Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 69/99 du 17 juin 1999 Numéro de rôle : 1357 En cause : le recours en annulation de l'article 9, § 1 er , de la loi du 12 novembre 1997 relative à la publicité de l'administration dans les provinces et les communes, intr La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. Martens(...)"
Arrêt n° 69/99 du 17 juin 1999 Numéro de rôle : 1357 En cause : le recours en annulation de l'article 9, § 1 er , de la loi du 12 novembre 1997 relative à la publicité de l'administration dans les provinces et les communes, intr La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. Martens(...) Arrest nr. 69/99 van 17 juni 1999 Rolnummer 1357 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 9, § 1, van de wet van 12 november 1997 betreffende de openbaarheid van bestuur in de provincies en gemeenten, ingesteld door de Vlaamse R Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters P. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 69/99 du 17 juin 1999 Arrest nr. 69/99 van 17 juni 1999
Numéro de rôle : 1357 Rolnummer 1357
En cause : le recours en annulation de l'article 9, § 1er, de la loi In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 9, § 1, van de wet
du 12 novembre 1997 relative à la publicité de l'administration dans van 12 november 1997 betreffende de openbaarheid van bestuur in de
les provinces et les communes, introduit par le Gouvernement flamand. provincies en gemeenten, ingesteld door de Vlaamse Regering.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de
Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du rechters P. Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse,
greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours I. Onderwerp van het beroep
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 18 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 18 juni 1998
juin 1998 et parvenue au greffe le 19 juin 1998, le Gouvernement ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 19 juni
flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, a introduit un recours 1998, heeft de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel,
beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 9, § 1, van de wet van
en annulation de l'article 9, § 1er, de la loi du 12 novembre 1997 12 november 1997 betreffende de openbaarheid van bestuur in de
relative à la publicité de l'administration dans les provinces et les provincies en gemeenten (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van
communes (publiée au Moniteur belge du 19 décembre 1997). 19 december 1997).
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 19 juin 1998, le président en exercice a désigné les Bij beschikking van 19 juni 1998 heeft de voorzitter in functie de
juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Par ordonnance du 13 juillet 1998, le président en exercice a prorogé Bij beschikking van 13 juli 1998 heeft de voorzitter in functie de
jusqu'au 30 septembre 1998 le délai pour introduire un mémoire. termijn voor het indienen van een memorie verlengd tot 30 september 1998.
Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 15 juillet 1998; organieke wet bij op 15 juli 1998 ter post aangetekende brieven; bij
l'ordonnance du 13 juillet 1998 a été notifiée par les mêmes lettres. dezelfde brieven is kennisgegeven van de beschikking van 13 juli 1998.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 14 août 1998. bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 14 augustus 1998.
Des mémoires ont été introduits par : Memories zijn ingediend door :
- le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par - de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 8 september 1998
lettre recommandée à la poste le 8 septembre 1998; ter post aangetekende brief;
- le Gouvernement wallon, rue Mazy 25-27, 5100 Namur, par lettre - de Waalse Regering, rue Mazy 25-27, 5100 Namen, bij op 30 september
recommandée à la poste le 30 septembre 1998. 1998 ter post aangetekende brief.
Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 14 octobre 1998. organieke wet bij op 14 oktober 1998 ter post aangetekende brieven.
Des mémoires en réponse ont été introduits par : Memories van antwoord zijn ingediend door :
- le Gouvernement flamand, par lettre recommandée à la poste le 16 - de Vlaamse Regering, bij op 16 november 1998 ter post aangetekende
novembre 1998; brief;
- le Gouvernement wallon, par lettre recommandée à la poste le 16 - de Waalse Regering, bij op 16 november 1998 ter post aangetekende
novembre 1998. brief.
Par ordonnance du 26 novembre 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 18 juin Bij beschikking van 26 november 1998 heeft het Hof de termijn
1999 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 18 juni 1999.
