution dans la mesure où cette loi ne permet pas de combler les mogelijkheid biedt de leemten van de fiscale wetten aan te vullen,
lacunes des lois fiscales mais seulement, le cas échéant, d'annuler maar enkel in voorkomend geval de bepalingen van die wetten te
des dispositions de ces lois. vernietigen.
A.2.2. Subsidiairement, la société Parfina fait valoir que la A.2.2. Subsidiair doet de vennootschap Parfina gelden dat de
réduction de capital d'une société anonyme par remboursement partiel kapitaalvermindering voor een naamloze vennootschap door gedeeltelijke
des actions et le partage total de l'avoir social d'une société terugbetaling van de aandelen en de volledige verdeling van het
anonyme à la suite de la dissolution de celle-ci ne sont pas des maatschappelijk vermogen van een naamloze vennootschap ten gevolge van
situations suffisamment comparables pour que la différence de régime haar ontbinding, geen voldoende vergelijkbare situaties zijn, opdat
het verschil van regeling op het stuk van het vaststellen van het
qui ressort des articles 12 et 124, § 3, du C.I.R. 1964 en ce qui volgestorte kapitaal, dat voortvloeit uit de artikelen 12 en 124, § 3,
concerne la détermination du capital libéré soit contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution. van het W.I.B. 1964, strijdig kan zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
En effet, la situation d'une société mise en liquidation est De situatie van een in vereffening gestelde vennootschap is immers
fondamentalement différente de celle d'une société non dissoute. fundamenteel verschillend van die van een niet-ontbonden vennootschap.
A partir de sa dissolution, la société ne subsiste que pour sa Vanaf haar ontbinding blijft de vennootschap enkel voortbestaan ten
liquidation. Sa capacité juridique est donc réduite au point de vue behoeve van haar vereffening. Haar juridische bekwaamheid is dus
fiscal; avant la loi du 22 décembre 1989, une société dissoute n'était beperkt vanuit fiscaal oogpunt; vóór de wet van 22 december 1989 was
plus soumise, en principe, aux cotisations ordinaires de l'impôt des een ontbonden vennootschap in beginsel niet langer onderworpen aan de
sociétés sur ses bénéfices annuels (C.I.R. 1964, article 125, avant sa gewone aanslagen in de vennootschapsbelasting op de jaarlijkse winsten
modification par la loi du 22 décembre 1989) : seule une cotisation (W.I.B. 1964, artikel 125, vóór de wijziging ervan door de wet van 22
december 1989). Enkel een bijzondere aanslag in de
spéciale de l'impôt des sociétés était due sur les sommes réparties vennootschapsbelasting was verschuldigd op de verdeelde sommen, in
dans la mesure où elles excédaient le capital libéré restant à zoverre zij meer bedroegen dan het volgestorte kapitaal dat nog diende
rembourser (C.I.R. 1964, articles 118 et 131, 2°, avant leur te worden terugbetaald (W.I.B. 1964, artikelen 118 en 131, 2°, vóór de
modification par la loi du 22 décembre 1989). Depuis l'entrée en wijziging ervan door de wet van 22 december 1989). Weliswaar blijven,
vigueur de la loi du 22 décembre 1989, il est vrai, les bénéfices sedert de inwerkingtreding van de wet van 22 december 1989, de
annuels d'une société dissoute restent soumis aux cotisations jaarlijkse winsten van een ontbonden vennootschap onderworpen aan de
ordinaires de l'impôt des sociétés, mais les sommes réparties aux gewone aanslagen in de vennootschapsbelasting, maar de onder de
actionnaires, dans la mesure où elles excèdent le capital libéré, ne aandeelhouders verdeelde sommen zijn, in zoverre zij meer bedragen dan
sont pas soumises au précompte mobilier (C.I.R. 1964, article 169, 2°, het volgestorte kapitaal, niet onderworpen aan de roerende voorheffing
