Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 41/99 du 30 mars 1999 Numéro du rôle : 1327 En cause : le recours en annulation des articles 26, 27 et 28 du décret de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant diverses mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 199 La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. Martens(...)"
Arrêt n° 41/99 du 30 mars 1999 Numéro du rôle : 1327 En cause : le recours en annulation des articles 26, 27 et 28 du décret de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant diverses mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 199 La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. Martens(...) Arrest nr. 41/99 van 30 maart 1999 Rolnummer 1327 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 26, 27 en 28 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 8 juli 1997 houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begr Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters P. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 41/99 du 30 mars 1999 Arrest nr. 41/99 van 30 maart 1999
Numéro du rôle : 1327 Rolnummer 1327
En cause : le recours en annulation des articles 26, 27 et 28 du In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 26, 27 en 28
décret de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant diverses van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 8 juli 1997 houdende
mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 1997, modifiant bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 1997,
l'article 60bis, §§ 5 et 9, du Code des droits de succession, waarbij artikel 60bis, §§ 5 en 9, van het Wetboek der successierechten
introduit par le Conseil des ministres. wordt gewijzigd, ingesteld door de Ministerraad.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de
Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du rechters P. Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse,
greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours I. Onderwerp van het beroep
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 14 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 14 april 1998
avril 1998 et parvenue au greffe le 15 avril 1998, le Conseil des ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 15 april
ministres a introduit un recours en annulation des articles 26, 27 et 1998, heeft de Ministerraad beroep tot vernietiging ingesteld van de
28 du décret de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant artikelen 26, 27 en 28 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van
diverses mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 1997 8 juli 1997 houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van
(publié au Moniteur belge du 22 octobre 1997), qui modifient l'article de begroting 1997 (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 22
60bis, §§ 5 et 9, du Code des droits de succession. oktober 1997), waarbij artikel 60bis, §§ 5 en 9, van het Wetboek der
successierechten wordt gewijzigd.
II. La procédure II. De rechtspleging
Par ordonnance du 15 avril 1998, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 15 april 1998 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 8 mai 1998. organieke wet bij op 8 mei 1998 ter post aangetekende brieven.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 12 mai 1998. bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 12 mei 1998.
Des mémoires ont été introduits par : Memories zijn ingediend door :
- le Gouvernement flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, par - de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel, bij op 23
lettre recommandée à la poste le 23 juin 1998; juni 1998 ter post aangetekende brief;
- le Gouvernement wallon, rue Mazy 25-27, 5100 Namur, par lettre - de Waalse Regering, rue Mazy 25-27, 5100 Namen, bij op 26 juni 1998
recommandée à la poste le 26 juin 1998. ter post aangetekende brief.
Par ordonnance du 30 juin 1998, le président a constaté que le mémoire Bij beschikking van 30 juni 1998 heeft de voorzitter vastgesteld dat
du Gouvernement wallon avait été introduit après l'expiration du délai de memorie van de Waalse Regering is ingediend na het verstrijken van
visé à l'article 85 de la loi organique et déclaré que le Gouvernement de bij artikel 85 van de organieke wet bepaalde termijn en gezegd dat
wallon disposait d'un délai de huit jours pour introduire de Waalse Regering over een termijn van acht dagen beschikt om
éventuellement des observations par écrit à ce sujet. dienaangaande eventueel schriftelijke opmerkingen in te dienen.
Cette ordonnance a été notifiée au Gouvernement wallon et à son Van die beschikking is kennisgegeven aan de Waalse Regering en haar
avocat, par lettre recommandée à la poste le 1er juillet 1998. advocaat bij op 1 juli 1998 ter post aangetekende brief.
Par lettre ordinaire du 8 juillet 1998, le Gouvernement wallon a Bij gewone brief van 8 juli 1998 heeft de Waalse Regering gezegd dat
déclaré s'en référer à la sagesse de la Cour. zij zich schikt naar de wijsheid van het Hof.
Le mémoire du Gouvernement flamand a été notifié conformément à Van de memorie van de Vlaamse Regering is kennisgegeven overeenkomstig
l'article 89 de la loi organique, par lettre recommandée à la poste le artikel 89 van de organieke wet bij op 7 augustus 1998 ter post
7 août 1998. aangetekende brief.
Le Conseil des ministres a introduit un mémoire en réponse par lettre recommandée à la poste le 28 septembre 1998. De Ministerraad heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 28 september 1998 ter post aangetekende brief.
Par ordonnances du 29 septembre 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 14 Bij beschikking van 29 september 1998 heeft het Hof de termijn
avril 1999 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 14 april 1999.
Par ordonnance du 10 février 1999, la Cour a déclaré l'affaire en état Bij beschikking van 10 februari 1999 heeft het Hof de zaak in
et fixé l'audience au 3 mars 1999, après qu'elle eut déclaré gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 3
irrecevable et écarté des débats le mémoire du Gouvernement wallon. maart 1999, nadat het de memorie van de Waalse Regering onontvankelijk
had verklaard en uit de debatten had geweerd.
