Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 101/98 du 21 octobre 1998 Numéro du rôle : 1122 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, posée par le Tribunal de police de Westerlo."
Arrêt n° 101/98 du 21 octobre 1998 Numéro du rôle : 1122 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, posée par le Tribunal de police de Westerlo. Arrest nr. 101/98 van 21 oktober 1998 Rolnummer 1122 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46, § 2, tweede lid, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door de Politierechtbank te Westerlo. Het Arbitrageho samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters P. Martens, G. De Baets,(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 101/98 du 21 octobre 1998 Arrest nr. 101/98 van 21 oktober 1998
Numéro du rôle : 1122 Rolnummer 1122
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 46, § 2, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46, § 2, tweede
alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, lid, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door de
posée par le Tribunal de police de Westerlo. Politierechtbank te Westerlo.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de
Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, H. Coremans et A. Arts, assistée du rechters P. Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, H. Coremans en A. Arts,
greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par jugement du 24 juin 1997 en cause du ministère public et des Bij vonnis van 24 juni 1997 in zake het openbaar ministerie en de
parties civiles M.-J. Verhaert et L. Serneels contre D. Smets, dont burgerlijke partijen M.-J. Verhaert en L. Serneels tegen D. Smets,
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 2 juillet 1997, le waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 2 juli
Tribunal de police de Westerlo a posé la question préjudicielle 1997, heeft de Politierechtbank te Westerlo de volgende prejudiciële
suivante : vraag gesteld :
« Le fait que le personnel engagé sous contrat de travail dans le « Houdt de omstandigheid dat krachtens artikel 46, par. 2, tweede lid
secteur privé et qui est victime d'un accident (sur le chemin) du van de Arbeidsongevallenwet d.d. 10 april 1971 (zoals gewijzigd door
travail ne peut, en vertu de l'article 46, § 2, alinéa 2, de la loi du art. 4 van de Wet van 07 juli 1978) het personeel onder
10 avril 1971 sur les accidents du travail (modifié par l'article 4 de arbeidsovereenkomst in de particuliere sector dat het slachtoffer is
la loi du 7 juillet 1978), introduire une demande d'indemnisation sur van een arbeids(weg)ongeval slechts een eis tot vergoeding kan
la base du droit commun qu'après que l'indemnité résultant de la instellen op basis van het gemeen recht nadat de vergoeding uit hoofde
législation sur les accidents du travail a été déterminée, alors que van de Arbeidsongevallen-wetgeving is bepaald, terwijl het door de
le personnel engagé sous contrat par l'autorité publique, qui est overheid contractueel tewerkgestelde personeel dat het slachtoffer is
victime d'un accident (sur le chemin) du travail, a quant à lui le van een arbeids(weg)ongeval wél de keuze heeft om een eis tot
choix d'introduire d'abord une demande d'indemnisation sur la base du vergoeding eerst in te stellen hetzij op basis van het gemeen recht,
droit commun ou sur la base du droit des accidents du travail, ne hetzij op basis van het arbeidsongevallenrecht, niet in zoverre een
recèle-t-il pas une violation des principes constitutionnels d'égalité schending in van het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel en het
et de non-discrimination inscrits aux articles 10 et 11 de la niet-discriminatiebeginsel vervat in de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, en tant qu'il est instauré au sein d'un même groupe de Grondwet, dat binnen éénzelfde groep justitiabelen, namelijk de
justiciables, à savoir les travailleurs sous contrat en général, une contractuele werknemers in het algemeen, een verschil in behandeling
différence de traitement pour laquelle il n'existe pas de wordt ingesteld waarvoor geen objectieve en redelijke verantwoording
justification objective et raisonnable ? » bestaat ? »
II. Les faits et la procédure antérieure II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil
La partie civile M.-J. Verhaert fut victime, le 30 mai 1991, d'un De burgerlijke partij M.-J. Verhaert was op 30 mei 1991 het
accident (sur le chemin) du travail. Cet accident est survenu sur le slachtoffer van een arbeids(weg)ongeval. Dat ongeval overkwam haar op
trajet entre le lieu du travail - elle était occupée à temps partiel de weg van het werk - zij was deeltijds tewerkgesteld als
comme nettoyeuse au « Koninklijk Technisch Atheneum » de Westerlo - et onderhoudswerkvrouw bij het Koninklijk Technisch Atheneum te Westerlo
le domicile. - naar huis.
La partie civile est une travailleuse engagée sous contrat par les De burgerlijke partij is een door de overheid contractueel
pouvoirs publics qui entre dans le champ d'application de la loi du 3 tewerkgesteld werkneemster op wie de wet van 3 juli 1967 betreffende
juillet 1967 sur la réparation des dommages résultant des accidents du de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg
travail, des accidents survenus sur le chemin du travail et des naar en van het werk en voor beroepsziekten in de overheidssector van
maladies professionnelles dans le secteur public, tout comme le toepassing is, zoals op het statutair overheidspersoneel.
personnel statutaire des pouvoirs publics.
Il résulte de la loi du 13 juillet 1973 que le législateur entendait Uit de wet van 13 juli 1973 blijkt dat de wetgever voor de
aligner la réglementation applicable au secteur public sur le texte, overheidssector de gelijkschakeling beoogde met de tekst van de toen
qui venait alors d'être instauré pour le secteur privé, de la loi du recent voor de particuliere sector ingevoerde arbeidsongevallenwet van
10 avril 1971 sur les accidents du travail. S'agissant du cumul des 10 april 1971. Ter zake van de samenloop van vergoedingen werd bij de
indemnités, la loi du 13 juillet 1973 a modifié l'article 14, § 2, wet van 13 juli 1973 artikel 14, § 2, tweede lid, van de wet van 3
alinéa 2, de la loi du 3 juillet 1967 pour disposer, comme l'article juli 1967 gewijzigd om te luiden zoals het toenmalige oorspronkelijke
46, § 2, alinéa 2, originaire de la loi du 10 avril 1971 : « artikel 46, § 2, tweede lid, van de wet van 10 april 1971 : « De
Toutefois, la réparation en droit commun ne peut être cumulée avec les volgens het gemeen recht toegekende schadevergoeding kan evenwel niet
indemnités résultant de la présente loi ». samengevoegd worden met de krachtens deze wet toegekende vergoedingen ».
