Arrêt n° 71/99 du 17 juin 1999 Numéro du rôle : 1406 En cause : le recours en annulation des articles 98, 99, 100 et 101 de la loi du 22 février 1998 portant des dispositions sociales , int(...) La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. Boel, L(...) | Arrest nr. 71/99 van 17 juni 1999 Rolnummer 1406 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 98, 99, 100 en 101 van de wet van 22 februari 1998 houdende sociale bepalingen Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Arrêt n° 71/99 du 17 juin 1999 | Arrest nr. 71/99 van 17 juni 1999 |
Numéro du rôle : 1406 | Rolnummer 1406 |
En cause : le recours en annulation des articles 98, 99, 100 et 101 de | In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 98, 99, 100 en |
la loi du 22 février 1998 portant des dispositions sociales | 101 van de wet van 22 februari 1998 houdende sociale bepalingen |
(concernant l'assurance soins de santé et indemnités), introduit par | (betreffende de verzekering voor geneeskundige verzorging en |
le Groupement des unions professionnelles belges de médecins | uitkeringen), ingesteld door het Verbond der Belgische |
spécialistes et autres. | Beroepsverenigingen van Geneesheren-specialisten en anderen. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de |
Boel, L. François, J. Delruelle, H. Coremans et M. Bossuyt, assistée | rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, H. Coremans en M. |
du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours | I. Onderwerp van het beroep |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 1er | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 1 september |
septembre 1998 et parvenue au greffe le 2 septembre 1998, le | 1998 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 2 |
Groupement des unions professionnelles belges de médecins | september 1998, hebben het Verbond der Belgische Beroepsverenigingen |
spécialistes, dont le siège est établi à 1050 Bruxelles, avenue de la | van Geneesheren-specialisten, met zetel te 1050 Brussel, Kroonlaan 20, |
Couronne 20, P. Rutten, demeurant à 6850 Offagne, rue Baron Poncelet | P. Rutten, wonende te 6850 Offagne, rue Baron Poncelet 5, en J.-L. De |
5, et J.-L. De Meere, demeurant à 1860 Meise, Sint-Elooiweg 60, ont | Meere, wonende te 1860 Meise, Sint-Elooiweg 60, beroep tot |
introduit un recours en annulation des articles 98, 99, 100 et 101 de | vernietiging ingesteld van de artikelen 98, 99, 100 en 101 van de wet |
la loi du 22 février 1998 portant des dispositions sociales | van 22 februari 1998 houdende sociale bepalingen (betreffende de |
(concernant l'assurance soins de santé et indemnités) (publiée au | verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen) |
Moniteur belge du 3 mars 1998). | (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 3 maart 1998). |
II. La procédure | II. De rechtspleging |
Par ordonnance du 2 septembre 1998, le président en exercice a désigné | Bij beschikking van 2 september 1998 heeft de voorzitter in functie de |
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi | rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. | van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. |
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application | De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was |
des articles 71 ou 72 de la loi organique. | om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. |
Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi | Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de |
organique, par lettres recommandées à la poste le 16 octobre 1998. | organieke wet bij op 16 oktober 1998 ter post aangetekende brieven. |
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au | Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is |
Moniteur belge du 23 octobre 1998. Par ordonnance du 26 novembre 1998, le président en exercice a prorogé | bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 23 oktober 1998. |
de trente jours le délai pour l'introduction d'un mémoire, suite à la | Bij beschikking van 26 november 1998 heeft de voorzitter in functie, |
demande du Conseil des ministres du 25 novembre 1998. | op verzoek van de Ministerraad van 25 november 1998, de termijn voor |
Cette ordonnance a été notifiée au Conseil des ministres par lettre | het indienen van een memorie verlengd met dertig dagen. |
recommandée à la poste le 26 novembre 1998. | Van die beschikking is kennisgegeven aan de Ministerraad bij op 26 |
november 1998 ter post aangetekende brief. | |
Des mémoires ont été introduits par : | Memories zijn ingediend door : |
- l'a.s.b.l. Chambre syndicale belge des institutions de soins, dont | - de v.z.w. Chambre syndicale belge des institutions de soins, met |
le siège social est établi à 1170 Bruxelles, rue Alfred Solvay 5, | maatschappelijke zetel te 1170 Brussel, Alfred Solvaystraat 5, bus 3, |
boîte 3, l'a.s.b.l. Clinique sans soucis, dont le siège social est | |
établi à 1380 Ohain, rue de l'Eglise Saint-Etienne 3, R. Titeca, | de v.z.w. Clinique sans soucis, met maatschappelijke zetel te 1380 |
