Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 43/99 du 1 er avril 1999 Numéro du rôle : 1632 En cause : La demande de suspension des articles 3 et 7, 1° et 2°, de la loi du 18 décembre 1998 réglant les élections simultanées ou rapprochées pour les Chambres législatives La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges P. Martens(...)"
Arrêt n° 43/99 du 1 er avril 1999 Numéro du rôle : 1632 En cause : La demande de suspension des articles 3 et 7, 1° et 2°, de la loi du 18 décembre 1998 réglant les élections simultanées ou rapprochées pour les Chambres législatives La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges P. Martens(...) Arrest nr. 43/99 van 1 april 1999 Rolnummer 1632 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 3 en 7, 1° en 2°, van de wet van 18 december 1998 tot regeling van de gelijktijdige of kort opeenvolgende verkiezingen voor de federale Wet Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters P. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 43/99 du 1er avril 1999 Arrest nr. 43/99 van 1 april 1999
Numéro du rôle : 1632 Rolnummer 1632
En cause : La demande de suspension des articles 3 et 7, 1° et 2°, de In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 3 en 7, 1° en
la loi du 18 décembre 1998 réglant les élections simultanées ou 2°, van de wet van 18 december 1998 tot regeling van de gelijktijdige
rapprochées pour les Chambres législatives fédérales, le Parlement of kort opeenvolgende verkiezingen voor de federale Wetgevende Kamers,
européen et les Conseils de région et de communauté, introduite par H. het Europees Parlement en de Gewest- en Gemeenschapsraden, ingesteld
Wailliez. door H. Wailliez.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de
Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, H. Coremans et A. Arts, assistée du rechters P. Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, H. Coremans en A. Arts,
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la demande I. Onderwerp van de vordering
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 1er Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 1 maart 1999
mars 1999 et parvenue au greffe le 2 mars 1999, H. Wailliez, demeurant ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 2 maart
à 7800 Ath, avenue de la Roselle 14, a introduit une demande de 1999, heeft H. Wailliez, wonende te 7800 Aat, avenue de la Roselle 14,
suspension des articles 3 et 7, 1° et 2°, de la loi du 18 décembre een vordering tot schorsing ingesteld van de artikelen 3 en 7, 1° en
1998 réglant les élections simultanées ou rapprochées pour les 2°, van de wet van 18 december 1998 tot regeling van de gelijktijdige
of kort opeenvolgende verkiezingen voor de federale Wetgevende Kamers,
Chambres législatives fédérales, le Parlement européen et les Conseils het Europees Parlement en de Gewest- en Gemeenschapsraden
de région et de communauté (publiée au Moniteur belge du 31 décembre (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 31 december 1998, tweede
1998, deuxième édition). editie).
Par la même requête, le requérant demande également l'annulation des Bij hetzelfde verzoekschrift vordert de verzoeker eveneens de
mêmes dispositions législatives. vernietiging van dezelfde wetsbepalingen.
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 2 mars 1999, le président en exercice a désigné les Bij beschikking van 2 maart 1999 heeft de voorzitter in functie de
juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Par ordonnance du 4 mars 1999, le président a abrégé à trente jours le Bij beschikking van 4 maart 1999 heeft de voorzitter de termijn voor
délai pour introduire un mémoire. het indienen van een memorie tot dertig dagen verkort.
Par ordonnance du 4 mars 1999, la Cour a fixé l'audience au 17 mars Bij beschikking van 4 maart 1999 heeft het Hof de dag van de