modifié par la loi du 23 octobre 1991, applicable rétroactivement aux opérations réalisées à partir du 1er janvier 1990). Au contraire, tant que la société n'est pas dissoute, les bénéfices distribués par la société constituent, pour les actionnaires, des revenus d'actions, ce qui explique que les dividendes soient soumis au précompte mobilier. Le régime de la réduction de capital par remboursement partiel des actions s'inscrit dans ce contexte, étranger à la liquidation : les remboursements sont considérés comme des dividendes et, partant, (W.I.B. 1964, artikel 169, 2°, gewijzigd bij de wet van 23 oktober 1991, met terugwerkende kracht toepasselijk op de verrichtingen die hebben plaatsgevonden sedert 1 januari 1990). Zolang de vennootschap niet is ontbonden, vormen de door haar uitgekeerde winsten daarentegen, voor de aandeelhouders, inkomsten uit aandelen, wat verklaart dat de dividenden aan de roerende voorheffing worden onderworpen. Het stelsel van kapitaalvermindering door gedeeltelijke terugbetaling van de aandelen past in het kader van die context, die vreemd is aan de vereffening : de terugbetalingen worden beschouwd als dividenden, en bijgevolg wordt er roerende voorheffing op geheven, in zoverre zij
passibles du précompte mobilier, dans la mesure où ils ne sont pas niet worden verrekend met het daadwerkelijk volgestorte kapitaal in de
imputés sur le capital réellement libéré au sens de l'article 12 du zin van artikel 12 van het Wetboek.
Code. A titre subsidiaire, il faut donc conclure que les articles 12 et 124 Subsidiair moet dan ook worden geconcludeerd dat de artikelen 12 en
du C.I.R. 1964 ne violent pas les articles 10 et 11 de la 124 van het W.I.B. 1964 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet
Constitution. schenden.
A.2.3. Dans son mémoire en réponse, la société Parfina fait remarquer A.2.3. In haar memorie van antwoord wijst de vennootschap Parfina erop
que le Conseil des ministres fait preuve d'une méconnaissance de la dat de Ministerraad blijk geeft van miskenning van de fiscale wet
loi fiscale lorsqu'il soutient que les articles 12 et 124, § 3, wanneer hij betoogt dat de artikelen 12 en 124, § 3, een discriminatie
instaurent une discrimination entre les associés de sociétés issues de invoeren onder vennoten van vennootschappen die uit een op grond van
scissions effectuées en exemption d'impôt sur la base de l'article 124, dans la mesure où les réserves des sociétés scindées donneront lieu ou non (il faut lire sans doute, eu égard à la suite : « ne donneront pas lieu ou donneront lieu ») au prélèvement d'un précompte mobilier suivant qu'elles auront été distribuées : - à la suite d'une réduction du capital social de la société issue de la scission avant la mise en liquidation de cette dernière, - ou à la suite du partage de l'avoir social de la société issue de la scission après sa mise en liquidation. Le Conseil des ministres paraît donc considérer qu'en vertu de la législation en vigueur à l'époque, les répartitions de liquidation en cas de partage de l'avoir social étaient susceptibles de donner lieu à la perception du précompte mobilier, ce qui est une erreur évidente. artikel 124 met belastingvrijstelling doorgevoerde splitsing zijn ontstaan, in zoverre de reserves van de gesplitste vennootschappen al dan niet zullen leiden (wellicht moet worden gelezen, gelet op het gevolg : « niet zullen leiden of zullen leiden ») tot inning van roerende voorheffing, naargelang zij zullen zijn uitgekeerd : - ten gevolge van een vermindering van het maatschappelijk kapitaal van de uit een splitsing ontstane vennootschap vóór haar invereffeningstelling, - of ten gevolge van een verdeling van het maatschappelijk vermogen van de uit een splitsing ontstane vennootschap na haar invereffeningstelling. De Ministerraad lijkt dus te oordelen dat, krachtens de toentertijd geldende wetgeving, de uitgekeerde sommen ter vereffening in geval van verdeling van het maatschappelijk vermogen, aanleiding konden geven tot de inning van roerende voorheffing, wat een duidelijke vergissing is.
