Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 48/99 du 20 avril 1999 Numéro du rôle : 1620 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 17, § 1 er , alinéas 2 et 4, et 18, antépénultième alinéa, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. Boel, G(...)"
Arrêt n° 48/99 du 20 avril 1999 Numéro du rôle : 1620 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 17, § 1 er , alinéas 2 et 4, et 18, antépénultième alinéa, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. Boel, G(...) Arrest nr. 48/99 van 20 april 1999 Rolnummer 1620 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 17, § 1, tweede en vierde lid, en 18, derde laatste lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad v Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters H. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 48/99 du 20 avril 1999 Arrest nr. 48/99 van 20 april 1999
Numéro du rôle : 1620 Rolnummer 1620
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 17, § 1er, In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 17, § 1,
alinéas 2 et 4, et 18, antépénultième alinéa, des lois coordonnées sur tweede en vierde lid, en 18, derde laatste lid, van de gecoördineerde
le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de
Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du rechters H. Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse,
greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêt n° 78.468 du 1er février 1999 en cause de J. Vandenhende Bij arrest nr. 78.468 van 1 februari 1999 in zake J. Vandenhende tegen
contre la commune de Zwevegem et la Région flamande, dont l'expédition de gemeente Zwevegem en het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter
est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 18 février 1999, le griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 18 februari 1999, heeft
Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle suivante : de Raad van State de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 17, § 1er, alinéa 2, et/ou l'article 17, § 1er, alinéa « Schenden artikel 17, § 1, tweede lid en/of artikel 17, § 1, vierde
4, et/ou l'article 18, antépénultième alinéa, des lois coordonnées sur lid, en/of artikel 18, derde laatste lid, van de gecoördineerde wetten
le Conseil d'Etat, lus en combinaison avec le principe général de op de Raad van State, gelezen in samenhang met het algemeen
droit conventionnel de l'impartialité du juge, inscrit entre autres à verdragsrechtelijk rechtsbeginsel van onpartijdigheid van de rechter,
l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme et à o.m. neergelegd in artikel 6.1 EVRM en artikel 14.1 BUPO-verdrag, de
l'article 14.1 du Pacte international relatif aux droits civils et
politiques, violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution dès artikelen 10 en 11 van de grondwet, doordat zij met betrekking tot de
lors qu'en ce qui concerne la garantie de l'impartialité du juge, ils waarborg op onpartijdigheid van de rechter een onderscheid maken
font une distinction entre, premièrement, les autorités et les tussen, primo, de overheden en de burgers die voor de beslissing
citoyens qui, pour faire trancher la question de la légalité d'un acte omtrent de legaliteit van een hen aanbelangende administratieve
administratif les concernant, sont impliqués dans une procédure rechtshandeling betrokken zijn in een administratieve procedure
administrative précédée d'un référé administratif et les autorités et waaraan een administratief kort geding is voorafgegaan en de overheden
les citoyens qui, pour cette appréciation, sont impliqués dans une en burgers die voor de beoordeling daarvan betrokken zijn in een
procédure judiciaire précédée d'un référé et, en second lieu, les justitiële procedure, waaraan een kort geding is voorafgegaan en,
autorités et les citoyens qui, pour faire trancher la question de la secundo, de overheden en de burgers die voor de beslissing omtrent de
légalité d'un acte administratif les concernant, sont impliqués dans legaliteit van een hen aanbelangende administratieve rechtshandeling
une procédure administrative devant le Conseil d'Etat sans suspension betrokken zijn in een administratieve procedure voor de Raad van State
provisoire préalable et/ou sans mesures provisoires et les cas où une zonder voorafgaandelijke voorlopige schorsing en/of zonder voorlopige
suspension et/ou des mesures de l'espèce furent prononcées ? » maatregelen en de gevallen waarin zulks wel het geval is geweest ? »
II. Les faits et la procédure antérieure II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil
Le 24 septembre 1997, le collège des bourgmestre et échevins de la
commune de Zwevegem avait délivré à P. Degroote un permis de bâtir Het college van burgemeester en schepen van de gemeente Zwevegem heeft
pour la construction d'un poulailler destiné à accueillir des poulets op 24 september 1997 aan B. Degroote een bouwvergunning afgegeven voor
de chair. een braadkippenstal.