demeurant à 1380 Ohain, rue de l'Eglise Saint-Etienne 3, L. Beckers, | Ohain, rue de l'Eglise Saint-Etienne 3, R. Titeca, wonende te 1380 |
demeurant à 2820 Rijmenam, Peulisbaan 22, et A. Wynen, demeurant à | Ohain, rue de l'Eglise Saint-Etienne 3, L. Beckers, wonende te 2820 |
5530 Godinne, rue Grande 30, par lettre recommandée à la poste le 20 | Rijmenam, Peulisbaan 22, en A. Wynen, wonende te 5530 Godinne, rue |
novembre 1998; | Grande 30, bij op 20 november 1998 ter post aangetekende brief; |
- F. Rodesch, demeurant à 1180 Bruxelles, avenue Groelstveld 23, L. | - F. Rodesch, wonende te 1180 Brussel, Groelstveldlaan 23, L. |
Marcelis, demeurant à 1160 Bruxelles, avenue Docteur Cordier 23, C. | Marcelis, wonende te 1160 Brussel, Dokter Cordierlaan 23, C. Némery, |
Némery, demeurant à 1190 Bruxelles, avenue Minerve 21/54, M. Dupont, | wonende te 1190 Brussel, Minervalaan 21/54, M. Dupont, wonende te 1050 |
demeurant à 1050 Bruxelles, avenue Louise 193, G. Andry, demeurant à | |
1380 Ohain, Chemin Fond Coron 13, A. Rauis, demeurant à 1180 | Brussel, Louizalaan 193, G. Andry, wonende te 1380 Ohain, Chemin Fond |
Bruxelles, avenue F. Roosevelt 186, A. Unglik, demeurant à 1180 | Coron 13, A. Rauis, wonende te 1180 Brussel, F. Rooseveltlaan 186, A. |
Bruxelles, avenue Maxime Van Praag 1, et J. Vanderick, demeurant à | Unglik, wonende te 1180 Brussel, Maxime Van Praaglaan 1, en J. |
1150 Bruxelles, avenue des Eglantines 21, par lettre recommandée à la | Vanderick, wonende te 1150 Brussel, Egelantierenlaan 21, bij op 23 |
poste le 23 novembre 1998; | november 1998 ter post aangetekende brief; |
- le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par | - de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 28 december 1998 |
lettre recommandée à la poste le 28 décembre 1998. | ter post aangetekende brief. |
Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi | Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de |
organique, par lettres recommandées à la poste le 19 janvier 1999. | organieke wet bij op 19 januari 1999 ter post aangetekende brieven. |
Par ordonnance du 18 février 1999, le président en exercice a prorogé | Bij beschikking van 18 februari 1999 heeft de voorzitter in functie, |
de quinze jours le délai pour l'introduction d'un mémoire en réponse, | |
suite à la demande du Conseil des ministres du 17 février 1999. | op verzoek van de Ministerraad van 17 februari 1999, de termijn voor |
Cette ordonnance a été notifiée au Conseil des ministres par lettre | het indienen van een memorie van antwoord verlengd met vijftien dagen. |
recommandée à la poste le 18 février 1999. | Van die beschikking is kennisgegeven aan de Ministerraad bij op 18 |
februari 1999 ter post aangetekende brief. | |
Des mémoires en réponse ont été introduits par : | Memories van antwoord zijn ingediend door : |
- les parties requérantes, par lettre recommandée à la poste le 18 | - de verzoekende partijen, bij op 18 februari 1999 ter post |
février 1999; | aangetekende brief; |
- F. Rodesch et autres, par lettre recommandée à la poste le 18 | - F. Rodesch en anderen, bij op 18 februari 1999 ter post aangetekende |
février 1999; | brief; |
- le Conseil des ministres, par lettre recommandée à la poste le 4 | - de Ministerraad, bij op 4 maart 1999 ter post aangetekende brief. |
Bij beschikking van 24 februari 1999 heeft het Hof de termijn | |
waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 1 september | |
mars 1999. | 1999. |
Par ordonnance du 24 février 1999, la Cour a prorogé jusqu'au 1er | |
septembre 1999 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. | Bij beschikking van 5 mei 1999 heeft het Hof de zaak in gereedheid |
Par ordonnance du 5 mai 1999, la Cour a déclaré l'affaire en état et fixé l'audience au 26 mai 1999. | verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 26 mei 1999. |
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats | Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten |
par lettres recommandées à la poste le 6 mai 1999. | bij op 6 mei 1999 ter post aangetekende brieven. |
A l'audience publique du 26 mai 1999 : | Op de openbare terechtzitting van 26 mei 1999 : |
- ont comparu : | - zijn verschenen : |
. Me B. Cambier et Me D. Renders, avocats au barreau de Bruxelles, | . Mr. B. Cambier en Mr. D. Renders, advocaten bij de balie te Brussel, |
pour les parties requérantes et pour l'a.s.b.l. Chambre syndicale | voor de verzoekende partijen en voor de v.z.w. Chambre syndicale belge |
belge des institutions de soins et autres; | des institutions de soins en anderen; |
. Me P. Thiel loco Me E. Gillet, avocats au barreau de Bruxelles, pour | . Mr. P. Thiel loco Mr. E. Gillet, advocaten bij de balie te Brussel, |
F. Rodesch et autres; | voor F. Rodesch en anderen; |
. Me J.-M. Wolter, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des | . Mr. J.-M. Wolter, advocaat bij de balie te Brussel, voor de |
ministres; | Ministerraad; |
- les juges-rapporteurs L. François et H. Coremans ont fait rapport; | - hebben de rechters-verslaggevers L. François et H. Coremans verslag uitgebracht; |