Par suite de l'article 4 de la loi du 7 juillet 1978, le prédit Ingevolge artikel 4 van de wet van 7 juli 1978 luidt het voormelde
article 46, § 2, alinéa 2, de la loi sur les accidents du travail dispose actuellement : « La réparation en droit commun qui ne peut se rapporter à l'indemnisation des dommages corporels, telle qu'elle est couverte par la présente loi, peut se cumuler avec les indemnités résultant de la présente loi ». En vertu de cette modification législative, les indemnités accordées sur la base de la loi sur les accidents du travail ont la priorité sur les indemnités de droit commun. Alors qu'auparavant, il était loisible à la victime d'un accident du travail d'introduire une demande d'indemnisation en se fondant d'abord sur le droit commun - plutôt que sur le droit des accidents du travail -, la modification législative susmentionnée a supprimé ce « droit artikel 46, § 2, tweede lid, van de arbeidsongevallenwet thans : « De volgens het gemeen recht toegekende vergoeding, die geen betrekking kan hebben op de vergoeding van de lichamelijke schade zoals zij gedekt is door deze wet, mag samengevoegd worden met de krachtens deze wet toegekende vergoedingen ». Op grond van die wetswijziging hebben de uitkeringen toegekend op basis van de arbeidsongevallenwet voorrang op de gemeenrechtelijke vergoedingen. Terwijl voorheen het slachtoffer van een arbeidsongeval de keuze had om een eis tot vergoeding eerst in te stellen op basis van het gemeen recht ofwel op basis van het arbeidsongevallenrecht, werd dat «
d'option » et l'indemnisation de droit commun ne peut être déterminée optierecht » door de aangehaalde wetswijziging afgeschaft en kan de
qu'après que les indemnités résultant de la législation sur les gemeenrechtelijke vergoeding pas worden bepaald nadat de vergoedingen
accidents du travail ont été fixées par le tribunal compétent en la uit hoofde van de arbeidsongevallenwetgeving zijn vastgesteld, zulks
matière, à savoir le tribunal du travail. door de ter zake bevoegde rechtbank, namelijk de arbeidsrechtbank.
L'article 14, § 2, alinéa 2, de la loi du 3 juillet 1967 n'ayant pas Doordat artikel 14, § 2, tweede lid, van de wet van 3 juli 1967 niet
été modifié dans un sens comparable, le droit d'option continue, dans in vergelijkbare zin werd gewijzigd, blijft het optierecht in de
l'interprétation du juge a quo, d'exister dans le secteur public. interpretatie van de verwijzende rechter nog steeds bestaan in de
overheidssector.
Le Tribunal de police a dès lors conclu qu'en supprimant le droit De Politierechtbank besloot dan ook dat door het optierecht af te
d'option dans un cas et en le maintenant dans l'autre, le législateur schaffen in het ene geval en te behouden in het andere geval, de
a instauré une différence de traitement qu'il convenait de soumettre à wetgever een verschil in behandeling heeft ingevoerd dat aan de
l'appréciation de la Cour et a donc posé la question préjudicielle beoordeling van het Hof diende te worden voorgelegd en heeft daarom de
citée plus haut. voormelde prejudiciële vraag gesteld.
III. La procédure devant la Cour III. De rechtspleging voor het Hof
Par ordonnance du 2 juillet 1997, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 2 juli 1997 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel
loi organique, par lettres recommandées à la poste les 14 août 1997 et 77 van de organieke wet bij op 14 augustus 1997 en 12 september 1997
12 septembre 1997. ter post aangetekende brieven.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 15 août 1997. bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 15 augustus 1997.
Des mémoires ont été introduits par : Memories zijn ingediend door :
- M.-J. Verhaert et L. Serneels, Koninkrijk 4, 2200 - M.-J. Verhaert en L. Serneels, Koninkrijk 4, 2200
Morkhoven-Herentals, par lettre recommandée à la poste le 29 septembre Morkhoven-Herentals, bij op 29 september 1997 ter post aangetekende
1997; brief;
- le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par - de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 29 september
lettre recommandée à la poste le 29 septembre 1997. 1997 ter post aangetekende brief.
Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 7 novembre 1997. organieke wet bij op 7 november 1997 ter post aangetekende brieven.
M.-J. Verhaert et L. Serneels ont introduit un mémoire en réponse, par M.-J. Verhaert en L. Serneels hebben een memorie van antwoord
lettre recommandée à la poste le 2 décembre 1997. ingediend bij op 2 december 1997 ter post aangetekende brief.
Par ordonnances du 18 décembre 1997 et du 30 juin 1998, la Cour a Bij beschikkingen van 18 december 1997 en 30 juni 1998 heeft het Hof
prorogé respectivement jusqu'aux 2 juillet 1998 et 2 janvier 1999 le de termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot
délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. respectievelijk 2 juli 1998 en 2 januari 1999.
Par ordonnance du 29 avril 1998, la Cour a déclaré l'affaire en état Bij beschikking van 29 april 1998 heeft het Hof de zaak in gereedheid
et fixé l'audience au 27 mai 1998. verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 27 mei 1998.
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats, Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 30 avril 1998. bij op 30 april 1998 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 27 mai 1998 : Op de openbare terechtzitting van 27 mei 1998 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me Y. Mertens loco Me L. Obbels, avocats au barreau de Malines, pour . Mr. Y. Mertens loco Mr. L. Obbels, advocaten bij de balie te
M.-J. Verhaert et L. Serneels; Mechelen, voor M.-J. Verhaert en L. Serneels;
. Me J. Vanden Eynde, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil . Mr. J. Vanden Eynde, advocaat bij de balie te Brussel, voor de
des ministres; Ministerraad;
- les juges-rapporteurs G. De Baets et P. Martens ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers G. De Baets en P. Martens verslag uitgebracht;
- les avocats précités ont été entendus; - zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
IV. En droit IV. In rechte
- A - - A -
Position du Conseil des ministres Standpunt van de Ministerraad
A.1.1. Le Conseil des ministres analyse en premier lieu la genèse de A.1.1. De Ministerraad analyseert allereerst de totstandkoming van
l'article 46, § 2, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du artikel 46, § 2, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, dat
travail, qui a confirmé l'interdiction de cumul des indemnités, qui het reeds voordien bestaande verbod van cumulatie van vergoedingen
existait déjà. bevestigde.
La portée de l'article 46, § 2, a été précisée comme suit dans De draagwijdte van artikel 46, § 2, werd in de memorie van toelichting
l'exposé des motifs : als volgt gepreciseerd :
« Que la victime, dans le cas où elle dispose de l'action de droit « Uit de inhoud van artikel 19, derde lid, kon reeds afgeleid worden
commun, puisse opter entre l'intentement de celle-ci et le régime dat de getroffene, wanneer hij een rechtsvordering volgens het gemeen
forfaitaire, voilà qui ressortait déjà du troisième alinéa de recht kon instellen, [...] de keuze had tussen het instellen van die
l'article 19. Rien n'obligeait toutefois l'assureur, débiteur de la vordering en het forfaitaire stelsel. Niets verplichtte echter de
réparation forfaitaire, d'allouer le bénéfice de celle-ci à la victime ou aux ayants droit qui avaient choisi la voie difficile et parfois fort longue de la procédure de droit commun. L'assureur devra désormais, sans y être invité, liquider les indemnités qui leur reviennent dans les délais fixés par le présent projet de loi. Il va de soi - tel est le sens du deuxième alinéa du paragraphe 2 - que le bénéfice des indemnités accordées en exécution de la présente loi ne peut être cumulé avec la réparation accordée sur base du droit commun. verzekeraar, schuldenaar van de forfaitaire schadeloosstelling, die schadeloosstelling te betalen aan de getroffene of de rechthebbenden die de moeilijke en soms zeer lange weg van de rechtsvordering volgens het gemeen recht gekozen hadden. De verzekeraar zal hen voortaan, zonder hiertoe uitgenodigd te moeten worden, de vergoedingen betalen waarop ze recht hebben binnen de bij dit ontwerp vastgestelde termijn. Het spreekt vanzelf - dat is de betekenis van paragraaf 2, tweede lid - dat de schadeloosstelling toegekend krachtens deze wet in geen geval kan samengevoegd worden met de schadeloosstelling toegekend krachtens het gemeen recht.