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats, Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 11 février 1999. bij op 11 februari 1999 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 3 mars 1999 : Op de openbare terechtzitting van 3 maart 1999 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. G. Dekelver, auditeur général au ministère des Finances, pour le . G. Dekelver, auditeur-generaal bij het Ministerie van Financiën,
Conseil des ministres; voor de Ministerraad;
. Me B. Staelens loco Me P. Van Orshoven, avocats au barreau de . Mr. B. Staelens loco Mr. P. Van Orshoven, advocaten bij de balie te
Bruxelles, pour le Gouvernement flamand; Brussel, voor de Vlaamse Regering;
- les juges-rapporteurs G. De Baets et P. Martens ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers G. De Baets en P. Martens verslag
- les parties précitées ont été entendues; uitgebracht; - zijn de voornoemde partijen gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. En droit III. In rechte
- A - - A -
A.1.1. Le premier moyen du Conseil des ministres est pris de la A.1.1. Het eerste middel van de Ministerraad is afgeleid uit de
violation de l'article 4, § 4, de la loi spéciale du 16 janvier 1989 schending van artikel 4, § 4, van de bijzondere wet van 16 januari
relative au financement des communautés et des régions, en ce que 1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten,
cette disposition n'autorise les régions qu'à modifier les tarifs et doordat die bepaling de gewesten enkel toestaat de tarieven en de
les exonérations des droits de succession et de mutation par décès, vrijstellingen van het successierecht en het recht van overgang bij
mais non la base d'imposition, ce qu'a pourtant fait l'article 21 du overlijden te wijzigen, maar niet de heffingsgrondslag, terwijl zulks
décret du 20 décembre 1996 qui a inséré dans le Code des droits de wel geschiedde bij artikel 21 van het decreet van 20 december 1996 tot
succession un nouvel article 60bis, modifié aujourd'hui par les invoeging van een artikel 60bis in het Wetboek der successierechten,
dispositions attaquées. dat door de bestreden bepalingen thans wordt gewijzigd.
A.1.2. Le Gouvernement flamand souligne que l'article 60bis du Code A.1.2. De Vlaamse Regering beklemtoont dat artikel 60bis van het
des droits de succession ne constitue rien d'autre qu'une réduction Wetboek der successierechten niets anders is dan een
fiscale au niveau du droit de succession, limitée à la Région belastingvermindering op het vlak van het successierecht, beperkt tot
flamande. La constatation qu'il ne s'agit pas d'une réduction générale het Vlaamse Gewest. De vaststelling dat het geen alomvattende
de cet impôt - de sorte que le champ d'application en a été précisé et belastingvermindering is - zodat de werkingssfeer ervan werd
que d'autres conditions encore ont été fixées, auxquelles sont gepreciseerd en ook nog andere voorwaarden werden bepaald waarvan de
soumises les réductions - n'empêche pas que ce soient exclusivement le verminderingen afhankelijk zijn - staat er niet aan in de weg dat
taux d'imposition et les exonérations qui ont été réglés. Le uitsluitend het tarief of de vrijstellingen werden geregeld. Er wordt
Gouvernement flamand ne voit pas non plus pourquoi une réduction de ook niet ingezien waarom een belastingvermindering niet afhankelijk
l'impôt ne pourrait pas être soumise à des conditions. zou mogen worden gemaakt van de vervulling van voorwaarden.
Le Gouvernement flamand fait ensuite observer que la compétence De Vlaamse Regering wijst er voorts op dat de federale bevoegdheid
fédérale est limitée au pouvoir de « fixer la base d'imposition » et beperkt is tot het « vaststellen van de heffingsgrondslag » en geen
ne porte pas sur « la base d'imposition » de manière absolue. Etant betrekking heeft op « de heffingsgrondslag » zonder meer. Aangezien de
donné que la base d'imposition est effectivement la base sur laquelle heffingsgrondslag immers de basis is waarop de belasting in een
l'impôt est calculé dans un cas concret, « fixer la base d'imposition concreet geval wordt berekend, is het « vaststellen van de
» c'est accomplir la procédure administrative de calcul de la base heffingsgrondslag » de administratieve procedure van de berekening van
imposable, « fixer » celle-ci, dans le sens d'une « fixation » de belastbare basis, het « vaststellen » in de zin van de cijfermatige
chiffrée, en vue de l'établissement de l'impôt, c'est-à-dire « fixatie », met het oog op de vestiging van de belasting, dit is
généralement rédiger un titre imposable à charge d'un contribuable doorgaans het opstellen van een belastbare titel ten laste van een
concret qui devient dès lors un redevable. Cette compétence fédérale concrete belastingplichtige die daardoor belastingschuldige wordt. Die
est par conséquent limitée aux règles relatives à la manière uniforme federale bevoegdheid is derhalve beperkt tot de regels betreffende de
selon laquelle l'Administration de la T.V.A., de l'enregistrement et eenvormige wijze waarop de Administratie van de B.T.W., registratie en
des domaines procède pour faire évaluer l'ensemble ou une partie des domeinen te werk gaat om het geheel of een deel van de erfgoederen die
biens successoraux qui doivent ou peuvent être déclarés pour leur voor hun verkoopwaarden moeten of kunnen worden aangegeven, te laten
valeur vénale, puisque c'est cette évaluation qui sert de base à la waarderen, vermits het die waardering is die dient tot grondslag voor
perception de l'impôt. Les dispositions attaquées ne portent pas de verevening van de belasting. Aan die bevoegdheid is door de
atteinte à cette compétence. bestreden bepalingen niet geraakt.