- les avocats précités ont été entendus; | - zijn de voornoemde advocaten gehoord; |
- l'affaire a été mise en délibéré. | - is de zaak in beraad genomen. |
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants | De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende |
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. | van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. |
III. En droit | III. In rechte |
- A - | - A |
Quant à l'intérêt des requérants | Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen |
A.1.1. Le Groupement des unions professionnelles belges de médecins | A.1.1. Het Verbond der Belgische Beroepsverenigingen van |
spécialistes (G.B.S.) a notamment pour objet social d'encourager sur | Geneesheren-specialisten (V.B.S.) heeft onder meer tot doel het |
le plan professionnel le développement de la pratique des spécialités | ontwikkelen van het beoefenen van de geneeskundige specialiteiten op |
médicales, de soutenir et coordonner l'action des unions | professioneel gebied aan te moedigen, de werking van de Belgische |
professionnelles belges de médecins spécialistes fédérés et de défendre les intérêts moraux et matériels de celles-ci, de contribuer à créer ou maintenir une solidarité efficiente et une dignité professionnelle impeccable dans les rapports entre médecins spécialistes, ainsi qu'entre ceux-ci et les autres médecins ou diverses collectivités médicales et, de façon plus générale, de s'occuper de tout ce qui se rapporte aux médecins spécialistes. Les dispositions attaquées ont pour objet de plafonner les honoraires et suppléments d'honoraires médicaux en milieu hospitalier (milieu de travail privilégié des médecins spécialistes), impliquent une majoration des retenues pratiquées par les institutions sur les honoraires médicaux et touchent aux ressources des hôpitaux, ce qui affecte les possibilités d'investissement. L'intérêt à agir du G.B.S. et d'une personne morale ayant un objet social très comparable au sien a été admis à diverses reprises par la Cour (arrêt n° 33/97) et par le Conseil d'Etat. A.1.2. L'intérêt des médecins spécialistes requérants est également affecté par les dispositions attaquées. Quant à l'intérêt des intervenants | beroepsverenigingen van geneesheren-specialisten welke bij het verbond zijn aangesloten, te steunen en te ordenen en de morele en materiële belangen van de leden daarvan te verdedigen, ertoe bij te dragen een doelmatige solidariteit en een onberispelijke beroepswaardigheid in het leven te roepen of te behouden in de betrekkingen tussen geneesheren-specialisten, net als tussen deze en de andere geneesheren of verschillende geneeskundige gemeenschappen en, over het algemeen, zich bezig te houden met alles wat geneesheren-specialisten aanbelangt. De aangevochten bepalingen hebben tot doel de medische honoraria en honorariumsupplementen in het ziekenhuismilieu (bevoorrechte werkomgeving van de geneesheren-specialisten) tot een bepaald niveau te beperken, zij houden een verhoging in van de afhoudingen die door de instellingen op de medische honoraria worden toegepast en zij raken aan de inkomsten van de ziekenhuizen, wat de investeringsmogelijkheden aantast. Het belang van het V.B.S. en van een rechtspersoon met een heel vergelijkbaar maatschappelijk doel, om in rechte te treden, is herhaaldelijk door het Hof (arrest nr. 33/97) en door de Raad van State aanvaard. A.1.2. Het belang van de verzoekende geneesheren-specialisten wordt eveneens door de aangevochten bepalingen geraakt. Ten aanzien van het belang van de tussenkomende partijen |
A.2.1. La Chambre syndicale belge des institutions de soins est une | A.2.1. De « Chambre syndicale belge des institutions de soins » is een |
association sans but lucratif dont l'objet social, poursuivi depuis | vereniging zonder winstoogmerk waarvan het maatschappelijk doel, dat |
1963, est de grouper les institutions de soins en un organisme de | sedert 1963 wordt nagestreefd, erin bestaat de verzorgingsinstellingen |
défense professionnelle prônant la liberté de la médecine et travaillant avec ses membres par contact direct, d'assurer la représentation, la protection et la défense des intérêts de ses membres, d'étudier, encourager et réaliser tout ce qui, en matières sociale, financière, économique, technique, juridique et fiscale dans les domaines matériel et moral, peut être utile à ses membres et d'assurer, au besoin, si le comité de direction l'autorise, la défense de ses membres devant toute instance judiciaire ou autre. Cet objet social est, selon elle, affecté par des dispositions qui ont pour objet de plafonner des honoraires et suppléments d'honoraires médicaux pouvant être réclamés aux patients en milieu hospitalier et pour effet | te groeperen in een beroepsorganisatie die de vrijheid van de geneeskunde voorstaat en die met haar leden via rechtstreeks contact werkt, de vertegenwoordiging, de bescherming en de verdediging van de belangen van haar leden te verzekeren, alles wat op sociaal, financieel, economisch, technisch, juridisch en fiscaal vlak op materieel en moreel gebied nuttig kan zijn voor haar leden te bestuderen, aan te moedigen en te verwezenlijken, en, indien nodig, indien het directiecomité het toestaat, de verdediging van haar leden voor elke rechtsinstantie of andere instantie te verzekeren. Dat maatschappelijk doel wordt, volgens haar, aangetast door bepalingen die tot doel hebben de medische honoraria en honorariumsupplementen die aan de patiënten in het ziekenhuismilieu kunnen worden gevraagd, tot een bepaald maximum te beperken en tot gevolg hebben dat de |
