Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 21/99 du 17 février 1999 Numéros du rôle : 1308 et 1309 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 43, § 5, de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière judiciaire, posée par le Conseil d'E La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. Boel, L(...)"
Arrêt n° 21/99 du 17 février 1999 Numéros du rôle : 1308 et 1309 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 43, § 5, de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière judiciaire, posée par le Conseil d'E La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. Boel, L(...) Arrest nr. 21/99 van 17 februari 1999 Rolnummers 1308 en 1309 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 43, § 5, van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken, gesteld door de Raad van State. Het Arbi samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. Boel, L. François, P.(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 21/99 du 17 février 1999 Arrest nr. 21/99 van 17 februari 1999
Numéros du rôle : 1308 et 1309 Rolnummers 1308 en 1309
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 43, § 5, de In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 43, § 5, van de
la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken,
judiciaire, posée par le Conseil d'Etat. gesteld door de Raad van State.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de
Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, E. Cerexhe, rechters H. Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets,
H. Coremans, A. Arts, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du greffier E. Cerexhe, H. Coremans, A. Arts, R. Henneuse en M. Bossuyt,
L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêts nos 71.982 et 71.981 du 20 février 1998 en cause de A. Bij arresten nrs. 71.982 en 71.981 van 20 februari 1998 in zake A.
Delvaux contre l'Etat belge, dont les expéditions sont parvenues au Delvaux tegen de Belgische Staat, waarvan de expedities ter griffie
greffe de la Cour le 12 mars 1998, le Conseil d'Etat a posé la van het Hof zijn ingekomen op 12 maart 1998, heeft de Raad van State
question préjudicielle suivante : de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 43, § 5, de la loi du 15 juin 1935, en tant qu'il impose « Schendt artikel 43, § 5, van de wet van 15 juni 1935, in zoverre het
que deux tiers des juges au tribunal de première instance de Bruxelles de verplichting oplegt dat twee derden van de rechters in de Rechtbank
soient bilingues, lu conjointement avec les alinéas de cet article qui van eerste aanleg te Brussel tweetalig zijn, gelezen in samenhang met
interdisent, sauf de manière très occasionnelle, à ces mêmes juges de de leden van dat artikel die, behoudens op zeer occasionele manier,
siéger dans une langue autre que celle de leur diplôme, ne viole-t-il diezelfde rechters verbieden zitting te houden in een andere taal dan
pas les articles 10 et 11 de la Constitution ? » die van hun diploma, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? »
II. Les faits et la procédure antérieure II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil
Le requérant devant le Conseil d'Etat demande l'annulation de deux De verzoeker voor de Raad van State vordert de vernietiging van twee
décisions du ministre de la Justice par lesquelles celui-ci refuse de beslissingen van de Minister van Justitie waarbij die weigert de
prendre en considération les candidatures du requérant à des emplois sollicitaties van de verzoeker voor betrekkingen van rechter in de
de juge au Tribunal de première instance de Bruxelles, au motif que Rechtbank van eerste aanleg te Brussel in overweging te nemen, om
ces emplois doivent être attribués à des candidats justifiant de la reden dat die betrekkingen moeten worden toegewezen aan kandidaten die
connaissance de la langue française et de la langue néerlandaise et het bewijs leveren van kennis van de Franse en de Nederlandse taal en
que le requérant ne satisfait pas à cette condition. dat de verzoeker die voorwaarde niet vervult.
Le moyen unique du requérant est notamment fondé sur ce qu'en Het enige middel van de verzoeker is met name gegrond op het feit dat
interprétant l'article 43, § 5, de la loi du 15 juin 1935 sur l'emploi de Minister van Justitie, door artikel 43, § 5, van de wet van 15 juni
des langues en matière judiciaire comme interdisant de nommer un 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken in die zin te
candidat unilingue au Tribunal de première instance de Bruxelles tant interpreteren dat het verbiedt een eentalige kandidaat in de Rechtbank
que le quota de magistrats bilingues n'est pas atteint, le ministre de van eerste aanleg te Brussel te benoemen zolang het quotum van
la Justice ajoute à la loi une condition de nomination; l'article 60, tweetalige magistraten niet is bereikt, aan de wet een
§ 3, de la même loi (qui est relatif au cas d'empêchement de benoemingsvoorwaarde toevoegt; artikel 60, § 3, van dezelfde wet (die
composition du siège pour des raisons linguistiques et dont betrekking heeft op het geval van belet van samenstelling van de zetel
l'application implique que l'on se trouve en présence de magistrats wegens taalredenen en waarvan de toepassing inhoudt dat het gaat om
déjà nommés), l'absence de sanction en cas de méconnaissance de reeds benoemde magistraten), de ontstentenis van sanctie in geval van
l'article 43, § 5, précité et la pratique suivie jusqu'ici prouvent schending van het voormelde artikel 43, § 5, en de tot heden gevolgde
que cette disposition n'énonce pas une règle d'ordre public mais « un praktijk bewijzen dat die bepaling geen regel van openbare orde is
objectif qu'il convient de tenter d'atteindre compte tenu de maar « een doelstelling die men dient trachten te bereiken rekening
l'insuffisance chronique du nombre de candidats légalement bilingues houdend met het chronisch tekort aan wettelijk tweetalige kandidaten
postulant ces emplois bruxellois ». die naar die Brusselse betrekkingen solliciteren ».
Le requérant fait encore valoir dans un mémoire ampliatif que la In een toelichtende memorie doet de verzoeker nog gelden dat de in het
disposition en cause, en prévoyant deux tiers de juges bilingues au geding zijnde bepaling, door voor te schrijven dat twee derden van de
sein du Tribunal de première instance, est déraisonnable et rechters in de Rechtbank van eerste aanleg tweetalig dienen te zijn,
disproportionnée par rapport au but poursuivi par le législateur et onredelijk en onevenredig is ten aanzien van het door de wetgever
viole les articles 10 et 11 de la Constitution; il formule une nagestreefde doel en de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt;
question préjudicielle à soumettre à la Cour, dont les termes ont été hij formuleert een aan het Hof voor te leggen prejudiciële vraag
repris tels quels par les arrêts a quo. Le Conseil d'Etat a fait waarvan de bewoordingen letterlijk in de verwijzingsarresten zijn
observer à cette occasion que la question n'indique pas par rapport à overgenomen. De Raad van State heeft bij die gelegenheid doen opmerken
quelle autre catégorie de personnes les juges du Tribunal de première dat uit de vraag niet blijkt ten opzichte van welke andere categorie
instance de Bruxelles feraient l'objet d'une discrimination mais il a van personen de rechters van de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel
relevé, d'une part, que le requérant a précisé à l'audience qu'il zouden worden gediscrimineerd, maar hij heeft aangevoerd, enerzijds,
existe une discrimination entre les candidats unilingues et les dat de verzoeker op de terechtzitting heeft gepreciseerd dat er een
candidats bilingues dans la mesure où seule la candidature de ces discriminatie is tussen de eentalige en de tweetalige kandidaten in
derniers est acceptée alors que la nomination de deux tiers de zoverre enkel de kandidatuur van de tweetalige kandidaten wordt
bilingues ne se justifie absolument pas fonctionnellement et, d'autre aanvaard, terwijl de benoeming van twee derden tweetaligen functioneel
absoluut niet kan worden verantwoord en, anderzijds, dat krachtens
part, qu'en vertu de l'article 27, § 2, de la loi spéciale du 6 artikel 27, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, celle-ci est compétente pour Arbitragehof dat Hof bevoegd is om de gestelde prejudiciële vraag te
reformuler la question préjudicielle posée. herformuleren.