J. Vandenhende demanda au Conseil d'Etat de suspendre cette décision J. Vandenhende heeft de Raad van State verzocht die beslissing te
vu l'extrême urgence. Le 21 novembre 1997, le Conseil d'Etat ordonna, schorsen wegens uiterst dringende noodzakelijkheid. Op 21 november
par son arrêt n° 69.772, la suspension par provision. L'arrêt fut 1997 heeft de Raad van State bij arrest nr. 69.772 de schorsing bij
rendu par le conseiller d'Etat J. Bovin, président faisant fonction de la dixième chambre. Le 26 novembre 1997, le collège des bourgmestre et échevins rapporta le permis suspendu, réexamina le dossier et décida d'accorder le permis, estimant qu'il ne pouvait raisonnablement être affirmé que le chantier menaçait la beauté du paysage environnant. J. Vandenhende attaque à nouveau cette décision devant le Conseil d'Etat par une demande de suspension pour cause d'extrême urgence. Le 10 décembre 1997, le Conseil d'Etat ordonna, par arrêt n° 70.184, la suspension par provision. L'arrêt fut rendu par le conseiller d'Etat J. Bovin, président faisant fonction de la dixième chambre. voorraad bevolen. Het arrest is gewezen door staatsraad J. Bovin, waarnemend voorzitter van de tiende kamer. Op 26 november 1997 heeft het college van burgemeester en schepenen de geschorste vergunning ingetrokken, het dossier opnieuw onderzocht en beslist de vergunning toe te staan, van oordeel zijnde dat in redelijkheid niet kan worden gezegd dat de bouwwerken het landschappelijk omgevingsschoon bedreigen. Tegen die beslissing werd opnieuw bij de Raad van State opgekomen door J. Vandenhende met een verzoek tot schorsing wegens uiterst dringende noodzakelijkheid. Op 10 december 1997 heeft de Raad van State bij arrest nr. 70.184 de schorsing bij voorraad bevolen. Het arrest is gewezen door staatsraad J. Bovin, waarnemend voorzitter van de tiende kamer. De behandeling van de zaak ten gronde werd bij beschikking van 21 september 1998 door de voorzitter van de tiende kamer van de Raad van
L'examen au fond fut fixé au 21 octobre 1998, par ordonnance rendue le State vastgesteld op 21 oktober 1998.
21 septembre 1998 par le président de la dixième chambre du Conseil d'Etat. Op 13 oktober 1998 heeft het college van burgemeester en schepenen een
Le 13 octobre 1998, le collège des bourgmestre et échevins transmit au verzoekschrift tot wraking van staatsraad J. Bovin aan de griffie van
greffe du Conseil d'Etat une requête en récusation du conseiller
d'Etat J. Bovin. de Raad van State toegezonden.
Dans sa déclaration du 19 octobre 1998 concernant la demande de In zijn verklaring van 19 oktober 1998 op het verzoek tot wraking is
récusation, le conseiller d'Etat J. Bovin estime qu'il n'y a aucun staatsraad J. Bovin van oordeel dat er geen redenen tot wraking
motif de récusation. En effet, explique-t-il, non seulement la loi ne voorhanden zijn. Volgens hem bevat de wet immers niet alleen geen
comporte aucune disposition interdisant à un conseiller d'Etat verbodsbepaling voor een staatsraad om de grond van de zaak te
d'instruire le fond de l'affaire lorsqu'il a statué sur la demande de onderzoeken wanneer hij uitspraak heeft gedaan over de vordering tot
suspension mais elle lui impose au contraire de siéger également sur schorsing, maar verplicht hem integendeel ook ten gronde zitting te
le fond. En l'espèce, il n'existe aucune règle de droit international nemen. In casu is er geen regel van internationaal recht die toestaat
qui permette de ne pas faire application des dispositions de la loi. de bepalingen van de wet buiten werking te stellen.
Par ordonnance du premier président du Conseil d'Etat du 21 octobre Bij beschikking van de eerste voorzitter van de Raad van State van 21
1998, la demande de récusation a été renvoyée devant la neuvième oktober 1998 werd de vordering tot wraking voor beslechting verwezen
chambre afin d'y être tranchée. naar de negende kamer.
Par arrêt n° 78.468 du 1er février 1999, la neuvième chambre du Bij arrest nr. 78.468 van 1 februari 1999 heeft de negende kamer van
Conseil d'Etat a rejeté la demande de récusation et a posé la question de Raad van State het verzoek tot wraking verworpen en de voormelde
préjudicielle susmentionnée. prejudiciële vraag gesteld.
III. La procédure devant la Cour III. De rechtspleging voor het Hof
Par ordonnance du 18 février 1999, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 18 februari 1999 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Le 2 mars 1999, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi Op 2 maart 1999 hebben de rechters-verslaggevers H. Boel en E.
spéciale précitée, les juges-rapporteurs H. Boel et E. Cerexhe ont Cerexhe, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de voormelde
fait rapport devant la Cour de ce qu'ils estimaient qu'il pourrait bijzondere wet, voor het Hof verslag uitgebracht en gesteld dat zij
être mis fin à la procédure par un arrêt de réponse immédiate. van oordeel zijn dat de procedure door een arrest van onmiddellijk
antwoord kan worden afgedaan.
Les conclusions des juges-rapporteurs ont été notifiées aux parties Overeenkomstig artikel 72, tweede lid, van de organieke wet is van de
dans l'instance principale conformément à l'article 72, alinéa 2, de conclusies van de rechters-verslaggevers aan de partijen in het
la loi organique, par lettres recommandées à la poste le 5 mars 1999. bodemgeschil kennisgegeven bij op 5 maart 1999 ter post aangetekende brieven.