La formule présentée comporte les avantages suivants : De voorgestelde formule heeft de volgende voordelen :
a) la victime obtient immédiatement les montants auxquels elle a droit a) de getroffene ontvangt onmiddellijk de bedragen waarop hij
en vertu de la présente loi; krachtens deze wet recht heeft;
b) le danger résultant de la possibilité pour la victime d'obtenir de b) het gevaar is uitgesloten dat de getroffene door de verzekeraar
l'assureur la réparation forfaitaire du préjudice encouru et de se vergoed wordt voor de opgelopen schade en terzelfdertijd door de
voir allouer par le juge la réparation de ce même préjudice sur base rechter een vergoeding krachtens het gemeen recht toegewezen krijgt
du droit commun est désormais exclu. Saisi d'un recours introduit par voor dezelfde schade. De rechter zal, zo het slachtoffer de zaak voor
la victime, le juge ne pourra lui accorder que la réparation du hem aanhangig maakt, nog slechts schadevergoeding kunnen toekennen
dommage non couvert par la loi sur les accidents du travail; » (Doc. voor de schade die niet gedekt is door de arbeidsongevallenwetgeving »
parl., Sénat, 1969-1970, n° 328, pp. 27-28). (Gedr. St., Senaat, 1969-1970, nr. 328, pp. 27-28).
En vertu de cette disposition, la victime a droit, en tout état de Op grond van die bepaling heeft het slachtoffer in ieder geval recht
cause, aux indemnités prévues par la loi sur les accidents du travail; op de vergoedingen krachtens de arbeidsongevallenwet; naar gemeen
selon le droit commun, la victime peut uniquement exiger une recht kan het slachtoffer enkel en alleen schadeloosstelling eisen
réparation du dommage non couvert par la législation sur les accidents voor de schade die niet wordt gedekt door de
du travail. En d'autres termes, la victime ne peut, en droit commun, arbeidsongevallenwetgeving. Het slachtoffer kan, met andere woorden,
revendiquer une indemnisation du dommage couvert par la législation naar gemeen recht, geen aanspraak maken op vergoeding voor de schade
sur les accidents du travail. La Cour de cassation confirma dans son die door de arbeidsongevallenwetgeving wordt gedekt. Het Hof van
arrêt du 22 mars 1982 (Pas., I, 858) que l'article 46, § 2, de la loi Cassatie bevestigde bij arrest van 22 maart 1982 (Pas., I, 858) dat
du 10 avril 1971 a effectivement modifié les règles en matière de artikel 46, § 2, van de wet van 10 april 1971 inderdaad de regels
responsabilité par rapport à la législation antérieure. inzake aansprakelijkheid heeft gewijzigd ten opzichte van de voorheen
bestaande wetgeving.
A.1.2. L'article 8 de la loi du 13 juillet 1973 a remplacé l'article A.1.2. Bij artikel 8 van de wet van 13 juli 1973 werd artikel 14 van
14 de la loi du 3 juillet 1967 et contient les principes de la de wet van 3 juli 1967 vervangen en werden de beginselen opgenomen tot
regeling van de burgerlijke aansprakelijkheid en de
responsabilité civile et de la subrogation. Les travaux préparatoires indeplaatsstelling. Uit de parlementaire voorbereiding van dat artikel
de cet article révèlent que les nouvelles dispositions de l'article 14 blijkt dat de nieuwe bepalingen van artikel 14 van de wet van 3 juli
de la loi du 3 juillet 1967 ont repris et adapté pour le secteur 1967 de in artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971
public les principes fondamentaux de la responsabilité civile inscrits voorgeschreven grondregelen van de burgerlijke aansprakelijkheid
à l'article 46 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail overnamen en aanpasten aan de overheidssector (Gedr. St., Kamer,
(Doc. parl., Chambre, 1972-1973, n° 468/2, p. 4). 1972-1973, nr. 468/2, p. 4).
L'article 14 de la loi du 3 juillet 1967, modifié de la sorte, devait Artikel 14 van de wet van 3 juli 1967, aldus gewijzigd, diende dan ook
par conséquent être interprété de la même façon que l'article 46, § 2, te worden geïnterpreteerd op identieke wijze als artikel 46, § 2, van
de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, si bien que de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 zodat het cumulatieverbod
l'interdiction de cumul des indemnités pour le même dommage est van vergoedingen voor dezelfde schade krachtens de
applicable en vertu de la loi sur les accidents du travail et en vertu arbeidsongevallenwet en krachtens het gemeen recht geldt.
du droit commun. Le droit d'option a été supprimé, en ce sens que la victime ne peut Het optierecht werd afgeschaft, in die zin dat het slachtoffer niet
choisir l'indemnisation à laquelle elle prétend; elle a droit, en tout kan kiezen op welke vergoeding aanspraak wordt gemaakt; het
état de cause, à une indemnisation en vertu de la législation sur les slachtoffer heeft in ieder geval recht op de vergoeding krachtens de
accidents du travail et ne peut, en droit commun, revendiquer une arbeidsongevallenwetgeving en kan naar gemeen recht enkel aanspraak
indemnité que pour un dommage non couvert par cette même législation maken op schade die niet is gedekt door de arbeidsongevallenwetgeving
(voy. Cass., 1er juin 1993, Pas., 1993, I, 531). (zie Cass., 1 juni 1993, Pas., 1993, I, 531).
A.1.3. Uiteraard werd artikel 46, § 2, tweede lid, gewijzigd bij
A.1.3. L'article 4 de la loi du 7 juillet 1978 a certes aussi modifié artikel 4 van de wet van 7 juli 1978, doch die wijziging strekt er
l'article 46, § 2, alinéa 2, mais cette modification a pour seul objet slechts toe beter de beginselen te bevestigen die reeds in die
de mieux confirmer les principes que contenait déjà cette disposition, bepaling waren vervat, maar waarvan de interpretatie klaarblijkelijk
dont l'interprétation donnait manifestement lieu à quelques aanleiding gaf tot moeilijkheden, zoals in de memorie van toelichting
difficultés, ainsi qu'il a été constaté dans l'exposé des motifs : werd vastgesteld, maar waarbij werd gesteld :
« L'exposé des motifs du projet de loi sur les accidents du travail « De memorie van toelichting bij het ontwerp van de
(Sénat, 1969-1970, Doc. n° 328) est cependant clair : " Il arbeidsongevallenwet (Senaat, 1969-1970, Stuk nr. 328) is nochtans
(c'est-à-dire le texte) introduit enfin une disposition nouvelle, duidelijk : " Ten slotte wordt een nieuwe bepaling opgenomen om de
rechten van de door arbeidsongevallen getroffenen en hun
destinée à sauvegarder les droits des victimes d'accidents du travail rechthebbenden te beschermen wanneer ze een rechtsvordering
ou leurs ayants droit qui ont intenté une action en responsabilité betreffende de aansprakelijkheid bij de burgerlijke rechtsmachten
devant les juridictions civiles " (p. 25) et, plus loin, " Saisi d'un aanhangig maken " (blz. 25) en verder " De rechter (in gemeen recht)
recours introduit par la victime, le juge (en droit commun) ne pourra zal, zo het slachtoffer de zaak voor hem aanhangig maakt, nog slechts
lui accorder que la réparation du dommage non couvert par la loi sur schadevergoeding kunnen toekennen voor de schade die niet gedekt is
les accidents du travail " (p. 28). door de Arbeidsongevallenwet " (blz. 28).