III. La procédure devant la Cour III. De rechtspleging voor het Hof
Par ordonnances du 12 mars 1998, le président en exercice a désigné Bij beschikkingen van 12 maart 1998 heeft de voorzitter in functie de
les juges des sièges conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetels aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Par ordonnance du 25 mars 1998, la Cour a joint les affaires. Bij beschikking van 25 maart 1998 heeft het Hof de zaken samengevoegd.
Les décisions de renvoi ont été notifiées conformément à l'article 77 Van de verwijzingsbeslissingen is kennisgegeven overeenkomstig artikel
de la loi organique, par lettres recommandées à la poste le 2 avril 77 van de organieke wet bij op 2 april 1998 ter post aangetekende
1998; l'ordonnance de jonction a été notifiée aux parties par les brieven; bij dezelfde brieven is aan de partijen kennisgegeven van de
mêmes lettres. beschikking tot samenvoeging.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 8 avril 1998. bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 8 april 1998.
Des mémoires ont été introduits par : Memories zijn ingediend door :
- A. Delvaux, demeurant à 1570 Genappe, Drève Micheline 33 a, par - A. Delvaux, wonende te 1570 Genepiën, Drève Micheline 33 a, bij op
lettre recommandée à la poste le 15 mai 1998; 15 mei 1998 ter post aangetekende brief;
- le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par - de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 15 mei 1998 ter
lettre recommandée à la poste le 15 mai 1998; post aangetekende brief;
- le Gouvernement flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, par - de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel, bij op 20 mei
lettre recommandée à la poste le 20 mai 1998. 1998 ter post aangetekende brief.
Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 28 juillet 1998. organieke wet bij op 28 juli 1998 ter post aangetekende brieven.
Des mémoires en réponse ont été introduits par : Memories van antwoord zijn ingediend door :
- le Conseil des ministres, par lettre recommandée à la poste le 28 - de Ministerraad, bij op 28 september 1998 ter post aangetekende
septembre 1998; brief;
- A. Delvaux, par lettre recommandée à la poste le 29 septembre 1998; - A. Delvaux, bij op 29 september 1998 ter post aangetekende brief;
- le Gouvernement flamand, par lettre recommandée à la poste le 30 - de Vlaamse Regering, bij op 30 september 1998 ter post aangetekende
septembre 1998. brief.
Par ordonnance du 30 juin 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 12 mars Bij beschikking van 30 juni 1998 heeft het Hof de termijn waarbinnen
1999 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 12 maart 1999.
Par ordonnance du 16 décembre 1998, le président M. Melchior a soumis Bij beschikking van 16 december 1998 heeft voorzitter M. Melchior de
les affaires à la Cour réunie en séance plénière. zaken voorgelegd aan het Hof in voltallige zitting.
Par ordonnance du 16 décembre 1998, la Cour a déclaré les affaires en Bij beschikking van 16 december 1998 heeft het Hof de zaken in
état et fixé l'audience au 13 janvier 1999. gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 13
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats januari 1999. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 17 décembre 1998. bij op 17 december 1998 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 13 janvier 1999 : Op de openbare terechtzitting van 13 januari 1999 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me H. Bartholomeeusen, avocat au barreau de Bruxelles, pour A. . Mr. H. Bartholomeeusen, advocaat bij de balie te Brussel, voor A.
Delvaux; Delvaux;
. Me R. Ergec loco Me P. Traest, avocats au barreau de Bruxelles, pour . Mr. R. Ergec loco Mr. P. Traest, advocaten bij de balie te Brussel,
le Conseil des ministres; voor de Ministerraad;
. Me P. Van Orshoven, avocat au barreau de Bruxelles, pour le . Mr. P. Van Orshoven, advocaat bij de balie te Brussel, voor de
Gouvernement flamand; Vlaamse Regering;
- les juges-rapporteurs L. François et H. Coremans ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers L. François en H. Coremans verslag uitgebracht;
- les avocats précités ont été entendus; - zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- les affaires ont été mises en délibéré. - zijn de zaken in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
IV. En droit IV. In rechte
- A - - A -
Mémoire du Conseil des ministres Memorie van de Ministerraad
A.1.1. Tout en souhaitant que toute procédure devant les cours et A.1.1. Ook al zou men wensen dat elke rechtspleging voor de hoven en
tribunaux se déroule soit en néerlandais, soit en français - les rechtbanken hetzij in het Nederlands, hetzij in het Frans zou worden
magistrats devant donc appartenir au même « rôle linguistique » que la gevoerd - de magistraten zouden dus tot dezelfde « taalrol » moeten
langue de la procédure -, il a été jugé nécessaire d'avoir au moins behoren als de taal van de rechtspleging -, toch is het noodzakelijk
geacht dat ten minste twee derden van de magistraten zouden doen
deux tiers de magistrats justifiant de la connaissance de l'autre blijken van de kennis van de andere taal in de rechtbanken van eerste
langue dans les tribunaux du niveau de première instance ayant leur aanleg die te Brussel zitting houden, vanwege de sociale, commerciële
siège à Bruxelles, en raison des contacts sociaux, commerciaux et en familiale contacten die tussen de twee gemeenschappen in het
familiaux existant entre les deux communautés dans l'arrondissement gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde bestaan. Indien
judiciaire de Bruxelles-Hal-Vilvorde. A défaut, il faudrait faire dat niet het geval is, zou men nog meer een beroep moeten doen op
davantage appel à des traducteurs, ce qui impliquerait une perte de vertalers, wat een verlies van tijd, doeltreffendheid en middelen zou
temps, d'efficacité et de ressources, les frais de traduction étant à inhouden, vermits de vertaalkosten ten laste van de Schatkist komen.
charge du Trésor.
A.1.2. La loi du 15 juillet 1970 a dérogé au principe selon lequel les A.1.2. De wet van 15 juli 1970 is afgeweken van het beginsel volgens
magistrats doivent être du même rôle linguistique que la langue de la hetwelk de magistraten tot dezelfde taalrol als de taal van de
rechtspleging moeten behoren, door te bepalen dat, in geval van
procédure en disposant qu'en cas de changement de la langue de wijziging van de taal van de rechtspleging, de magistraten die met het
procédure, les magistrats chargés de l'instruction ou saisis de la onderzoek of de berechting van de zaak zijn belast, de rechtspleging
cause peuvent poursuivre la procédure s'ils ont justifié de la mogen voortzetten indien zij het bewijs hebben geleverd van de kennis
connaissance de l'autre langue. Il en va de même pour la délivrance van de andere taal. Hetzelfde geldt voor de uitvaardiging van een
d'un mandat d'arrêt dans la langue qui n'est pas celle de la procédure bevel tot aanhouding dat gesteld is in de andere taal dan die van de
et pour la procédure devant la chambre du conseil, en ce qui concerne rechtspleging en voor de rechtspleging voor de raadkamer, zowel om
tant la détention préventive que le règlement de la procédure. Il est uitspraak te doen over de voorlopige hechtenis als om de rechtspleging
te regelen. Het is dus noodzakelijk over tweetalige magistraten te
donc nécessaire de disposer de magistrats bilingues pour assurer la beschikken om de continuïteit van de onderzoeken en de
continuité des enquêtes et des procédures pénales. strafrechtsplegingen te verzekeren.