1999. Cette ordonnance a été notifiée aux autorités mentionnées à l'article terechtzitting bepaald op 17 maart 1999.
76 de la loi organique ainsi qu'au requérant, par lettres recommandées Van die beschikking is kennisgegeven aan de in artikel 76 van de
à la poste le 5 mars 1999. organieke wet vermelde overheden evenals aan verzoeker bij op 5 maart
1999 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 17 mars 1999 : Op de openbare terechtzitting van 17 maart 1999 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. H. Wailliez, en personne; . H. Wailliez, in eigen persoon;
. Me M. Mahieu, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des . Mr. M. Mahieu, advocaat bij de balie te Brussel, voor de
ministres; Ministerraad;
. Me V. Thiry, avocat au barreau de Liège, pour le Gouvernement . Mr. V. Thiry, advocaat bij de balie te Luik, voor de Waalse
wallon; Regering;
- les juges-rapporteurs P. Martens et G. De Baets ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers P. Martens en G. De Baets verslag
- les parties précitées ont été entendues; uitgebracht; - zijn de voornoemde partijen gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. En droit III. In rechte
- A - - A -
Quant aux moyens sérieux Ten aanzien van de ernstige middelen
A.1. Le requérant est membre de la Chambre des représentants et A.1. De verzoeker is lid van de Kamer van volksvertegenwoordigers en
vice-président du Front national. Il appartient à une formation ondervoorzitter van het « Front national ». Hij behoort tot een
politique qui n'a qu'un seul parlementaire fédéral. Il s'estime politieke formatie die slechts één federaal parlementslid heeft. Hij
défavorablement affecté par les articles 3 et 7, 1° et 2°, de la loi acht zich ongunstig geraakt door de artikelen 3 en 7, 1° en 2°, van de
attaquée du 18 décembre 1998 puisque ces dispositions rendent aangevochten wet van 18 december 1998 vermits die bepalingen voortaan
désormais impossible la protection de son sigle par une formation de bescherming van haar letterwoord door een politieke formatie die
politique n'ayant qu'un seul parlementaire fédéral. Il rappelle que, slechts één federaal parlementslid telt, onmogelijk maken. Hij
dans l'avis qu'elle avait donné sur la loi en projet, la section de herinnert eraan dat de afdeling wetgeving van de Raad van State, in
législation du Conseil d'Etat avait estimé que la disposition attaquée het advies dat zij over het wetsontwerp had gegeven, van oordeel was
pourrait être jugée discriminatoire (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, dat de aangevochten bepaling discriminerend zou kunnen worden geacht
n° 1729/1, p. 70). Il considère que les dispositions entreprises (Parl. St., Kamer, 1997-1998, 1729/1, p. 70). Hij is van mening dat de
conduisent à une double violation des articles 10 et 11 de la aangevochten bepalingen tot een dubbele schending van de artikelen 10
Constitution. en 11 van de Grondwet leiden.
A.2. Par le premier moyen de sa requête, le requérant soutient que les A.2. In het eerste middel van zijn verzoekschrift beweert de verzoeker
dispositions litigieuses créent une discrimination entre les dat de betwiste bepalingen een discriminatie in het leven roepen
formations politiques représentées par un seul parlementaire fédéral tussen de politieke formaties die door één federaal parlementslid
et celles qui seraient représentées par deux parlementaires. Non vertegenwoordigd zijn en de formaties die door twee parlementsleden
vertegenwoordigd zouden zijn. Niet alleen is het zo dat de
seulement les premières ne peuvent plus protéger leur sigle, mais, eerstgenoemden hun letterwoord niet meer kunnen beschermen, maar,
comme le faisait remarquer le ministre de l'Intérieur, « il importe zoals de Minister van Binnenlandse Zaken liet opmerken, « is [het] van
ici d'observer que pour les élections au Parlement européen, belang hier op te merken dat het verkrijgen van een beschermd
l'obtention d'un sigle protégé va de pair avec l'attribution d'un letterwoord voor de verkiezingen van het Europees Parlement samengaat
numéro d'ordre commun tiré au sort au niveau national » (Doc. parl., met de toekenning van een gemeenschappelijk volgnummer dat op
Chambre, 1997-1998, 1729/1, p. 5). nationaal vlak geloot is » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, 1729/1, p. 5).