Par ordonnance du 10 février 1999, la Cour a déclaré l'affaire en état Bij beschikking van 10 februari 1999 heeft het Hof de zaak in
et fixé l'audience au 3 mars 1999. gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 3
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats, maart 1999. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 11 février 1999. bij op 11 februari 1999 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 3 mars 1999 : Op de openbare terechtzitting van 3 maart 1999 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me B. Staelens, avocat au barreau de Bruges, pour le Gouvernement . Mr. B. Staelens, advocaat bij de balie te Brugge, voor de Vlaamse
flamand; Regering;
. Me V. Thiry, avocat au barreau de Liège, pour le Gouvernement . Mr. V. Thiry, advocaat bij de balie te Luik, voor de Waalse
wallon; Regering;
. Me E. Brewaeys, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des . Mr. E. Brewaeys, advocaat bij de balie te Brussel, voor de
ministres; Ministerraad;
- les juges-rapporteurs G. De Baets et P. Martens ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers G. De Baets en P. Martens verslag uitgebracht;
- les avocats précités ont été entendus; - zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. En droit III. In rechte
- A - - A -
A.1.1. Le moyen articulé par le Gouvernement flamand, dirigé contre A.1.1. Het door de Vlaamse Regering aangevoerde middel tegen artikel
l'article 9, § 1er, de la loi du 12 novembre 1997, est pris de la 9, § 1, van de wet van 12 november 1997 is afgeleid uit de schending
violation de l'article 7 de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes van artikel 7 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming
institutionnelles, en vertu duquel les régions sont compétentes pour der instellingen, op grond waarvan de gewesten bevoegd zijn voor de
l'organisation et l'exercice de la tutelle administrative sur les organisatie en de uitoefening van het administratief toezicht op,
provinces et les communes notamment, en ce que la disposition onder meer, de provincies en de gemeenten, doordat de bestreden
entreprise vise à instaurer une réglementation fédérale de la tutelle bepaling strekt tot een federale regeling van administratief toezicht
administrative sur les autorités communales et provinciales. D'une op de gemeentelijke en provinciale overheden. Enerzijds, wordt
part, il est prévu une procédure spécifique de reconsidération, qui voorzien in een specifieke heroverwegingsprocedure waarbij een beroep
nécessite un avis de la Commission fédérale d'accès aux documents moet worden gedaan op een advies van de federale Commissie voor de
administratifs et, d'autre part, cet avis doit accompagner les pièces toegang tot bestuursdocumenten en, anderzijds, moet dat advies worden
en cas de recours dirigé contre une éventuelle décision de refus de gevoegd bij de stukken in geval van een beroep tegen een eventuele
reconsidération. negatieve heroverwegingsbeslissing.
A.1.2. La compétence des régions pour ce qui est de l'organisation et A.1.2. De bevoegdheid van de gewesten inzake de organisatie en de
de l'exercice de la tutelle administrative sur les communes et les uitoefening van het administratief toezicht op gemeenten en provincies
provinces a été soulignée par le Conseil d'Etat (avis L. 24.273/8 du 6 werd ook door de Raad van State beklemtoond (advies L. 24.273/8 van 6
février 1996 concernant l'avant-projet de décret « relatif à la februari 1996 met betrekking tot het voorontwerp van decreet «
publicité de l'administration », pp. 51-54). betreffende de openbaarheid van bestuur », pp. 51-54).
La tutelle administrative ordinaire porte sur les actes des autorités Het gewoon administratief toezicht wordt uitgeoefend op de handelingen
décentralisées pris dans la sphère de leurs intérêts respectifs, en van gedecentraliseerde overheden die binnen hun respectieve
d'autres termes sur les actes qui concernent des matières d'intérêt belangensfeer worden gesteld, d.i. op handelingen die verband houden
provincial ou communal. Le Conseil d'Etat a souligné que la tutelle met aangelegenheden die van provinciaal of gemeentelijk belang zijn.
administrative sur les décisions relatives à la publicité des De Raad van State beklemtoonde dat het administratief toezicht op de
documents administratifs concernant ces actes ne pouvait être retirée beslissingen inzake openbaarmaking van bestuursdocumenten met
aux régions. La compétence des régions ne pourrait être exclue que betrekking tot die handelingen, niet kan worden onttrokken aan de
s'il s'agissait de décisions relatives à la publicité s'agissant de gewesten. De bevoegdheid van de gewesten zou slechts kunnen worden
matières qui ne sont pas d'intérêt provincial ou communal mais uitgesloten indien het gaat om beslissingen inzake openbaarmaking met
concernant des tâches exécutées par les autorités décentralisées en betrekking tot aangelegenheden die niet van provinciaal of
vertu d'une « association à la gestion ». gemeentelijk belang zijn doch met betrekking tot « medebewindstaken »
Dès lors qu'elle ne limite pas la procédure de reconsidération die de gedecentraliseerde besturen uitvoeren. Nu de bestreden bepaling de federaal uitgewerkte
fédérale aux documents relatifs aux décisions concernant des tâches heroverwegingsprocedure niet beperkt tot de documenten in verband met
exécutées en vertu d'une « association à la gestion », la disposition beslissingen inzake medebewindstaken, schendt zij artikel 7 van de
entreprise viole l'article 7 de la loi spéciale du 8 août 1980. bijzondere wet van 8 augustus 1980.