Le collège des bourgmestre et échevins de la commune de Zwevegem, Het college van burgemeester en schepenen van de gemeente Zwevegem,
Otegemstraat 100, 8550 Zwevegem, a introduit un mémoire justificatif Otegemstraat 100, 8550 Zwevegem, heeft bij op 16 maart 1999 ter post
par lettre recommandée à la poste le 16 mars 1999. aangetekende brief een memorie met verantwoording ingediend.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
IV. En droit IV. In rechte
- A - - A -
A.1. Dans leurs conclusions, les juges-rapporteurs ont estimé, au vu A.1. In hun conclusies zijn de rechters-verslaggevers na inzage van
du dossier, qu'il pouvait être mis fin à l'examen de la question het dossier van oordeel dat de prejudiciële vraag kan worden afgedaan
préjudicielle par un arrêt de réponse immédiate, conformément à met een arrest van onmiddellijk antwoord als bedoeld in artikel 72, in
l'article 72, in fine, de la loi spéciale du 6 janvier 1989. Ils fine, van de bijzondere wet van 6 januari 1989. Zij zijn meer bepaald
estiment plus particulièrement qu'il convient de répondre également van oordeel dat om de redenen vermeld in het arrest nr. 17/99 ook de
par la négative à la présente question préjudicielle, pour les motifs huidige prejudiciële vraag ontkennend moet worden beantwoord.
exposés dans l'arrêt n° 17/99.
A.2.1. Par lettre du 8 mars 1999, le conseil de J. Vandenhende a fait A.2.1. De raadsman van J. Vandenhende heeft bij brief van 8 maart 1999
savoir que son client souhaitait expressément ne pas prendre position laten weten dat zijn cliënt uitdrukkelijk geen standpunt wenst in te
dans un débat de principe susceptible d'influencer la composition du nemen in een principieel debat dat van invloed kan zijn op de
siège qui examine son recours en annulation. samenstelling van de zetel die zijn annulatievordering behandelt.
A.2.2. Dans son mémoire justificatif, la commune de Zwevegem souligne A.2.2. De gemeente Zwevegem wijst in haar memorie met verantwoording
que le problème n'est pas le même que celui qui était abordé dans erop dat de problematiek niet dezelfde is als die welke ten grondslag
l'arrêt n° 17/99. Un élément neuf intervient dans la discussion, lag aan het arrest nr. 17/99. Er wordt met name een nieuw element in
élément qui n'était pas pris en compte lors de l'examen de la première de discussie betrokken, dat buiten het onderzoek van de eerste
question préjudicielle. La commune de Zwevegem, première partie prejudiciële vraag werd gehouden. De gemeente Zwevegem, eerste
défenderesse dans l'instance principale, a en effet introduit une verwerende partij in het bodemgeschil, heeft immers een verzoek tot
demande de récusation du conseiller d'Etat Bovin et a demandé wraking van staatsraad Bovin en subsidiair een verzoek tot het stellen
subsidiairement que soit posée une question préjudicielle. van een prejudiciële vraag ingediend.
Il ressort de la décision de renvoi que le Conseil d'Etat estime que Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de Raad van State van oordeel
l'article 17 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat prévoit un is dat artikel 17 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State in
régime spécifique pour la composition des chambres. Aux termes de een eigen regeling voor de samenstelling van de kamer voorziet.
l'article 17, la suspension est ordonnée par la chambre qui est Luidens artikel 17 wordt de schorsing bevolen door de kamer die
compétente pour statuer sur le fond. Cette disposition n'interdit pas bevoegd is om ten gronde uitspraak te doen. Die bepaling verbiedt niet
que les conseillers d'Etat qui ont siégé en référé siègent également dat de staatsraden die in kort geding zitting hebben genomen, ook in
dans le litige au fond. Le président de la chambre ou le conseiller het geding ten gronde zetelen. De voorzitter van de kamer of de door
d'Etat par lui désigné qui a ordonné la suspension provisoire ne peut hem aangewezen staatsraad die de voorlopige schorsing heeft bevolen,
pas siéger dans la chambre qui statue sur le maintien de la mag geen zitting houden in de kamer die uitspraak doet over het
suspension. handhaven van de schorsing.
L'article 17 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat ne prévoit en Artikel 17 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State voorziet
d'autres termes qu'un seul cas d'incompatibilité. Dans ce cas, le met andere woorden maar in één geval van onverenigbaarheid. In dat
conseiller d'Etat concerné est d'emblée contraint de se retirer de geval is de betrokken staatsraad zonder meer verplicht om zich uit de
zaak terug te trekken. Die eigen regeling is naar het oordeel van de
l'affaire. Ce régime spécifique et l'article 29 des lois coordonnées Raad van State niet cumulatief met artikel 29 van de gecoördineerde
sur le Conseil d'Etat ne sont, à l'estime du Conseil d'Etat, pas
cumulatifs. wetten op de Raad van State.
La formulation concrète de la question préjudicielle prête apparemment De concrete formulering van de prejudiciële vraag is blijkbaar
à confusion quant à sa portée réelle et fait croire à tort qu'il misleidend omtrent de werkelijke strekking ervan en laat ten onrechte
s'agirait exactement de la même problématique que celle abordée dans uitschijnen dat precies dezelfde problematiek aan de orde zou zijn als
l'arrêt n° 17/99. La question préjudicielle devrait donc être in het arrest nr. 17/99. Zij kan dan ook het best worden
reformulée pour faire apparaître sa véritable portée. Il ressort de la geherformuleerd zodat haar werkelijke strekking erin tot uiting komt.
reformulation proposée que la question préjudicielle est différente de Uit de voorgestelde herformulering blijkt dat de prejudiciële vraag
celle qui a conduit à l'arrêt n° 17/99, qui ne concernait pas le verschillend is van die welke aan de orde was in het arrest nr. 17/99,
problème de la récusation. La question préjudicielle n'est dès lors waar de problematiek van de wraking niet aan de orde is geweest. De
prejudiciële vraag is dan ook niet kennelijk zonder voorwerp en er
pas manifestement sans objet et il y a lieu de poursuivre l'examen bestaat aanleiding toe haar volgens de gewone procedure af te
selon la procédure ordinaire. handelen.
