Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 25/99 du 24 février 1999 Numéro du rôle : 1466 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale, posées par le Tribunal du travail de La Cour d'arbitrage, chambre restreinte, composée du président M. Melchior et des juges-rapporte(...)"
Arrêt n° 25/99 du 24 février 1999 Numéro du rôle : 1466 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale, posées par le Tribunal du travail de La Cour d'arbitrage, chambre restreinte, composée du président M. Melchior et des juges-rapporte(...) Arrest nr. 25/99 van 24 februari 1999 Rolnummer 1466 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 57, § 2, van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, gesteld door de Arbeidsrechtban Het Arbitragehof, beperkte kamer, samengesteld uit voorzitter M. Melchior en de rechters-verslag(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 25/99 du 24 février 1999 Arrest nr. 25/99 van 24 februari 1999
Numéro du rôle : 1466 Rolnummer 1466
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 57, § 2, In zake : de prejudiciële vragen over artikel 57, § 2, van de
de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor
sociale, posées par le Tribunal du travail de Liège. maatschappelijk welzijn, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Luik.
La Cour d'arbitrage, chambre restreinte, Het Arbitragehof, beperkte kamer,
composée du président M. Melchior et des juges-rapporteurs L. François samengesteld uit voorzitter M. Melchior en de rechters-verslaggevers
et H. Coremans, assistée du greffier L. Potoms, L. François en H. Coremans, bijgestaan door de griffier L. Potoms,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles I. Onderwerp van de prejudiciële vragen
Par jugement du 17 septembre 1998 en cause de Lawson Daku Messan Bij vonnis van 17 september 1998 in zake Lawson Daku Messan Bethel
Bethel contre le centre public d'aide sociale d'Ans, dont l'expédition tegen het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van Ans,
est parvenue au greffe de la Cour le 18 novembre 1998, le Tribunal du waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 18
travail de Liège a posé les questions préjudicielles suivantes : november 1998, heeft de Arbeidsrechtbank te Luik de volgende
prejudiciële vragen gesteld :
« A. L'article 57, § 2, de la loi organique des C.P.A.S. du 8 juillet « A. Schendt artikel 57, § 2, van de organieke wet op de O.C.M.W.'s
1976 telle que modifiée par l'article 65 de la loi du 15 juillet 1996 van 8 juli 1976, gewijzigd bij artikel 65 van de wet van 15 juli 1996,
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution lus isolément ou de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, afzonderlijk of in samenhang
conjointement avec l'article 23 de la Constitution et l'article 26 du gelezen met artikel 23 van de Grondwet en artikel 26 van het Verdrag
Pacte international de New-York relatif aux droits civils et van New York inzake burgerrechten en politieke rechten, doordat het
politiques en ce qu'il instaure une différence de traitement entre : een verschil in behandeling invoert tussen :
1) d'une part, les demandeurs d'asile qui se sont vus déboutés par 1) enerzijds, de asielaanvragers die zijn afgewezen bij beslissing van
décision de la Commission permanente de recours des réfugiés et ont de Vaste Beroepscommissie voor vluchtelingen en die, vóór de
introduit, avant la notification d'un ordre de quitter le territoire, betekening van een bevel om het grondgebied te verlaten, een aanvraag
une demande fondée sur l'article 9, § 3, de la loi du 15 décembre op grond van artikel 9, § 3, van de wet van 15 december 1980 hebben
1980; ingediend;
2) et d'autre part, les demandeurs d'asile qui se sont vus déboutés de 2) en, anderzijds, de asielaanvragers wier aanvraag is afgewezen en
die geen aanvraag voor een uitzonderlijke verblijfsmachtiging hebben
leur demande et n'ont pas introduit de demande d'autorisation ingediend vooraleer ze een bevel om het grondgebied te verlaten hebben
exceptionnelle de séjour avant de se voir notifier un ordre de quitter gekregen, ongeacht of de weigering voortvloeit uit een beslissing van
le territoire, soit que le refus résulte d'une décision de la même dezelfde Vaste Beroepscommissie voor vluchtelingen of uitgaat van het