A.2.1. Le Conseil des ministres observe tout d'abord que l'alinéa 3 du A.2.1. De Ministerraad merkt allereerst op dat het derde lid van
paragraphe 1er de la disposition entreprise a été complété dans paragraaf 1 van de bestreden bepaling inmiddels werd aangevuld.
l'intervalle. A.2.2. Il souligne ensuite que le législateur fédéral est compétent A.2.2. Hij beklemtoont vervolgens dat de federale wetgever bevoegd is
pour fixer de manière générale les conditions en matière de publicité om op algemene wijze de vereisten inzake openbaarheid van
des actes administratifs. Le fait d'octroyer un droit de consultation bestuurshandelingen vast te stellen. Het verlenen van een inzagerecht
des documents administratifs est en effet considéré comme un dérivé du in overheidsdocumenten wordt immers beschouwd als een uitvloeisel van
droit fondamental du citoyen à l'information, droit qui relève de la het fundamenteel recht van de burger op informatie, grondrecht dat
compétence exclusive du législateur fédéral. uitsluitend tot de bevoegdheid van de federale wetgever behoort.
Selon le Conseil des ministres, la disposition entreprise n'institue De bestreden bepaling stelt volgens de Ministerraad geen
pas de tutelle administrative au sens de l'article 7 de la loi administratief toezicht in de zin van artikel 7 van de bijzondere wet
spéciale du 8 août 1980 et, quand bien même il s'agirait d'une telle van 8 augustus 1980 in en indien ze al een dergelijk toezicht zou
tutelle, quod non, il ne serait de toute manière pas question d'une inhouden, quod non, dan gaat het in geen geval om een administratief
tutelle administrative instituée notamment par la loi communale ou la toezicht ingesteld door onder meer de gemeentewet en de provinciewet,
loi provinciale, si bien que l'article 7, littera a), ne trouve pas à zodat artikel 7, littera a), niet van toepassing is.
s'appliquer. A.2.3. L'autorité fédérale demeure de surcroît compétente pour exercer la tutelle administrative spécifique sur les actes pour lesquels elle est compétente, notamment, comme en l'espèce, en matière de publicité des documents administratifs. Les actes des autorités décentralisées qui sont pris dans la sphère de leurs intérêts respectifs relèvent de la tutelle administrative ordinaire, cependant que l'autorité supérieure qui, dans le but de les associer à la gestion, confie certaines tâches à ces autorités, est compétente pour organiser une tutelle spécifique sur le respect de ces tâches. Cette mission consiste en l'espèce à organiser une publicité passive de l'administration. A.2.4. Le Conseil des ministres souligne enfin que la demande de reconsidération est adressée à l'autorité administrative provinciale A.2.3. Bovendien blijft de federale overheid bevoegd voor de uitoefening van het specifiek administratief toezicht op de handelingen waarvoor de federale overheid bevoegd is, onder meer, zoals te dezen, de openbaarheid van bestuursdocumenten. De handelingen van gedecentraliseerde overheden die binnen hun respectieve belangensfeer worden gesteld, vallen onder het gewoon administratief toezicht, terwijl de hogere overheid die aan die besturen opdrachten van medebewind toevertrouwt, bevoegd is om op de naleving van die opdrachten een specifiek toezicht te organiseren. Die opdracht is te dezen het organiseren van een passieve openbaarheid van bestuur. A.2.4. De Ministerraad beklemtoont ten slotte dat het verzoek tot heroverweging gericht wordt tot de betrokken provinciale of
ou communale concernée, qui prend une nouvelle décision au même niveau gemeentelijke administratieve overheid, die op hetzelfde niveau
concernant la demande de consultation ou de correction du document. opnieuw beslist over de aanvraag tot raadpleging of verbetering van
L'avis de la Commission d'accès aux documents administratifs n'est pas het document. Het advies van de Commissie voor de toegang tot
contraignant, en sorte qu'il peut difficilement s'agir d'une tutelle bestuursdocumenten is niet bindend, zodat bezwaarlijk sprake kan zijn
quelconque, qui implique qu'une autorité supérieure se substitue à une van enig toezicht, dat impliceert dat een hogere overheid zich in de
autorité inférieure. plaats stelt van de lagere.
A.3.1. Le Gouvernement flamand rejette la thèse selon laquelle la A.3.1. De Vlaamse Regering verwerpt het standpunt dat er geen toezicht
disposition entreprise n'organiserait aucune tutelle. zou worden georganiseerd door de bestreden bepaling.
Aux yeux du Gouvernement flamand, l'argument selon lequel, s'il De stelling dat, indien het zou gaan om een toezicht, het geenszins
s'agissait d'une tutelle, ce ne serait nullement une forme de tutelle
administrative prévue à l'article 7, littera a), n'est pas pertinent een in artikel 7, littera a), bedoelde vorm van administratief
en l'espèce. En effet, les régions sont compétentes, en vertu du toezicht is, doet volgens de Vlaamse Regering niets ter zake. De
littera b), pour la tutelle administrative sur tous les autres actes, gewesten zijn immers op grond van littera b) bevoegd voor het
administratief toezicht op alle andere handelingen, met uitzondering
à l'exclusion de ceux relatifs aux matières pour lesquelles l'autorité van die met betrekking tot aangelegenheden waarvoor de federale
fédérale et les communautés sont compétentes et pour lesquelles a été overheid en de gemeenschappen bevoegd zijn en waarvoor een specifiek
instituée une tutelle administrative spécifique. L'on n'aperçoit donc administratief toezicht is georganiseerd. Er valt dus niet in te zien
pas en vertu de quelle norme l'autorité fédérale pourrait instaurer krachtens welke norm de federale overheid zou kunnen voorzien in enig
une tutelle spécifique quelconque sur les actes des communes et des specifiek toezicht op de handelingen van de gemeenten en de
provinces. provincies.