A.1.3. La mesure critiquée, qui répond ainsi à un objectif légitime, A.1.3. De betwiste maatregel, die aldus aan een wettige doelstelling
permet aussi aux magistrats de prendre connaissance de la beantwoordt, maakt het de magistraten ook mogelijk kennis te nemen van
jurisprudence de l'ensemble du tribunal et facilite de manière de rechtspraak van de rechtbank in haar geheel en vergemakkelijkt in
considérable les contacts professionnels entre les magistrats du même aanzienlijke mate de professionele contacten tussen de magistraten van
corps. Il est à noter également que l'article 43, § 4, de la loi du 15 hetzelfde korps. Tevens moet worden opgemerkt dat artikel 43, § 4, van
juin 1935 prescrit que nul ne peut être nommé dans l'arrondissement de de wet van 15 juni 1935 bepaalt dat niemand, in het arrondissement
Bruxelles comme président du tribunal de première instance, du Brussel, in het ambt van voorzitter van de rechtbank van eerste
tribunal de commerce ou du tribunal du travail, procureur du Roi ou aanleg, van de rechtbank van koophandel of de arbeidsrechtbank, van
auditeur du travail s'il ne justifie pas de la connaissance des deux procureur des Konings of arbeidsauditeur kan worden benoemd indien hij
langues. Un nombre suffisant de bilingues parmi les magistrats de niet doet blijken van de kennis van beide talen. De aanwezigheid van
première instance de Bruxelles assure en outre le passage des een voldoende aantal tweetaligen onder de magistraten van eerste
magistrats de première instance vers d'autres fonctions dans aanleg te Brussel waarborgt bovendien de overgang van de magistraten
l'arrondissement judiciaire de Bruxelles pour lesquelles le van eerste aanleg naar andere ambten in het gerechtelijk
bilinguisme est exigé (par exemple juge de paix, juge de police, arrondissement Brussel waarvoor tweetaligheid is vereist (bijvoorbeeld
fonctions supérieures dans les cours, etc.). vrederechter, politierechter, hogere ambten in de hoven, enz.).
A.1.4. C'est au législateur qu'il appartient d'apprécier quel quota de A.1.4. Het staat aan de wetgever te oordelen welk quotum van
magistrats bilingues permet d'atteindre l'objectif fixé; il ne peut tweetalige magistraten noodzakelijk is om het gestelde doel te
être considéré comme manifestement déraisonnable. Toutefois, un bereiken; het kan niet kennelijk onredelijk worden geacht. Er is
avant-projet de loi a été adopté qui retient un quota de deux tiers de evenwel een voorontwerp van wet aangenomen waarin een quotum van twee
bilingues par groupe linguistique, tout en précisant que, parmi ces derden tweetaligen per taalgroep in aanmerking wordt genomen en
magistrats bilingues, un tiers doit avoir une connaissance approfondie waarbij wordt gepreciseerd dat, van die tweetalige magistraten, een
et un autre tiers une connaissance suffisante de l'autre langue. derde een grondige en een ander derde een voldoende kennis van de
andere taal moet hebben.
Mémoire de A. Delvaux Memorie van A. Delvaux
A.2.1. La disposition en cause établit deux règles : la première, A.2.1. De in het geding zijnde bepaling stelt twee regels vast : de
consacrant le principe du critère fonctionnel quant à l'établissement eerste, die het beginsel van het functionele criterium verankert met
du nombre de magistrats devant appartenir à tel ou tel rôle betrekking tot het vaststellen van het aantal magistraten die tot deze
linguistique (une représentation minimale d'un tiers étant toutefois of gene taalrol moeten behoren (een minimum vertegenwoordiging van een
garantie à chaque communauté linguistique), prévoit que le nombre derde wordt niettemin aan elke taalgemeenschap gewaarborgd), bepaalt
total des magistrats par rôle linguistique est déterminé d'après le dat het totaal aantal magistraten per taalrol wordt vastgelegd volgens
nombre de chambres francophones et néerlandophones. Conformément à het aantal Franstalige en Nederlandstalige kamers. Dat aantal wordt,
l'article 88 du Code judiciaire, celui-ci est fixé, compte tenu des overeenkomstig artikel 88 van het Gerechtelijk Wetboek, volgens de
noodwendigheden van de dienst bepaald door de Koning bij de
besoins du service, par le Roi lors de l'établissement du règlement vaststelling van het bijzonder reglement van elke rechtbank; de tweede
particulier de chaque tribunal; la seconde règle dispose qu'au moins regel bepaalt dat ten minste twee derden van de magistraten, zonder
deux tiers des magistrats doivent, sans distinction entre francophones onderscheid tussen Franstaligen en Nederlandstaligen, wettelijk
et néerlandophones, être bilingues légaux, c'est-à-dire qu'ils doivent tweetaligen moeten zijn, dit wil zeggen dat zij het bewijs moeten
justifier de la connaissance approfondie de l'autre langue. leveren van de grondige kennis van de andere landstaal.
A.2.2. Alors que la seconde règle doit s'analyser comme un simple A.2.2. Terwijl de tweede regel moet worden opgevat als een loutere
doelstelling die voor zover mogelijk moet worden bereikt, maakt de
objectif à atteindre dans la mesure du possible, le juge a quo en fait verwijzende rechter daarvan een dwingende regel en legt aldus een
une règle impérative et impose ainsi une condition supplémentaire à bijkomende voorwaarde op aan de toegang tot de magistratuur bij
l'accès à la magistrature près certaines juridictions : cette sommige rechtscolleges : die interpretatie heeft tot gevolg,
interprétation a pour effet, d'une part, de soumettre une situation enerzijds, dat een identieke situatie - de toegang tot de magistratuur
identique - l'accès à la magistrature - à deux régimes différents - aan twee verschillende rechtsregelingen wordt onderworpen,
selon que le candidat à un emploi postule près les tribunaux de naargelang de kandidaat naar een betrekking solliciteert bij de
première instance, du travail et de commerce de l'arrondissement rechtbanken van eerste aanleg, de arbeidsrechtbanken en de rechtbanken
judiciaire de Bruxelles ou près ces tribunaux dans tout autre van koophandel van het gerechtelijk arrondissement Brussel of bij die
arrondissement et, d'autre part, d'opérer une différence de traitement rechtbanken in gelijk welk ander arrondissement en, anderzijds, dat
- injustifiée - entre les candidats unilingues et les candidats een - onverantwoord - verschil in behandeling wordt ingesteld tussen
bilingues légaux à un emploi de magistrat près l'une de ces de eentalige kandidaten en de wettelijk tweetalige kandidaten voor een
juridictions bruxelloises. betrekking van magistraat bij één van die Brusselse rechtscolleges.