- B - - B -
Quant à l'objet de la question préjudicielle Ten aanzien van het onderwerp van de prejudiciële vraag
B.1. La commune de Zwevegem propose dans son mémoire justificatif de B.1. De gemeente Zwevegem stelt in haar memorie met verantwoording een
reformuler la question préjudicielle. herformulering van de prejudiciële vraag voor.
Les parties ne pouvant pas, devant la Cour, modifier ou faire modifier Nu de partijen voor het Hof de inhoud van een prejudiciële vraag niet
le contenu d'une question préjudicielle, il n'y a pas lieu d'accéder à vermogen te wijzigen of te laten wijzigen, is er geen aanleiding om in
la demande de la commune de Zwevegem. te gaan op het verzoek van de gemeente Zwevegem.
B.2. Les articles 17 et 18 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat B.2. De artikelen 17 en 18 van de gecoördineerde wetten op de Raad van
font partie du titre III de ces lois. Ce titre concerne la compétence State maken deel uit van titel III van die wetten. Die titel heeft
de la section d'administration du Conseil d'Etat. betrekking op de bevoegdheid van de afdeling administratie van de Raad van State.
Les articles 17 et 18 concernent le référé administratif. Ces De artikelen 17 en 18 betreffen het administratief kort geding. Die
dispositions énoncent : bepalingen luiden :
«

Art. 17.§ 1er. Lorsqu'un acte ou un règlement d'une autorité

«

Art. 17.§ 1. Wanneer een akte of een reglement van een

administrative est susceptible d'être annulé en vertu de l'article 14, administratieve overheid vatbaar is voor vernietiging krachtens
alinéa 1er, le Conseil d'Etat est seul compétent pour ordonner la artikel 14, eerste lid, kan de Raad van State als enige de schorsing
suspension de son exécution. van de tenuitvoerlegging ervan bevelen.
Sans préjudice de l'article 90, §§ 2 et 3, la suspension est ordonnée, les parties entendues ou dûment appelées, par arrêt motivé du président de la chambre saisie ou du conseiller d'Etat qu'il désigne à cette fin. Dans les cas d'extrême urgence, la suspension peut être ordonnée à titre provisoire sans que les parties ou certaines d'entre elles aient été entendues. Dans ce cas, l'arrêt qui ordonne la suspension provisoire convoque les parties dans les trois jours devant la chambre qui statue sur le confirmation de la suspension. Le président de la chambre ou le conseiller d'Etat par lui désigné qui a ordonné la suspension provisoire ne peut siéger dans la chambre qui statuera sur la confirmation de la suspension. Onverminderd artikel 90, §§ 2 en 3, wordt, nadat de partijen gehoord zijn of behoorlijk opgeroepen, de schorsing bevolen bij gemotiveerd arrest van de voorzitter van de geadieerde kamer of van de staatsraad die hij daartoe aanwijst. In geval van uiterst dringende noodzakelijkheid kan de schorsing bij voorraad worden bevolen, zonder dat de partijen of sommige van hen zijn gehoord. In dit geval worden in het arrest dat de voorlopige schorsing beveelt, de partijen binnen drie dagen opgeroepen om te verschijnen voor de kamer die uitspraak doet over de bevestiging van de schorsing. De voorzitter van de kamer of de door hem aangewezen staatsraad die de voorlopige schorsing heeft bevolen, mag geen zitting houden in de kamer die uitspraak doet over de bevestiging van de schorsing.