Le rapport du sénateur Pede (Sénat, 1970-1971, Doc. n° 215, p. 153) Het verslag van senator Pede (Senaat, 1970-1971, Stuk 215, blz. 153)
est tout aussi clair : " l'assureur doit payer les indemnités laat evenmin aan duidelijkheid te wensen over : " de verzekeraar moet
de vergoedingen die voortvloeien uit onderhavige wet betalen, ook
résultant de la présente loi, lors même que la victime intenterait un wanneer de getroffene een geding inzake burgerlijke aansprakelijkheid
procès en responsabilité civile ". inspant ".
Toutefois, en vue de mieux asseoir ces principes, nous proposons Ten einde nochtans beter deze beginselen te bevestigen stellen wij een
d'adapter le texte de manière que la victime ou ses ayants droit : tekstaanpassing voor zodat het slachtoffer of zijn rechthebbenden :
1. n'aient pas le choix entre le régime des accidents du travail et le 1. geen keuze [hebben] tussen de regeling arbeidsongevallen en de
droit commun; regeling gemeen recht;
2. relèvent toujours du régime des accidents du travail; 2. steeds voor de regeling arbeidsongevallen in aanmerking komen;
3. puissent former une demande accessoire en droit commun du chef de 3. een bijkomende vordering in gemeen recht kunnen instellen voor
dommages corporels, moraux et matériels; lichamelijke, morele en materiële schade;
4. puissent obtenir en droit commun une indemnité pour dommages 4. in gemeen recht een vergoeding wegens lichamelijke schade kunnen
corporels, sous déduction des indemnités forfaitaires prévues dans le bekomen, onder aftrek van de forfaitaire schadevergoedingen wegens
régime des accidents du travail [...]; arbeidsongeval [...];
5. ne puissent pas bénéficier de deux indemnités pour les mêmes 5. voor dezelfde lichamelijke schade geen twee vergoedingen kunnen
dommages corporels [...], même si le calcul des indemnités s'effectue genieten [...], al geschiedt de berekening van die vergoedingen op een
sur une base différente [...]; andere basis [...];
6. puissent cumuler intégralement les dommages moraux avec l'indemnité 6. de morele schade volledig met de forfaitaire vergoeding mag
forfaitaire [...] » (Doc. parl., Chambre, S.E., 1974, n° 203/1, pp. gecumuleerd worden [...] » (Gedr. St., Kamer, B.Z. 1974, nr. 203/1,
2-3). pp. 2-3).
L'adaptation de l'article 46, § 2, visait uniquement à préciser les De aanpassing van artikel 46, § 2, strekte er enkel toe de
termes de cet article et n'entendait nullement modifier totalement le bewoordingen van dat artikel nader te preciseren en geenszins een
système des indemnisations. C'est pour cette raison que le ministre totale wijziging van het systeem van schadevergoeding te
compétent s'est opposé à un amendement qu'un député proposait bewerkstelligen. Om die reden meende de bevoegde minister een
d'apporter à l'article modificatif, et ce en vertu des considérations amendement van een volksvertegenwoordiger op het wijzigende artikel te
suivantes : moeten bestrijden op grond van de volgende motivering :
« Le Ministre a demandé le rejet de l'amendement. D'abord, fait-il « De Minister vraagt de verwerping van het amendement. Hij merkt eerst
remarquer, la législation actuelle n'apporte pas de réponse claire à en vooral op dat de huidige wet die kwestie niet duidelijk regelt en
cette question et c'est pour cette raison, précisément, qu'il a paru dat het daarom passend leek de bewoordingen ervan nader te preciseren.
opportun d'en préciser les termes.
L'exposé des motifs de la loi du 10 avril 1971 révèle, cependant, que Uit de memorie van toelichting van de wet van 10 april 1971 blijkt
l'intention du législateur semble bien avoir été de ne pas laisser le evenwel dat het wel degelijk de bedoeling van de wetgever was aan het
choix à la victime pour la réparation du dommage couvert par la slachtoffer geen vrije keuze te laten wat betreft de vergoeding van de
législation sur les accidents du travail. schade die gedekt wordt door de wetgeving op de arbeidsongevallen.
Ensuite, il relève que la jurisprudence, confrontée à un texte ambigu, Voorts wijst de Minister erop dat de meerderheid van de rechtspraak,
a décidé en majorité, de ne pas laisser l'option à la victime. bij het hanteren van die dubbelzinnige tekst, besloten heeft het
slachtoffer geen vrije keuze te laten.
L'état de la question est bien résumé par le professeur Denis dans son Professor Denis vat de status quaestionis uitstekend samen in zijn "
" Précis de droit de la sécurité sociale " (Larcier, 3e édition, 1977, Précis de droit de la sécurité sociale " (Larcier, 3e druk, 1977, blz.
page 11-64). 11-64).
« Indépendamment de l'action en responsabilité civile éventuellement « Los van de eventueel door het slachtoffer of zijn rechtverkrijgenden
intentée par la victime ou par ses ayants droit, l'assureur reste tenu ingestelde en op de burgerrechtelijke aansprakelijkheid berustende
de payer les indemnités forfaitaires dans les délais fixés par la loi vordering, is de verzekeraar gehouden de forfaitaire vergoedingen
(art. 46, § 2, al. 1). Cette disposition a-t-elle pour conséquence binnen de door de wet gestelde termijnen te betalen (art. 46, § 2,
d'interdire le choix de la réparation la plus avantageuse en manière eerste lid). Vloeit uit die bepaling voort dat het verboden is de
telle que la victime ou ses ayants droit pourraient uniquement voordeligste vergoeding te kiezen, zodat het slachtoffer of zijn
rechtverkrijgenden van degene die aansprakelijk is voor het ongeval,
réclamer au responsable de l'accident, la part du préjudice non alleen de vergoeding kan vorderen van het gedeelte van de schade dat
couverte par les indemnités forfaitaires et que se trouverait ainsi niet gedekt wordt door de forfaitaire schadeloosstelling en er geen
écarté tout risque de cumul des réparations ? gevaar bestaat dat vergoedingen worden samengevoegd ?
Telle semble bien avoir été la solution voulue par l'exposé des motifs Dat schijnt wel de oplossing te zijn die in de memorie van toelichting
de la loi. nagestreefd wordt.