A.2.3. L'administration d'une bonne justice requiert que toutes les A.2.3. Een goede rechtsbedeling vereist dat alle voorgelegde stukken
pièces produites soient accessibles sur le plan linguistique et les op het vlak van de taal toegankelijk zijn en de artikelen 30 tot 34
articles 30 à 34 de la loi du 15 juin 1935 permettent aux magistrats van de wet van 15 juni 1935 staan de magistraten toe een beroep te
de recourir à un traducteur. Alors que le projet initial, adopté au doen op een vertaler. Terwijl het oorspronkelijke ontwerp, dat door de
Sénat, ne contenait aucune disposition relative à l'organisation Senaat werd aangenomen, geen enkele bepaling betreffende de
linguistique des tribunaux, la commission de la Chambre, mue par le organisatie van de rechtbanken met betrekking tot de taal bevatte,
souci de l'intérêt des justiciables, élabora la mesure litigieuse; le heeft de Kamercommissie, gedreven door de bezorgdheid om het belang
champ d'application de celle-ci est restreint aux seuls tribunaux bruxellois, alors que le droit reconnu de produire des pièces rédigées ou de faire entendre des témoins dans une autre langue que celle de la procédure l'est indistinctement devant toutes les juridictions du Royaume : la seule utilité de la mesure serait donc de réduire, devant ces tribunaux, le recours aux traducteurs dans le cadre des procédures contentieuses opposant des parties produisant des pièces ou des témoins dans l'autre langue que celle de la procédure. Il s'agit là d'un objectif purement économique. van de rechtzoekenden, de betwiste bepaling tot stand gebracht; de werkingssfeer van die maatregel is beperkt tot enkel de Brusselse rechtbanken, terwijl het erkende recht om stukken in te dienen en getuigen te laten horen in een andere taal dan die van de rechtspleging, een recht is dat zonder onderscheid geldt voor alle rechtscolleges van het Koninkrijk : het enige nut van de maatregel zou dus erin bestaan dat, voor die rechtbanken, minder vaak een beroep moet worden gedaan op vertalers in het kader van contentieuze procedures waarin partijen tegenover elkaar staan die stukken indienen of getuigen laten horen in een andere taal dan die van de rechtspleging. Dat is een louter economische doelstelling.
Toute autre explication quant à la ratio legis de cette disposition Iedere andere verklaring van de ratio legis van die bepaling moet
doit être écartée dès lors qu'elle impliquerait nécessairement - ce worden geweerd, aangezien daaruit hoe dan ook zou voortvloeien - wat
qui serait tout à fait inadmissible - que seul l'intérêt du volstrekt onaanvaardbaar zou zijn - dat enkel het belang van de
justiciable bruxellois aurait été pris en considération, alors que Brusselse rechtzoekenden in aanmerking zou zijn genomen, terwijl niets
rien ne permet a priori de penser que les tribunaux de Bruxelles a priori ertoe leidt te denken dat de Brusselse rechtbanken kennis
auraient à connaître d'un nombre exceptionnel d'affaires pour la zouden moeten nemen van een uitzonderlijk groot aantal zaken voor
solution desquelles la connaissance parfaite de l'autre langue welker oplossing de perfecte kennis van de andere landstaal een
constituerait un impératif. Lorsque le législateur opère une dwingende vereiste zou zijn. Wanneer de wetgever een verschil in
distinction de traitement entre magistrats bruxellois et magistrats de behandeling instelt tussen de Brusselse magistraten en de magistraten
tout autre arrondissement, ce ne peut être que suite à une erreur van gelijk welk ander arrondissement, kan hij dat enkel hebben gedaan
manifeste d'appréciation. ten gevolge van een klaarblijkelijke beoordelingsfout.
A.2.4. A supposer la mesure justifiée au regard des particularismes linguistiques à Bruxelles, elle n'est nullement pertinente puisqu'elle ne tend pas à imposer un quota de chambres composées de magistrats bilingues. Aussi est-elle tout à fait inefficace puisqu'il en résulte que des chambres à trois juges sont composées de magistrats bilingues et de magistrats unilingues pour lesquels le recours à la traduction est incontournable. De plus, l'hypothèse dans laquelle toutes les parties à la cause seraient bilingues et aucune d'elles ne demanderait la traduction de pièces produites dans une autre langue que celle de la procédure constitue l'exception, voire un pur cas d'école. A.2.4. Gesteld dat de maatregel verantwoord zou zijn in het licht van de particulariteiten te Brussel op het vlak van de taal, toch is hij geenszins pertinent vermits hij niet ertoe strekt een quotum van uit tweetalige magistraten samengestelde kamers op te leggen. Bovendien is hij volstrekt ondoeltreffend, aangezien eruit voortvloeit dat kamers met drie rechters samengesteld zijn uit tweetalige magistraten en eentalige magistraten voor wie het beroep op een vertaling een absolute noodzaak is. Bovendien is het geval waarin alle partijen in de zaak tweetalig zouden zijn en geen van hen om de vertaling zou verzoeken van in een andere taal dan de rechtsplegingstaal opgestelde stukken de uitzondering, ja zelfs een louter hypothetische situatie.