A.3.2. Se fondant sur une doctrine déterminée, le Gouvernement flamand A.3.2. Met bepaalde rechtsleer argumenteert de Vlaamse Regering verder
soutient ensuite que la disposition entreprise organise effectivement dat de betwiste bepaling wel degelijk een vorm van bijzonder
une forme de tutelle administrative spécifique. La Commission d'accès administratief toezicht organiseert. De Commissie voor de toegang tot
aux documents administratifs s'est de fait vu octroyer une compétence bestuursdocumenten krijgt immers een zeer specifieke bevoegdheid die
très spécifique qui n'a de sens que si cette compétence est qualifiée enkel te begrijpen valt als die bevoegdheid wordt gekwalificeerd als
de forme spécifique de tutelle administrative. En effet, il ne saurait être question d'un recours hiérarchique quelconque puisqu'il n'existe pas de rapport hiérarchique entre cette commission et l'autorité qui a initialement conféré le droit de consultation. A.3.3. La disposition entreprise empêche en tout état de cause la Région flamande d'organiser une tutelle administrative, étant donné notamment qu'il est explicitement précisé qu'une décision de refus de l'autorité décentralisée compétente est uniquement susceptible d'un recours auprès du Conseil d'Etat. Dès lors, l'autorité fédérale a au moins violé le principe de proportionnalité. A.3.4. Le Gouvernement flamand reconnaît que l'autorité fédérale peut instituer une forme spécifique de tutelle administrative, mais uniquement pour les décisions relatives aux tâches confiées dans le cadre d'une « association à la gestion » et dans la mesure où il est effectivement organisé une tutelle spécifique. A.4.1. Le Gouvernement wallon se rallie pour l'essentiel à l'argumentation du Gouvernement flamand et dénonce la violation de een bijzondere vorm van administratief toezicht. Er kan immers geen sprake zijn van enig hiërarchisch beroep nu er geen hiërarchische verhouding bestaat tussen die commissie en de overheid die aanvankelijk inzage heeft verleend. A.3.3. De bestreden bepaling maakt het het Vlaamse Gewest in ieder geval onmogelijk te voorzien in de organisatie van bestuurlijk toezicht, onder meer doordat uitdrukkelijk is bepaald dat enkel beroep bij de Raad van State openstaat tegen een weigeringsbeslissing van de bevoegde gedecentraliseerde overheid. De federale overheid heeft bijgevolg minstens het evenredigheidsbeginsel geschonden. A.3.4. De Vlaamse Regering erkent dat de federale overheid kan voorzien in een bijzondere vorm van administratief toezicht, doch enkel voor beslissingen inzake taken van medebewind en voor zover effectief een specifiek toezicht wordt georganiseerd. A.4.1. De Waalse Regering steunt in belangrijke mate de argumentatie van de Vlaamse Regering en voert de schending van artikel 7 van de
l'article 7 de la loi spéciale du 8 août 1980. Il estime aussi que les bijzondere wet van 8 augustus 1980 aan. Ook zij is de mening toegedaan
législateurs décrétaux peuvent prévoir, pour ce qui est de l'exercice dat de decreetgevers, ten aanzien van het geheel van de
du droit à la publicité de l'administration, des exceptions se administratieve overheden, de uitzonderingen op de uitoefening van de
rattachant aux matières relevant de leurs compétences respectives à openbaarheid van bestuur kunnen vaststellen met betrekking tot de
l'égard de l'ensemble des autorités administratives et renvoie pour ce aangelegenheden waarvoor zij bevoegd zijn en verwijst daarbij naar het
faire à l'avis du Conseil d'Etat du 28 août 1996 (Doc. parl., Chambre, advies van de Raad van State van 28 augustus 1996 (Parl. St., Kamer,
1996-1997, n° 871/1, p. 18). 1996-1997, nr. 871/1, p. 18).