A.1.3. Le Conseil des ministres conteste l'interprétation littérale de A.1.3. De Ministerraad betwist de letterlijke interpretatie van
l'article 4, § 4, de la loi spéciale de financement et soutient, en s'appuyant sur les travaux préparatoires, que les compétences des régions en matière de droits de succession doivent être interprétées de manière restrictive. Seule une modification des taux des impôts régionaux (majoration ou réduction du taux d'imposition) serait en leur pouvoir; tout le reste serait pour elles intangible. La constatation que le législateur a besoin de l'accord des régions pour modifier la base d'imposition confirme du reste cette interprétation. En outre, cette compétence en matière d'impôts régionaux ne saurait être utilisée pour concurrencer, sur le plan économique, les autres régions. Lorsqu'une région réserve à la transmission d'entreprises familiales un traitement fiscal totalement différent de celui qui est appliqué dans les autres régions, le droit successoral est en effet transformé en un moyen de concurrence économique, obligeant les deux autres régions à suivre l'initiative flamande. Le Conseil des ministres examine ensuite ce qui constitue la base artikel 4, § 4, van de bijzondere financieringswet en voert op basis van de parlementaire voorbereiding aan dat de bevoegdheden van de gewesten op het vlak van de successierechten beperkt moeten worden geïnterpreteerd. Het enige wat zij zouden kunnen, is percentages van de gewestelijke belastingen wijzigen (verhoging of verlaging van de aanslagvoet); aan al het overige zouden zij niet kunnen raken. Die visie wordt overigens bevestigd door de vaststelling dat de wetgever het akkoord van de gewesten nodig heeft voor een wijziging van de heffingsgrondslag. Bovendien kan de bevoegdheid inzake gewestelijke belastingen niet worden aangewend om economisch met andere gewesten te concurreren. Door de overerving van familiale ondernemingen in één gewest fiscaal wezenlijk anders te gaan behandelen dan in de andere gewesten, wordt het successierecht immers omgevormd tot een middel van economische concurrentie, waardoor de beide andere gewesten verplicht zijn het Vlaamse initiatief te volgen. De Ministerraad onderzoekt voorts wat in het kader van het
d'imposition en matière de droits de succession, à savoir le successierecht de heffingsgrondslag is, namelijk het netto nagelaten
patrimoine net laissé par le de cujus ou la part des ayants droit dans vermogen van de overledene of het aandeel van de rechtverkrijgenden in
ce patrimoine, et conclut que seule cette dernière constitue la base dat vermogen en komt daarbij tot het besluit dat alleen het laatste de
d'imposition. Le Conseil des ministres rejette également
l'interprétation restrictive qui limite la compétence du législateur heffingsgrondslag vormt. Tevens verwerpt hij de beperkte interpretatie
fédéral au pouvoir de « fixer » la base d'imposition; il se fonde à van de bevoegdheid van de federale wetgever tot het « vaststellen »
cet égard sur le texte de l'article 4, § 4, de la loi spéciale de van de heffingsgrondslag en dit op basis van de tekst van artikel 4, §
financement, sur les travaux préparatoires de celle-ci et sur les 4, van de bijzondere financieringswet, de parlementaire voorbereiding
antécédents législatifs. Il ne doit pas être donné une signification ervan en de wetgevende antecedenten. Aan het woord « vaststellen »
particulière au mot « fixer ». moet geen bijzondere betekenis worden gehecht.
A.2.1. Le deuxième moyen du Conseil des ministres est pris de la A.2.1. Het tweede middel van de Ministerraad is afgeleid uit de
violation de l'article 5, § 4, de la loi spéciale du 16 janvier 1989 schending van artikel 5, § 4, van de bijzondere wet van 16 januari
relative au financement des communautés et des régions, en ce que 1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten,
cette disposition prescrit que les règles de procédure relatives au doordat die bepaling voorschrijft dat de procedureregels die verband
service des impôts ne peuvent être fixées que par la loi, alors que la houden met de dienst van de belasting enkel bij wet kunnen worden
disposition décrétale attaquée prévoit que « l'impôt au tarif normal, vastgesteld, terwijl de bestreden decreetsbepaling stelt dat, indien
augmenté des intérêts légaux calculés depuis le décès, est dû en in zoverre de tewerkstelling, uitgedrukt in voltijdse eenheden, in
proportionnellement, si et à mesure que le nombre de travailleurs een van de vijf jaren na het overlijden lager zou zijn, de belasting,
employés, exprimé en unités à temps plein, aurait diminué pendant une verhoogd met de wettelijke intrest sinds het overlijden, evenredig
des cinq premières années qui suivent le décès ». verschuldigd is tegen het normale tarief.