A.2.5. A la supposer justifiée et pertinente - quod non -, la mesure est sans rapport raisonnable de proportionnalité avec le but visé puisque l'objectif avoué du législateur - l'intérêt du justiciable - ne nécessite pas que le juge connaisse la seconde langue aussi parfaitement que sa propre langue maternelle : la simple prise de connaissance des pièces ou des témoignages apportés dans l'autre langue ne requiert qu'une connaissance suffisante de celle-ci. Le quota de deux tiers est arbitraire, ne répond à aucune nécessité objective; il est d'ailleurs réduit à un tiers pour la Cour d'appel de Bruxelles, alors que celle-ci est strictement et proportionnellement confrontée aux mêmes données linguistiques que les tribunaux en cause. A.2.6. La mesure critiquée porte en outre atteinte à deux principes fondamentaux de l'ordre juridique belge et, conformément à la jurisprudence de l'arrêt n° 18/90, est par hypothèse disproportionnée A.2.5. Gesteld dat de maatregel verantwoord en pertinent is - quod non -, toch heeft hij geen redelijk verband van evenredigheid met het beoogde doel vermits de openlijk door de wetgever naar voren geschoven doelstelling - het belang van de rechtzoekende - niet vergt dat de rechter zijn tweede taal even perfect beheerst als zijn moedertaal : gewoon kennis nemen van de in de andere taal opgestelde stukken of afgelegde getuigenissen vereist slechts een voldoende kennis van die taal. Het quotum van twee derden is willekeurig en beantwoordt aan geen enkele objectieve noodzaak; het is trouwens tot een derde verminderd voor het Hof van Beroep te Brussel, terwijl dat Hof in een volstrekt evenredige verhouding wordt geconfronteerd met dezelfde taalsituaties als de in het geding zijnde rechtbanken. A.2.6. De betwiste maatregel maakt bovendien inbreuk op twee grondbeginselen van de Belgische rechtsorde en, overeenkomstig de rechtspraak van het arrest nr. 18/90, is hij logischerwijze
et par conséquent contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution. onevenredig en bijgevolg in strijd met de artikelen 10 en 11 van de
Il s'agit, d'une part, du droit d'accès à l'emploi public, droit Grondwet. Het gaat, enerzijds, om het recht op toegang tot de openbare
bedieningen, dat een fundamenteel politiek recht is dat is verankerd
politique fondamental consacré par les articles 10 et 11 de la in de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en in artikel 25 van het
Constitution et par l'article 25 du Pacte international relatif aux Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. De
droits civils et politiques. La condition de bilinguisme imposée par voorwaarde van tweetaligheid die door een willekeurig vastgesteld
un quota fixé arbitrairement ne répond pas aux exigences du service et quotum wordt opgelegd, beantwoordt niet aan de vereisten van de dienst
est déraisonnable : il convient à cet égard de rappeler qu'un en is onredelijk : in dat opzicht moet eraan worden herinnerd dat een
magistrat ne siège que dans la langue de son diplôme et que ce magistraat enkel zitting neemt in de taal van zijn diploma en dat op
principe ne connaît qu'une exception - tout à fait marginale - en dat beginsel slechts een - volstrekt marginale - uitzondering bestaat
matière correctionnelle; il est absolu en matière civile et in correctionele zaken; dat beginsel geldt absoluut in burgerlijke
commerciale ainsi que pour les magistrats des tribunaux du travail. zaken en in handelszaken en geldt ook ten aanzien van de magistraten
Les candidats à la magistrature bruxelloise sont ainsi discriminés de manière disproportionnée dans l'exercice d'un droit politique. Il s'agit, d'autre part, du principe fondamental de la continuité du service public, l'interprétation donnée par le Conseil d'Etat à la disposition en cause conduisant à l'impossibilité de procéder aux nominations nécessaires et, dès lors, à mettre en péril le droit d'accès à la justice, alors que la mesure en cause n'est pas indispensable à l'intérêt du justiciable puisque d'autres dispositions de la loi du 15 juin 1935 le servent à suffisance. Le législateur ayant lui-même, en 1965-1966, constaté qu'il devenait de plus en plus difficile de trouver des magistrats parfaitement bilingues, l'on doit considérer que la disposition en cause ne constitue de l'intention même du législateur qu'un simple objectif à atteindre dans la mesure du possible et dont les effets ne peuvent van de arbeidsrechtbanken. De kandidaten voor de Brusselse magistratuur worden aldus op een onevenredige manier gediscrimineerd in de uitoefening van een politiek recht. Het gaat, anderzijds, om het grondbeginsel van de continuïteit van de openbare dienst, vermits de interpretatie die door de Raad van State aan de in het geding zijnde bepaling wordt gegeven, leidt tot de onmogelijkheid over te gaan tot de noodzakelijke benoemingen en, derhalve, tot het in gevaar brengen van het recht op toegang tot het gerecht, terwijl de in het geding zijnde maatregel niet onontbeerlijk is voor het belang van de rechtzoekende, aangezien dat belang voldoende wordt gediend door andere bepalingen van de wet van 15 juni 1935. Aangezien de wetgever zelf, in 1965-1966, heeft vastgesteld dat het gaandeweg moeilijker werd volkomen tweetalige magistraten te vinden, moet men ervan uitgaan dat de in het geding zijnde bepaling, afgaande op de bedoeling zelf van de wetgever, slechts een loutere doelstelling
mettre en péril les principes fondamentaux de la démocratie. is die voor zover mogelijk moet worden bereikt en waarvan de gevolgen
Soutenir que la disposition en cause a un caractère impératif de grondbeginselen van de democratie niet in gevaar mogen brengen.
imposerait, compte tenu de la mise en balance des avantages et Betogen dat de in het geding zijnde bepaling een dwingend karakter
inconvénients de la règle litigieuse pour parvenir au but visé, de heeft, zou, gelet op de afweging van de voor- en nadelen van de
betwiste regel om het beoogde doel te bereiken, erop neerkomen dat men
constater son inconstitutionnalité. de ongrondwettigheid ervan vaststelt.
Mémoire du Gouvernement flamand Memorie van de Vlaamse Regering
A.3.1. Les travaux préparatoires de la disposition en cause font A.3.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde
apparaître que la justification de l'exigence linguistique qu'elle bepaling blijkt dat de verantwoording van de erin geformuleerde
formule n'est pas énervée par la circonstance qu'il n'y a ni taalkennisvereiste niet wordt ontzenuwd door de omstandigheid dat er
procédures bilingues ni chambres bilingues (lesquelles furent geen tweetalige procedures worden gevoerd en er geen tweetalige kamers
précisément supprimées lors de l'entrée en vigueur du nouveau régime) zijn (die juist werden afgeschaft bij de inwerkingtreding van de
ou que les magistrats bilingues n'auraient pas à faire usage de leur « nieuwe regeling) of dat de tweetalige magistraten hun « tweede taal »
seconde langue ». Les exceptions prévues par les deux derniers alinéas niet zouden mogen gebruiken. De uitzonderingen waarin de laatste twee
de l'article 43, § 5, sont tout sauf occasionnelles et ont d'ailleurs leden van artikel 43, § 5, voorzien, zijn allesbehalve occasioneel en
pour conséquence que, lorsque le magistrat saisi est bilingue, l'on ne hebben trouwens tot gevolg dat, wanneer de geadieerde magistraat
demande pas, pour bénéficier d'un effet dilatoire, le changement de la tweetalig is, geen wijziging van de taal van de rechtspleging wordt
langue de la procédure. gevraagd om een dilatoir effect te genieten.
A.3.2. Cette justification de l'exigence linguistique reste pertinente A.3.2. Die verantwoording van de taalkennisvereiste blijft pertinent
même si le nombre de candidats bilingues porteurs d'un diplôme établi zelfs als het aantal tweetalige kandidaten met een Franstalig diploma
en langue française est insuffisant pour pourvoir à certaines vacances onvoldoende is om in sommige vacante betrekkingen te voorzien : die
: cette situation résulte en effet de l'absence de prise en situatie vloeit immers voort uit het niet in overweging nemen van het
considération du quota en cause par l'autorité investie du pouvoir de in het geding zijnde quotum door de overheid die de
nomination et il va de soi que les candidats ne seront nullement benoemingsbevoegdheid bezit en het spreekt vanzelf dat de kandidaten
encouragés à présenter l'examen linguistique s'il n'apparaît pas geenszins zullen worden aangemoedigd om het taalexamen af te leggen
indispensable à la nomination. indien dat niet onontbeerlijk blijkt voor de benoeming.
A.3.3. L'on ne peut perdre de vue que l'arrondissement judiciaire de A.3.3. Men mag niet uit het oog verliezen dat het gerechtelijk
Bruxelles comprend l'arrondissement administratif (néerlandophone) de arrondissement Brussel het (Nederlandstalig) administratief
Hal-Vilvorde, de telle sorte que les relations juridiques sont souvent arrondissement Halle-Vilvoorde omvat, zodat de rechtsverhoudingen vaak
mixtes au regard de l'emploi des langues. taalgemengde verhoudingen zijn.