de toucher aux ressources des hôpitaux; pour maintenir leur budget en | inkomsten van de ziekenhuizen worden aangetast; om hun begroting in |
équilibre, ceux-ci ponctionnent une partie des honoraires perçus par | evenwicht te houden, houden deze een gedeelte van de honoraria van de |
les médecins. Ces dispositions affectent, par voie de conséquence, les | geneesheren in. Bij wege van gevolgtrekking tasten die bepalingen de |
possibilités d'investissement notamment en matériel médical et constructions hospitalières. Le Conseil d'Etat a jugé l'intervenante recevable à agir à diverses reprises, comme la Cour d'arbitrage l'a fait pour une personne morale dont l'objet social est très comparable au sien. A.2.2. L'a.s.b.l. Clinique sans soucis se dit également affectée par les dispositions attaquées puisque celles-ci modifient substantiellement la réglementation des honoraires des médecins en milieu hospitalier et que les ponctions opérées sur ces honoraires | investeringsmogelijkheden aan, onder meer in medisch materieel en in de bouw van ziekenhuizen. De Raad van State heeft de tussenkomende partij herhaaldelijk ontvankelijk verklaard om in rechte te treden, zoals het Arbitragehof dat heeft gedaan voor een rechtspersoon waarvan het maatschappelijk doel erg vergelijkbaar is met dat van de tussenkomende partij. A.2.2. De v.z.w. Clinique sans soucis zegt eveneens door de aangevochten bepalingen te worden geraakt vermits die de reglementering van de honoraria van de geneesheren in het ziekenhuismilieu grondig wijzigen en de inhouding op die honoraria één van de voornaamste bronnen van inkomsten is waarover het ziekenhuis |
constituent l'une des principales ressources dont la clinique dispose | beschikt om zijn begroting in evenwicht te houden, alsmede om te |
pour maintenir son budget en équilibre, de même que pour investir en matériel médical et constructions hospitalières. A.2.3. Les médecins spécialistes intervenant par le même mémoire que les deux associations sans but lucratif précitées se disent affectés par les dispositions attaquées eu égard aux conséquences qu'elles ont sur leur rémunération. A.2.4. Les autres médecins spécialistes, exerçant l'art de guérir dans divers centres hospitaliers, disent avoir un intérêt certain à intervenir pour solliciter l'annulation des dispositions attaquées dans la mesure où celles-ci affectent directement leur situation en plafonnant les honoraires et suppléments d'honoraires médicaux pouvant être réclamés aux patients en milieu hospitalier. Quant aux moyens A.3. Les requérants rejoints par certains intervenants (A.2.1 à A.2.3) | investeren in medisch materieel en in de bouw van ziekenhuizen. A.2.3. De geneesheren-specialisten die in de zaak tussenkomen via dezelfde memorie als de twee voormelde verenigingen zonder winstoogmerk, verklaren door de aangevochten bepalingen te worden geraakt gelet op de gevolgen die zij hebben op hun verloning. A.2.4. De andere geneesheren-specialisten, die de geneeskunst in diverse ziekenhuiscentra uitoefenen, zeggen een vaststaand belang te hebben om in de zaak tussen te komen om de vernietiging van de aangevochten bepalingen te vorderen in zoverre die rechtstreeks hun situatie aantasten door de medische honoraria en honorariumsupplementen die aan de patiënten in het ziekenhuismilieu kunnen worden gevraagd, tot een bepaald maximum te beperken. Ten aanzien van de middelen A.3. De verzoekende partijen leiden, samen met sommige tussenkomende partijen (A.2.1 tot A.2.3) een eerste middel af uit de schending van |
prennent un premier moyen de la violation des articles 10 et 11 de la | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in samenhang met onder |
Constitution combinés notamment avec les articles 16 et 23 de | meer de artikelen 16 en 23 van de Grondwet, het Eerste Aanvullend |
celle-ci, le Premier Protocole additionnel à la Convention européenne | Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, met |
des droits de l'homme, notamment l'article 1er, l'arrêté royal n° 78 | name artikel 1, het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 « |
du 10 novembre 1967 « relatif à l'exercice de l'art de guérir, de | betreffende de uitoefening van de geneeskunst, de verpleegkunde, de |
l'art infirmier, des professions paramédicales et aux commissions | paramedische beroepen en de geneeskundige commissies », met name de |
médicales », notamment les articles 15 à 18 inclus, la loi coordonnée | artikelen 15 tot en met 18, de gecoördineerde wet van 7 augustus 1987 |
du 7 août 1987 sur les hôpitaux, notamment l'article 23, la loi | op de ziekenhuizen, met name artikel 23, de gecoördineerde wet van 14 |