A.2.2. Le Gouvernement flamand conteste que l'article 5 précité de la A.2.2. De Vlaamse Regering betwist dat voormeld artikel 5 van de
loi spéciale de financement soit violé, tout simplement en raison de
l'inapplicabilité de cette disposition. Tout d'abord, le Gouvernement bijzondere financieringswet geschonden zou zijn, eenvoudig bij gebrek
flamand n'aperçoit pas en quoi la modification décrétale réalisée par aan toepasselijkheid van die bepaling. Allereerst wordt niet ingezien
les articles attaqués serait constitutive de « règles de procédure ». dat de bij de bestreden artikelen doorgevoerde decreetswijziging «
Les règles de procédure visées à l'article 5, §§ 3 et 4, de la loi procedureregels » zou uitmaken. De in artikel 5, §§ 3 en 4, van de
spéciale de financement sont exclusivement les règles en application bijzondere financieringswet bedoelde procedureregels zijn uitsluitend
desquelles le service doit être assuré, c'est-à-dire les formalités de regels met toepassing waarvan de dienst moet worden verzekerd, dit
que l'Administration de la T.V.A., de l'enregistrement et des domaines zijn de formaliteiten die door de Administratie van de B.T.W.,
doit respecter lors de la perception de l'impôt. Pas plus que registratie en domeinen moeten worden nageleefd bij de inning van de
l'article 60bis du Code des droits de succession, les dispositions belasting. De bestreden bepalingen bevatten - net zomin als artikel
attaquées ne contiennent pareilles formalités. Les formalités en cause 60bis van het Wetboek der successierechten - dergelijke formaliteiten.
ne sont rien d'autre que les conditions auxquelles est soumis l'octroi De beoogde formaliteiten zijn niets anders dan de voorwaarden waarvan
de la réduction d'impôt et ne constituent pas des règles de procédure het toekennen van de belastingvermindering afhankelijk is gesteld, en
pour le fisc fédéral. geen procedurevoorschriften voor de federale fiscus.
L'intérêt sur les arriérés d'impôt ne peut pas être considéré comme De intrest op achterstallige belasting kan bezwaarlijk als een
une formalité au sens strict, mais est inhérent à la compétence formaliteit sensu stricto worden beschouwd doch is inherent aan de
fiscale. fiscale bevoegdheid.
A.2.3. Selon le Conseil des ministres, l'article 5, § 4, de la loi A.2.3. Volgens de Ministerraad impliceert artikel 5, § 4, van de
spéciale de financement, lu conjointement avec l'article 4 de cette bijzondere financieringswet, gelezen in samenhang met artikel 4 van
loi, implique que les règles de procédure doivent en tout cas être die wet, dat de procedureregels in ieder geval door de wet moeten
fixées par la loi, même si ce sont les régions qui assurent le service worden bepaald, zelfs al zouden de gewesten zelf de dienst van de
des impôts. Ceci vaut tout autant pour les règles de procédure en belastingen verzekeren. Dat geldt zowel voor de procedureregels in het
général que pour celles que doit respecter l'Administration de la algemeen als voor die welke door de Administratie van de B.T.W.,
T.V.A., de l'enregistrement et des domaines lors de la perception de registratie en domeinen moeten worden nageleefd bij de inning van de
l'impôt. belasting.
Quand bien même une disposition relative aux intérêts légaux ne Zelfs al zou een bepaling met betrekking tot de wettelijke intrest
pourrait pas être considérée comme une formalité relevant du droit de niet als een formeelrechtelijke formaliteit sensu latissimo kunnen
la procédure sensu latissimo, il y aurait toujours excès de compétence worden beschouwd, dan nog is er bevoegdheidsoverschrijding op grond
au regard de l'article 4 de la loi spéciale de financement; hormis les van artikel 4 van de bijzondere financieringswet; aan andere
taux d'imposition et les exonérations, les régions ne peuvent modifier materieelrechtelijke aspecten van de belasting, buiten de
aucun autre aspect du droit matériel de l'impôt. Ceci ressort aanslagvoeten en de vrijstellingen, kunnen zij niet raken. Dat blijkt
notamment d'un avis du Conseil d'Etat qui interdit aux régions de onder meer uit een advies van de Raad van State dat de gewesten
déroger aux délais de prescription en matière de droits de succession. verbiedt af te wijken van de verjaringstermijnen inzake successierecht.