A.4.2. Selon le Gouvernement wallon, la procédure instituée par la A.4.2. De Waalse Regering analyseert de bij de bestreden bepaling
disposition entreprise constitue un « recours non juridictionnel de ingestelde procedure als een « niet-jurisdictioneel beroep van
tutelle administrative », dans le cadre duquel s'inscrit l'avis rendu administratief toezicht », waarin het advies van de Commissie een
par la Commission; celle-ci a incontestablement pour mission de vérifier la légalité des décisions des autorités provinciales et communales. Il renvoie aussi à la jurisprudence de la Cour, et notamment à l'arrêt n° 73, dans lequel la Cour a considéré que la tutelle administrative ordinaire porte sur les actes des autorités décentralisées pris dans la sphère de leurs intérêts respectifs. De même, le Conseil d'Etat a considéré quant à lui que la tutelle administrative spécifique ne pouvait exister que dans des matières qui ne sont pas d'un intérêt exclusivement communal ou provincial, ce que le Conseil des ministres ne démontre pas. Il faudrait par ailleurs remplir les conditions posées par l'arrêt n° plaats heeft; die commissie heeft ontegensprekelijk de opdracht de wettigheid van de beslissingen van provinciale en gemeentelijke overheden te onderzoeken. Ook zij grijpt te dezen terug naar de rechtspraak van het Hof in het arrest nr. 73, waarin werd gesteld dat het gewoon administratief toezicht betrekking heeft op de handelingen van gedecentraliseerde besturen in het kader van hun onderscheiden belangen. De Raad van State oordeelde eveneens reeds dat het specifiek administratief toezicht slechts kan bestaan ten aanzien van de aangelegenheden die niet uitsluitend van gemeentelijk of provinciaal belang zijn, wat door de Ministerraad niet wordt aangetoond. Overigens zou moeten zijn voldaan aan de vereisten, uiteengezet in het
38 de la Cour, en vertu desquelles une tutelle administrative arrest nr. 38 van het Hof, met name dat een specifiek administratief
spécifique ne peut être instituée par l'autorité fédérale que pour les toezicht door de federale overheid slechts kan worden ingesteld voor
matières pour lesquelles elle est compétente et dans la mise en oeuvre de aangelegenheden waarvoor zij bevoegd is en ter uitvoering waarvan
desquelles elle a confié certaines missions à des autorités
décentralisées et a réglé la manière dont ces missions doivent être zij bepaalde opdrachten heeft toevertrouwd aan gedecentraliseerde
accomplies. Compte tenu de la formulation particulièrement large de la overheden teneinde die uit te voeren op de door haar bepaalde wijze.
disposition entreprise et de l'absence d'un renvoi quelconque à Gelet op de zeer ruime formulering van de bestreden bepaling, en de
l'article 7 de la loi, qui prévoit effectivement une réserve, le afwezigheid van enige verwijzing naar artikel 7 van de wet, waarin wel
législateur fédéral a institué une tutelle qui concerne des matières degelijk een voorbehoud is ingebouwd, heeft de federale wetgever een
partagées entre différents législateurs. toezicht georganiseerd dat betrekking heeft op aangelegenheden die
Le Gouvernement wallon rejette en tout état de cause la thèse du door verschillende wetgevers moeten worden geregeld.
Conseil des ministres selon laquelle le législateur fédéral pouvait De Waalse Regering verwerpt in ieder geval de stelling van de
puiser dans la Constitution la compétence (matérielle) pour confier Ministerraad dat de federale wetgever uit de Grondwet de (materiële)
aux communes et aux provinces la mission d'organiser la publicité bevoegdheid kon putten om aan de gemeenten en provincies de opdracht
passive de l'administration; pareille mission dépasse largement le te verlenen om de passieve openbaarheid van bestuur te organiseren;
cadre des attributions reconnues au législateur fédéral par l'article een dergelijke opdracht gaat duidelijk de grenzen te buiten van de bij
32 de la Constitution. artikel 32 van de Grondwet aan de federale wetgever verleende
bevoegdheid.
- B - - B -
B.1.1. Le recours en annulation est dirigé contre l'article 9, § 1er, B.1.1. Het beroep tot vernietiging is gericht tegen artikel 9, § 1,
de la loi du 12 novembre 1997 relative à la publicité de van de wet van 12 november 1997 betreffende de openbaarheid van
l'administration dans les provinces et les communes (Moniteur belge, bestuur in de provincies en gemeenten (Belgisch Staatsblad, 19
19 décembre 1997) modifié dans l'intervalle par l'article 3 de la loi december 1997) - inmiddels gewijzigd bij artikel 3 van de wet van 25
du 25 juin 1998 (Moniteur belge, 4 septembre 1998) -, qui énonçait, juni 1998 (Belgisch Staatsblad, 4 september 1998) -, dat vóór de
avant sa modification : wetswijziging luidde :
« Lorsque le demandeur rencontre des difficultés pour obtenir la « Wanneer de verzoeker moeilijkheden ondervindt om de raadpleging of
consultation ou la correction d'un document administratif en vertu de de verbetering van een bestuursdocument te verkrijgen op grond van
la présente loi, il peut adresser à l'autorité administrative deze wet, kan hij een verzoek tot heroverweging richten tot de
provinciale ou communale concernée une demande de reconsidération. Au betrokken provinciale of gemeentelijke administratieve overheid.
même moment, il demande à la Commission d'accès aux documents Terzelfder tijd verzoekt hij de Commissie voor de toegang tot
administratifs créée par la loi du 11 avril 1994 relative à la bestuursdocumenten, opgericht bij de wet van 11 april 1994 betreffende
publicité de l'administration, d'émettre un avis. de openbaarheid van bestuur, een advies uit te brengen.
