Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 88/98 du 15 juillet 1998 Numéro du rôle : 1322 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17, § 4ter, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, composée de après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par arr(...)"
Arrêt n° 88/98 du 15 juillet 1998 Numéro du rôle : 1322 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17, § 4ter, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, composée de après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par arr(...) Arrest nr. 88/98 van 15 juli 1998 Rolnummer 1322 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 17, § 4ter, van de gecordineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengesteld uit d wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest nr. 7(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 88/98 du 15 juillet 1998 Arrest nr. 88/98 van 15 juli 1998
Numéro du rôle : 1322 Rolnummer 1322
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17, § 4ter, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 17, § 4ter, van de
des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil gecordineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van
d'Etat. State.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de
Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du rechters P. Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse,
greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Par arrêt n° 72.718 du 25 mars 1998 en cause de la commune de Bij arrest nr. 72.718 van 25 maart 1998 in zake de gemeente
Heusden-Zolder contre la Région flamande, dont l'expédition est
parvenue au greffe de la Cour le 8 avril 1998, le Conseil d'Etat a Heusden-Zolder tegen het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie op 8
april 1998 ter griffie van het Hof is ingekomen, heeft de Raad van
posé la question préjudicielle suivante : State de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les dispositions de l'article 17, § 4ter, des lois coordonnées sur « Schenden de bepalingen van artikel 17, § 4ter, van de gecoördineerde
le Conseil d'Etat, insérées par la loi du 4 août 1996, violent-elles wetten op de Raad van State, als ingevoegd bij de wet van 4 augustus
le principe d'égalité inscrit dans les articles 10 et 11 de la 1996 het gelijkheidsbeginsel vervat in de artikelen 10 en 11 van de
Constitution ? » Grondwet ? »
II. Les faits et la procédure antérieure II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil
Le litige dont est saisi le Conseil d'Etat concerne un recours en Het geding voor de Raad van State betreft een beroep tot
annulation introduit le 6 janvier 1996 par la commune de nietigverklaring dat de gemeente Heusden-Zolder op 6 januari 1996
Heusden-Zolder contre l'arrêté du ministre flamand des Travaux heeft ingediend tegen het besluit van 31 oktober 1995 van de Vlaamse
publics, des Transports et de l'Aménagement du territoire du 31 Minister van Openbare Werken, Vervoer en Ruimtelijke Ordening
octobre 1995 portant, d'une part, retrait de son arrêté du 12 houdende, eensdeels, intrekking van zijn besluit van 12 september 1995
septembre 1995 accordant à la s.a. Aquafin un permis de bâtir relatif waarbij aan de n.v. Aquafin de bouwvergunning wordt verleend voor de
à la construction d'une station d'épuration des eaux, Kerkstraat, à aanleg van een waterzuiveringsstation aan de Kerkstraat te
Heusden-Zolder et, d'autre part, délivrance d'un nouveau permis Heusden-Zolder, anderdeels, afgifte van een nieuwe voorwaardelijke
conditionnel. vergunning.
Par arrêt n° 65.961 du 21 avril 1997, la demande de suspension de Bij arrest nr. 65.961 van 21 april 1997 werd de vordering tot
l'exécution de l'arrêté attaqué a été rejetée et cet arrêt a été schorsing van de tenuitvoerlegging van het bestreden besluit
notifié aux parties le 27 avril 1997, de même qu'ont été portées à verworpen, en van dat arrest werd op 27 april 1997 kennisgegeven aan
leur connaissance toutes les dispositions pertinentes attirant de partijen, die tevens in kennis werden gesteld van alle ter zake
l'attention sur les conséquences de la non-introduction d'une demande dienende bepalingen waarbij werd gewezen op de gevolgen van het
de poursuite de la procédure dans le délai de trente jours de la verzuim een verzoek tot voortzetting van de rechtspleging in te dienen
notification de l'arrêt. binnen een termijn van dertig dagen na kennisgeving van het arrest.
La commune de Heusden-Zolder n'a pas introduit une telle demande de De gemeente Heusden-Zolder heeft geen dergelijk verzoek tot
poursuite de la procédure dans le délai de trente jours précité. voortzetting van de rechtspleging ingediend binnen de voormelde
termijn van dertig dagen.