§ 2. La suspension de l'exécution ne peut être ordonnée que si des § 2. De schorsing van de tenuitvoerlegging kan alleen worden bevolen
moyens sérieux susceptibles de justifier l'annulation de l'acte ou du als ernstige middelen worden aangevoerd die de vernietiging van de
règlement attaqué sont invoqués et à condition que l'exécution aangevochten akte of het aangevochten reglement kunnen verantwoorden
immédiate de l'acte ou du règlement risque de causer un préjudice grave difficilement réparable. Les arrêts prononcés en vertu des §§ 1er et 2 ne sont susceptibles ni d'opposition ni de tierce opposition. Les arrêts par lesquels la suspension a été ordonnée sont susceptibles d'être rapportés ou modifiés à la demande des parties. § 3. La demande de suspension est introduite par un acte distinct de la requête en annulation et au plus tard avec celle-ci. Elle contient un exposé des moyens et des faits qui, selon son auteur, justifient que la suspension ou, le cas échéant, des mesures provisoires soient ordonnées. La suspension et les autres mesures provisoires qui auraient été ordonnées avant l'introduction de la requête en annulation de l'acte ou du règlement seront immédiatement levées par le président de la chambre ou par le conseiller d'Etat qu'il désigne qui les a prononcées s'il constate qu'aucune requête en annulation invoquant les moyens qui les avaient justifiées n'a été introduite dans le délai prévu par le règlement de procédure. en op voorwaarde dat de onmiddellijke tenuitvoerlegging van de akte of het reglement een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kan berokkenen. Tegen de krachtens de §§ 1 en 2 uitgesproken arresten kan geen verzet noch derdenverzet worden aangetekend. De arresten waarbij de schorsing is bevolen kunnen worden ingetrokken of gewijzigd op verzoek van de partijen. § 3. De vordering tot schorsing wordt ingesteld bij een afzonderlijke akte die geen deel uitmaakt van het verzoekschrift tot nietigverklaring en uiterlijk samen met dat verzoekschrift. Zij bevat een uiteenzetting van de middelen en de feiten die volgens de indiener ervan het bevelen van de schorsing of, in voorkomend geval, van voorlopige maatregelen rechtvaardigen. De schorsing en de andere voorlopige maatregelen die zouden zijn bevolen vóór het indienen van het verzoekschrift tot nietigverklaring van de akte of het reglement worden door de voorzitter van de kamer of door de staatsraad die hij aanwijst die ze heeft uitgesproken onmiddellijk opgeheven als hij vaststelt dat binnen de in de procedureregeling vastgestelde termijn geen enkel verzoekschrift tot nietigverklaring is ingediend waarin de middelen worden aangevoerd die ze gerechtvaardigd hadden.
§ 4. Le président de la chambre ou le conseiller d'Etat qu'il désigne § 4. De voorzitter van de kamer of de staatsraad die hij aanwijst doet
statue dans les quarante-cinq jours sur la demande de suspension. Si binnen vijfenveertig dagen uitspraak over de vordering tot schorsing.
la suspension a été ordonnée, il est statué sur la requête en Indien de schorsing is bevolen, wordt binnen zes maanden na de
annulation dans les six mois du prononcé de l'arrêt. uitspraak van het arrest uitspraak gedaan over het verzoekschrift tot
§ 4bis. La section d'administration peut, suivant une procédure nietigverklaring. § 4bis. De afdeling administratie kan, volgens een versnelde
accélérée déterminée par le Roi, annuler l'acte ou le règlement dont rechtspleging vastgesteld door de Koning, de akte of het reglement
la suspension est demandée si, dans les trente jours à compter de la nietig verklaren waarvan de schorsing gevorderd wordt, indien de
notification de l'arrêt qui ordonne la suspension ou confirme la tegenpartij of degene die een belang heeft bij de beslechting van het
suspension provisoire, la partie adverse ou celui qui a intérêt à la geschil binnen dertig dagen te rekenen van de kennisgeving van het
solution de l'affaire n'a pas introduit une demande de poursuite de la arrest waarbij de schorsing bevolen wordt of de voorlopige schorsing
bevestigd wordt, geen verzoek tot voortzetting van de rechtspleging
procédure. heeft ingediend.
§ 4ter. Il existe dans le chef de la partie requérante une présomption § 4ter. Ten aanzien van de verzoekende partij geldt een vermoeden van
de désistement d'instance lorsque, la demande de suspension d'un acte afstand van geding wanneer de verzoekende partij, nadat de vordering
ou d'un règlement ayant été rejetée, la partie requérante n'introduit tot schorsing van een akte of een reglement afgewezen is, geen verzoek
aucune demande de poursuite de la procédure dans un délai de trente tot voortzetting van de rechtspleging indient binnen een termijn van
jours à compter de la notification de l'arrêt. dertig dagen die ingaat met de kennisgeving van het arrest.
§ 5. L'arrêt qui ordonne la suspension ou la suspension provisoire de § 5. Het arrest dat de schorsing of de voorlopige schorsing van de
l'exécution d'un acte ou d'un règlement peut, à la demande de la tenuitvoerlegging van een akte of een reglement beveelt kan, op
partie requérante, imposer une astreinte à l'autorité concernée. Dans vordering van de verzoekende partij, een dwangsom opleggen aan de
ce cas, l'article 36, §§ 2 à 4, est d'application. betrokken overheid. In dat geval is artikel 36, §§ 2 tot 4, van
Le Roi fixe, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, la toepassing. De Koning bepaalt, bij een in de Ministerraad overlegd besluit, de
procédure applicable à la fixation de l'astreinte. procedure die toepassing vindt op het vaststellen van de dwangsom.
§ 6. Le Roi fixe, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, la § 6. De Koning bepaalt, bij een in Ministerraad overlegd besluit, de
procédure relative aux demandes prévues par le présent article. Des procedure betreffende de in dit artikel bedoelde vorderingen. Voor het
règles spécifiques peuvent être fixées concernant l'examen des behandelen van kennelijk onontvankelijke en kennelijk ongegronde
vorderingen tot schorsing van de tenuitvoerlegging kunnen specifieke
demandes de suspension de l'exécution qui sont manifestement regels worden bepaald. Voor de gevallen waarin de schorsing van de
irrecevables et non fondées. Une procédure spécifique pour l'examen au tenuitvoerlegging is bevolen kan eveneens in een specifieke procedure
fond, dans le cas où la suspension de l'exécution est ordonnée, peut voor de behandeling ten gronde worden voorzien.