La Commission communique son avis au demandeur et à l'autorité De Commissie brengt haar advies ter kennis van de verzoeker en van de
administrative provinciale ou communale concernée dans les trente betrokken provinciale of gemeentelijke administratieve overheid binnen
een termijn van dertig dagen na ontvangst van het verzoek. Bij
jours de la réception de la demande. En cas d'absence de communication ontstentenis van kennisgeving binnen de voorgeschreven termijn wordt
dans le délai prescrit, l'avis est négligé. aan het advies voorbijgegaan.
L'autorité administrative provinciale ou communale communique sa De provinciale of gemeentelijke administratieve overheid brengt binnen
décision d'approbation ou de refus de la demande de reconsidération au 15 dagen na ontvangst van het advies of na verloop van de termijn
waarbinnen kennis moest worden gegeven van het advies, haar beslissing
demandeur dans un délai de quinze jours de la réception de l'avis ou tot inwilliging of afwijzing van het verzoek tot heroverweging ter
de l'écoulement du délai dans lequel l'avis devait être communiqué. En kennis van de verzoeker. Bij ontstentenis van kennisgeving binnen de
cas d'absence de communication dans le délai prescrit, l'autorité est voorgeschreven termijn, wordt de overheid geacht een beslissing tot
réputée avoir rejeté la demande. afwijzing te hebben genomen.
Le demandeur peut introduire un recours contre cette décision Tegen deze beslissing kan de verzoeker beroep instellen overeenkomstig
conformément aux lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées par arrêté de wetten op de Raad van State, gecoördineerd bij koninklijk besluit
royal du 12 janvier 1973. Le recours devant le Conseil d'Etat est van 12 januari 1973. Het beroep bij de Raad van State is in voorkomend
accompagné, le cas échéant, de l'avis de la Commission. » geval vergezeld van het advies van de Commissie. »
B.1.2. Le moyen unique est pris de la violation de l'article 7 de la B.1.2. Het enige middel is afgeleid uit de schending van artikel 7 van
loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles en ce que la de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen,
disposition entreprise, qui prévoit une procédure de reconsidération doordat de bestreden bepaling, door te voorzien in een specifieke
heroverwegingsprocedure waarbij een beroep moet worden gedaan op een
spécifique nécessitant l'avis de la Commission fédérale d'accès aux advies van de federale Commissie voor de toegang tot
documents administratifs et qui énonce que cet avis doit accompagner bestuursdocumenten en door te bepalen dat dat advies moet worden
les pièces en cas de recours dirigé contre une éventuelle décision de gevoegd bij de stukken in geval van een beroep tegen een eventuele
refus de reconsidération, règle la tutelle administrative sur les negatieve heroverwegingsbeslissing, het administratief toezicht op de
autorités communales et provinciales, matière qui a été attribuée aux gemeentelijke en provinciale overheden regelt, een aangelegenheid die
régions. aan de gewesten is toegewezen.
B.2. L'article 7 de la loi spéciale précitée dispose : B.2. Artikel 7 van de voormelde bijzondere wet bepaalt :
« Sont de la compétence des Régions, l'organisation, ainsi que « Tot de bevoegdheid van de Gewesten behoren de organisatie alsook de
l'exercice de la tutelle administrative sur les provinces, les uitoefening van het administratief toezicht op de provincies, de
communes et les agglomérations et fédérations de communes : gemeenten en de agglomeraties en federaties van gemeenten :
a) en ce qui concerne la tutelle administrative ordinaire, qui a) Wat betreft het gewoon administratief toezicht, dat elke vorm van
comprend toute forme de tutelle instituée par la loi communale, la loi toezicht omvat ingesteld door de gemeentewet, de provinciewet of de
provinciale ou la loi du 26 juillet 1971; en ce qui concerne notamment wet van 26 juli 1971; wat betreft inzonderheid de begrotingen, de
les budgets, les comptes annuels, les cadres du personnel; jaarrekeningen, de personeelsformaties;
b) pour les autres actes, à l'exception de ceux qui sont relatifs aux b) Voor de andere handelingen, met uitzondering van die welke
matières relevant de la compétence du pouvoir national ou de la betrekking hebben op de aangelegenheden waarvoor de federale overheid
Communauté et pour lesquels la loi ou le décret a organisé une tutelle of de Gemeenschapsoverheid bevoegd is en waarvoor bij de wet of het
spécifique. decreet een specifiek toezicht is georganiseerd.