- B - - B -
Quant à la compétence de la Cour et à la portée de la question Wat de bevoegdheid van het Hof en de draagwijdte van de prejudiciële
préjudicielle vraag betreft
B.1. La partie requérante devant le juge a quo fait valoir que la Cour B.1. De verzoekende partij voor de verwijzende rechter voert aan dat
ne serait pas compétente pour connaître de la question préjudicielle het Hof niet bevoegd zou zijn om kennis te nemen van de prejudiciële
dès lors que celle-ci porterait sur une lacune du Code des impôts sur vraag, aangezien die vraag betrekking zou hebben op een leemte van het
les revenus 1964 (ci-après : C.I.R. 1964) qu'il n'appartiendrait pas à Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 (hierna : W.I.B. 1964) en het
het Hof niet toekomt zelf die leemte aan te vullen door een belasting
la Cour de combler elle-même en créant un impôt non prévu par la loi in het leven te roepen waarin de wet niet voorziet, en zulks in strijd
et ce, contrairement à l'article 170 de la Constitution. met artikel 170 van de Grondwet.
B.2.1. Il résulte de l'examen des faits et de la procédure antérieure B.2.1. Uit het onderzoek van de feiten en de rechtspleging in het
que le litige soumis au juge a quo porte sur le point de savoir bodemgeschil blijkt dat de zaak die aan de verwijzende rechter is
comment il faut interpréter l'article 12 du C.I.R. 1964 s'agissant de voorgelegd, betrekking heeft op de manier waarop artikel 12 van het
déterminer le capital social effectivement libéré d'une société issue W.I.B. 1964 moet worden geïnterpreteerd om het daadwerkelijk
d'une scission, lorsque cette société procède à une réduction du volgestorte maatschappelijk kapitaal van een uit een splitsing
voortgekomen vennootschap vast te stellen, wanneer die vennootschap
capital. Alors que l'administration considère que le calcul du capital overgaat tot een kapitaalvermindering. Terwijl de administratie van
social en question doit se faire comme si la scission n'avait pas eu mening is dat dit maatschappelijk kapitaal berekend moet worden alsof
lieu, la juridiction a quo constate que la Cour de cassation a de splitsing niet had plaatsgevonden, stelt het verwijzende
rechtscollege vast dat het Hof van Cassatie heeft gesteld dat voormeld
considéré que l'article 12 précité devait être interprété strictement, artikel 12 in enge zin moest worden opgevat, dat het bovenbedoelde
que l'hypothèse susvisée n'entrait pas dans son champ d'application et geval buiten de werkingssfeer van dat artikel viel en dat bijgevolg
que, par conséquent, le capital social libéré devait être calculé en het volgestorte maatschappelijk kapitaal moest worden berekend
tenant compte de l'opération de scission. Il résulte de cette rekening houdend met de splitsing van de vennootschap. Uit die
interprétation que l'Etat ne peut prélever de précompte mobilier sur interpretatie vloeit voort dat de Staat geen roerende voorheffing mag
la réduction proprement dite de capital. heffen op de eigenlijke kapitaalvermindering.