également être fixée.
Au cas où la suspension de l'exécution est ordonnée pour détournement In het geval dat de schorsing van de tenuitvoerlegging wordt bevolen
de pouvoir, l'affaire est renvoyée à l'assemblée générale de la wegens machtsafwending, wordt de zaak verwezen naar de algemene
section d'administration. Elle l'est, à la demande du requérant, si la vergadering van de afdeling administratie. Als de schorsing wordt
suspension est ordonnée pour violation des articles 10, 11 et 24 de la Constitution. Si l'assemblée générale de la section d'administration n'annule pas l'acte ou le règlement attaqué, la suspension cesse immédiatement ses effets. Dans ce cas, l'affaire est renvoyée, pour examen d'autres moyens éventuels, à la chambre qui en était initialement saisie. § 7. Si la chambre compétente pour statuer au fond n'annule pas l'acte ou le règlement qui fait l'objet du recours, elle peut lever ou rapporter la suspension ordonnée.

Art. 18.Lorsque le Conseil d'Etat est saisi d'une demande de suspension d'un acte ou d'un règlement, conformément à l'article 17, il peut seul, au provisoire et dans les conditions prévues à l'article 17, § 2, alinéa 1er, ordonner toutes les mesures nécessaires afin de sauvegarder les intérêts des parties ou des personnes qui ont intérêt à la solution de l'affaire, à l'exclusion des mesures ayant pour objet des droits civils. Ces mesures sont ordonnées, les parties entendues ou dûment appelées, par arrêt motivé du président de la Chambre compétente pour statuer au fond ou du conseiller d'Etat qu'il désigne à cette fin. Dans les cas d'extrême urgence, des mesures provisoires peuvent être ordonnées sans que les parties ou certaines d'entre elles soient entendues. Dans ce cas, l'arrêt qui ordonne les mesures provisoires convoque les parties dans les trois jours devant la chambre qui statuera sur le maintien des mesures qui n'auraient pas été exécutées. Le président de la chambre ou le conseiller d'Etat par lui désigné qui a ordonné les mesures ne peut siéger dans la chambre qui statuera sur le maintien desdites mesures. L'article 17, § 2, alinéas 2 et 3, et § 5, est applicable aux arrêts prononcés en vertu du présent article. Le Roi fixe, par arrêté délibéré en Conseil des ministres, la procédure relative aux mesures provisoires prévues par le présent article. »

bevolen wegens schending van de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet, geschiedt de verwijzing op vordering van de verzoeker. Indien de algemene vergadering de akte of het reglement waartegen het beroep is gericht niet vernietigt, houdt de schorsing onmiddellijk op gevolg te hebben. In dit geval wordt de zaak voor de behandeling van eventuele andere middelen verwezen naar de kamer waarbij zij oorspronkelijk werd ingeleid. § 7. Indien de kamer die bevoegd is om uitspraak te doen over de grond van de zaak, de akte of het reglement waartegen het beroep is gericht niet vernietigt, kan ze de bevolen schorsing opheffen of intrekken.

Art. 18.Wanneer bij de Raad van State overeenkomstig artikel 17 een vordering tot schorsing van een akte of een reglement aanhangig wordt gemaakt, kan hij als enige, bij voorraad en onder de in artikel 17, § 2, eerste lid, bepaalde voorwaarden, alle nodige maatregelen bevelen om de belangen van de partijen of van de personen die belang hebben bij de oplossing van de zaak veilig te stellen, met uitzondering van de maatregelen die betrekking hebben op de burgerlijke rechten. Die maatregelen worden, nadat de partijen gehoord zijn of behoorlijk zijn opgeroepen, bij een gemotiveerd arrest bevolen van de voorzitter van de kamer die bevoegd is om uitspraak ten gronde te doen of van de staatsraad die hij daartoe aanwijst. In geval van uiterst dringende noodzakelijkheid kunnen voorlopige maatregelen worden bevolen zonder dat de partijen of sommige van hen gehoord worden. In dit geval worden in het arrest dat de voorlopige maatregelen beveelt, de partijen binnen drie dagen opgeroepen om te verschijnen voor de kamer die uitspraak doet over de handhaving van de maatregelen die niet zouden zijn uitgevoerd. De voorzitter van de kamer of de door hem aangewezen staatsraad die de maatregelen heeft bevolen, mag geen zitting houden in de kamer die uitspraak doet over het handhaven van deze maatregelen. Artikel 17, § 2, tweede en derde lid, en § 5, vindt toepassing op de krachtens dit artikel uitgesproken arresten. De Koning bepaalt, bij een in de Ministerraad overlegd besluit, de procedure met betrekking tot de in dit artikel bedoelde maatregelen. »

B.3. La question préjudicielle concerne le fait que les dispositions B.3. De prejudiciële vraag betreft het feit dat de voormelde
précitées n'empêchent pas qu'un conseiller d'Etat qui a ordonné la bepalingen niet beletten dat een staatsraad die met toepassing van
suspension provisoire par application de l'article 17, § 1er, alinéa artikel 17, § 1, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad
3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat siège ensuite dans la van State de schorsing bij voorraad heeft bevolen, vervolgens zitting
chambre qui doit examiner le fond du litige. neemt in de kamer die de zaak ten gronde moet behandelen.