Il ajoute : Hij voegt eraan toe :
« L'article 3 de la loi crée donc indirectement une seconde « Artikel 3 van de wet brengt dus indirect een tweede, bijzonder
discrimination particulièrement grave puisque la formation politique ernstige discriminatie teweeg vermits de politieke formatie die door
représentée par un seul parlementaire fédéral devra participer au één enkel federaal parlementslid vertegenwoordigd is, zal moeten
tirage au sort complémentaire effectué par le Président des trois deelnemen aan de aanvullende loting uitgevoerd door de voorzitter van
bureaux principaux de collège électoral avec toutes les listes de de drie hoofdbureaus van het kiescollege met alle lijsten van
formations politiques non représentées au parlement et ce, au risque politieke formaties die niet in het Parlement vertegenwoordigd zijn en
de voir, sur les bulletins de vote, sa liste noyée au milieu d'une zulks met het risico dat, op de stembiljetten, zijn lijst zal
série de listes de formations politiques plus ou moins inconnues, terechtkomen temidden van een reeks lijsten van min of meer onbekende
alors que, d'autre part, une formation politique ayant deux politieke formaties, terwijl, anderzijds, een politieke formatie die
parlementaires fédéraux bénéficiera d'un sigle protégé et d'un numéro twee federale parlementsleden telt, een beschermd letterwoord en een
national lui assurant d'être placée dans les premières listes sur les nationaal nummer zal hebben zodat zij op de stembiljetten bij de
bulletins de vote. » eerste lijsten zal worden geplaatst. »
A.3. Par son second moyen, le requérant reproche aux dispositions A.3. In zijn tweede middel klaagt de verzoeker aan dat de aangevochten
attaquées de mettre sur le même pied les formations politiques ayant bepalingen de politieke formaties met één federaal parlementslid op
un seul parlementaire fédéral et n'importe quel groupuscule créé voet van gelijkheid stellen met gelijk welke splintergroep die enkele
quelques mois avant les élections. Il estime injustifié ce traitement maanden vóór de verkiezingen is opgericht. Hij acht die identieke
identique de personnes qui se trouvent dans des situations behandeling van personen die zich in verschillende situaties bevinden,
différentes. Il souligne les effets pervers de la norme attaquée au onverantwoord. Hij beklemtoont de perverse gevolgen van de
regard des articles 4 et 9 de la loi selon lesquels, « dès qu'une aangevochten norm in het licht van de artikelen 4 en 9 van de wet,
présentation de candidats a été déposée avec la mention d'un sigle volgens welke « van zodra een voordracht van kandidaten met de
déterminé, le président du bureau principal (de circonscription ou) de vermelding van een bepaald letterwoord is neergelegd, [ . ] de
voorzitter van het (kieskring- of) collegehoofdbureau het gebruik van
collège refuse l'utilisation du même sigle par toute autre hetzelfde letterwoord door elke andere voordracht van kandidaten
présentation de candidats ». Il ajoute : « Cela signifie que n'importe quel groupuscule pourrait décider de déposer une liste sous le même sigle qu'une formation politique représentée par un seul parlementaire fédéral et que seule la rapidité à la course à pied ou, dans le pire des cas, l'aptitude au combat de rue déciderait qui, du groupuscule ou de la formation politique représentée au Parlement fédéral, serait autorisé à utiliser le sigle de cette formation. Votre Cour comprendra aisément qu'il n'y a rien d'objectif ni de raisonnable qui puisse justifier pareille situation. » Quant au risque de préjudice grave et difficilement réparable A.4. Le requérant signale que, conformément à la loi, le dépôt de l'acte de protection du sigle s'effectuera le soixante-cinquième jour avant les élections du 13 juin 1999, soit le vendredi 9 avril 1999. Il en déduit qu'il est urgent que la norme attaquée soit suspendue, son [weigert] ». Hij voert eraan toe : « Dat betekent dat gelijk welke splintergroep zou kunnen beslissen een lijst neer te leggen met hetzelfde letterwoord als een politieke formatie die door één federaal parlementslid vertegenwoordigd is en dat enkel de snelheid bij de wedloop of, in het ergste geval, de vaardigheid bij het straatgevecht zou beslissen wie, de splintergroep of de politieke formatie die in het federale Parlement vertegenwoordigd is, het letterwoord van die formatie zou mogen gebruiken. Uw Hof zal allicht begrijpen dat er niets objectiefs of redelijks is dat een dergelijke situatie kan verantwoorden. » Ten aanzien van het risico van moeilijk te herstellen ernstig nadeel A.4. De verzoeker stelt dat, overeenkomstig de wet, het indienen van de akte voor de bescherming van het letterwoord zal gebeuren op de vijfenzestigste dag vóór de verkiezingen van 13 juni 1999, dus op vrijdag 9 april 1999. Hij leidt daaruit af dat de aangevochten norm dringend moet worden
préjudice grave consistant : geschorst, aangezien zijn ernstig nadeel erin bestaat :
« - en ce que les listes présentées par la formation politique du « - dat de lijsten die door de politieke formatie van de verzoeker
requérant soient noyées, sur les bulletins de vote, au milieu de worden voorgesteld, op de stembiljetten terechtkomen temidden van
listes plus ou moins inconnues de l'électeur et ayant, pour certaines, lijsten die voor de kiezer min of meer onbekend zijn en die, voor
un sigle fort proche de celui du requérant, ce qui ne manquerait pas sommigen, een letterwoord hebben dat heel dicht bij dat van de
d'avoir des répercussions sur les résultats électoraux. verzoeker ligt, wat niet zonder weerslag op de kiesresultaten zou zijn.