Commission permanente de recours des réfugiés, soit qu'il émane du Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen;
Commissariat général aux réfugiés et apatrides; B. Heeft de wetgever, door de maatschappelijke dienstverlening te
B. En supprimant l'aide sociale à un étranger qui, bien qu'ayant reçu ontzeggen aan een vreemdeling die, hoewel hij een bevel om het
un ordre de quitter le territoire dans le cadre d'une procédure grondgebied te verlaten heeft gekregen in het kader van een
d'asile qu'il ne diligente plus, a demandé à être autorisé à séjourner asielprocedure die hij niet meer voert, een machtiging heeft gevraagd
sur le territoire sur base de l'article 9 et qui est dans l'attente de om op het grondgebied te verblijven op grond van artikel 9 en die de
la décision que doit prendre le ministre, le législateur n'a-t-il pas beslissing die de minister moet nemen afwacht, geen onevenredige
apporté une limitation disproportionnée à l'exercice des droits beperking gesteld aan de uitoefening van de fundamentele rechten
fondamentaux (article 1er de la loi du 8 juillet 1976, article 23 de (artikel 1 van de wet van 8 juli 1976, artikel 23 van de Grondwet en
la Constitution et article 2 du Pacte international relatif aux droits artikel 2 van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale
économiques, sociaux et culturels fait à New-York le 19 décembre 1966 en culturele rechten, opgemaakt te New York op 19 december 1966,
ainsi que l'article 11.1 du Pacte international relatif aux droits alsmede artikel 11.1 van het Internationaal Verdrag inzake
économiques, sociaux et culturels du 19 décembre 1996 [lire : 1966]) economische, sociale en culturele rechten van 19 december 1996 [lees :
violant les articles 10 et 11 de la Constitution ? » 1966]) met schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? »
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 18 novembre 1998, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 18 november 1998 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Le 26 novembre 1998, les juges-rapporteurs L. François et H. Coremans ont informé le président, en application de l'article 71, alinéa 1er, de la loi organique, qu'ils pourraient être amenés à proposer à la Cour, siégeant en chambre restreinte, de rendre un arrêt constatant que la Cour n'est pas compétente pour connaître des questions préjudicielles. Les conclusions des juges-rapporteurs ont été notifiées aux parties dans l'instance principale conformément à l'article 71, alinéa 2, de la loi organique, par lettres recommandées à la poste le 1er décembre 1998. Aucune de ces parties n'a introduit un mémoire justificatif. Op 26 november 1998 hebben de rechters-verslaggevers L. François en H. Coremans, met toepassing van artikel 71, eerste lid, van de organieke wet, de voorzitter ervan in kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht aan het Hof, zitting houdende in beperkte kamer, voor te stellen een arrest te wijzen waarbij wordt vastgesteld dat het Hof niet bevoegd is om kennis te nemen van de prejudiciële vragen. Overeenkomstig artikel 71, tweede lid, van de organieke wet is van de conclusies van de rechters-verslaggevers aan de partijen in het bodemgeschil kennisgegeven bij op 1 december 1998 ter post aangetekende brieven. Geen enkele van die partijen heeft een memorie met verantwoording ingediend.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. En droit III. In rechte
1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 57, § 2, de la 1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 57, § 2, van
loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale, de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor
qui a été remplacé, avec effet au 10 janvier 1997, par l'article 65 de maatschappelijk welzijn, dat met uitwerking op 10 januari 1997 is
la loi du 15 juillet 1996 « modifiant la loi du 15 décembre 1980 sur vervangen door artikel 65 van de wet van 15 juli 1996 « tot wijziging
van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het
l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van
étrangers et la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics vreemdelingen en van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de
d'aide sociale ». Cet article dispose : openbare centra voor maatschappelijk welzijn ». Dat artikel bepaalt :