coordonnée du 14 juillet 1994 relative à l'assurance obligatoire soins | juli 1994 betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige |
de santé et indemnités, notamment l'article 50, le principe général de | verzorging en uitkeringen, met name artikel 50, het algemene beginsel |
proportionnalité et le principe général de la sécurité juridique. | van evenredigheid en het algemene beginsel van de rechtszekerheid. |
Plusieurs discriminations frappant tant les médecins que les hôpitaux | Verscheidene discriminaties die zowel de geneesheren als de |
et les patients sont dénoncées par les requérants et par les | ziekenhuizen en de patiënten treffen, worden door de verzoekende en |
intervenants. | tussenkomende partijen aangeklaagd. |
A.4. Les requérants, rejoints par certains intervenants (A.2.1 à | A.4. De verzoekende partijen, daarin gevolgd door sommige |
A.2.3), prennent un deuxième moyen de la violation des articles 10 et | tussenkomende partijen (A.2.1 tot A.2.3), leiden een tweede middel af |
11 de la Constitution combinés avec le Premier Protocole additionnel à | uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in |
samenhang met het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag | |
la Convention européenne des droits de l'homme, notamment l'article 1er, | voor de Rechten van de Mens, met name artikel 1, de wet van 10 |
la loi du 10 décembre 1997 visant la réorganisation des soins de | december 1997 tot reorganisatie van de gezondheidszorg, met name de |
santé, notamment les articles 6 et 8, la loi du 16 avril 1998 « | artikelen 6 en 8, de wet van 16 april 1998 « tot wijziging van het |
portant modification de l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 | koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de |
relatif à l'exercice de l'art de guérir, de l'art infirmier, des | uitoefening van de geneeskunst, de verpleegkunde, de paramedische |
professions paramédicales et aux commissions médicales », notamment | beroepen en de geneeskundige commissies », met name artikel 2, het |
l'article 2, le principe général de proportionnalité et le principe | algemene beginsel van evenredigheid en het algemene beginsel van de |
général de sécurité juridique. Ils font valoir que les dispositions | rechtszekerheid. Zij doen gelden dat de aangevochten bepalingen zelf |
attaquées ne prévoient elles-mêmes aucune forme de concertation alors | niet voorzien in enige vorm van overleg terwijl zij voorzien in |
qu'elles en prévoient avec les gestionnaires d'hôpitaux pour la | overleg met de beheerders van de ziekenhuizen voor de vaststelling van |
fixation des maxima des montants des frais de séjour. | de maximale bedragen van de verpleegdagprijs. |
Quant à la loi du 25 janvier 1999 et à l'extension du recours | Ten aanzien van de wet van 25 januari 1999 en de uitbreiding van het |
A.5.1. Dans leur mémoire en réponse, le Groupement des unions | beroep A.5.1. In hun memorie van antwoord vragen het Verbond der Belgische |
professionnelles belges de médecins spécialistes (G.B.S.) et autres | Beroepsverenigingen van Geneesheren-specialisten (V.B.S.) en anderen |
demandent que le recours en annulation soit étendu aux articles 121 et | dat het beroep tot vernietiging zou worden uitgebreid tot de artikelen |
122 de la loi du 25 janvier 1999 qui remplacent deux des quatre | 121 en 122 van de wet van 25 januari 1999 die twee van de vier |
dispositions attaquées, le délai de recours contre ces dispositions | aangevochten bepalingen vervangen, aangezien de termijn voor het |
n'étant pas expiré. Les anciennes dispositions doivent être annulées | instellen van beroep tegen die bepalingen niet is verstreken. De |
comme les nouvelles, car si l'annulation était limitée à ces | vroegere bepalingen dienen evenzeer als de nieuwe te worden |
vernietigd, want mocht de vernietiging tot de laatstvermelde worden | |
dernières, les premières reprendraient vigueur. | beperkt, dan zouden de eerste opnieuw van kracht worden. |
A.5.2. Certains des intervenants (A.2.4) estiment que la loi du 25 | A.5.2. Sommige tussenkomende partijen (A.2.4) zijn van oordeel dat de |
janvier 1999 n'affecte pas les articles 98 et 101 de la loi du 22 | wet van 25 januari 1999 geen invloed heeft op de artikelen 98 en 101 |
février 1998 et que la critique dont ceux-ci font l'objet reste pleine | van de wet van 22 februari 1998 en dat de kritiek erop ten volle |
et entière. | blijft gelden. |
Elle semble certes affecter les articles 99 et 100 mais les effets des | Zij schijnt weliswaar de artikelen 99 en 100 aan te tasten maar de |
dispositions nouvelles sont très largement identiques à ceux des | gevolgen van de nieuwe bepalingen zijn ruimschoots identiek met die |
dispositions attaquées. Or, lorsque des dispositions abrogatoires sont | van de aangevochten bepalingen. Nu, wanneer opheffingsbepalingen |
indissociablement liées à des dispositions régulièrement attaquées | onlosmakelijk verbonden zijn met regelmatig aangevochten bepalingen |
dont la Cour prononce l'annulation, l'annulation de ces dispositions | waarvan het Hof de vernietiging uitspreekt, is de vernietiging van die |