B.2.2. La juridiction a quo, qui ne conteste pas l'interprétation de B.2.2. Het verwijzende rechtscollege, dat de interpretatie van het Hof
la Cour de cassation, soulève, dans son arrêt de renvoi, une objection van Cassatie niet betwist, voert in zijn verwijzingsarrest een
d'inconstitutionnalité, estimant que cette interprétation de l'article grondwettigheidsbezwaar aan, oordelend dat door die interpretatie van
12 du C.I.R. 1964 aboutit à calculer le capital social libéré d'une artikel 12 van het W.I.B. 1964 de berekening van het volgestorte
maatschappelijk kapitaal van een uit een splitsing voortgekomen
vennootschap, wanneer die vennootschap een kapitaalvermindering
société issue d'une scission, quand elle procède à une réduction de doorvoert, verschillend is van de berekeningswijze waarin artikel 124,
capital, différemment du mode de calcul prévu par l'article 124, § 3, § 3, van hetzelfde W.I.B. voorziet, wanneer diezelfde vennootschap
du même C.I.R., quand la même société partage son avoir social après haar maatschappelijk vermogen verdeelt na haar vereffening. In het
sa liquidation. Dans le premier cas, le capital social est calculé en eerste geval wordt bij de berekening van het maatschappelijk kapitaal
tenant compte de l'opération de scission, dans le second cas non. rekening gehouden met de splitsingsverrichting, in het tweede geval
Selon la juridiction a quo, cette différence dans le mode de calcul niet. Volgens het verwijzende rechtscollege zou dat verschil in
berekeningswijze een ongelijkheid doen ontstaan die onbestaanbaar is
engendrerait une inégalité incompatible avec les articles 10 et 11 de met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, aangezien de verrichting
la Constitution, l'opération de réduction ne pouvant pas être imposée van kapitaalvermindering niet belastbaar is ten aanzien van de uit de
dans le chef de la société issue de la scission, alors qu'il y a splitsing voortgekomen vennootschap, terwijl er wel een belasting is
taxation dans l'hypothèse où elle partage son avoir social après sa wanneer zij haar maatschappelijk vermogen na haar vereffening
liquidation. verdeelt.
B.2.3. Il résulte de ce qui précède que la Cour est donc invitée par B.2.3. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat het Hof dus door de
le juge du fond à se prononcer sur la différence qui est faite dans le feitenrechter wordt verzocht zich uit te spreken over het verschil dat
mode de détermination du capital d'une société scindée selon qu'elle wordt gemaakt in de wijze waarop het kapitaal van een gesplitste
vennootschap wordt vastgesteld naargelang zij een kapitaalvermindering
procède à une réduction de capital, conformément à l'article 12 du doorvoert, overeenkomstig artikel 12 van het W.I.B. 1964, dan wel haar
C.I.R. 1964, ou selon qu'elle partage son avoir social après sa maatschappelijk vermogen na haar ontbinding verdeelt, overeenkomstig
dissolution, conformément à l'article 124, § 3, du C.I.R. 1964. artikel 124, § 3, van het W.I.B. 1964.
Le juge a quo interroge donc la Cour sur la compatibilité avec les De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de bestaanbaarheid met
articles 10 et 11 de la Constitution d'une différence de traitement de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van een verschil in behandeling
qui trouve son siège dans la comparaison entre deux dispositions dat zijn oorsprong vindt in de vergelijking van twee
législatives du droit positif en vigueur au moment où est né le litige positiefrechtelijke wetsbepalingen die van toepassing waren op het
qu'il doit trancher. Il en résulte que la question relève de la ogenblik dat het door hem te beslechten geschil ontstond. Daaruit
compétence de la Cour en vertu de l'article 26 de la loi spéciale du 6 volgt dat de vraag behoort tot de bevoegdheid van het Hof op grond van
janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Quant au fond Arbitragehof.
B.3.1. L'article 12 du C.I.R. 1964 est libellé en ces termes : Ten gronde B.3.1. Artikel 12 van het W.I.B. 1964 luidt :
« § 1er. Les revenus des actions ou des parts y assimilées, visés à « § 1. De in artikel 11, 1°, bedoelde inkomsten van aandelen of van
l'article 11, 1°, comprennent : daarmee gelijkgestelde delen omvatten :
1° les dividendes, intérêts, parts d'intérêts ou de fondateur et tous 1° de dividenden, interesten, interest- of oprichtersaandelen en
autres profits attribués à quelque titre et sous quelque forme que ce andere baten, uit welken hoofde en op welke wijze ook uitgekeerd;
soit; 2° les remboursements totaux ou partiels du capital social opérés 2° de gehele of gedeeltelijke terugbetalingen van maatschappelijk
autrement qu'en exécution d'une décision régulière de réduction du kapitaal, anders uitgekeerd dan ter uitvoering van een regelmatige
beslissing tot vermindering van het maatschappelijk kapitaal,
capital social, prise conformément aux dispositions de l'article 72 getroffen overeenkomstig de voorschriften van artikel 72 van de bij
des lois sur les sociétés commerciales, coordonnées par l'arrêté royal koninklijk besluit van 30 november 1935 gecoördineerde wetten op de
du 30 novembre 1935; handelsvennootschappen;
3° les revenus des capitaux engagés dans les sociétés, associations, 3° de inkomsten uit kapitalen aangewend in enigerlei vennootschap,
établissements ou organismes quelconques, possédant la personnalité vereniging, inrichting of instelling met rechtspersoonlijkheid, die
juridique, qui sont constitués autrement que sous l'une des formes anders is opgericht dan in één der vormen bepaald in het wetboek van
prévues au Code de commerce, et qui ont en Belgique leur siège social, koophandel en waarvan de maatschappelijke zetel, de voornaamste
leur principal établissement ou leur siège de direction ou d'administration. inrichting of de zetel van bestuur of beheer zich in België bevindt.