« § 2. Par dérogation aux autres dispositions de la présente loi, la mission du centre public d'aide sociale se limite à l'octroi de l'aide médicale urgente, à l'égard d'un étranger qui séjourne illégalement dans le Royaume. Le Roi peut déterminer ce qu'il y a lieu d'entendre par aide médicale urgente. Un étranger qui s'est déclaré réfugié et a demandé à être reconnu comme tel, séjourne illégalement dans le Royaume lorsque la demande d'asile a été rejetée et qu'un ordre de quitter le territoire a été notifié à l'étranger concerné. L'aide sociale accordée à un étranger qui [en] était en fait bénéficiaire au moment où un ordre de quitter le territoire lui a été notifié, est arrêtée, à l'exception de l'aide médicale urgente, le jour où l'étranger quitte effectivement le territoire et, au plus tard, le jour de l'expiration du délai de l'ordre de quitter le territoire. Il est dérogé aux dispositions de l'alinéa précédent pendant le délai strictement nécessaire pour permettre à l'étranger de quitter le territoire, pour autant qu'il ait signé une déclaration attestant son intention explicite de quitter le plus vite possible le territoire, sans que ce délai ne puisse en aucun cas excéder un mois. La déclaration d'intention précitée ne peut être signée qu'une seule fois. Le centre informe sans retard le Ministre qui a l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers « § 2. In afwijking van de andere bepalingen van deze wet, is de taak van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn beperkt tot het verlenen van dringende medische hulp, wanneer het gaat om een vreemdeling die illegaal in het Rijk verblijft. De Koning kan bepalen wat onder dringende medische hulp begrepen moet worden. Een vreemdeling die zich vluchteling heeft verklaard en heeft gevraagd om als dusdanig te worden erkend, verblijft illegaal in het Rijk wanneer de asielaanvraag is geweigerd en aan de betrokken vreemdeling een bevel om het grondgebied te verlaten is betekend. De maatschappelijke dienstverlening aan een vreemdeling die werkelijk steuntrekkend was op het ogenblik dat hem een bevel om het grondgebied te verlaten werd betekend, wordt, met uitzondering van de dringende medische hulpverlening, stopgezet de dag dat de vreemdeling daadwerkelijk het grondgebied verlaat, en ten laatste de dag van het verstrijken van het bevel om het grondgebied te verlaten. Van het bepaalde in het voorgaande lid wordt afgeweken gedurende de termijn die strikt noodzakelijk is om de vreemdeling in staat te stellen het grondgebied te verlaten, voor zover hij een verklaring heeft ondertekend die zijn uitdrukkelijke intentie het grondgebied zo snel mogelijk te willen verlaten, weergeeft; deze termijn mag in geen geval een maand overschrijden. De hierboven vermelde intentieverklaring kan slechts eenmaal worden ondertekend. Het centrum verwittigt zonder verwijl de Minister die bevoegd is voor de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de
dans ses compétences, ainsi que la commune concernée, de la signature vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, evenals de betrokken
de la déclaration d'intention. » gemeente, van de ondertekening van de intentieverklaring. »
1.2. Il ressort de la décision de renvoi que les questions 1.2. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de gestelde prejudiciële
préjudicielles posées concernent un cas dans lequel il a été mis fin à vragen betrekking hebben op een geval van stopzetting van de
l'aide sociale accordée à un étranger qui a introduit une demande maatschappelijke dienstverlening aan een vreemdeling die een
d'asile et qui était en fait bénéficiaire de cette aide au moment où asielaanvraag heeft ingediend en die werkelijk steuntrekkend was op
un ordre de quitter le territoire lui a été notifié. het ogenblik dat hem een bevel om het grondgebied te verlaten werd
Il s'ensuit que les questions préjudicielles visent exclusivement les betekend. Hieruit volgt dat de prejudiciële vragen uitsluitend betrekking hebben
alinéas 3 et 4 de l'article 57, § 2, de la loi organique des centres op het derde en vierde lid van artikel 57, § 2, van de organieke wet
publics d'aide sociale, tel que celui-ci a été modifié par l'article betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, zoals
65 de la loi du 15 juillet 1996. gewijzigd door artikel 65 van de wet van 15 juli 1996.