Quant au fond Ten gronde
B.4. Le référé administratif vise à renforcer la protection juridique B.4. Het administratief kort geding strekt ertoe de effectiviteit van
offerte par le Conseil d'Etat et s'inscrit dans le cadre des principes de door de Raad van State geboden rechtsbescherming te versterken en
formulés dans la recommandation n° R(89) 8 du 13 septembre 1989 du sluit aan bij de beginselen geformuleerd in de aanbeveling nr. R(89) 8
Comité des ministres du Conseil de l'Europe aux Etats membres relative van 13 september 1989 van het Comité van Ministers van de Raad van
Europa aan de Lid-Staten betreffende de voorlopige rechtsbescherming
à la protection juridictionnelle provisoire en matière administrative in administratieve aangelegenheden (Parl. St., Senaat, 1990-1991, nr.
(Doc. parl., Sénat, 1990-1991, n° 1300/1, pp. 1, 7-8, 21 et 25). 1300/1, pp. 1, 7-8, 21 en 25).
Cette recommandation énonce notamment que, quand un acte administratif In die aanbeveling wordt onder meer gesteld dat, wanneer een
est contesté devant une autorité juridictionnelle et que celle-ci ne bestuurshandeling wordt betwist voor een rechtsprekende instantie en
s'est pas encore prononcée, le requérant a la possibilité de demander deze zich nog niet heeft uitgesproken, de verzoeker de mogelijkheid
à la même autorité juridictionnelle ou à une autre autorité moet hebben om aan diezelfde instantie of aan een andere bevoegde
juridictionnelle compétente, de décider des mesures de protection rechterlijke instantie te vragen zich uit te spreken over voorlopige
provisoire concernant l'acte administratif, que la procédure à suivre maatregelen met betrekking tot die bestuurshandeling, dat de voor die
devant l'autorité juridictionnelle est une procédure rapide, que, sauf instantie te volgen procedure een snelle procedure is, dat, behalve in
les cas d'urgence, la procédure est contradictoire et que les tiers geval van dringende noodzakelijkheid, de procedure op tegenspraak
intéressés peuvent y intervenir. wordt gevoerd en dat belanghebbende derden erin tussen kunnen komen.
B.5.1. La procédure de suspension d'un acte administratif, réglée par B.5.1. De procedure tot schorsing van een administratieve handeling,
l'article 17 précité des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat est un die geregeld is bij het voormelde artikel 17 van de gecoördineerde
accessoire du recours en annulation de cet acte. Ainsi, la suspension wetten op de Raad van State, is een accessorium van het beroep tot
d'un acte administratif ne peut être obtenue que si cet acte est vernietiging van die akte. Een administratieve handeling kan dus
susceptible d'être annulé par le Conseil d'Etat en vertu de l'article slechts worden geschorst indien zij door de Raad van State kan worden
14, alinéa 1er, des mêmes lois coordonnées. Par ailleurs, la suspension ne peut être ordonnée que si des moyens sérieux susceptibles de justifier l'annulation sont invoqués. B.5.2. Comme le contentieux objectif d'annulation auquel elle est essentiellement liée, la procédure de suspension a pour seul objectif de permettre d'éviter qu'un acte administratif par hypothèse litigieux, puisqu'il fait ou fera l'objet d'un recours en annulation, ne produise des effets de droit aux conséquences irréversibles alors même que des moyens sérieux d'annulation sont, dès l'introduction de la demande de suspension, invoqués et établis. B.5.3. La décision de suspension provisoire est la première phase d'une procédure unique dont il y a lieu d'assurer la continuité. Cette décision est cependant susceptible d'être remise en cause, en premier lieu par la chambre qui doit statuer sur sa confirmation dans le respect des garanties d'un débat contradictoire prescrit par l'article 17, § 1er, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, et ensuite par la décision définitive statuant sur le recours en vernietigd krachtens artikel 14, eerste lid, van dezelfde gecoördineerde wetten. Overigens kan de schorsing slechts worden bevolen indien ernstige middelen worden aangevoerd die de vernietiging kunnen verantwoorden. B.5.2. Zoals het objectief vernietigingscontentieux, waarmee zij wezenlijk verbonden is, heeft de schorsingsprocedure als enig doel de mogelijkheid te bieden te vermijden dat een administratieve akte die wordt betwist, vermits zij het voorwerp van een beroep tot vernietiging vormt of zal vormen, onomkeerbare rechtsgevolgen zou hebben, terwijl, reeds bij de instelling van de vordering tot schorsing, ernstige vernietigingsmiddelen worden aangevoerd en aangetoond. B.5.3. De beslissing tot schorsing bij voorraad is een voorlopige beslissing die de eerste fase vormt van een eenmalige procedure waarvan de continuïteit moet worden verzekerd. Die beslissing kan evenwel opnieuw in het geding worden gebracht, allereerst door de kamer die uitspraak moet doen over de bevestiging ervan met inachtneming van de waarborgen van een contradictoir debat voorgeschreven bij artikel 17, § 1, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, en vervolgens door de definitieve beslissing waarbij uitspraak wordt gedaan over het beroep tot
annulation. Par conséquent, cette mesure ne préjuge pas de la décision vernietiging. Bijgevolg houdt zij geen vooroordeel in ten aanzien van
au fond rendue par le Conseil d'Etat lorsqu'il juge définitivement de de beslissing ten gronde door de Raad van State wanneer hij definitief
la légalité de l'acte administratif. oordeelt over de wettigheid van de administratieve akte.