L'article 4 de la Constitution consacrant par ailleurs le caractère Aangezien artikel 4 van de Grondwet overigens het tweetalig karakter
bilingue de l'arrondissement de Bruxelles, une différence de van het Brusselse arrondissement verankert, vindt het verschil in
traitement entre les tribunaux bruxellois et les autres trouve sa base behandeling tussen de Brusselse rechtbanken en de andere zijn
dans la Constitution. grondslag in de Grondwet.
A.3.4. Outre ces justifications données par le législateur, l'on doit A.3.4. Aan die door de wetgever gegeven verantwoordingen moet worden
ajouter que le bon fonctionnement de tribunaux bilingues importants et toegevoegd dat de goede werking van grote, tweetalige rechtbanken en
le souci de l'unité de la jurisprudence requièrent que les magistrats het streven naar eenheid in de rechtspraak vereisen dat de magistraten
se comprennent entre eux. elkaar begrijpen.
Enfin, plus qu'ailleurs, les magistrats bruxellois ont à prendre en Tot slot moeten de Brusselse magistraten, meer dan elders,
compte des sources de droit (les décrets et les règlements des rechtsbronnen hanteren (de decreten en de verordeningen van de
communautés et des régions et des commissions communautaires) dont la gemeenschappen en de gewesten en de gemeenschapscommissies) waarvan de
version authentique est établie dans une langue qui ne correspond pas authentieke versie is opgesteld in een taal die niet noodzakelijk
nécessairement à celle de la procédure. overeenstemt met die van de rechtspleging.
Mémoire en réponse du Conseil des ministres Memorie van antwoord van de Ministerraad
A.4.1. Les contacts entre personnes appartenant aux deux communautés, A.4.1. De contacten tussen personen die tot de twee gemeenschappen
le nombre de pièces rédigées dans l'autre langue que celle de la behoren, het aantal stukken die in de andere taal dan die van de
procédure et de témoins désirant s'exprimer dans cette autre langue rechtspleging zijn opgesteld en getuigen die zich wensen te uiten in
justifient l'exigence de la connaissance de cette langue par un die andere taal verantwoorden de vereiste van kennis van die taal door
certain nombre de magistrats et le régime linguistique particulier des een aantal magistraten en de bijzondere taalregeling van de Brusselse
tribunaux bruxellois. rechtbanken.
A.4.2. L'article 43, § 5, ne définissant pas ce qu'il faut entendre A.4.2. Aangezien artikel 43, § 5, niet definieert wat moet worden
par « connaissance » d'une langue, l'on ne peut en déduire qu'elle verstaan onder « kennis » van een taal, mag men daaruit niet afleiden
doit être parfaite et la Cour n'est pas compétente pour vérifier si dat die perfect moet zijn en het Hof is niet bevoegd om na te gaan of
les examens linguistiques répondent au souci du législateur. de taalexamens aan de bedoeling van de wetgever beantwoorden.
A.4.3. La comparaison des quotas au Tribunal de première instance et à A.4.3. De vergelijking van de quota in de Rechtbank van eerste aanleg
la Cour d'appel de Bruxelles n'est pas pertinente, les ressorts en in het Hof van Beroep te Brussel is niet pertinent vermits de
n'étant pas identiques. Les difficultés auxquelles sont confrontés les rechtsgebieden niet identiek zijn. De moeilijkheden waarmee de
tribunaux bruxellois ne sont pas toutes liées au problème linguistique Brusselse rechtbanken worden geconfronteerd, hebben niet allemaal te
: le Gouvernement a pris des mesures tant pour remédier à l'arriéré maken met het taalprobleem : de Regering heeft maatregelen genomen
judiciaire que pour assouplir les exigences linguistiques. zowel om de gerechtelijke achterstand weg te werken als om de
taalvereisten te versoepelen.
Mémoire en réponse de A. Delvaux Memorie van antwoord van A. Delvaux
A.5.1. L'argumentation avancée par le Conseil des ministres et le A.5.1. De argumentatie van de Ministerraad en van de Vlaamse Regering
Gouvernement flamand (qui se situe à l'opposé de celle contenue dans (die tegengesteld is aan die welke is vervat in de memorie van
l'exposé des motifs du projet de loi visant à modifier la disposition toelichting bij het wetsontwerp tot wijziging van de in het geding
en cause) est théorique. D'une part, parce que la possibilité pour un zijnde bepaling) is theoretisch. Enerzijds, omdat de mogelijkheid voor
juge bilingue d'entendre un témoin dans l'autre langue est inusitée, een tweetalige rechter om een getuige in de andere taal te horen zich
un juge ne pouvant ni se muer en interprète sans fragiliser sa weinig voordoet, aangezien een rechter zich niet tot tolk kan omvormen
position, ni s'imposer comme interprète; d'autre part, parce que la zonder zijn positie te verzwakken, noch zich als tolk kan doen gelden;
traduction de pièces figurant au dossier étant demandée par l'inculpé, anderzijds, omdat, wanneer de verdachte om vertaling van stukken uit
l'économie de cette traduction est illusoire. Quant à la possibilité, het dossier verzoekt, de besparing van die vertaling een illusie is.
pour un juge, de poursuivre la procédure dans l'autre langue, elle est De mogelijkheid, voor een rechter, om de rechtspleging in de andere
légalement exclue pour les causes de nature civile et n'est jamais, en taal te voeren is wettelijk uitgesloten voor de burgerlijke zaken en
pratique, usitée devant les chambres correctionnelles (c'est-à-dire is in de praktijk nooit gebruikelijk voor de correctionele kamers (dat
quant au fond) parce que la langue de la cause est fixée wil zeggen ten gronde) omdat de taal van de zaak definitief wordt
définitivement avant la saisine du juge du fond. La possibilité vastgesteld vóór de aanhangigmaking bij de rechter ten gronde. De
théorique n'existe ainsi que dans 7,26 p.c. des affaires et n'est theoretische mogelijkheid bestaat aldus in slechts 7,26 pct. van de
effectivement mise en oeuvre que dans 0,072 p.c. de celles-ci. Il zaken en wordt in werkelijkheid slechts in 0,072 pct. ervan
n'est donc pas justifié d'exiger que deux tiers des magistrats en gerealiseerd. Het is dus niet verantwoord te eisen dat twee derden van
cause soient bilingues parfaits, alors que, de surcroît, le juge de betrokken magistraten perfect tweetalig zijn, terwijl daarenboven
d'instruction bilingue préfère, en règle, renvoyer la cause à un juge de tweetalige onderzoeksrechter er in de regel de voorkeur aan geeft
du même rôle linguistique que celui de l'inculpé, nonobstant la de zaak te verwijzen naar een rechter van dezelfde taalrol als die van
possibilité que lui offre la loi. de verdachte, niettegenstaande de mogelijkheid die de wet hem biedt.