2. Volgens de verzoeker voor het verwijzende rechtscollege brengt
2. Selon le demandeur devant la juridiction a quo, l'article 57, § 2, artikel 57, § 2, derde en vierde lid, een verschil in behandeling
alinéas 3 et 4, crée une différence de traitement entre les demandeurs teweeg tussen de asielaanvragers wier verzoek het voorwerp is geweest
d'asile auxquels, leur demande ayant fait l'objet d'une décision de van een beslissing tot verwerping die zij niet voor de Raad van State
rejet qu'ils n'ont pas attaquée devant le Conseil d'Etat, un ordre de hebben aangevochten, aan wie een bevel om het grondgebied te verlaten
quitter le territoire a été notifié et qui introduisent, sur la base is betekend en die, op grond van artikel 9, derde lid, van de
de l'article 9, alinéa 3, de la loi du 15 décembre 1980 précitée, une voormelde wet van 15 december 1980, een verzoek voor een machtiging
demande d'autorisation de séjour de plus de trois mois, suivant que tot een verblijf van meer dan drie maanden indienen, naargelang dat
cette demande est faite avant ou après la notification de l'ordre de verzoek wordt ingediend vóór of na de betekening van het bevel om het
quitter le territoire : le bénéfice de l'aide sociale leur serait, à grondgebied te verlaten : het voordeel van de maatschappelijke
compter de la notification, maintenu dans le premier cas, supprimé dienstverlening zou, te rekenen vanaf de betekening, in het eerste
dans le second. geval worden gehandhaafd, in het tweede geval worden geschrapt.
3. L'article 9 de la loi du 15 décembre 1980 précité dispose : 3. Het voormelde artikel 9 van de wet van 15 december 1980 bepaalt :
«

Art. 9.Pour pouvoir séjourner dans le Royaume au-delà du terme fixé

«

Art. 9.Om langer dan de in artikel 6 bepaalde termijn in het Rijk

à l'article 6, l'étranger qui ne se trouve pas dans un des cas prévus te mogen verblijven, moet de vreemdeling die zich niet in een der in
à l'article 10 doit y être autorisé par le Ministre ou son délégué. Sauf dérogations prévues par un traité international, par une loi ou par un arrêté royal, cette autorisation doit être demandée par l'étranger auprès du poste diplomatique ou consulaire belge compétent pour le lieu de sa résidence ou de son séjour à l'étranger. Lors de circonstances exceptionnelles, cette autorisation peut être demandée par l'étranger auprès du bourgmestre de la localité où il séjourne, qui la transmettra au Ministre ou à son délégué. Elle sera dans ce cas délivrée en Belgique. » artikel 10 voorziene gevallen bevindt, daartoe gemachtigd worden door de Minister of zijn gemachtigde. Behoudens de in een internationaal verdrag, in een wet of in een koninklijk besluit bepaalde afwijkingen, moet deze machtiging door de vreemdeling aangevraagd worden bij de Belgische diplomatieke of consulaire post die bevoegd is voor zijn verblijfplaats of zijn plaats van oponthoud in het buitenland. In buitengewone omstandigheden kan die machtiging door de vreemdeling worden aangevraagd bij de burgemeester van de plaats waar hij verblijft; deze zendt ze over aan de Minister of aan diens gemachtigde. In dat geval zal ze in België worden afgegeven. »
4.1. Les dispositions précitées n'établissent pas de différence de 4.1. De voormelde bepalingen stellen met betrekking tot het genot van
traitement quant au bénéfice de l'aide sociale entre les étrangers de maatschappelijke dienstverlening geen verschil in behandeling in
précités, suivant le moment auquel ils introduisent la demande visée à onder de voornoemde vreemdelingen, naar gelang van het ogenblik waarop
l'article 9, alinéa 3, de la loi du 15 décembre 1980. zij de in artikel 9, derde lid, van de wet van 15 december 1980
bedoelde aanvraag indienen.