B.6. Lors de l'élaboration de la réglementation en cause, le B.6. De wetgever heeft bij de uitwerking van de ter beoordeling
législateur a ménagé un juste équilibre entre, d'une part, l'exigence staande regelgeving een juist evenwicht ingesteld tussen, enerzijds,
d'une protection juridique effective, en vue d'aboutir à une décision de eisen van effectieve rechtsbescherming, om tot een snelle
rapide concernant une demande de suspension et, en cas de suspension, beslissing te komen over een vordering tot schorsing en, in geval van
concernant le recours en annulation, sans toutefois perdre de vue les schorsing, over het beroep tot vernietiging, zonder daarbij de
intérêts de la partie défenderesse et de la partie intervenante et, belangen van de verwerende en de tussenkomende partij over het hoofd
d'autre part, le bon fonctionnement de la section d'administration du te zien, en, anderzijds, de efficiënte werking van de afdeling
Conseil d'Etat, aux fins d'éviter qu'au cours des phases respectives administratie van de Raad van State, om te vermijden dat in de
d'une même procédure, le dossier doive à chaque fois être examiné par onderscheiden fases van eenzelfde procedure het dossier telkens door
d'autres conseillers d'Etat et d'autres auditeurs, sauf le cas andere staatsraden en andere auditeurs zou moeten worden onderzocht,
particulier mentionné à l'article 17, § 1er, alinéa 4. behoudens in het bijzondere geval vermeld in artikel 17, § 1, vierde
Par ailleurs, la réglementation est identique pour toutes les parties lid. De regeling is overigens identiek voor alle bij de zaak betrokken
appelées à la cause. La réglementation instaurée par le législateur, partijen. De door de wetgever ingestelde regeling, die niet uitsluit
qui n'exclut pas que le conseiller d'Etat qui a procédé à la dat de staatsraad die de schorsing bij voorraad heeft behandeld, de
suspension provisoire examine l'affaire au fond, n'est pas de nature à zaak ten gronde zal onderzoeken, is niet van dien aard dat zijn
compromettre son impartialité objective. L'appréhension de la partie objectieve onpartijdigheid in het gedrang wordt gebracht. De vrees van
requérante ou de la partie intervenante au sujet de l'impartialité de de verzoekende of de tussenkomende partij ten aanzien van de
la chambre est d'autant moins objectivement justifiée qu'en l'espèce, onpartijdigheid van de kamer is des te minder objectief verantwoord
le Conseil d'Etat ne doit pas se prononcer sur le bien-fondé de droits daar te dezen de Raad zich niet uit te spreken heeft over de
subjectifs mais sur le bien-fondé d'allégations mettant en cause la gegrondheid van subjectieve rechten maar over de gegrondheid van
légalité objective d'un acte administratif. beweringen waarbij de objectieve wettigheid van een administratieve
akte wordt betwist.
B.7. A supposer que l'article 6.1 de la Convention européenne des B.7. Gesteld dat artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten
droits de l'homme soit applicable au litige au fond, il ne saurait en van de Mens van toepassing zou zijn op het bodemgeschil, zou zulks
résulter une appréciation différente, d'autant que la recommandation niet tot een andere beoordeling aanleiding kunnen geven, temeer daar
citée en B.4 n'exclut pas non plus que les mesures provisoires soient de in B.4 vermelde aanbeveling evenmin uitsluit dat de voorlopige
ordonnées par la même juridiction que celle qui statue sur le fond. La maatregelen worden bevolen door dezelfde rechtsinstantie dan die welke
référence à l'article 14.1 du Pacte international relatif aux droits uitspraak doet ten gronde. De verwijzing naar artikel 14.1 van het
civils et politiques ne saurait pas davantage conduire à une Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten zou
conclusion différente. evenmin tot een ander besluit kunnen voeren.
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 17, § 1er, alinéas 2 et 4, et 18, antépénultième alinéa, De artikelen 17, § 1, tweede en vierde lid, en 18, derde laatste lid,
des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat ne violent pas les articles van de gecoördineerde wetten op de Raad van State schenden niet de
10 et 11 de la Constitution, ni lus isolément, ni combinés avec artikelen 10 en 11 van de Grondwet, noch op zich, noch in samenhang
l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme et gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van
avec l'article 14.1 du Pacte international relatif aux droits civils de Mens en met artikel 14.1 van het Internationaal verdrag inzake
et politiques, en tant que ces articles ne s'opposent pas à ce que le burgerrechten en politieke rechten, in zoverre die artikelen zich niet
conseiller d'Etat qui a ordonné la suspension provisoire connaisse de ertegen verzetten dat de staatsraad die de schorsing bij voorraad
l'affaire au fond. heeft bevolen kennis neemt van de zaak ten gronde.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 20 avril 1999. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 20 april 1999.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms
Le président, De voorzitter,
L. De Grève L. De Grève
^