abrogatoires s'impose, non seulement par voie de conséquence, mais en | opheffingsbepalingen noodzakelijk, niet alleen bij wege van |
outre dans un souci de clarté juridique. L'objet du recours en | gevolgtrekking, maar bovendien in een streven naar juridische |
duidelijkheid. Het onderwerp van het beroep tot vernietiging moet dus | |
annulation doit donc être étendu à l'article 121 de la loi du 25 | worden uitgebreid tot artikel 121 van de wet van 25 januari 1999 |
janvier 1999 en ce que cette disposition remplace complètement | doordat die bepaling artikel 50bis van de wet van 14 juli 1994 |
l'article 50bis de la loi du 14 juillet 1994, sans toutefois faire | volledig vervangt, zonder evenwel de schendingen die in de memories |
disparaître les violations alléguées dans les mémoires en intervention | van tussenkomst en in het beroep tot vernietiging worden aangevoerd, |
et dans le recours en annulation. | te doen verdwijnen. |
A.5.3. A titre subsidiaire, ces intervenants considèrent que le | A.5.3. Subsidiair zijn die tussenkomende partijen van oordeel dat het |
recours ne perdrait son objet en ce qui concerne les articles 99 et | beroep zijn voorwerp ten aanzien van de artikelen 99 en 100 slechts |
100 que pour autant qu'un recours en annulation ne soit pas introduit | zou verliezen voor zover geen beroep tot vernietiging wordt ingesteld |
contre les dispositions qui les remplacent et que la Cour le rejette. | tegen de bepalingen die ze vervangen en het Hof het beroep verwerpt. |
A.5.4. Le Conseil des ministres estime que puisque la loi du 25 | A.5.4. Voor de Ministerraad dient het beroep zonder voorwerp te worden |
janvier 1999 qui modifie les dispositions attaquées opère avec effet | verklaard, aangezien de wet van 25 januari 1999 die de aangevochten |
rétroactif, le recours doit être déclaré sans objet. | bepalingen wijzigt, terugwerkt. |
- B - | - B - |
B.1. Le recours porte sur les articles 98 à 101 de la loi du 22 | B.1. Het beroep heeft betrekking op de artikelen 98 tot 101 van de wet |
février 1998 portant des dispositions sociales. Ils disposent : | van 22 februari 1998 houdende sociale bepalingen. Zij bepalen : |
« Art. 98.A l'article 90 de la loi sur les hôpitaux, coordonnée le 7 |
« Art. 98.In artikel 90 van de wet op ziekenhuizen, gecoördineerd op |
août 1987, la deuxième phrase est modifiée comme suit : | 7 augustus 1987, wordt de laatste zin gewijzigd als volgt : |
` Le Roi fixe le maximum des montants qui peuvent être portés en | ' De Koning stelt de maximumbedragen vast die voor een verblijf in een |
compte pour le séjour respectivement en chambre à un ou à deux lits, | kamer met één respectievelijk met twee bedden mogen worden |
après consultation paritaire des organismes assureurs en matière | aangerekend, na paritaire raadpleging van de verzekeringsinstellingen |
d'assurance maladie-invalidité et des organismes représentant les | inzake ziekte- en invaliditeitsverzekering en van de organen die de |
gestionnaires des hôpitaux. ' | beheerders der ziekenhuizen vertegenwoordigen. ' |
Art. 99.Un article 50bis, libellé comme suit, est inséré dans la loi |
Art. 99.Een artikel 50bis, luidend als volgt, wordt in de wet |
relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, | betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en |
coordonnée le 14 juillet 1994 : | uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, ingevoegd : |
` Art. 50bis.- § 1er. Que le médecin adhère ou non à un accord visé à |
' Art. 50bis.- § 1. Ongeacht of de geneesheer verbonden is door een |
akkoord bedoeld in artikel 50, vormen de tarieven die als grondslag | |
l'article 50, les tarifs servant de base au calcul de l'intervention | dienen voor de berekening van de verzekeringstegemoetkoming, de |
de l'assurance constituent les honoraires maximums pouvant être | maximumhonoraria die kunnen worden geëist, indien de verstrekkingen |
réclamés, si les soins sont dispensés : | worden verleend : |
a) dans le cadre d'un service de garde organisé; b) dans le cadre d'une admission dans un service de soins intensifs; c) à des patients admis en salle commune ou en chambre à deux lits, ayant demandé à être admis en salle commune ou en chambre à deux lits ou admis en chambre particulière pour des raisons médicales; d) à des enfants hospitalisés avec un parent accompagnateur. § 2. Le Roi peut fixer, par arrêté délibéré en Conseil des ministres, les honoraires maximums et les suppléments d'honoraires maximums pouvant être réclamés par les médecins engagés ou non si les soins sont dispensés à des patients qui sont admis en chambre particulière à leur demande expresse et sans que leur traitement l'exige. Il détermine de la même manière les informations que le médecin ou le gestionnaire de l'hôpital doit fournir aux patients ainsi que les modalités selon lesquelles lesdites informations peuvent être données. ' | a) in het raam van een georganiseerde wachtdienst; b) in het raam van een opname in een dienst intensieve verzorging; c) aan patiënten die in een twee- of meerpersoonskamer zijn opgenomen, die een twee- of meerpersoonskamer