A.3.1. Le troisième moyen du Conseil des ministres est pris de la A.3.1. Het derde middel van de Ministerraad is afgeleid uit de
violation de l'article 5, § 3, de la loi spéciale du 16 janvier 1989 schending van artikel 5, § 3, van de bijzondere wet van 16 januari
relative au financement des communautés et des régions, en ce que cet 1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten,
article dispose que l'Etat assure gratuitement le service des impôts, doordat dit artikel bepaalt dat de dienst van de belasting kosteloos
à moins que la région décide de s'en charger elle-même, cependant que wordt verzekerd door de Staat, tenzij het gewest beslist zelf ervoor
l'article 60bis, § 11, permet aux autorités régionales d'intervenir in te staan, terwijl artikel 60bis, § 11, de gewestelijke overheden
dans le fonctionnement du service des impôts, en leur confiant toestaat, door hun bepaalde taken op te dragen, zich te mengen in de
certaines tâches, ce que la loi de financement prohibe de manière werking van de dienst van de belasting, wat door de financieringswet
implicite mais certaine. Par la disposition attaquée, la Région op impliciete doch zekere wijze wordt verboden. Het Vlaamse Gewest
flamande a excédé de la même manière sa compétence en réglant heeft door de bestreden bepaling op eenzelfde wijze zijn bevoegdheid
partiellement le service des impôts sans le reprendre intégralement à overschreden door de dienst van de belasting gedeeltelijk te regelen
l'Etat, rendant de cette façon ce service sensiblement plus complexe zonder hem volledig van de Staat over te nemen, waardoor die dienst
et les tâches de contrôle extrêmement difficiles, voire impossibles. aanzienlijk complexer wordt en de controletaken zeer bemoeilijkt B zo
niet onmogelijk gemaakt - worden.
A.3.2. Selon le Gouvernement flamand, le troisième grief manque A.3.2. De derde grief mist volgens de Vlaamse Regering ook feitelijke
également en fait : le « service » des impôts au sens de l'article 5 grondslag : de « dienst der belastingen » in de zin van artikel 5 van
de la loi spéciale de financement n'est en effet rien d'autre que la de bijzondere financieringswet is immers niets anders dan de inning
perception de l'impôt, une matière dans laquelle l'administration van de belasting, een aangelegenheid waarin de Vlaamse administratie
flamande n'intervient pas. Celle-ci atteste seulement, pour les niet tussenbeide komt. Zij attesteert slechts, ten behoeve van de
besoins de l'administration fiscale fédérale, que les conditions federale fiscale administratie, dat de decretaal bepaalde voorwaarden
prescrites par le décret en vue d'obtenir la réduction de l'impôt sont om de belastingvermindering te genieten, vervuld zijn, eenvoudig om de
remplies, simplement dans l'intérêt du redevable et afin de ne pas en belastingplichtige ter wille te zijn en de federale administratie
charger l'administration fédérale. Cette attestation n'implique pas hiermee niet te belasten. Die attestering impliceert niet dat de
que l'administration régionale soit chargée du service des droits de gewestelijke administratie belast is met de dienst van het
succession; sans quoi, toute preuve qu'un redevable doit produire à successierecht; anders zou elk bewijsstuk dat een belastingplichtige
une administration fiscale et qui est rédigée par une autre aan een fiscale administratie moet overleggen en door een andere
administration impliquerait que cette dernière exerce « le service des administratie is opgesteld, impliceren dat die laatste overheid « de
impôts ». dienst van de belasting » zou uitoefenen.
A.3.3. Selon le Conseil des ministres, le « service des impôts » ne A.3.3. Volgens de Ministerraad omvat de « dienst van de belasting »
comprend pas seulement la perception mais également l'établissement et niet slechts de inning, maar ook de vestiging en de controle van de
le contrôle de l'impôt. En effet, l'administration doit vérifier, sous belasting. De administratie moet immers onder eigen
sa propre responsabilité, si toutes les conditions pour l'attribution verantwoordelijkheid nagaan of alle voorwaarden voor de toekenning en
et le maintien de la réduction de l'impôt sont remplies. Le het behoud van de belastingvermindering vervuld zijn. De decreetgever
législateur décrétal ne peut dicter à une administration fédérale la kan aan de federale administratie niet voorschrijven op welke wijze
manière dont elle doit assurer le service des impôts. zij de dienst der belasting moet verzekeren.
A.4.1. Le quatrième moyen du Conseil des ministres est pris de la A.4.1. Het vierde middel van de Ministerraad is afgeleid uit de
violation de l'article 172 de la Constitution, en ce que la Région schending van artikel 172 van de Grondwet, doordat het Vlaamse Gewest
flamande a instauré un tarif réduit pour les entreprises familiales et een verlaagd tarief heeft ingesteld voor familiale ondernemingen en
les « sociétés de famille » et qu'elle a ainsi créé un nouvel impôt vennootschappen en aldus een nieuwe belasting heeft gecreëerd terwijl
alors qu'elle est seulement compétente pour modifier les exonérations het slechts bevoegd is om vrijstellingen en verminderingen te
et les réductions. wijzigen.