L'autorité fédérale reste toutefois compétente : De federale overheid blijft echter bevoegd voor :
1) pour l'organisation et l'exercice de la tutelle administrative 1) de organisatie en de uitoefening van het gewoon administratief
ordinaire sur les communes de la Région de langue allemande. toezicht op de gemeenten van het Duits taalgebied;
2) pour l'organisation de la tutelle administrative ordinaire sur les 2) de organisatie van het gewoon administratief toezicht op de
communes énumérées à l'article 7 des lois relatives à l'emploi des gemeenten genoemd in artikel 7 van de wetten op het gebruik van de
langues en matière administrative, coordonnées le 18 juillet 1966, et talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966, en op de
sur les communes de Comines-Warneton et Fourons. » gemeenten Komen-Waasten en Voeren. »
La tutelle administrative ordinaire visée à l'article 7 de la loi Het in artikel 7 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 beoogde
spéciale du 8 août 1980 porte sur les actes des autorités gewoon administratief toezicht wordt uitgeoefend op de handelingen van
décentralisées pris dans la sphère de leurs intérêts respectifs. gedecentraliseerde overheden die binnen hun respectieve belangensfeer
worden gesteld.
B.3.1. La loi du 12 novembre 1997 relative à la publicité de B.3.1. De wet van 12 november 1997 betreffende de openbaarheid van
l'administration dans les provinces et les communes détermine la façon bestuur in de provincies en gemeenten bepaalt de wijze waarop die
dont les autorités décentralisées règlent l'information au public gedecentraliseerde besturen omgaan met de voorlichting van het publiek
relative aux actes des autorités provinciales et communales et le over het optreden van de provinciale en gemeentelijke overheden en met
droit du citoyen de consulter un document administratif de ces het recht van de burger om een bestuursdocument van die overheden te
autorités. Cette matière relève de la législation organique des raadplegen. Die aangelegenheid maakt deel uit van de organieke
administrations locales que le législateur fédéral peut régler en wetgeving betreffende de lokale besturen die de federale wetgever mag
vertu de l'article 162 de la Constitution, sans porter atteinte à regelen op grond van artikel 162 van de Grondwet, zonder afbreuk te
l'article 32 de la Constitution. doen aan artikel 32 van de Grondwet.
B.3.2. Même si le législateur fédéral est compétent pour régler la B.3.2. Is de federale wetgever weliswaar bevoegd om de openbaarheid
publicité de l'administration dans les provinces et les communes, il van bestuur in de provincies en gemeenten te regelen, toch mag hij
ne pourrait, ce faisant, empiéter sur la compétence en matière de zich niet de bevoegdheid inzake bestuurlijk toezicht toe-eigenen die
tutelle administrative attribuée aux régions. L'organisation et aan de gewesten is toegewezen. De organisatie en de uitoefening van
l'exercice de la tutelle administrative sur les provinces et les het bestuurlijk toezicht op de provincies en gemeenten behoren immers,
communes relèvent en effet, sauf les exceptions mentionnées à behoudens in de uitzonderingsgevallen vermeld in artikel 7, eerste
l'article 7, alinéa 1er, littera b), de la compétence des régions. lid, littera b), tot de bevoegdheid van de gewesten.