Une partie de la doctrine et certaines décisions de jurisprudence Een gedeelte van de rechtsleer, alsmede bepaalde beslissingen van de
concluent cependant au maintien du droit d'option (sous réserve de rechtspraak besluiten nochtans tot de handhaving van de
l'interdiction du cumul), à tout le moins lorsque l'indemnisation keuzemogelijkheid (de cumulatie blijft verboden), althans wanneer de
forfaitaire fait l'objet d'une contestation. " forfaitaire schadevergoeding wordt betwist. "
On voit ainsi, contrairement à ce que soutient l'auteur de
l'amendement, que l'article 4 du projet est plutôt la consécration des Daaruit blijkt dat artikel 4 van het ontwerp, in strijd met wat de
intentions du législateur de 1971 et de l'interprétation donnée à indiener van het amendement beweert, de bedoeling van de wetgever van
l'article 46 par nos cours et tribunaux. » (Doc. parl., Chambre, 1971 en de interpretatie van artikel 46 door onze hoven en rechtbanken
1977-1978, n° 368/4, pp. 3-4). in feite bekrachtigt. » (Gedr. St., Kamer, 1977-1978, nr. 368/4, pp.
Il semble donc, selon le Conseil des ministres, que la modification de 3-4). Aldus lijkt het er volgens de Ministerraad op dat de wijziging van
l'article 46, § 2, par la loi du 7 juillet 1978 visait uniquement à artikel 46, § 2, door de wet van 7 juli 1978 er enkel toe strekte de
confirmer les principes existants. bestaande beginselen te bevestigen.
A.1.4. Le Conseil des ministres reconnaît qu'une partie de la A.1.4. De Ministerraad erkent dat een gedeelte van de rechtspraak en
jurisprudence et de la doctrine a également déduit de la modification
législative du 7 juillet 1978 que l'option dont dispose la victime de de rechtsleer uit de wetswijziging van 7 juli 1978 eveneens heeft
afgeleid dat de optie voor het slachtoffer om eerst te kiezen om
choisir d'abord une indemnisation en droit commun (à côté et en plus schadeloosstelling te vorderen naar gemeen recht (buiten en boven de
du dommage couvert par la législation sur les accidents du travail) et schade welke gedekt is door de arbeidsongevallenwetgeving) en zich pas
de n'invoquer qu'ensuite l'indemnité forfaitaire prévue par la dan te beroepen op de forfaitaire vergoeding van de
législation sur les accidents du travail, a aussi été supprimée. arbeidsongevallenwetgeving, eveneens werd afgeschaft. Sinds de
Depuis la modification de l'article 46, § 2, alinéa 2, par la loi du 7 wijziging van artikel 46, § 2, tweede lid, door de wet van 7 juli
juillet 1978, la victime d'un accident du travail devrait par 1978, zou het slachtoffer van een arbeidsongeval bijgevolg eerst
conséquent d'abord demander l'indemnisation forfaitaire prévue par la législation sur les accidents du travail et ne pourrait qu'ensuite, pour d'autres dommages ou des dommages supplémentaires, poursuivre le responsable de l'accident aux fins d'obtenir une indemnisation en droit commun. La jurisprudence et la doctrine citées dans la décision de renvoi confirment toutefois qu'il s'agit d'une interprétation de l'article 46, § 2, alinéa 2, qui présente encore toujours une ambiguïté et qui ne fait pas l'unanimité dans la jurisprudence et la doctrine. Le législateur a clairement eu l'intention, depuis la loi du 13 juillet 1973, d'aligner autant que possible la législation en matière d'accidents du travail concernant le secteur public sur celle aanspraak moeten maken op de forfaitaire vergoeding van de arbeidsongevallenwetgeving en zich pas dan, voor andere of bijkomende schade, tot de aansprakelijke voor het ongeval kunnen richten teneinde schadevergoeding te verkrijgen naar gemeen recht. De rechtspraak en rechtsleer die in de verwijzingsbeslissing worden aangehaald, bevestigen evenwel dat het gaat om een interpretatie van de bewoordingen van artikel 46, § 2, tweede lid, die nog steeds een dubbelzinnig karakter vertoont, waaromtrent geen volledige unanimiteit bestaat in rechtsleer en rechtspraak. Vast staat dat het de bedoeling van de wetgever is geweest sinds de wet van 13 juli 1973 om de arbeidsongevallenwetgeving inzake de overheidssector zoveel mogelijk af te stemmen op de
applicable au secteur privé. Il ressort de l'exposé des motifs de la arbeidsongevallenwetgeving in de privé-sector. Uit de memorie van
loi du 7 juillet 1978 et des réponses données par le ministre de la toelichting bij de wet van 7 juli 1978 en de antwoorden van de
Prévoyance sociale de l'époque aux amendements formulés en la matière toenmalige Minister van Sociale Voorzorg op de amendementen ter zake
que cette modification ne portait nullement sur les principes, mais blijkt dat die wijziging geenszins een verandering van de principes
entendait uniquement apporter des éclaircissements et des précisions. beoogde, doch enkel een verduidelijking en precisering nastreefde.
A.2. En vue d'une appréciation exacte de la question préjudicielle, le A.2. De Ministerraad wenst, met het oog op de juiste beoordeling van
Conseil des ministres souhaite confirmer les principes suivants qui de prejudiciële vraag, de volgende principes te bevestigen die gemeen
sont communs à l'assurance relative aux accidents du travail dans le zijn aan de arbeidsongevallenverzekering in de privé-sector en in de
secteur privé et dans le secteur public : en toute hypothèse, la overheidssector : het slachtoffer heeft in ieder geval de zekerheid
victime est certaine d'être indemnisée par le biais des prestations vergoed te worden door middel van de uitkeringen verschuldigd
dues en vertu de la législation sur les accidents du travail; dans les krachtens de arbeidsongevallenwetgeving; in beide sectoren geldt een
deux secteurs, une interdiction de cumul est applicable, en ce sens cumulatieverbod, in die zin dat zowel in de privé-sector als in de
que tant dans le secteur privé que dans le secteur public, une double overheidssector niet tweemaal schadevergoeding kan worden verkregen
indemnisation d'un même dommage est exclue; il ressort des travaux voor dezelfde schade; uit de parlementaire voorbereiding van de
préparatoires de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 blijkt dat naar gemeen recht
que le droit commun n'autorise une indemnisation que pour les dommages enkel en alleen schadevergoeding kan worden toegekend voor schade die
non couverts par la législation sur les accidents du travail. Ces
principes ont été réaffirmés par la Cour de cassation dans son arrêt niet is gedekt door de arbeidsongevallenwetgeving. Die principes
du 22 mars 1982. werden bevestigd door het Hof van Cassatie in zijn arrest van 22 maart 1982.
Daar het de bedoeling was van de wetgever om de
arbeidsongevallenwetgeving in de overheidssector gelijk te stellen met
Etant donné que, par la loi du 13 juillet 1973, le législateur avait de arbeidsongevallenwetgeving in de privé-sector bij wet van 13 juli
l'intention d'aligner la législation sur les accidents du travail dans
le secteur public sur celle du secteur privé, les principes 1973, gelden de principes voor beide sectoren.
s'appliquent aux deux secteurs.