A.4.2. Selon le Gouvernement flamand, le quatrième moyen est A.4.2. Het vierde middel is volgens de Vlaamse Regering
irrecevable parce que la Cour ne peut opérer aucun contrôle direct au onontvankelijk, omdat het Hof niet rechtstreeks kan toetsen aan
regard de l'article 172 de la Constitution. artikel 172 van de Grondwet.
En outre, le moyen serait également non fondé, parce que la notion de Bovendien zou het middel ook ongegrond zijn omdat het begrip « wet »
« loi » qui figure dans cette disposition, et qui constitue seulement in die bepaling, die slechts een toepassing van het
une application du principe d'égalité en matière fiscale, doit être gelijkheidsbeginsel in fiscalibus is, moet worden begrepen als het
comprise dans son sens matériel. En décider autrement impliquerait que materiële wetsbegrip. Anders oordelen zou impliceren dat de gewesten
les régions ne pourraient accorder aucune exonération, ce qui leur est geen vrijstellingen zouden kunnen verlenen, wat hun op grond van
précisément permis explicitement en vertu de l'article 4 de la loi artikel 4 van de bijzondere financieringswet juist uitdrukkelijk is
spéciale de financement. Les réductions d'impôt qui sont prévues ont toegestaan. De belastingverminderingen waarin is voorzien, zijn wel
bel et bien été octroyées par décret et in abstracto, par une règle de degelijk bij decreet toegekend en in abstracto, bij rechtsregel die
droit applicable à un nombre indéterminé de cas. toepasselijk is op een onbepaald aantal gevallen.
La modification des exonérations visée à l'article 5, § 2, de la loi Het wijzigen van de vrijstellingen, in artikel 5, § 2, van de
spéciale de financement signifie qu'il peut être apporté n'importe bijzondere financieringswet betekent het aanbrengen van om het even
quelle modification au régime des exonérations de l'impôt concerné, en welke wijziging in de vrijstellingenregeling van de betrokken
modifiant ou en supprimant des exonérations existantes ou en créant de belasting, door bestaande vrijstellingen te wijzigen of af te schaffen
nouvelles exonérations. of nieuwe vrijstellingen in te voeren.
A.5.1. Le cinquième moyen du Conseil des ministres est pris de la A.5.1. Het vijfde middel van de Ministerraad is afgeleid uit de
violation des articles 10 et 11 de la Constitution par l'article 26 schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, door het
attaqué, en tant que celui-ci renvoie à et repose sur des dispositions bestreden artikel 26, doordat het verwijst naar en steunt op de
de l'article 60bis, §§ 3, 5 et 8, et par l'article 27 attaqué, en tant bepalingen van artikel 60bis, §§ 3, 5 en 8, en door het bestreden
que celui-ci modifie l'article 60bis, § 5, du Code des droits de artikel 27, doordat het artikel 60bis, § 5, van het Wetboek der
succession pour ce qui concerne exclusivement la date à laquelle sont successierechten enkel wijzigt met betrekking tot de datum waarop de
applicables les intérêts légaux visés au dernier alinéa de cette wettelijke intresten bedoeld in het laatste lid van die bepaling van
disposition. toepassing zijn.
A.5.2. Le Gouvernement flamand n'aperçoit pas que les dispositions A.5.2. De Vlaamse Regering ziet niet in hoe de bestreden bepalingen de
attaquées puissent contenir les traitements inégaux décrits, de sorte beschreven ongelijke behandelingen zouden bevatten, zodat het middel
que le moyen manque en fait. feitelijke grondslag mist.
Le Gouvernement flamand rappelle encore brièvement sa réfutation des
traitements inégaux que contiendrait l'article 60bis du Code des De Vlaamse Regering herhaalt ook nog kort haar verweer tegen de
droits de succession inséré par le décret du 20 décembre 1996, article ongelijke behandelingen die vervat zijn in het bij decreet van 20
qui, comme tel, n'est toutefois plus en cause ici. december 1996 ingevoegde artikel 60bis van het Wetboek der
successierechten, dat als dusdanig evenwel hier niet meer ter
discussie staat.
A.5.3. Le Conseil des ministres explique que le principe d'égalité est A.5.3. De Ministerraad verduidelijkt dat het gelijkheidsbeginsel onder
notamment violé en ce que, pour le maintien du tarif réduit, des meer geschonden is doordat voor vennootschappen met minder dan vijf
conditions différentes sont applicables aux sociétés comptant moins de werknemers andere voorwaarden gelden voor het behoud van
cinq travailleurs et aux entreprises ou sociétés qui en comptent cinq tariefverlaging dan voor ondernemingen of vennootschappen met vijf of
ou plus. Selon le Gouvernement flamand, aucun de ces griefs ne porte meer werknemers. Volgens de Vlaamse Regering heeft evenwel geen van
toutefois sur les dispositions présentement attaquées. die bezwaren betrekking op de thans bestreden bepalingen.