4.2. La différence de traitement résulte de la circulaire du ministre 4.2. Het verschil in behandeling vloeit voort uit de omzendbrief van
de l'Intérieur du 9 octobre 1997 publiée au Moniteur belge du 14 de Minister van Binnenlandse Zaken van 9 oktober 1997, bekendgemaakt
novembre 1997 (remplacée depuis lors par une circulaire du 15 décembre in het Belgisch Staatsblad van 14 november 1997 (sedertdien vervangen
1998 relative à l'application de l'article 9, alinéa 3, de la loi du door een omzendbrief van 15 december 1998 over de toepassing van
15 décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement artikel 9, derde lid, van de wet van 15 december 1980 betreffende de
toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de
et l'éloignement des étrangers et la régularisation de situations verwijdering van vreemdelingen en de regularisatie van bijzondere
particulières (Moniteur belge, 19 décembre 1998) qui ne contient plus situaties (Belgisch Staatsblad, 19 december 1998), welke de passage
ce passage) qui, explicitant à l'intention des bourgmestres du Royaume niet meer bevat), die, in de uitleg van de draagwijdte van dat artikel
la portée dudit article 9, alinéa 3, énonçait en son point IV, B (« 9, derde lid, ten behoeve van de burgemeesters van het Rijk, in zijn
Procédure - Rôle de l'administration communale ») : punt IV, B (« De procedure - Rol van het gemeentebestuur ») bepaalde :
« Lorsque l'Office des étrangers donne l'instruction à « Indien de Dienst Vreemdelingenzaken aan de gemeente instructies
l'administration communale de délivrer un ordre de quitter le geeft om een bevel om het grondgebied te verlaten af te geven en de
territoire à un étranger et que l'administration communale constate gemeente vaststelt dat de betrokkene een aanvraag in het kader van
que celui-ci a introduit une demande d'autorisation de séjour sur la artikel 9, derde lid, van de wet, ingediend heeft die dateert vóór de
base de l'article 9, alinéa 3, de la loi, dont la date est antérieure hogervermelde beslissing (maar die nog niet of vrij recent overgemaakt
à la décision d'éloignement (mais qui n'a pas encore été ou qui vient werd aan de Dienst Vreemdelingenzaken), dient de gemeente het bevel om
d'être transmise à l'Office des étrangers), elle ne doit pas notifier het grondgebied te verlaten niet te betekenen, maar onverwijld de
l'ordre de quitter le territoire et doit avertir immédiatement Dienst Vreemdelingenzaken op de hoogte te brengen van het indienen van
l'Office des étrangers de l'introduction de la demande d'autorisation de aanvraag in het kader van artikel 9, derde lid, opdat deze
de séjour, afin que celle-ci soit examinée. » onmiddellijk onderzocht kan worden. »
L'application de cette circulaire a pour effet que l'étranger auquel De toepassing van die omzendbrief heeft tot gevolg dat de vreemdeling
l'autorité compétente n'a pas notifié l'ordre de quitter le territoire aan wie de bevoegde overheid het bevel om het grondgebied te verlaten,
waarvan hij het voorwerp zou zijn, niet heeft betekend omdat hij een
dont il ferait l'objet, parce qu'il a introduit une demande aanvraag voor een verblijfsmachtiging heeft ingediend, de
d'autorisation de séjour, peut, conformément à l'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976, continuer à bénéficier de l'aide sociale alors que ce bénéfice disparaît une fois l'ordre notifié. 4.3. La différence de traitement en cause ne résulte pas d'une disposition que la Cour, contrairement au juge ordinaire et au juge administratif, serait habilitée à contrôler. La Cour n'est manifestement pas compétente pour répondre aux questions préjudicielles. Par ces motifs, la Cour, chambre restreinte, statuant à l'unanimité des voix, constate que la Cour est incompétente pour répondre aux questions préjudicielles posées. Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, maatschappelijke dienstverlening overeenkomstig artikel 57, § 2, van de wet van 8 juli 1976 kan blijven genieten, terwijl dat voordeel verdwijnt zodra het bevel is betekend. 4.3. Het in het geding zijnde verschil in behandeling vloeit niet voort uit een bepaling die het Hof, in tegenstelling met de gewone en de administratieve rechter, gemachtigd zou zijn te toetsen. Het Hof is kennelijk niet bevoegd om op de prejudiciële vragen te antwoorden. Om die redenen, het Hof, beperkte kamer, met eenparigheid van stemmen uitspraak doende, stelt vast dat het Hof niet bevoegd is om op de gestelde prejudiciële vragen te antwoorden. Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 février 1999. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 februari 1999.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^