- en ce que la formation politique du requérant pourrait se voir - dat aan de politieke formatie van de verzoeker gewoon zou kunnen
purement et simplement refuser le dépôt de ses listes électorales dans worden geweigerd haar kieslijsten in te dienen ingeval de
vertegenwoordigers van een splintergroep die haar letterwoord
le cas où les représentants d'un groupuscule convoitant son sigle ambieert, sneller zouden hebben gelopen of harder zouden hebben
auraient couru plus vite ou frappé plus fort lors des opérations de geslagen bij de verrichtingen voor het indienen van de
dépôt des listes de candidats ». kandidatenlijsten ».
Il estime qu'un tel préjudice est difficilement réparable, à moins Hij is van mening dat een dergelijk nadeel moeilijk te herstellen is,
d'envisager une annulation des élections par les assemblées tenzij een vernietiging van de verkiezingen door de pas verkozen
nouvellement élues, ce qui ne serait d'ailleurs plus possible une fois vergaderingen zou worden overwogen, wat trouwens niet meer mogelijk
la vérification des pouvoirs effectuée, auquel cas le préjudice serait zou zijn zodra het onderzoek van de geloofsbrieven is gebeurd, in welk
irréparable. geval het nadeel onherstelbaar zou zijn.
- B - - B -
B.1. Le requérant demande l'annulation et la suspension des articles 3 B.1. De verzoeker vordert de vernietiging en de schorsing van de
et 7, 1° et 2°, de la loi du 18 décembre 1998 réglant les élections artikelen 3 en 7, 1° en 2°, van de wet van 18 december 1998 tot
simultanées ou rapprochées pour les Chambres législatives fédérales, regeling van de gelijktijdige of kort opeenvolgende verkiezingen voor
le Parlement européen et les Conseils de région et de communauté. Il de federale Wetgevende Kamers, het Europees Parlement en de Gewest- en
fait valoir qu'il découle de ces dispositions que seules les Gemeenschapsraden. Hij doet gelden dat uit die bepalingen voortvloeit
formations politiques qui sont déjà représentées par plus d'un dat enkel de politieke formaties die reeds door meer dan één
parlementaire dans les assemblées législatives fédérales peuvent parlementslid vertegenwoordigd zijn in de federale wetgevende
obtenir la protection de leur sigle. vergaderingen een bescherming van hun letterwoord kunnen verkrijgen.
B.2. A l'audience, le Conseil des ministres déduit une exception B.2. Ter terechtzitting voert de Ministerraad als exceptie van
d'irrecevabilité de ce que le requérant n'aurait ni la qualité ni niet-ontvankelijkheid aan dat de verzoeker niet de vereiste
l'intérêt requis pour attaquer ces dispositions. hoedanigheid noch het vereiste belang heeft om die bepalingen aan te vechten.
B.3. La demande de suspension étant subordonnée au recours en B.3. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het
annulation, la recevabilité du recours doit être abordée dès l'examen beroep tot vernietiging, moet de ontvankelijkheid van het beroep reeds
de la demande de suspension. bij het onderzoek van de vordering tot schorsing worden betrokken.
B.4. Le requérant se prévaut de ses qualités de membre de la Chambre B.4. De verzoeker beroept zich op zijn hoedanigheid van lid van de
Kamer van volksvertegenwoordigers en op zijn hoedanigheid van
des représentants et de vice-président du Front national. ondervoorzitter van het « Front national ».
B.5. Les dispositions attaquées portent sur un avantage qui est B.5. De bestreden bepalingen hebben betrekking op een voordeel dat aan
attribué aux formations politiques et non pas aux membres individuels de politieke formaties toekomt en niet aan de individuele leden van
de ces formations. die formaties.
B.6.1. En tant que membre de la Chambre des représentants, le B.6.1. Als lid van de Kamers van volksvertegenwoordigers heeft de
requérant ne possède pas la qualité requise pour défendre devant la verzoeker niet de vereiste hoedanigheid om voor het Hof belangen te
Cour les intérêts de la formation politique à laquelle il appartient. behartigen van de politieke formatie waartoe hij behoort.
B.6.2. En tant que vice-président du Front national, le requérant n'a B.6.2. Als ondervoorzitter van het « Front national » heeft de
pas davantage la qualité requise. verzoeker evenmin die hoedanigheid.