- B - - B -
B.1. Le recours est dirigé contre les articles 26, 27 et 28 du décret B.1. Het beroep is gericht tegen de artikelen 26, 27 en 28 van het
de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant diverses mesures decreet van het Vlaamse Gemeenschap van 8 juli 1997 houdende
d'accompagnement de l'ajustement du budget 1997, qui sont libellés bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 1997,
comme suit : die luiden :
«

Art. 26.Dans l'article 60bis, § 9, du Code des droits de

«

Art. 26.Aan artikel 60bis, § 9, van het Wetboek der

succession, tel qu'il s'applique en Région flamande, il est inséré un Successierechten zoals het geldt in het Vlaamse Gewest, wordt een
alinéa 2 et un alinéa 3, rédigés comme suit : tweede en derde lid toegevoegd, die luiden als volgt :
Lorsqu'une société est considérée comme une société de famille 'Ingeval een vennootschap overeenkomstig § 3 als een familiale
conformément au § 3, en raison du fait qu'elle détient des actions vennootschap wordt beschouwd op grond van het feit dat zij aandelen en
d'une ou plusieurs sociétés affiliées qui remplissent les conditions desgevallend vorderingen houdt van een of meer dochtervennootschappen
des §§ 1, 5 et 8, ou possède éventuellement des créances sur elles, la die aan de voorwaarden van §§ 1, 5 en 8 beantwoorden, wordt de
valeur nette des actions de la société et des créances sur elle est nettowaarde van de aandelen van en de vorderingen op de vennootschap
limitée à la somme des valeurs des actions des sociétés affiliées qui beperkt tot de som van de waarden van de aandelen van en desgevallend
remplissent les conditions précitées et des créances éventuelles sur vorderingen op de dochtervennootschappen die aan de voornoemde
elles. voorwaarden beantwoorden.
Dans la mesure où les valeurs des actions des sociétés affiliées et In de mate dat de waarden van de aandelen van en desgevallend
des créances éventuelles sur elles ne peuvent être prises en vorderingen op deze dochtervennootschappen slechts gedeeltelijk in
considération que partiellement en vertu du § 5, alinéa 2, du présent aanmerking kunnen worden genomen volgens § 5, tweede lid van dit
article, la valeur nette est réduite proportionnellement. ' artikel, wordt de nettowaarde overeenkomstig beperkt.

Art. 27.Dans l'article 60bis, § 5, du même Code, les mots « augmenté

Art. 27.In artikel 60bis, § 5, van hetzelfde wetboek wordt de

des intérêts légaux calculés depuis le décès », sont remplacés par les zinsnede « verhoogd met de wettelijke intrest sinds het overlijden »
mots « augmenté des intérêts légaux, ». vervangen door de zinsnede « verhoogd met de wettelijke intrest ».

Art. 28.Les articles 26 et 27 entrent en vigueur le 1er janvier 1997.

Art. 28.De artikelen 26 en 27 treden in werking op 1 januari 1997. »

» Quant à l'objet du recours Ten aanzien van het onderwerp van het beroep
B.2. Compte tenu des points de droit tranchés par l'arrêt n° 128/98 du B.2. Rekening houdende met de rechtsvragen die beslecht zijn door het
9 décembre 1998 (Moniteur belge du 16 décembre 1998) et au sujet arrest nr. 128/98 van 9 december 1998 (Belgisch Staatsblad, 16
desquels des moyens sont formulés dans la présente affaire, et december 1998) en waaromtrent in deze zaak middelen werden aangevoerd
constatant que le recours en annulation ne porte plus que sur en vaststellende dat het beroep tot vernietiging nog uitsluitend
betrekking heeft op de waardering van de aandelen van en de
l'évaluation des actions d'une société et des créances sur celle-ci, vorderingen op een vennootschap, zoals zij geregeld is door artikel
telle qu'elle est réglée par l'article 60bis, § 9, alinéas 2 et 3, du 60bis, § 9, tweede en derde lid, van het Wetboek der successierechten,
Code des droits de succession, inséré par l'article 26 du décret de la toegevoegd bij artikel 26 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap
Communauté flamande du 8 juillet 1997, la Cour limite son examen au premier moyen. van 8 juli 1997, beperkt het Hof zijn onderzoek tot het eerste middel.