Confrontée à l'application de l'article 17, § 4ter, des lois Geconfronteerd met de toepassing van artikel 17, § 4ter, van de
coordonnées sur le Conseil d'Etat, aux termes duquel « il existe dans gecoördineerde wetten op de Raad van State, naar luid waarvan « ten
le chef de la partie requérante une présomption de désistement aanzien van de verzoekende partij [...] een vermoeden van afstand van
d'instance lorsque, la demande de suspension d'un acte ou d'un geding [geldt] wanneer de verzoekende partij, nadat de vordering tot
règlement ayant été rejetée, la partie requérante n'introduit aucune schorsing van een akte of een reglement afgewezen is, geen verzoek tot
demande de poursuite de la procédure dans un délai de trente jours à voortzetting van de rechtspleging indient binnen een termijn van
compter de la notification de l'arrêt », la commune de Heusden-Zolder dertig dagen die ingaat met de kennisgeving van het arrest », voert de
gemeente Heusden-Zolder onder andere aan dat voormeld artikel de
soutient notamment que l'article précité viole les articles 10 et 11 artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt daar normalerwijze zowel in
de la Constitution en ce que l'expression de la volonté de la partie
au procès est normalement requise pour le désistement d'instance tant
en ce qui concerne les procédures devant les tribunaux ordinaires
(article 824 du Code judiciaire) qu'en ce qui concerne les litiges de procedures voor de gewone rechtbanken (artikel 824 van het
dont est saisi le Conseil d'Etat, et en ce qu'en l'espèce, la partie Gerechtelijk Wetboek) als voor de geschillen bij de Raad van State
requérante est traitée de manière discriminatoire puisqu'un voor de afstand van geding de wil van de procespartij vereist is en
désistement d'instance lui est imposé alors qu'elle n'en a nullement zij thans discriminerend wordt behandeld omdat haar een afstand van
manifesté le souhait et que cette différenciation n'est pas geding wordt opgelegd zonder dat de wil daartoe in de verste verte
raisonnablement justifiée. aanwezig is en voor dat onderscheid geen redelijke verantwoording bestaat.
III. La procédure devant la Cour III. De rechtspleging voor het Hof
Par ordonnance du 8 avril 1998, le président en exercice a désigné les Bij beschikking van 8 april 1998 heeft de voorzitter in functie de
juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Le 30 avril 1998, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi organique précitée, les juges-rapporteurs G.De Baets et P. Martens ont informé le président qu'ils pourraient être amenés à proposer à la Cour de mettre fin à l'examen de l'affaire par un arrêt de réponse immédiate à la question préjudicielle précitée. Les conclusions des juges-rapporteurs ont été notifiées aux parties dans l'instance principale conformément à l'article 72, alinéa 2, de la loi organique, par lettres recommandées à la poste le 4 mai 1998. Des mémoires justificatifs ont été introduits par : Op 30 april 1998 hebben de rechters-verslaggevers G. De Baets en P. Martens, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de voornoemde organieke wet, de voorzitter ervan in kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht aan het Hof voor te stellen de zaak af te doen met een arrest van onmiddellijk antwoord op voormelde prejudiciële vraag. Overeenkomstig artikel 72, tweede lid, van de organieke wet is van de conclusies van de rechters-verslaggevers aan de partijen in het bodemgeschil kennisgegeven bij op 4 mei 1998 ter post aangetekende brieven. Memories met verantwoording werden ingediend door :
- la commune de Heusden-Zolder, Heldenplein 1, 3550 Heusden-Zolder, - de gemeente Heusden-Zolder, Heldenplein 1, 3550 Heusden-Zolder, bij
par lettre recommandée à la poste le 19 mai 1998; op 19 mei 1998 ter post aangetekende brief;
- le Gouvernement flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, par - de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel, bij op 19 mei
lettre recommandée à la poste le 19 mai 1998. 1998 ter post aangetekende brief.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
IV. En droit IV. In rechte
Quant à l'étendue de la question préjudicielle Ten aanzien van de omvang van de prejudiciële vraag
1. Dans son mémoire justificatif, la commune de Heusden-Zolder dénonce 1. In haar memorie met verantwoording werpt de gemeente Heusden-Zolder
d'abord le fait que le Conseil d'Etat, dans son arrêt n° 72.718 du 25 vooreerst op dat de Raad van State in zijn arrest nr. 72.718 van 25
mars 1998 par lequel est posée la question préjudicielle
susmentionnée, a refusé, en violation de l'article 26 de la loi maart 1998, waarbij bovenstaande prejudiciële vraag werd gesteld, in
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, de soumettre à la strijd met artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Cour le contrôle de l'article 17, § 4ter, des lois coordonnées sur le Arbitragehof geweigerd heeft artikel 17, § 4ter, van de gecoördineerde
Conseil d'Etat au regard des articles 10 et 11 de la Constitution, lus wetten op de Raad van State door het Hof te laten toetsen aan de
en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des droits artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 6
de l'homme. Elle souhaite dès lors que la Cour étende son contrôle à van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Zij wenst dan
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, comme ook dat het Hof de toetsing uitbreidt tot artikel 6 van het Europees
elle l'avait demandé au cours de la procédure devant le Conseil Verdrag voor de Rechten van de Mens, zoals door haar gevraagd in de
d'Etat. rechtspleging voor de Raad van State.