Les pièces déposées par le requérant à l'audience font apparaître que Uit de stukken die door de verzoeker ter terechtzitting zijn
le Front national est une association de fait. neergelegd, blijkt dat het « Front national » een feitelijke
Selon les statuts produits, le président de l'association « initie les vereniging is. De overgelegde statuten stellen dat de voorzitter van de vereniging «
actions en justice et peut y représenter le Parti ». Les mêmes statuts initie les actions en justice et peut y représenter le Parti » (« de
disposent que les vice-présidents remplacent le président en son vorderingen voor de rechtscolleges inleidt en er de Partij kan
vertegenwoordigen ». De statuten bepalen voorts dat de
absence mais ne prévoient pas la possibilité pour le président de ondervoorzitters de voorzitter bij zijn afwezigheid vervangen, maar
voorzien niet in de mogelijkheid voor de voorzitter om zijn
déléguer sa compétence pour agir. bevoegdheid om in rechte te treden te delegeren.
B.6.3. Sans doute le requérant a-t-il déposé à l'audience une pièce B.6.3. Weliswaar heeft de verzoeker ter zitting een stuk neergelegd
signée « Daniel Féret, Président du FN », dans laquelle celui-ci ondertekend « Daniel Féret, Président du FN » waarin deze verklaart op
déclare avoir été empêché le jour de l'introduction du recours et de dag van de indiening van het beroep verhinderd te zijn geweest en
autorise le requérant à agir en son nom et au nom du Front national. waarin hij de verzoeker machtigt om te handelen uit zijn naam en
namens het « Front national ».
Il ressort toutefois de la requête que le requérant agit en l'espèce Volgens het verzoekschrift handelt de verzoeker te dezen evenwel uit
en son propre nom et en sa qualité de vice-président de cette eigen naam en in zijn hoedanigheid van ondervoorzitter van die
association et non pas au nom de l'association de fait ou en lieu et vereniging, en niet namens de feitelijke vereniging of in de plaats
place du président. van de voorzitter.
Il n'apparaît pas que l'association de fait ait décidé d'introduire la Er blijkt niet dat de feitelijke vereniging heeft beslist tot het
demande de suspension. Même si la déclaration précitée devait être tenue pour une délégation valable, le requérant ne peut avoir agi sur la base de cette délégation, puisqu'elle date du 17 mars 1999 et est donc postérieure à l'introduction de la requête. B.7. Le requérant se prévaudrait en vain d'un intérêt fonctionnel puisque les dispositions entreprises ne portent pas sur une prérogative propre à des représentants élus de formations politiques mais bien sur les conditions que doivent remplir les formations politiques en tant que telles pour obtenir la protection d'un sigle. B.8. A ce stade de la procédure, le requérant ne démontre pas qu'il justifie de la qualité requise pour introduire le recours en annulation. En conséquence, la demande de suspension doit être rejetée. Par ces motifs, la Cour instellen van de vordering tot schorsing. Zelfs indien de hiervoor vermelde verklaring zou worden aangenomen als een geldige delegatie, dan nog kan de verzoeker niet op grond van die delegatie hebben gehandeld vermits deze dagtekent van 17 maart 1999, dus van een latere datum dan die van de indiening van het verzoekschrift. B.7. De verzoeker zou zich tevergeefs op een functioneel belang beroepen, aangezien de aangevochten bepalingen geen betrekking hebben op een prerogatief eigen aan individuele verkozen vertegenwoordigers van politieke formaties, maar wel op de voorwaarden waaraan de politieke formaties als zodanig moeten voldoen om de bescherming van een letterwoord te verkrijgen. B.8. In deze stand van de rechtspleging doet de verzoeker niet blijken van de vereiste hoedanigheid om het beroep tot vernietiging in te stellen. De vordering tot schorsing moet dienvolgens worden verworpen. Om die redenen, het Hof
rejette la demande de suspension. verwerpt de vordering tot schorsing.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er avril 1999, par le Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 april 1999, door de
siège précité, dans lequel les juges E. Cerexhe et A. Arts sont voormelde zetel, waarin de rechters E. Cerexhe en A. Arts voor de
remplacés, pour le prononcé, par les juges J. Delruelle et M. Bossuyt, uitspraak zijn vervangen door de rechters J. Delruelle en M. Bossuyt,
conformément à l'article 110 de la même loi. overeenkomstig artikel 110 van de voormelde wet.
Le greffier, De griffier;
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^