B.4.1. L'article 9, § 1er, de la loi du 12 novembre 1997 prévoit que B.4.1. Artikel 9, § 1, van de wet van 12 november 1997 bepaalt dat de
le citoyen peut demander à l'autorité provinciale ou communale de burger aan de provinciale of gemeentelijke overheid mag vragen haar
reconsidérer sa décision de refus d'accéder à un document beslissing tot weigering om een bestuursdocument van die overheid te
administratif le concernant. La reconsidération intervient après que raadplegen, te heroverwegen. De heroverweging gebeurt nadat de bij de
la Commission d'accès aux documents administratifs, créée par la loi wet van 11 april 1994 opgerichte Commissie voor de toegang tot
du 11 avril 1994, a pu rendre son avis dans le délai de trente jours, bestuursdocumenten haar advies heeft kunnen geven binnen de termijn
à la demande du particulier qui a introduit ce recours. La décision van dertig dagen, op verzoek van de persoon die dat beroep heeft
relative à la demande de reconsidération est susceptible d'un recours ingesteld. Tegen de beslissing betreffende het verzoek tot
juridictionnel auprès du Conseil d'Etat. Ce recours doit être heroverweging staat een jurisdictioneel beroep bij de Raad van State
accompagné de l'avis de ladite Commission, s'il a été communiqué dans open. Bij dat beroep moet het advies van de Commissie worden gevoegd
le délai précité. Selon les travaux préparatoires, si tel n'est pas le indien er kennis van is gegeven binnen de voormelde termijn. Indien
cas, le demandeur doit fournir la preuve de ce que l'avis a été dit niet het geval is, moet de verzoeker, volgens de parlementaire
demandé (Ann., Chambre, 1996-1997, 25 juillet 1997, p. 77). B.4.2. Contrairement à ce que soutiennent le Gouvernement flamand et le Gouvernement wallon, le recours ainsi institué n'est pas un recours de tutelle administrative. En effet, la demande de reconsidération est introduite par l'intéressé et elle est adressée à l'autorité auteur du refus. Alors qu'un contrôle de tutelle administrative est exercé par une autorité différente de celle qui a pris une décision, généralement une autorité supérieure, le recours institué par l'article 9, § 1er, attaqué de la loi du 12 novembre 1997 a pour objet de faire réexaminer le refus par l'autorité même qui a pris cette décision. B.4.3. L'avis que doit remettre la Commission d'accès aux documents administratifs ne peut pas être considéré comme l'exercice par celle-ci d'un contrôle de tutelle à l'égard de l'autorité décentralisée. Non seulement, en effet, l'avis prévu par l'article 9, § 1er, de la loi du 12 novembre 1997 est demandé par le particulier qui introduit la demande de reconsidération, mais en outre l'avis est destiné à éclairer l'autorité qui doit réexaminer sa décision de refus, celle-ci restant libre de l'usage qu'elle fera de cet avis. Enfin, la composition de la Commission d'accès aux documents administratifs où siègent, outre un magistrat, à la fois des représentants de l'administration et des personnes qui y sont étrangères, démontre qu'il s'agit d'un organe consultatif et exclut qu'on la considère comme une autorité de tutelle. B.5. La demande de reconsidération instituée par l'article 9, § 1er, de la loi du 12 novembre 1997 n'est pas un recours de tutelle. Par ailleurs, la demande de reconsidération et la procédure de demande d'avis auprès de la Commission d'accès aux documents administratifs n'empêchent pas l'organisation et l'exercice de la tutelle par les régions, compétences qui peuvent être mises en uvre parallèlement. L'article 9, § 1er, de la loi du 12 novembre 1997 ne viole pas l'article 7 de la loi spéciale du 8 août 1980. B.6. Le moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 17 juin 1999. Le greffier, L. Potoms. Le président, voorbereiding (Hand., Kamer, 1996-1997, 25 juli 1997, p. 77), het bewijs voorleggen dat het advies werd gevraagd. B.4.2. In tegenstelling met wat de Vlaamse Regering en de Waalse Regering beweren, is het aldus ingestelde beroep geen beroep van administratief toezicht. Het verzoek tot heroverweging wordt immers ingediend door de betrokkene en wordt gericht aan de overheid die de weigeringsbeslissing heeft genomen. Terwijl een controle van administratief toezicht wordt uitgeoefend door een andere overheid dan die welke een beslissing heeft genomen, doorgaans een hogere overheid, heeft het bij het aangevochten artikel 9, § 1, van de wet van 12 november 1997 ingestelde beroep tot doel de weigering opnieuw te doen onderzoeken door dezelfde overheid die deze beslissing heeft genomen. B.4.3. Het advies dat door de Commissie voor de toegang tot bestuursdocumenten moet worden gegeven, mag niet worden beschouwd als de uitoefening, door die commissie, van een toezicht op de gedecentraliseerde overheid. Niet alleen moet het advies waarin paragraaf 1 van artikel 9 van de wet van 12 november 1997 voorziet worden gevraagd door de persoon die het verzoek tot heroverweging indient, maar bovendien is het bedoeld om de overheid die haar beslissing tot weigering moet heronderzoeken voor te lichten, waarbij die overheid de vrijheid behoudt inzake het gebruik dat zij van dat advies wil maken. De samenstelling van de Commissie voor de toegang tot bestuursdocumenten, waarin naast een magistraat ook vertegenwoordigers van de besturen en personen die eraan vreemd zijn zitting hebben, bewijst dat het gaat om een raadgevend lichaam en sluit uit dat ze beschouwd wordt als een toezichthoudende overheid. B.5. Het verzoek tot heroverweging dat is ingesteld bij artikel 9, § 1, van de wet van 12 november 1997, is geen toezichtsberoep. Overigens, het verzoek tot heroverweging en de procedure inzake het verzoek om advies bij de Commissie voor de toegang tot bestuursdocumenten beletten niet de organisatie en de uitoefening van het toezicht door de gewesten, bevoegdheden die parallel in werking kunnen worden gesteld. Artikel 9, § 1, van de wet van 12 november 1997 schendt artikel 7 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 niet. B.6. Het middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 17 juni 1999. De griffier, L. Potoms. De voorzitter,
L. De Grève. L. De Grève.
^