§ 2. Pour l'application du § 1er, 2°, l'incorporation au capital § 2. Voor de toepassing van § 1, 2°, wordt de opneming in het
social de bénéfices, autres que ceux distribués ayant subi leur régime maatschappelijk kapitaal van andere winsten dan uitgekeerde winsten
fiscal propre, n'est pas considérée comme une libération effective de die hun eigen fiscaal regime hebben ondergaan, niet als een werkelijke
ce capital. » storting van dat kapitaal beschouwd. »
B.3.2. L'article 124, § 3, du C.I.R. 1964 dispose : B.3.2. Artikel 124, § 3, van het W.I.B. 1964 bepaalt :
« Dans les éventualités visées aux §§ 1er et 2, les amortissements, « In gevallen als bedoeld in de §§ 1 en 2, worden de bij de
déductions pour investissement, moins-values ou plus-values à opslorpende of de uit de fusie, de splitsing of de omzetting ontstane
vennootschappen in aanmerking te nemen afschrijvingen,
envisager dans le chef des sociétés absorbantes ou nées de la fusion, investeringsaftrekken, minderwaarden of meerwaarden op de bij hen
de la scission ou de la transformation, sur les éléments qui leur ont ingebrachte bestanddelen, zomede het maatschappelijk kapitaal dat in
été apportés, ainsi que le capital social à envisager lors du partage aanmerking komt bij latere verdeling van het maatschappelijk vermogen
ultérieur de l'avoir social de ces sociétés, sont déterminés comme si van die vennootschappen, bepaald alsof de fusie, de splitsing of de
omzetting niet had plaatsgevonden.
la fusion, scission ou transformation n'avait pas eu lieu. In dezelfde gevallen en volgens de modaliteiten en voorwaarden die
Dans les mêmes éventualités, les articles 23, 25bis, 32sexies, 34, 36, erin zijn bepaald, blijft het bepaalde in de artikelen 23, 25bis,
38, 105, 106 et 169, 3°, restent applicables, selon les modalités et aux conditions qui y sont prévues, aux réductions de valeur, provisions, sous-estimations, surestimations, subsides, créances, plus-values et réserves existant dans les sociétés fusionnées, scindées ou transformées, dans la mesure où ces éléments se retrouvent dans les avoirs des sociétés absorbantes ou nées de la fusion, scission ou transformation; dans les cas visés aux articles 32sexies et 36, la fusion, scission ou transformation ne peut avoir pour effet une prolongation du délai de remploi au-delà du terme initialement prévu. En cas de scission, pour déterminer le capital social à envisager dans le chef de chacune des sociétés absorbantes ou nées de la scission, celles-ci sont censées avoir repris le capital de la société scindée proportionnellement à la valeur nette des apports effectués par cette dernière à chacune d'elles. Pour l'application des alinéas qui précèdent, les fusions, scissions, 32sexies, 34, 36, 38, 105, 106 en 169, 3°, van toepassing op de waardeverminderingen, voorzieningen, onder- en overwaarderingen, subsidies, vorderingen, meerwaarden en reserves die bij de gefusioneerde, gesplitste of omgezette vennootschappen bestonden, voor zover die bestanddelen worden teruggevonden in de activa van de opslorpende of uit de fusie, de splitsing of de omzetting ontstane vennootschappen; in de gevallen als zijn bedoeld in de artikelen 32sexies en 36, mag de fusie, splitsing of omzetting niet tot gevolg hebben dat de oorspronkelijke wederbeleggingstermijn wordt verlengd. Om in geval van splitsing van een vennootschap het bij elk der opslorpende of uit de splitsing ontstane vennootschappen in aanmerking te nemen maatschappelijk kapitaal vast te stellen, worden die vennootschappen geacht het kapitaal van de gesplitste vennootschap evenredig met de nettowaarde van de door deze laatste aan elk van hen gedane inbreng te hebben overgenomen. Voor de toepassing van de voorgaande leden worden de fusies, splitsingen en omzettingen, alsmede de inbrengen van takken van