A.5.2. Loin de ne faire aucun cas du quota en cause, l'autorité a A.5.2. Verre van het in het geding zijnde quotum niet belangrijk te
favorisé les candidats bilingues et a assuré des formations vinden, heeft de overheid de tweetalige kandidaten bevoordeeld en
linguistiques, la dernière de celle-ci se soldant par un résultat heeft zij gezorgd voor taalopleidingen, die evenwel een volkomen
totalement négatif. negatief resultaat heeft opgeleverd.
A.5.3. L'argument de l'unité de la jurisprudence ne convainc pas A.5.3. Het argument van de eenheid van de rechtspraak is niet
overtuigend vermits die eenheid niet op het niveau van het
puisque cette unité s'opère au niveau, non de l'arrondissement, mais arrondissement maar op dat van de federale Staat tot stand komt, waar
de l'Etat fédéral où elle existe bien, sans être assurée par des ze wel degelijk bestaat, zonder te worden verzekerd door vereisten van
exigences de bilinguisme (les revues spécialisées publient dans les tweetaligheid (de gespecialiseerde tijdschriften publiceren de
deux langues les décisions significatives). Le principe du caractère belangrijkste beslissingen in de twee talen). Het beginsel van het
contradictoire s'oppose à ce que des juges d'un même tribunal contradictoir karakter verzet zich ertegen dat rechters van eenzelfde
s'entretiennent des causes dont ils sont saisis. rechtbank met elkaar praten over zaken die bij hen aanhangig zijn.
Mémoire en réponse du Gouvernement flamand Memorie van antwoord van de Vlaamse Regering
A.6. L'interprétation de la disposition en cause, suggérée par A. A.6. De door A. Delvaux gesuggereerde interpretatie van de in het
Delvaux, ne correspond pas à celle qu'en donne le Conseil d'Etat et geding zijnde bepaling stemt niet overeen met de interpretatie die
door de Raad van State eraan wordt gegeven en die derhalve door het
qui, par là, doit être appréciée par la Cour; elle ne peut être admise Hof moet worden beoordeeld; zij kan niet worden aanvaard vermits de
puisque, loin d'être indicative comme le suggère l'intervenant, la formulering van de in het geding zijnde bepaling, verre van indicatief
formulation de la disposition en cause est contraignante. Elle te zijn zoals de tussenkomende partij suggereert, dwingend is. De
s'impose à l'autorité investie du pouvoir de nomination, l'exercice de verplichting wordt opgelegd aan de overheid die de
celui-ci supposant le contrôle de la connaissance linguistique. benoemingsbevoegdheid bezit en de uitoefening van die bevoegdheid
veronderstelt de toetsing van de taalkennis.
- B - - B -
B.1. L'article 43, § 5, de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi B.1. Artikel 43, § 5, van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der
des langues en matière judiciaire dispose : talen in gerechtszaken bepaalt :
« § 5. Le tribunal de première instance, le tribunal du travail et le « § 5. In de rechtbank van eerste aanleg, de arbeidsrechtbank en de
tribunal de commerce dont le siège est établi à Bruxelles, ainsi que rechtbank van koophandel die hun zetel hebben te Brussel, evenals in
le parquet du procureur du Roi et le parquet de l'auditeur du travail het parket van de procureur des Konings en het parket van de
près ces tribunaux, comprennent au moins pour un tiers des magistrats arbeidsauditeur bij die rechtbanken, zijn ten minste een derde
qui justifient par leur diplôme qu'ils ont subi les examens du magistraten die door hun diploma bewijzen dat zij de examens van het
doctorat en droit en langue française et au moins pour un autre tiers doctoraat in de rechten in het Nederlands hebben afgelegd en ten
des magistrats qui justifient par leur diplôme qu'ils ont subi les minste een derde magistraten die door hun diploma bewijzen dat zij de
examens du doctorat en droit en langue néerlandaise. En outre, les examens van het doctoraat in de rechten in het Frans hebben afgelegd.
deux tiers de l'ensemble des magistrats de chaque tribunal, tant au Bovendien moeten tweederde van alle magistraten van de rechtbank en
siège qu'au parquet, doivent justifier de la connaissance de la langue van het parket het bewijs leveren van de kennis van de Nederlandse en
française et de la langue néerlandaise. van de Franse taal.
Le rapport entre le nombre de tous les magistrats porteurs du diplôme De verhouding tussen het totaal aantal magistraten met een diploma van
de docteur en droit en langue française et le nombre de tous les doctor in de rechten in het Nederlands en het aantal magistraten met
magistrats porteurs du diplôme de docteur en droit en langue een diploma van doctor in de rechten in het Frans, wordt voor iedere
néerlandaise est déterminé dans chaque tribunal, tant au siège qu'au rechtbank en voor ieder parket vastgesteld volgens het aantal kamers
parquet, d'après le nombre de chambres qui connaissent des affaires en die kennis nemen van de zaken in het Nederlands en het aantal kamers
français et de celles qui connaissent des affaires en néerlandais. Les die kennis nemen van de zaken in het Frans. De Nederlandse, respectief
procédures suivies respectivement en français et en néerlandais sont Franse rechtsplegingen worden steeds gevoerd voor magistraten die door
toujours portées devant des magistrats qui justifient par leur diplôme hun diploma bewijzen dat zij de examens van het doctoraat in de
qu'ils ont subi les examens du doctorat en droit respectivement en rechten in het Nederlands, respectievelijk in het Frans hebben
français et en néerlandais. afgelegd.
En outre, deux substituts du procureur du Roi de Bruxelles, Bovendien moeten twee substituut-procureurs des Konings te Brussel,
spécialisés en matière fiscale, doivent justifier par leur diplôme gespecialiseerd in fiscale aangelegenheden, door hun diploma bewijzen
qu'ils ont subi les examens de la licence en droit, l'un en langue dat zij de examens van de licentie in de rechten, de ene in het
française, l'autre en langue néerlandaise. Nederlands, de andere in het Frans, hebben afgelegd.
En cas de changement de la langue de la procédure, non seulement à la Wanneer de taal van de rechtspleging wordt gewijzigd op verzoek van de
demande de l'inculpé, mais aussi par application de l'article 21 de la verdachte of met toepassing van artikel 21 van deze wet, kunnen de
présente loi, les magistrats chargés de l'instruction ou saisis de la magistraten, die met het onderzoek of de berechting van de zaak gelast
cause poursuivent la procédure s'ils ont justifié de la connaissance zijn, de rechtspleging voortzetten, indien zij het bewijs hebben
des deux langues. geleverd van de kennis van de twee talen.