La question préjudicielle procède de l'interprétation d'une De prejudiciële vraag vloeit voort uit een interpretatie van een niet
jurisprudence et d'une doctrine non unanimes concernant l'article 46, unanieme rechtspraak en rechtsleer van artikel 46, § 2, van de
§ 2, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, tel arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, zoals gewijzigd bij artikel 4
qu'il a été modifié par l'article 4 de la loi du 7 juillet 1978. Cette van de wet van 7 juli 1978. Die bepaling wordt aldus geïnterpreteerd
disposition est interprétée en ce sens que la victime doit d'abord dat het slachtoffer eerst een eis tot vergoeding krachtens de
introduire une demande d'indemnisation en vertu de la législation sur arbeidsongevallenwetgeving dient in te stellen en pas dan een eis tot
les accidents du travail et ne peut qu'ensuite introduire une demande vergoeding krachtens het gemeen recht kan instellen. Dezelfde
d'indemnisation en vertu du droit commun. Cette même jurisprudence et rechtspraak en rechtsleer leiden uit de afwezigheid van een
cette même doctrine déduisent de l'absence d'une modification analogue soortgelijke aanpassing van artikel 14, § 2, tweede lid, van de wet
de l'article 14, § 2, alinéa 2, de la loi du 3 juillet 1967 qu'un tel van 3 juli 1967 af dat een dergelijke keuze wel nog zou bestaan inzake
choix subsisterait en matière d'accidents du travail dans le secteur de arbeidsongevallen in de overheidssector.
public. A.3.1. Sur la base de l'analyse de la loi du 7 juillet 1978, il A.3.1. Op grond van de analyse van de wet van 7 juli 1978 moet dan ook
convient dès lors de conclure qu'il n'existe pas de différence de worden besloten dat er inzake arbeidsongevallen geen verschil in
traitement, sur le plan des accidents du travail, entre le personnel behandeling bestaat tussen het door de overheid contractueel
contractuel occupé par les pouvoirs publics et le personnel engagé tewerkgestelde personeel en het personeel onder arbeidsovereenkomst in
dans les liens d'un contrat de travail dans le secteur privé. de privé-sector.
A.3.2. Même si traitement distinct il y avait, il faut se demander en A.3.2. Zelfs als er een verschillende behandeling zou zijn, dient men
quoi pourrait alors consister ce traitement inégal. zich af te vragen waarin die ongelijke behandeling dan wel zou
En effet, nul ne conteste que dans les deux cas, la victime est bestaan. Er is immers geen betwisting over het feit dat in beide gevallen het
certaine de l'indemnisation du dommage en vertu de la législation sur slachtoffer zekerheid heeft omtrent de vergoeding van de schade
les accidents du travail, qu'une interdiction de cumul vaut pour krachtens de arbeidsongevallenwetgeving, dat een cumulatieverbod geldt
l'indemnisation du même dommage en vertu de la législation sur les van vergoeding voor dezelfde schade krachtens de
accidents du travail, et du droit commun et qu'en droit commun, seule arbeidsongevallenwetgeving en het gemeen recht, en dat naar gemeen
l'indemnisation de dommages non couverts par la législation sur les recht enkel en alleen aanspraak kan worden gemaakt op schade welke
accidents du travail peut être demandée. niet wordt gedekt door de arbeidsongevallenwetgeving.
En vertu de l'interprétation non unanime de l'article 46, § 2, alinéa Volgens de niet unanieme interpretatie van artikel 46, § 2, tweede
2, la victime d'un accident du travail dans le secteur privé devrait lid, zou het slachtoffer van een arbeidsongeval in de privé-sector
d'abord réclamer une indemnisation en vertu de la loi sur les eerst aanspraak dienen te maken op de vergoeding krachtens de
accidents du travail et pourrait ensuite, pour le surplus, poursuivre le responsable de l'accident pour d'autres dommages, en vertu du droit commun, alors que selon cette même jurisprudence, la victime d'un accident du travail dans le secteur public aurait la possibilité d'introduire d'abord une demande en réparation en vertu du droit commun, mais ne pourrait toutefois réclamer la réparation des dommages couverts par la loi sur les accidents du travail, après quoi elle pourrait demander l'indemnisation qui est due en vertu de la législation sur les accidents du travail. Dans ces deux hypothèses, il semblerait toutefois que les victimes obtiennent une indemnisation complète et identique. Le responsable de l'accident est lui aussi, en vertu du droit commun, tenu dans les deux cas au même dédommagement, à savoir l'indemnisation du dommage non couvert par la législation sur les accidents du travail. arbeidsongevallenwet en kan de betrokkene zich dan, voor het surplus, alsook voor andere schade, krachtens het gemeen recht richten tot de aansprakelijke voor het ongeval, terwijl volgens diezelfde rechtspraak het slachtoffer van een arbeidsongeval in de overheidssector de mogelijkheid zou hebben om eerst een schade-eis in te stellen krachtens het gemeen recht, waarbij de betrokkene weliswaar geen aanspraak kan maken op de schadevergoeding voor schade gedekt door de arbeidsongevallenwet, waarna hij vervolgens aanspraak zou kunnen maken op de vergoedingen verschuldigd krachtens de arbeidsongevallenwetgeving. In beide gevallen lijkt het evenwel dat de slachtoffers volledige schadeloosstelling verkrijgen en deze identiek is. Ook de aansprakelijke voor het ongeval is krachtens het gemeen recht in beide gevallen gehouden tot dezelfde schadeloosstelling, namelijk de vergoeding van de schade welke niet is gedekt door de arbeidsongevallenwetgeving.