Quant au fond Ten gronde
B.3.1. Het middel is afgeleid uit de schending van artikel 4, § 4, van
de bijzondere wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van
B.3.1. Le moyen est pris de la violation par l'article 26 du décret du de gemeenschappen en de gewesten, door artikel 26 van het decreet van
8 juillet 1997 de l'article 4, § 4, de la loi spéciale du 16 janvier 8 juli 1997, doordat de gewesten de tarieven en de vrijstellingen van
1989 relative au financement des communautés et des régions, en ce que het successierecht en het recht van overgang bij overlijden kunnen
les régions sont autorisées à modifier les tarifs et les exonérations
des droits de succession et de mutation par décès, mais non la base wijzigen, maar niet de heffingsgrondslag, terwijl de bestreden
d'imposition, alors que la disposition attaquée complétant le bepaling, tot aanvulling van paragraaf 9 van het bij artikel 21 van
paragraphe 9 de l'article 60bis du Code des droits de succession het decreet van 20 december 1996 ingevoegde artikel 60bis van het
inséré par l'article 21 du décret du 20 décembre 1996 modifie bel et Wetboek der successierechten, wel degelijk de heffingsgrondslag
bien la base d'imposition. wijzigt.
B.3.2. En vertu de l'article 4, § 2, de la loi spéciale du 16 janvier B.3.2. Krachtens artikel 4, § 2, van de bijzondere wet van 16 januari
1989 relative au financement des communautés et des régions, les 1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten
régions peuvent modifier le « taux d'imposition » et les « zijn de gewesten bevoegd om de « aanslagvoet » en de « vrijstellingen
exonérations » des droits de succession et des droits de mutation par » van het successierecht en het recht van overgang bij overlijden te
décès, le législateur fédéral restant compétent, conformément à wijzigen, terwijl de federale overheid krachtens artikel 4, § 4,
l'article 4, § 4, « pour fixer la base d'imposition ». Toute bevoegd blijft voor « het vaststellen van de heffingsgrondslag ». Een
modification de la fixation de la base d'imposition ne peut cependant wijziging in de vaststelling van de heffingsgrondslag kan evenwel
être effectuée qu'avec l'accord des gouvernements de région. slechts met instemming van de gewestregeringen worden doorgevoerd.
Il ressort des travaux préparatoires de la loi spéciale de financement Blijkens de parlementaire voorbereiding van de bijzondere
financieringswet steunt het behoud van de federale bevoegdheid inzake
que le maintien de la compétence fédérale en matière de fixation de la vaststelling van de heffingsgrondslag van het successierecht en het
base d'imposition des droits de succession et des droits de mutation recht van overgang bij overlijden op de overweging « dat de
par décès est fondé sur la considération « que la base imposable reste heffingsgrondslag door de nationale wetgever wordt vastgesteld om
déterminée par le législateur national pour éviter des difficultés praktische moeilijkheden te voorkomen. Het is immers onontbeerlijk
pratiques. Il est en effet indispensable de conserver la même méthode dezelfde evaluatiemethode te behouden voor de goederen uit een
d'évaluation des biens de la succession, tant des éléments de l'actif nalatenschap, zowel voor de bestanddelen van de activa als de passiva
que du passif » (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 635/18, p. 275). » (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. 635/18, p. 275).
B.3.3. L'article 26 du décret du 8 juillet 1997 insère dans l'article 60bis, § 9, du Code des droits de succession un alinéa 2 et un alinéa 3 qui limitent, lorsqu'une société est considérée comme une « société de famille », « la valeur nette des actions de la société et des créances sur elle » ainsi que la mesure dans laquelle ces valeurs peuvent être prises en considération. Ainsi que la Cour l'a déjà observé dans son arrêt n° 128/98 à propos de l'alinéa 1er de l'article 60bis, § 9, l'article 26 du décret du 8 juillet 1997 ne touche pas à la composition et aux règles d'évaluation des biens qui composent une succession. Il ne porte donc pas atteinte à la base d'imposition mais se limite à déterminer à quelles conditions et sur quelle part des biens recueillis le taux réduit est appliqué. Cette disposition concerne par conséquent la tarification et demeure dans la limite des compétences régionales. B.3.4. Le moyen ne peut être admis. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 30 mars 1999. Le greffier, L. Potoms. Le président, B.3.3. Artikel 26 van het decreet van 8 juli 1997 voegt aan artikel 60bis, § 9, van het Wetboek der successierechten een tweede en een derde lid toe, waarbij de nettowaarde van de aandelen van en de vorderingen op een vennootschap die als een familiale vennootschap wordt beschouwd, alsmede de mate waarin die waarden in aanmerking kunnen worden genomen, worden beperkt. Zoals het Hof reeds in arrest nr. 128/98 stelde ten aanzien van het eerste lid van artikel 60bis, § 9, laat artikel 26 van het decreet van 8 juli 1997 de samenstelling en de waarderingsregels van de vererfde massa onaangetast. Het raakt derhalve niet aan de heffingsgrondslag, maar beperkt zich tot het bepalen onder welke voorwaarden en op welk deel van de vererfde massa het verlaagde tarief wordt toegepast. Die bepaling betreft derhalve de tarifering en blijft binnen de bevoegdheid van de gewesten. B.3.4. Het middel kan niet worden aangenomen. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 30 maart 1999. De griffier, L. Potoms. De voorzitter,
L. De Grève. L. De Grève.
^