transformations et apports de branches d'activité ou de l'universalité werkzaamheid of van algemeenheden van de goederen, waarin de
des biens auxquelles les sociétés absorbées, fusionnées, scindées ou opgeslorpte, gefusioneerde, gesplitste of omgezette vennootschappen
transformées ont participé antérieurement en exemption d'impôt sont voorheen met vrijstelling van belasting hebben deelgenomen, geacht
censées n'avoir pas eu lieu. » niet te hebben plaatsgevonden. »
B.4.1. L'opération de réduction de capital par remboursement partiel B.4.1. De verrichting van kapitaalvermindering door de gedeeltelijke
des actionnaires est une opération par laquelle l'assemblée générale terugbetaling aan de aandeelhouders, is een verrichting waarbij de
des actionnaires d'une société anonyme opère une modification des algemene vergadering van aandeelhouders van een naamloze vennootschap
statuts de la société en décidant de diminuer le capital de celle-ci. de statuten van de vennootschap wijzigt, door de beslissing het
kapitaal ervan te verminderen. Die verrichting betreft een naamloze
Cette opération concerne une société anonyme qui n'est pas dissoute : vennootschap die niet ontbonden is : tot een dergelijke verrichting,
pareille opération, en effet, qui doit être faite dans le respect des die moet worden doorgevoerd zonder afbreuk te doen aan de rechten van
droits des créanciers, ne peut plus être décidée après la dissolution de schuldeisers, kan immers niet meer worden besloten na de ontbinding
de la société, lorsque celle-ci est entrée en liquidation. Dès lors, van de vennootschap, wanneer deze in vereffening is gesteld. Derhalve
les remboursements aux actionnaires sont considérés comme des worden de terugbetalingen aan de aandeelhouders beschouwd als
dividenden, waarop roerende voorheffing wordt geheven, behalve wanneer
dividendes, soumis au précompte mobilier sauf s'ils sont imputés sur zij worden verrekend met het daadwerkelijk volgestorte kapitaal in de
du capital réellement libéré au sens de l'article 12 précité du C.I.R. zin van voormeld artikel 12 van het W.I.B. 1964. Volgens de
1964. Selon l'interprétation qui est faite par la Cour de cassation, interpretatie van het Hof van Cassatie wordt het volgestorte kapitaal
le calcul du capital libéré d'une société anonyme issue d'une scission se fait en tenant compte de cette scission, c'est-à-dire en considérant que le capital réellement libéré comprend le montant intégral des apports en nature reçus lors de la scission. B.4.2. La liquidation d'une société est l'ensemble des opérations qui tendent au paiement des créanciers, d'abord, et à la répartition du solde actif net entre les actionnaires ou associés, ensuite. La liquidation vise donc le règlement définitif de l'actif et du passif de la société. L'opération proprement dite de partage total des biens van een uit een splitsing voortgekomen naamloze vennootschap berekend rekening houdend met die splitsing, dit wil zeggen dat men ervan uitgaat dat het daadwerkelijk volgestorte kapitaal het integrale bedrag omvat van de inbrengen in natura die bij de splitsing hebben plaatsgevonden. B.4.2. De vereffening van een vennootschap is het geheel van de verrichtingen die in de eerste plaats ertoe strekken de schuldeisers te betalen en, vervolgens, het saldo van het nettoactief onder de aandeelhouders of vennoten te verdelen. Het doel van de vereffening is dus de eindregeling van het actief en het passief van de vennootschap. De eigenlijke verrichting van een volledige verdeling van het vermogen
d'une société anonyme a pour origine la dissolution de cette société van een naamloze vennootschap is het gevolg van de ontbinding van die