A.4. En tant que l'article 46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 avril A.4. In zoverre artikel 46, § 2, tweede lid, van de
1971 sur les accidents du travail est interprété en ce sens que le arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 aldus wordt geïnterpreteerd dat
membre du personnel engagé sous contrat de travail dans le secteur het personeelslid onder een arbeidsovereenkomst in de privé-sector dat
privé qui est victime d'un accident du travail ne peut introduire une het slachtoffer is van een arbeidsongeval pas een eis tot vergoeding
demande d'indemnisation sur la base du droit commun qu'après que kan instellen op basis van het gemeen recht nadat de vergoeding uit
l'indemnité résultant de la législation sur les accidents du travail a hoofde van de arbeidsongevallenwetgeving is bepaald, terwijl krachtens
été déterminée, tandis qu'en vertu d'une interprétation, par la
jurisprudence et la doctrine, de l'article 14, § 2, alinéa 2, de la eveneens een interpretatie door rechtspraak en rechtsleer van artikel
loi du 3 juillet 1967 relative aux accidents du travail, le membre du 14, § 2, tweede lid, van de arbeidsongevallenwet van 3 juli 1967 het
personnel contractuel occupé par les pouvoirs publics qui est victime door de overheid contractueel tewerkgestelde personeelslid dat het
d'un accident du travail aurait quant à lui le choix d'introduire slachtoffer is van een arbeidsongeval wel de keuze zou hebben om een
d'abord une demande en réparation sur la base du droit commun ou au eis tot vergoeding eerst in te stellen op basis van het gemeen recht,
contraire sur la base du droit des accidents du travail, cette dan wel op basis van het arbeidsongevallenrecht, schendt die bepaling
disposition ne viole nullement le principe d'égalité et de geenszins het gelijkheidsbeginsel en het niet-discriminatiebeginsel
non-discrimination inscrit aux articles 10 et 11 de la Constitution. vervat in de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Position de M.-J. Verhaert et L. Serneels Standpunt van M.-J. Verhaert en L. Serneels
A.5. Il ressort du mémoire des parties M.-J. Verhaert et L. Serneels A.5. Uit de memorie van de partijen M.-J. Verhaert en L. Serneels
que la première partie « n'a reçu aucune allocation ou proposition de blijkt dat eerstgenoemde partij « namens het Ministerie voor Onderwijs
calcul de rente au nom du ministère de l'Enseignement » pour geen enkele uitkering of renteberekeningsvoorstel [heeft] ontvangen »
l'invalidité constatée à 40 p.c. et qu'elle « choisit par conséquent voor de vastgestelde invaliditeit van 40 pct. en dat zij « derhalve
de formuler intégralement sa demande en droit commun », mais que la verkiest [...] haar eis integraal te formuleren in gemeen recht »,
partie Smets a relevé dans ses conclusions « que Madame Verhaert et maar dat de partij Smets in besluiten heeft opgeworpen « dat Mevrouw
Monsieur Serneels ne peuvent pas cumuler les indemnités du régime des Verhaert en de heer Serneels de vergoedingen uit het stelsel "
accidents du travail avec celles du droit commun, en sorte que, arbeidsongevallen " niet mogen cumuleren met gemeenrechtelijke
toujours selon la partie Smets, il fallait d'abord attendre le schadevergoedingen, zodat, nog volgens partij Smets, eerst het
resultaat van de procedure aangaande het arbeids(weg)ongeval diende
résultat de la procédure concernant l'accident (sur le chemin) du afgewacht vooraleer de burgerlijke partijen een vordering in
travail avant d'intenter une action en droit commun contre le tiers gemeenrecht konden instellen tegen de aansprakelijke derde, voor het
responsable de l'accident ». ongeval ».
A.6. Les parties considèrent que « les travailleurs du secteur privé A.6. De partijen stellen dat « de werknemers in de private sector,
ne se trouvent pas dans une situation analogue à celle des zich niet in een gelijke situatie bevinden als diegenen die tewerk
travailleurs du secteur public. La distinction entre les groupes de gesteld zijn in de publieke sector. Het onderscheid tussen de groepen
personnes dépend d'un critère objectif et précis, à savoir la qualité van personen hangt af van een objectief en duidelijk criterium, nl. de
de l'employeur. [...] Bien que des tentatives aient sans doute été hoedanigheid van de werkgever. [...] Ofschoon er misschien pogingen
entreprises pour rapprocher les réglementations du secteur privé et du zijn ondernomen om de private sector en de publieke sector,
secteur public, en droit du travail et dans le secteur de la sécurité arbeidsrechtelijk en in de sector van de sociale zekerheid, qua
sociale, il reste néanmoins qu'il s'agit de statuts fondamentalement regelgeving korter bij elkaar te brengen, toch blijven het
différents comportant des droits et des obligations propres, sans fundamenteel verschillende statuten met eigen rechten en plichten,
qu'il soit forcément question d'inégalité. » zonder dat hierdoor per se een ongelijkheid ontstaat ».
- B - - B -
B.1.1. L'article 46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 énonce B.1.1. Artikel 46, § 2, tweede lid, van de wet van 10 april 1971 luidt
actuellement : thans :
« La réparation en droit commun qui ne peut se rapporter à « De volgens het gemeen recht toegekende vergoeding, die geen
l'indemnisation des dommages corporels, telle qu'elle est couverte par betrekking kan hebben op de vergoeding van de lichamelijke schade
la présente loi, peut se cumuler avec les indemnités résultant de la zoals zij gedekt is door deze wet, mag samengevoegd worden met de
présente loi. » krachtens deze wet toegekende vergoedingen. »
Avant sa modification par l'article 4 de la loi du 7 juillet 1978, cet Vóór de wijziging ervan bij artikel 4 van de wet van 7 juli 1978
article disposait : luidde dat artikel :
« Toutefois, la réparation en droit commun ne peut être cumulée avec « De volgens het gemeen recht toegekende schadevergoeding kan evenwel
les indemnités résultant de la présente loi. » niet samengevoegd worden met de krachtens deze wet toegekende vergoedingen. »
B.1.2. Le juge du fond déduit le caractère éventuellement B.1.2. Het mogelijk discriminerend karakter wordt door de
discriminatoire d'une comparaison entre l'actuel article 46, § 2, feitenrechter ontleend aan de vergelijking tussen het huidige artikel
alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 et l'article 14, § 2, alinéa 2, 46, § 2, tweede lid, van de wet van 10 april 1971 met artikel 14, § 2,
de la loi du 3 juillet 1967 sur la réparation des dommages résultant tweede lid, van de wet van 3 juli 1967 betreffende de schadevergoeding
des accidents du travail, des accidents survenus sur le chemin du voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk
travail et des maladies professionnelles dans le secteur public, en voor beroepsziekten in de overheidssector, vervangen door artikel 8
remplacé par l'article 8 de la loi du 13 juillet 1973, qui énonce : van de wet van 13 juli 1973, dat luidt :
« Toutefois, la réparation en droit commun ne peut être cumulée avec « De volgens het gemeen recht toegekende schadevergoeding kan evenwel
les indemnités résultant de la présente loi. » niet samengevoegd worden met de krachtens deze wet toegekende vergoedingen. »
B.1.3. Lors de cette comparaison, le juge du fond a interprété comme B.1.3. Bij die vergelijking heeft de feitenrechter artikel 46, § 2,
suit l'article 46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 juillet 1971 : tweede lid, van de wet van 10 juli 1971 als volgt geïnterpreteerd :
« Alors qu'auparavant la victime d'un accident du travail [le juge du « Waar voorheen het slachtoffer van een arbeidsongeval [bedoeld is een
fond entend par là un travailleur contractuel du secteur privé, qui
entre dans le champ d'application de l'article 46, § 2, alinéa 2, de contractueel tewerkgesteld personeelslid in de private sector, onder