Il en est de même en cas de délivrance d'un mandat d'arrêt dans la Hetzelfde geldt voor de uitvaardiging van een bevel tot aanhouding,
langue qui n'est pas celle de la procédure et pour la procédure devant dat gesteld is in de andere taal dan die van de rechtspleging voor de
la chambre du conseil tant pour statuer en matière de détention raadkamer, zowel om uitspraak te doen over de voorlopige hechtenis als
préventive que pour le règlement de la procédure. » om de rechtspleging te regelen. »
B.2.1. Il ressort de ces dispositions que la composition linguistique B.2.1. Uit die bepalingen blijkt dat de samenstelling, op het vlak van
du Tribunal de première instance de Bruxelles est soumise à deux de taal, van de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel aan twee regels
règles. La première est qu'au moins un tiers des magistrats doivent is onderworpen. De eerste regel is dat ten minste een derde van de
avoir un diplôme en langue française et au moins un tiers un diplôme magistraten een diploma in de Franse taal en ten minste een derde een
en langue néerlandaise, le tiers restant étant réparti entre ces diploma in de Nederlandse taal moet hebben, en het overige derde wordt
catégories en fonction des besoins. La seconde règle est qu'au moins naar gelang van de behoeften tussen die categorieën verdeeld. De
deux tiers de l'ensemble des magistrats doivent, sans distinction entre francophones et néerlandophones, être « bilingues légaux ». B.2.2. Il résulte des pièces soumises à la Cour que la disposition en cause est critiquée en ce qu'elle crée ainsi une différence de traitement entre les candidats bilingues et les candidats unilingues, deux tiers des emplois étant destinés aux premiers, un tiers aux seconds. Lors de l'audience devant le Conseil d'Etat, le requérant a déclaré que cette proportion n'était pas justifiée fonctionnellement. B.3.1. La détermination de la proportion des emplois destinés à des candidats bilingues et de ceux destinés à des candidats unilingues relève de l'appréciation du législateur, lequel dispose à cet égard, en tant qu'assemblée de mandataires élus, d'une liberté de choix que la Cour n'a pas. Celle-ci ne pourrait censurer un tel choix que s'il limitait d'une manière discriminatoire l'accès aux emplois publics en cause. B.3.2. L'article 43, § 5, alinéa 2, in fine, de la loi en cause prescrit que les procédures suivies en français ou en néerlandais soient toujours portées devant les magistrats suivant la langue dans laquelle leur diplôme a été établi; l'exigence de bilinguisme se justifie toutefois à Bruxelles, à un double titre, par le souci d'une bonne administration de la justice. D'une part, en effet, la même tweede regel is dat ten minste twee derden van de magistraten, zonder onderscheid tussen Franstaligen en Nederlandstaligen, « wettelijk tweetalig » moeten zijn. B.2.2. Uit de aan het Hof voorgelegde stukken blijkt dat de in het geding zijnde bepaling wordt bekritiseerd doordat zij aldus een verschil in behandeling teweegbrengt tussen de tweetalige kandidaten en de eentalige kandidaten, vermits twee derden van de betrekkingen bestemd zijn voor de eerstgenoemden en een derde voor de laatstgenoemden. Tijdens de terechtzitting voor de Raad van State heeft de verzoeker verklaard dat die verhouding functioneel niet verantwoord is. B.3.1. Het vaststellen van de verhouding tussen de betrekkingen die bestemd zijn voor tweetalige kandidaten en die welke bestemd zijn voor eentalige kandidaten valt onder de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever, die in dat opzicht, als vergadering van verkozen mandatarissen, beschikt over een keuzevrijheid die het Hof niet heeft. Het Hof zou een dergelijke keuze slechts kunnen afkeuren indien die op een discriminerende manier de toegang tot de in het geding zijnde openbare betrekkingen zou beperken. B.3.2. Artikel 43, § 5, tweede lid, in fine, van de betrokken wet bepaalt dat de rechtspleging in het Frans of het Nederlands steeds wordt gevoerd voor magistraten naar gelang van de taal waarin hun diploma is gesteld; de vereiste van tweetaligheid is evenwel te Brussel om twee redenen verantwoord door de zorg om een goede rechtsbedeling. Enerzijds, staat dezelfde bepaling, in het vierde en
disposition, en ses alinéas 4 et 5, permet au magistrat saisi d'une vijfde lid, immers toe dat de magistraat voor wie een strafzaak
affaire pénale dont la langue de la procédure est modifiée ou dans aanhangig is waarvan de taal van de rechtspleging wordt gewijzigd of
laquelle un mandat d'arrêt est délivré alors que la langue de waarin een aanhoudingsbevel is uitgevaardigd terwijl de taal van de
l'inculpé n'est pas celle de la procédure, d'en poursuivre l'examen verdachte niet die van de rechtspleging is, het onderzoek voort te
s'il a justifié de la connaissance des deux langues, l'affaire devant, zetten indien hij het bewijs van de kennis van de twee talen heeft
sinon, être renvoyée devant un autre juge. D'autre part, l'intérêt de geleverd, zo niet dient de zaak naar een andere rechter te worden
permettre au magistrat de prendre connaissance, dans la langue dans verwezen. Anderzijds, kan het belang van het feit een magistraat toe
laquelle elles ont été établies (Doc. parl., Chambre, 1965-1966, n° te staan kennis te nemen van alle stukken van een dossier in de taal
59/49, p. 27), de l'ensemble des pièces d'un dossier, en évitant les waarin ze zijn gesteld (Gedr. St., Kamer, 1965-1966, nr. 59/49, p.
délais et les dépenses d'un recours aux services des traducteurs 27), met vermijding van de termijnen en de uitgaven die gepaard gaan
(articles 30 à 32 de la même loi), ne peut que se faire sentir, dans met een beroep op de diensten van vertalers (artikelen 30 tot 32 van
un arrondissement judiciaire tel que celui de Bruxelles, avec une dezelfde wet), zich enkel, in een gerechtelijk arrondissement als dat
fréquence suffisante pour qu'il n'ait pas été déraisonnable d'exiger van Brussel, doen gevoelen met een voldoende frequentie opdat het niet
le bilinguisme dans la proportion critiquée. onredelijk was de tweetaligheid in de betwiste verhouding te eisen.
B.4. Il faut certes constater qu'il ne peut être pourvu à tous les B.4. Weliswaar moet worden vastgesteld dat niet alle vacante
emplois de magistrat vacants au Tribunal de première instance de betrekkingen van magistraat bij de Rechtbank van eerste aanleg te
Bruxelles - ce qui a une incidence sur l'arriéré judiciaire - faute de Brussel kunnen worden opgevuld - hetgeen een weerslag heeft op de
gerechtelijke achterstand - door een gebrek aan kandidaten die voor
candidats ayant réussi l'examen linguistique. Cette circonstance ne het taalexamen zijn geslaagd. Die omstandigheid vloeit evenwel niet
résulte toutefois pas de la disposition critiquée, mais de la manière voort uit de bekritiseerde bepaling maar uit de wijze waarop zij in
dont elle est mise en oeuvre, entre autres de l'appréciation concrète werking wordt gesteld, onder meer uit de concrete beoordeling van de
de la connaissance linguistique requise. L'application de la loi vereiste taalkennis. De toepassing van de wet ontsnapt aan de toetsing
échappe au contrôle de la Cour. van het Hof.
B.5. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. B.5. Op de prejudiciële vragen moet ontkennend worden geantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 43, § 5, de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des Artikel 43, § 5, van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen
langues en matière judiciaire, en ce qu'il réserve deux tiers des
emplois qu'il vise à des candidats bilingues, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. in gerechtszaken schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre het twee derden van de betrekkingen die het beoogt,
voorbehoudt aan tweetalige kandidaten.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 17 février 1999. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 17 februari 1999.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^