2. Les parties devant la Cour ne sont pas autorisées à mettre en cause 2. De partijen voor het Hof vermogen niet de toepassing die door de
l'application que les juridictions font de l'article 26, § 2, de la rechtscolleges is gemaakt van artikel 26, § 2, van de bijzondere wet
loi spéciale du 6 janvier 1989. van 6 januari 1989, in het geding te brengen.
La demande de la commune de Heusden-Zolder doit être rejetée. De vraag van de gemeente Heusden-Zolder moet worden verworpen.
Quant au fond Ten gronde
3. L'article 17, § 4ter, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat 3. Artikel 17, § 4ter, van de gecoördineerde wetten op de Raad van
dispose : State bepaalt :
« Il existe dans le chef de la partie requérante une présomption de « Ten aanzien van de verzoekende partij geldt een vermoeden van
désistement d'instance lorsque, la demande de suspension d'un acte ou afstand van geding wanneer de verzoekende partij, nadat de vordering
d'un règlement ayant été rejetée, la partie requérante n'introduit tot schorsing van een akte of een reglement afgewezen is, geen verzoek
aucune demande de poursuite de la procédure dans un délai de trente tot voortzetting van de rechtspleging indient binnen een termijn van
jours à compter de la notification de l'arrêt. » dertig dagen die ingaat met de kennisgeving van het arrest. »
La question préjudicielle porte sur la compatibilité de cette De prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid van die bepaling met
disposition avec les articles 10 et 11 de la Constitution. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. 4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel.
5. La différence de traitement, instaurée par l'article 17, § 4ter, 5. Het door artikel 17, § 4ter, ingestelde verschil in behandeling
entre, d'une part, la partie requérante devant le Conseil d'Etat dont tussen de verzoekende partij voor de Raad van State wier vordering tot
la demande de suspension d'un acte ou d'un règlement a été rejetée et, schorsing van een akte of een reglement is afgewezen, en de overige
d'autre part, les autres parties au procès, tant devant le Conseil procespartijen, zowel voor de Raad van State als voor de gewone
d'Etat que devant les juridictions ordinaires, consiste dans le fait rechtscolleges, bestaat erin dat ten aanzien van eerstgenoemde een
qu'il existe, dans le chef de la première, une présomption légale onweerlegbaar vermoeden van afstand van geding geldt indien zij geen
irréfragable de désistement d'instance lorsqu'elle n'introduit aucune verzoek tot voortzetting van de rechtspleging indient binnen een
demande de poursuite de la procédure dans un délai de trente jours à termijn van dertig dagen die ingaat met de kennisgeving van het arrest
compter de la notification de l'arrêt et que, dans le chef des en, voor laatstgenoemden, voor de afstand van geding een duidelijke
dernières, l'expression de la volonté manifeste de la partie au procès wil van de procespartij vereist is, terwijl wettelijke vermoedens in
est requise pour le désistement d'instance, alors que les présomptions
légales sont en principe réfragables. Cette différence repose sur un beginsel weerlegbaar zijn. Dat verschil berust op een objectief
critère objectif : la qualité de la partie au procès (requérant) dans criterium : de hoedanigheid van de procespartij (verzoeker) in een
une procédure déterminée (en l'espèce en référé) devant le Conseil welbepaalde rechtspleging (te dezen het kort geding) voor de Raad van
d'Etat. State.
Cette distinction a été établie pour contraindre les parties à Dat onderscheid werd ingesteld om de partijen te verplichten om, na
s'interroger, à l'issue d'une procédure en suspension, sur afloop van een procedure tot schorsing, na te gaan of het wenselijk is
l'opportunité de poursuivre la procédure en annulation. L'arrêt dat de procedure tot nietigverklaring wordt voortgezet. Het arrest dat
rejetant la demande de suspension peut en effet contenir des de vordering tot schorsing afwijst, kan immers aanwijzingen bevatten
indications quant à l'issue plausible du litige et être de nature à omtrent de vermoedelijke afloop van het geding en kan de verzoeker
convaincre le requérant de ne pas poursuivre la procédure (Doc. parl., ertoe brengen de procedure niet voort te zetten (Gedr. St., Senaat,
Sénat, 1995-1996, n° 321/1, pp. 6-7). En outre, cela représente un 1995-1996, nr. 321/1, pp. 6-7). Bovendien kan tijd worden gewonnen en
gain de temps et les parties peuvent être incitées à ne pas poursuivre kunnen de partijen ertoe worden aangezet de procedure niet onnodig te
inutilement les procédures (Doc. parl., Sénat, 1995-1996, n° 321/6, p. rekken (Gedr. St., Senaat, 1995-1996, nr. 321/6, p. 12). Gelet op de
12). Eu égard à l'encombrement du rôle du Conseil d'Etat, ce zware belasting van de rol van de Raad van State, beantwoordt die
traitement différent poursuit un but légitime. verschillende behandeling aan een wettig doel.