la loi du 10 avril 1971] avait le choix d'introduire une demande toepassing van artikel 46, § 2, tweede lid, van de wet van 10 april
d'indemnisation d'abord sur la base du droit commun ou sur la base du 1971] de keuze had om een eis tot vergoeding eerst in te stellen op
droit des accidents du travail, la modification législative mentionnée basis van het gemeen - dan wel het arbeidsongevallenrecht, werd dit "
[le juge du fond entend par là la modification opérée par l'article 4 optierecht " door de geciteerde wetswijziging [bedoeld is de wijziging
de la loi du 7 juillet 1978] a supprimé ce "droit d'option" et bij artikel 4 van de wet van 7 juli 1978] afgeschaft en kan de
l'indemnisation de droit commun ne peut être déterminée qu'après gemeenrechtelijke vergoeding slechts bepaald worden nadat de
qu'ont été fixées les indemnités résultant de la législation sur les vergoedingen uit hoofde van de Arbeidsongevallenwetgeving bepaald
accidents du travail, et ce par le tribunal compétent en la matière, à zijn, zulks door de terzake bevoegde rechtbank, namelijk de
savoir le tribunal du travail. » Arbeidsrechtbank. »
S'agissant de la portée de l'article 14, § 2, alinéa 2, de la loi du 3 Ten aanzien van de draagwijdte van artikel 14, § 2, tweede lid, van de
juillet 1967, le juge du fond conclut : wet van 3 juli 1967 besluit de feitenrechter :
« Attendu qu'en l'absence d'une telle modification comparable [le juge « Overwegende dat door het uitblijven van dergelijke aanpassing in
du fond vise une adaptation dans le même sens que celle de l'article vergelijkbare zin [bedoeld is een aanpassing in dezelfde zin als de
46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 par la loi du 7 juillet aanpassing van artikel 46, § 2, tweede lid, van de wet van 10 april
1978], la doctrine ne pouvait que conclure que dans le secteur public, 1971 bij de wet van 7 juli 1978], de rechtsleer niet anders kon dan
le droit d'option prédécrit a été provisoirement maintenu. » concluderen dat in de publieke sector het voormelde optierecht vooralsnog is behouden gebleven. »
Sur la base des interprétations précitées, le juge du fond conclut à Op grond van voormelde interpretaties komt de feitenrechter tot een
une différence de traitement qu'il traduit comme suit dans le verschil in behandeling dat hij in het beschikkend gedeelte van zijn
dispositif de son jugement : vonnis als volgt verwoordt :
« [...] le personnel engagé sous contrat de travail dans le secteur « dat [...] het personeel onder arbeidsovereenkomst in de particuliere
privé et qui est victime d'un accident (sur le chemin) du travail ne sector dat het slachtoffer is van een arbeids(weg)ongeval slechts een
peut introduire une demande d'indemnisation sur la base du droit eis tot vergoeding kan instellen op basis van het gemeen recht nadat
commun qu'après que l'indemnité résultant de la législation sur les de vergoeding uit hoofde van de Arbeidsongevallen-wetgeving is
accidents du travail a été déterminée, alors que le personnel engagé bepaald, terwijl het door de overheid contractueel tewerkgestelde
sous contrat par l'autorité publique, qui est victime d'un accident personeel dat het slachtoffer is van een arbeids(weg)ongeval wél de
(sur le chemin) du travail, a quant à lui le choix d'introduire keuze heeft om een eis tot vergoeding eerst in te stellen hetzij op
d'abord une demande d'indemnisation sur la base du droit commun ou sur basis van het gemeen recht, hetzij op basis van het
la base du droit des accidents du travail ». arbeidsongevallenrecht. »
B.2. Tant la loi sur les accidents du travail du 10 avril 1971 - en B.2. Zowel de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 - in artikel 46,
son article 46, § 2, alinéa 2, remplacé par la loi du 7 juillet 1978 - § 2, tweede lid, ervan, vervangen bij de wet van 7 juli 1978 - als de
que la loi du 3 juillet 1967 sur la réparation des dommages résultant wet van 3 juli 1967 betreffende de schadevergoeding voor
des accidents du travail, des accidents survenus sur le chemin du arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en
travail et des maladies professionnelles dans le secteur public - en voor beroepsziekten in de overheidssector - in artikel 14, § 2, tweede
son article 14, § 2, alinéa 2, remplacé par la loi du 13 juillet 1973 lid, ervan, vervangen bij de wet van 13 juli 1973 - stellen dat, met
- posent comme règle que, pour un dommage identique, l'indemnité que betrekking tot eenzelfde schade, er geen samenvoeging mag zijn van de
la loi sur les accidents du travail accorde ne peut être cumulée avec schadevergoeding die krachtens de arbeidsongevallenwet wordt toegekend
celle qui peut être obtenue par la voie du droit commun. met die welke langs de weg van het gemeen recht kan worden bereikt.
B.3. Aucune de ces deux lois - celle du 10 avril 1971 en son article B.3. Geen van beide wetten - de wet van 10 april 1971 in artikel 46, §
46, § 1er, 4°, et celle du 3 juillet 1967 en son article 14, § 1er, 1, 4°, ervan, de wet van 3 juli 1967 in artikel 14, § 1, 3°, ervan,
3°, remplacé par la loi du 13 juillet 1973 - n'exclut que la victime d'un accident du travail ou ses ayants droit puissent intenter une action en responsabilité civile contre les personnes, autres que celles mentionnées dans la loi, qui sont responsables de l'accident. B.4. Telle qu'elle est formulée, la question préjudicielle dénonce une différence de traitement qui se limite à l'ordre dans lequel peuvent être intentées l'action en indemnisation fondée sur la loi relative aux accidents du travail et l'action fondée sur la responsabilité civile de l'auteur du dommage. La Cour se limite dès lors à examiner la constitutionnalité de cette différence de traitement. vervangen bij de wet van 13 juli 1973 - sluit uit dat het slachtoffer van een arbeidsongeval of zijn rechthebbenden een rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid instelt tegen de personen, anderen dan degenen die in de wet zijn vermeld, die voor het ongeval aansprakelijk zijn. B.4. In de prejudiciële vraag zoals zij is geformuleerd wordt een verschil in behandeling aangeklaagd dat beperkt is tot de volgorde waarin de op de arbeidsongevallenwet gebaseerde vordering tot schadevergoeding en de op de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de veroorzaker van de schade gebaseerde vordering kunnen worden ingesteld. Het Hof beperkt zich dan ook tot het onderzoek van de grondwettigheid van dat verschil in behandeling.
B.5. La différence de traitement qui découle de l'ordre dans lequel B.5. Het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de volgorde
peuvent être demandées les indemnisations respectives - celle en vertu waarin de onderscheiden schadevergoedingen - die volgens het gemeen
du droit commun et celle en vertu de la loi relative aux accidents du recht en die volgens de arbeidsongevallenwetgeving - kunnen worden
travail - ne saurait être considérée comme étant disproportionnée au gevorderd, kan geenszins worden beschouwd als zijnde onevenredig met
but poursuivi qui est d'assurer l'indemnisation du dommage subi par het nagestreefde doel, dat ertoe strekt de vergoeding te verzekeren
les victimes d'un accident du travail. van de schade opgelopen door de slachtoffers van een arbeidsongeval.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 sur les Artikel 46, § 2, tweede lid, van de arbeidsongevallenwet van 10 april
accidents du travail, en ce qu'il a pour conséquence la différence de 1971 schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre
traitement mentionnée en B.4, ne viole pas les articles 10 et 11 de la die bepaling het in B.4 omschreven verschil in behandeling tot gevolg
Constitution. heeft.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 octobre 1998. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 oktober 1998.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
L. De Grève. L. De Grève.
^