et ne peut s'opérer qu'après que le paiement des créanciers a été vennootschap, en mag slechts worden doorgevoerd nadat de schuldeisers
effectué. Aux termes de l'article 178 des lois coordonnées sur les zijn betaald. Volgens artikel 178 van de gecoördineerde wetten op de
sociétés commerciales, la société ne subsiste, à partir de sa handelsvennootschappen blijft de vennootschap vanaf haar ontbinding
dissolution, que pour les opérations de sa liquidation. Sa capacité enkel voortbestaan voor de verrichtingen van haar vereffening. Haar
juridische bekwaamheid is dus beperkt vanuit zowel commercieel als
juridique est donc réduite tant au point de vue commercial qu'au point fiscaal oogpunt. Daarom worden de aan de aandeelhouders verdeelde
de vue fiscal. C'est pourquoi les sommes réparties aux actionnaires ne sommen slechts aan de roerende voorheffing onderworpen in zoverre zij
sont soumises au précompte mobilier que dans la mesure où elles meer bedragen dan het volgestorte kapitaal. Volgens voormeld artikel
excèdent le capital libéré. Aux termes de l'article 124, § 3, précité 124, § 3, van het W.I.B., wordt het volgestorte kapitaal van een uit
du C.I.R., le calcul du capital libéré d'une société anonyme issue een splitsing voortgekomen naamloze vennootschap, die op het tijdstip
d'une scission, qui partage son avoir social au moment de sa van haar vereffening haar maatschappelijk vermogen verdeelt, berekend
liquidation, se fait comme si cette scission n'avait pas eu lieu. alsof die splitsing niet had plaatsgevonden.
B.4.3. Il résulte de ce qui précède que la réduction de capital, d'une B.4.3. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat de kapitaalvermindering,
part, et le partage de l'avoir social d'une société en liquidation, d'autre part, sont des opérations suffisamment différentes pour que le législateur ait pu décider, sans violer les articles 10 et 11 de la Constitution, que la détermination du capital libéré d'une société issue d'une scission pouvait se faire différemment, selon que l'on se trouve dans l'hypothèse d'une réduction de capital de cette société ou dans celle du partage de l'avoir social après la liquidation de la même société. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : enerzijds, en de verdeling van het maatschappelijk vermogen van een vennootschap in vereffening, anderzijds, verrichtingen zijn die voldoende verschillend zijn zodat de wetgever, zonder de artikelen 10 en 11 van de Grondwet te schenden, heeft kunnen beslissen dat het volgestorte kapitaal van een vennootschap die uit een splitsing is voortgekomen, op verschillende wijze kon worden vastgesteld naargelang men zich bevindt in de hypothese van een kapitaalvermindering van die vennootschap of in die van de verdeling van het maatschappelijk vermogen na de vereffening van diezelfde vennootschap. Om die redenen, het Hof zegt voor recht :
Les articles 12 et 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus 1964 De artikelen 12 en 124, § 3, van het Wetboek van de
ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que le inkomstenbelastingen 1964 schenden de artikelen 10 en 11 van de
calcul du capital libéré d'une société issue d'une scission se fait en Grondwet niet in zoverre bij de berekening van het volgestort kapitaal
tenant compte ou non de cette scission, suivant qu'il y a partage de van een uit een splitsing voortgekomen vennootschap al dan niet
rekening wordt gehouden met die splitsing, naargelang het
l'avoir social après liquidation de la société ou réduction du maatschappelijk vermogen na vereffening van de vennootschap wordt
capital. verdeeld of het kapitaal wordt verminderd.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 15 juillet 1999. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 15 juli 1999.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^