Het onweerlegbaar wettelijk vermoeden van afstand treedt evenwel eerst
La présomption légale irréfragable de désistement n'est cependant in na het verstrijken van een termijn van dertig dagen, die - evenals
acquise qu'à l'expiration d'un délai de trente jours, la partie het gevolg dat verbonden is aan het verzuim een verzoek tot
requérante étant informée de ce délai et des conséquences liées à la voortzetting in te dienen - aan de verzoekende partij wordt
non-introduction d'une demande de poursuite de la procédure. Dès lors meegedeeld. Nu de verzoekende partij wel degelijk over de mogelijkheid
que la partie requérante dispose effectivement de la possibilité beschikt om te verhinderen dat het wettelijke vermoeden toepassing
d'empêcher que cette présomption légale trouve à s'appliquer, de sorte vindt, zodat de eventuele afstand van het geding slechts het gevolg is
que l'éventuel désistement d'instance ne serait que la conséquence de van een stilzwijgende maar niettemin ondubbelzinnige beslissing van de
la décision tacite mais néanmoins non ambiguë de la partie requérante verzoekende partij om niet langer in het beroep tot nietigverklaring
de ne plus persister dans son recours en annulation, le législateur a te volharden, heeft de wetgever een maatregel genomen die pertinent is
pris une mesure qui est pertinente pour atteindre l'objectif qu'il om de hem voor ogen staande doelstelling te bereiken.
s'était fixé. 6. Quelque lourde que soit pour la partie requérante la conséquence du 6. Hoe zwaar ook het gevolg van de niet-naleving van de termijn die
non-respect du délai fixé pour l'introduction d'une demande de geldt voor de indiening van een verzoek tot voortzetting van de
poursuite de la procédure - il conduit en effet à un désistement -, rechtspleging, voor de verzoekende partij moge zijn - zij leidt immers
tot een afstand van het geding -, een dergelijke maatregel is niet
une telle mesure n'est pas manifestement disproportionnée au regard de kennelijk onevenredig ten aanzien van de door de wetgever nagestreefde
l'objectif poursuivi par le législateur, à savoir réduire la durée de doelstelling, die namelijk erin bestaat de duur van de rechtspleging
la procédure et inciter la partie requérante à ne pas poursuivre in te korten en de verzoekende partij ertoe aan te zetten de procedure
inutilement les procédures, compte tenu du principe général de droit niet onnodig te rekken, gelet op het algemene rechtsbeginsel dat de
selon lequel la rigueur de la loi peut être tempérée en cas de force strengheid van de wet in geval van overmacht of van onoverwinnelijke
majeure ou d'erreur invincible, principe auquel la loi en cause n'a dwaling kan worden gemilderd, beginsel waarvan de betrokken wet niet
pas dérogé. L'obligation de transmettre dans les délais une pièce de is afgeweken. De verplichting om binnen de termijn een procedurestuk
procédure, dont le contenu peut se limiter à la simple confirmation de in te dienen, waarvan de inhoud zich kan beperken tot de loutere
ce que la partie requérante persiste dans sa demande, est une exigence bevestiging dat de verzoekende partij in haar vordering volhardt, is
de forme qui n'entraîne pas une charge disproportionnée au regard de een vormvoorschrift dat, ten aanzien van de voormelde doelstelling,
l'objectif susdit. geen onevenredige last teweegbrengt.
7. Il ressort de ce qui précède que la question préjudicielle appelle 7. Uit wat voorafgaat blijkt dat de prejudiciële vraag negatief moet
une réponse négative. worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 17, § 4ter, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées par Artikel 17, § 4ter, van de bij koninklijk besluit van 12 januari 1973
l'arrêté royal du 12 janvier 1973, ne viole pas les articles 10 et 11 gecoördineerde wetten op de Raad van State schendt de artikelen 10 en
de la Constitution. 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 15 juillet 1998. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 15 juli 1998.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
L. De Grève. L. De Grève.
^