hebben aangevraagd of die om medische redenen in een eenpersoonskamer zijn opgenomen; d) aan kinderen die samen met een begeleidende ouder in het ziekenhuis worden opgenomen. § 2. De Koning kan bij een in Ministerraad overlegd besluit, de maximum honoraria en de maximum honorariumsupplementen bepalen die door de al dan niet verbonden geneesheren kunnen geëist worden indien de verstrekkingen worden verleend aan patiënten die op hun uitdrukkelijk verzoek en zonder dat dit noodzakelijk is voor hun behandeling worden opgenomen in een eenpersoonskamer. Hij stelt op dezelfde wijze vast welke informatie door de geneesheer of door de ziekenhuisbeheerder aan de patiënten moeten [lees : moet] worden gegeven en onder welke modaliteiten voornoemde informatie kan worden verstrekt. ' |
Art. 100.L'article 99 entre en vigueur le 1er décembre 1998. |
Art. 100.Artikel 99 treedt in werking op 1 december 1998. |
Art. 101.L'article 138 de la loi sur les hôpitaux, coordonnée le 7 |
Art. 101.Artikel 138 van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op |
août 1987, est remplacé par la disposition suivante : | 7 augustus 1987, wordt vervangen door de volgende bepaling : |
` Art. 138.- Le Roi peut, selon les modalités qu'Il fixe, étendre les |
' Art. 138.- De Koning kan, volgens de modaliteiten die Hij bepaalt, |
dispositions de l'article 50bis de la loi relative à l'assurance | de bepalingen van artikel 50bis van de wet betreffende de verplichte |
verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, | |
obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet | gecoördineerd op 14 juli 1994, uitbreiden tot patiënten welke niet |
1994, aux patients qui ne relèvent pas du champ d'application de cette loi. ' » | onder de toepassingssfeer van die wet vallen. ' » |
B.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour | B.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
d'arbitrage imposent à toute personne physique ou morale qui introduit | Arbitragehof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon |
un recours en annulation de justifier d'un intérêt. | die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. |
S'agissant de l'ensemble des dispositions attaquées, les requérants | Met betrekking tot het geheel van de bestreden bepalingen zetten de |
exposent leur intérêt en ces termes : | verzoekende partijen hun belang in de volgende bewoordingen uiteen : |
« [ . ], les dispositions attaquées sont susceptibles d'affecter | « [ . ] de aangevochten bepalingen [kunnen] de situatie van de |
directement et défavorablement la situation des médecins spécialistes. | geneesheren-specialisten rechtstreeks en ongunstig raken. Zij hebben |
Elles ont, en effet, pour objet de plafonner les honoraires et | immers tot doel de maximumhonoraria en -honorariumsupplementen te |
suppléments d'honoraires médicaux pouvant être réclamés aux patients | bepalen die kunnen worden gevraagd aan de patiënten die in een |
en milieu hospitalier, milieu de travail privilégié des médecins | ziekenhuis worden opgenomen, het bevoorrechte werkterrein van de |
spécialistes. | geneesheren-specialisten. |
Outre que ces mesures affectent les revenus des médecins, elles | Naast het feit dat die maatregelen de inkomsten van de geneesheren |
impliquent une majoration des retenues pratiquées par les institutions | aantasten, houden zij ook een stijging in van de afhoudingen die door |
sur les honoraires médicaux et touchent également aux ressources des | de instellingen op de artsenhonoraria worden toegepast en treffen zij |
ook de inkomsten van de ziekenhuizen, wat, bij wege van | |
hôpitaux, ce qui affecte, par voie de conséquence, les possibilités | gevolgtrekking, een weerslag heeft op de mogelijkheden tot |
d'investissement notamment en matériel médical et constructions | investering, met name in medisch materiaal en de bouw van |
hospitalières. » | ziekenhuizen. » |
Les requérants ne démontrent pas par là, en ce qui concerne l'article | |
98 de la loi attaquée, lequel n'a trait qu'aux montants dus par les | De verzoekende partijen tonen hiermee, wat artikel 98 van de |
patients pour les séjours à l'hôpital en chambre à un ou à deux lits, | aangevochten wet betreft dat enkel betrekking heeft op de bedragen die |
l'existence de l'intérêt requis par la loi. | door de patiënten verschuldigd zijn voor een verblijf in het |
ziekenhuis in een kamer met één of met twee bedden, het bestaan van | |
het rechtens vereiste belang niet aan. | |
B.3.1. Le régime prévu en matière de fixation des honoraires médicaux | B.3.1. De regeling inzake de vaststelling van de medische honoraria, |
par l'article 99 de la loi du 22 février 1998 est entré en vigueur, | waarin artikel 99 van de wet van 22 februari 1998 voorziet, is, |
conformément à l'article 100 de la même loi, le 1er décembre 1998. Il | overeenkomstig artikel 100 van dezelfde wet, in werking getreden op 1 |
a été remplacé par l'article 121 de la loi du 25 janvier 1999 dont | december 1998. Zij is vervangen door artikel 121 van de wet van 25 |
l'article 122, alinéa 2, prévoit que la nouvelle disposition produit | januari 1999, waarvan artikel 122, tweede lid, bepaalt dat de nieuwe |
ses effets le 1er décembre 1998. | bepaling uitwerking heeft met ingang van 1 december 1998. |
B.3.2. Il s'ensuit que les parties requérantes sont actuellement sans | B.3.2. Daaruit volgt dat de verzoekende partijen thans geen belang |
intérêt à l'annulation des articles 99 et 100 attaqués. | hebben bij de vernietiging van de aangevochten artikelen 99 en 100. |
B.3.3. Toutefois, si les articles 121 et 122, alinéa 2, de la loi du | B.3.3. Mochten de artikelen 121 en 122, tweede lid, van de wet van 25 |
25 janvier 1999 étaient eux-mêmes annulés, les articles qu'ils ont | januari 1999 zelf evenwel worden vernietigd, dan zouden de artikelen |
remplacés seraient à nouveau en vigueur. | die zij hebben vervangen opnieuw in werking treden. |
Les parties requérantes ne perdront donc définitivement intérêt à leur | De verzoekende partijen zullen dus slechts definitief het belang bij |
recours que si la loi du 25 janvier 1999 n'est pas attaquée dans le | hun beroep verliezen indien de wet van 25 januari 1999 niet binnen de |
délai légal ou si le recours qui serait dirigé contre elle était | wettelijke termijn wordt aangevochten of indien het beroep dat ertegen |
rejeté par la Cour. | zou worden gericht, door het Hof zou worden verworpen. |
B.4. Les parties requérantes et certaines parties intervenantes | B.4. De verzoekende partijen en sommige tussenkomende partijen vragen |
demandent que l'objet du recours soit étendu aux articles 121 et 122 | dat het onderwerp van het beroep zou worden uitgebreid tot de |
précités de la loi du 25 janvier 1999. Elles ne sont cependant pas | voormelde artikelen 121 en 122 van de wet van 25 januari 1999. Zij |
autorisées à étendre l'objet du recours en cours d'instance. | kunnen het onderwerp van het beroep evenwel niet uitbreiden in de loop |
van het geding. | |
B.5. Enfin, l'article 101 de la loi du 22 février 1998 permet | B.5. Tot slot maakt artikel 101 van de wet van 22 februari 1998 het |
d'étendre aux patients qui ne relèvent pas du champ d'application de | mogelijk de regeling die inzake de vaststelling van de medische |
la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et | |
indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, le régime prévu en matière de fixation des honoraires médicaux par l'article 99 de la loi du 22 février 1998, entre-temps remplacé par celui prévu par l'article 121 de la loi du 25 janvier 1999. Faute d'exposer en quoi cette disposition serait en elle-même contraire à celles dont la violation est invoquée, le recours n'est pas recevable en tant qu'il porte sur ledit article 101. B.6. Les requérants n'ayant pas d'intérêt, sous réserve de ce qui est | honoraria is voorgeschreven bij artikel 99 van de wet van 22 februari 1998, intussen vervangen door de regeling voorgeschreven bij artikel 121 van de wet van 25 januari 1999, uit te breiden tot de patiënten die niet vallen onder de toepassing van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994. Aangezien in het beroep niet wordt uiteengezet hoe die bepaling op zich in strijd zou zijn met die waarvan de schending wordt aangevoerd, is het beroep niet ontvankelijk in zoverre het betrekking heeft op dat artikel 101. B.6. Aangezien de verzoekende partijen geen belang hebben, onder voorbehoud van wat is gezegd in B.3.3, om de vernietiging te vorderen |
dit sous B.3.3, à demander l'annulation des articles 99 et 100 de la | van de artikelen 99 en 100 van de aangevochten wet en het beroep |
loi attaquée et le recours étant irrecevable en tant qu'il porte sur | onontvankelijk is in zoverre het betrekking heeft op de artikelen 98 |
les articles 98 et 101 de cette loi, les interventions sont irrecevables. | en 101 van die wet, zijn de tussenkomsten niet ontvankelijk. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
- décide que l'affaire sera rayée du rôle de la Cour en ce qui | - beslist dat de zaak van de rol van het Hof zal worden geschrapt met |
concerne les articles 99 et 100 de la loi du 22 février 1998 portant | betrekking tot de artikelen 99 en 100 van de wet van 22 februari 1998 |
des dispositions sociales si les articles 121 et 122, alinéa 1er, de | houdende sociale bepalingen, indien de artikelen 121 en 122, eerste |
la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions sociales n'ont pas | lid, van de wet van 25 januari 1999 houdende sociale bepalingen niet |
fait l'objet d'un recours en annulation dans le délai légal de six | het voorwerp zijn geweest van een beroep tot vernietiging binnen de |
mois qui a pris cours le 6 février 1999 ou si un tel recours est rejeté; - rejette le recours pour le surplus. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 17 juin 1999. Le président, M. Melchior. Le greffier, | wettelijke termijn van zes maanden die op 6 februari 1999 een aanvang heeft genomen of indien een dergelijk beroep wordt verworpen; - verwerpt het beroep voor het overige. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 17 juni 1999. De voorzitter, M. Melchior. De griffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |