Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt De La Cour Constitutionelle du --
← Retour vers "Arrêt n° 35/98 du 1 er avril 1998 Numéro du rôle : 1080 En cause : le recours en annulation des articles 39 et 50 du décret-programme de la Communauté française du 25 juillet 1996 portant diverses mesures concernant les fonds budgét La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. Boel, (...)"
Arrêt n° 35/98 du 1 er avril 1998 Numéro du rôle : 1080 En cause : le recours en annulation des articles 39 et 50 du décret-programme de la Communauté française du 25 juillet 1996 portant diverses mesures concernant les fonds budgét La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. Boel, (...) Arrest nr. 35/98 van 1 april 1998 Rolnummer 1080 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 39 en 50 van het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25 juli 1996 houdende verschillende maatregelen inzake begrotingsfondsen, Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Arrêt n° 35/98 du 1er avril 1998 Arrest nr. 35/98 van 1 april 1998
Numéro du rôle : 1080 Rolnummer 1080
En cause : le recours en annulation des articles 39 et 50 du In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 39 en 50 van
décret-programme de la Communauté française du 25 juillet 1996 portant het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25 juli 1996
diverses mesures concernant les fonds budgétaires, les bâtiments houdende verschillende maatregelen inzake begrotingsfondsen,
scolaires, l'enseignement et l'audiovisuel, introduit par l'a.s.b.l. schoolgebouwen, onderwijs en audiovisuele sector, ingesteld door de
Fédération des étudiants francophones et M. Vrancken. v.z.w. Fédération des étudiants francophones en M. Vrancken.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de
Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du rechters H. Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse,
greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours. I. Onderwerp van het beroep.
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 14 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 14 april 1997
avril 1997 et parvenue au greffe le 15 avril 1997, l'a.s.b.l. ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 15 april
Fédération des étudiants francophones, dont le siège social est établi 1997, hebben de v.z.w. Fédération des étudiants francophones, met
à 1210 Bruxelles, chaussée de Haecht 25, et M. Vrancken, demeurant à maatschappelijke zetel te 1210 Brussel, Haachtsesteenweg 25, en M.
4020 Liège, rue Grétry 2, ont introduit un recours en annulation des Vrancken, wonende te 4020 Luik, rue Grétry 2, beroep tot vernietiging
articles 39 et 50 du décret-programme de la Communauté française du 25 ingesteld van de artikelen 39 en 50 van het programmadecreet van de
juillet 1996 portant diverses mesures concernant les fonds Franse Gemeenschap van 25 juli 1996 houdende verschillende maatregelen
budgétaires, les bâtiments scolaires, l'enseignement et l'audiovisuel inzake begrotingsfondsen, schoolgebouwen, onderwijs en audiovisuele
(publié au Moniteur belge du 16 octobre 1996). sector (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 16 oktober 1996).
II. La procédure. II. De rechtspleging.
Par ordonnance du 15 avril 1997, le président en exercice a désigné Bij beschikking van 15 april 1997 heeft de voorzitter in functie de
les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was
des articles 71 ou 72 de la loi organique. om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen.
Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 30 avril 1997. organieke wet bij op 30 april 1997 ter post aangetekende brieven.
L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is
Moniteur belge du 13 mai 1997. bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 13 mei 1997.
Des mémoires ont été introduits par : Memories zijn ingediend door :
- le Gouvernement de la Communauté française, place Surlet de Chokier - de Franse Gemeenschapsregering, Surlet de Chokierplein 15-17, 1000
Brussel, bij op 16 juni 1997 ter post aangetekende brief;
15-17, 1000 Bruxelles, par lettre recommandée à la poste le 16 juin - de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel, bij op 16
1997; - le Gouvernement flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, par
lettre recommandée à la poste le 16 juin 1997. juni 1997 ter post aangetekende brief.
Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de
organique, par lettres recommandées à la poste le 14 août 1997. organieke wet bij op 14 augustus 1997 ter post aangetekende brieven.
Des mémoires en réponse ont été introduits par : Memories van antwoord zijn ingediend door :
- les parties requérantes, par lettre recommandée à la poste le 15 - de verzoekende partijen, bij op 15 september 1997 ter post
septembre 1997; aangetekende brief;
- le Gouvernement flamand, par lettre recommandée à la poste le 17 - de Vlaamse Regering, bij op 17 september 1997 ter post aangetekende
septembre 1997. brief.
Par ordonnance du 30 septembre 1997, la Cour a prorogé jusqu'au 14 Bij beschikking van 30 september 1997 heeft het Hof de termijn
avril 1998 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 14 april 1998.
Par ordonnance du 21 janvier 1998, la Cour a déclaré l'affaire en état Bij beschikking van 21 januari 1998 heeft het Hof de zaak in
et fixé l'audience au 11 février 1998. gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 11
februari 1998.
Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten
par lettres recommandées à la poste le 22 janvier 1998. bij op 22 januari 1998 ter post aangetekende brieven.
A l'audience publique du 11 février 1998 : Op de openbare terechtzitting van 11 februari 1998 :
- ont comparu : - zijn verschenen :
. Me J. Bourtembourg, avocat au barreau de Bruxelles, pour le . Mr. J. Bourtembourg, advocaat bij de balie te Brussel, voor de
Gouvernement de la Communauté française; Franse Gemeenschapsregering;
. Me P. Devers, avocat au barreau de Gand, pour le Gouvernement . Mr. P. Devers, advocaat bij de balie te Gent, voor de Vlaamse
flamand; Regering;
- les juges-rapporteurs E. Cerexhe et H. Boel ont fait rapport; - hebben de rechters-verslaggevers E. Cerexhe en H. Boel verslag
uitgebracht;
- les avocats précités ont été entendus; - zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- l'affaire a été mise en délibéré. - is de zaak in beraad genomen.
La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende
de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof.
III. Les dispositions en cause. III. De bestreden bepalingen.
L'article 39 du décret-programme de la Communauté française du 25 Artikel 39 van het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25
juillet 1996 dispose comme suit : juli 1996 luidt als volgt :
« A l'article 16 du même décret, partiellement annulé par l'arrêt n° « Artikel 16 van hetzelfde decreet, gedeeltelijk vernietigd bij arrest
11/96 de la Cour d'arbitrage, sont apportées les modifications suivantes : 11/96 van het Arbitragehof, wordt gewijzigd als volgt :
1° l'alinéa 2 est remplacé par la disposition suivante : 1° het 2e lid wordt vervangen door :
"Toutefois, par décision motivée, les autorités universitaires peuvent "De universitaire overheid kan echter bij gemotiveerde beslissing
refuser l'inscription d'un étudiant : weigeren, een student in te schrijven :
1° lorsque cet étudiant a fait l'objet d'une mesure d'exclusion pour 1° wanneer hij om tuchtredenen uitgesloten werd door een instelling
raisons disciplinaires d'une institution d'enseignement supérieur,
universitaire ou non universitaire, l'étudiant ayant été appelé ou voor hoger (niet-)universitair onderwijs en hij geroepen of gehoord
entendu; werd;
2° à partir de l'année académique 1996-1997, lorsque cet étudiant est 2° wanneer [lees : vanaf] het academiejaar 1996-1997, als hij bedoeld
visé à l'article 27, §§ 4 ou 7, 1° à 6°, 8° et 9°, de la loi du 27 is bij artikel 27, § 4 of 7, 1° tot 6°, 8° en 9° van de wet van 27
juillet 1971 sur le financement et le contrôle des institutions juli 1971 op de financiering en controle van de universitaire
universitaires; à partir de l'année académique 1997-1998, lorsque cet instellingen; vanaf het academiejaar 1997-1998, voor de student
étudiant est visé à l'article 27, § 7, 7°, de la même loi; bedoeld in artikel 27, § 7, 7° van de wet;
3° lorsque l'étudiant demande son inscription à un programme de cours 3° wanneer hij een inschrijving vraagt voor een studieprogramma dat
qui ne donne pas lieu à financement par la Communauté française." door de Franse Gemeenschap niet gefinancierd wordt."
2° l'alinéa suivant est ajouté : 2° onderstaand lid wordt toegevoegd :
"Sauf dérogation accordée par le Gouvernement, dans les conditions "Behoudens afwijking, toegestaan door de Regering, op de voorwaarden
qu'il détermine, nul ne peut être inscrit aux études conduisant aux die ze bepaalt, wordt niemand toegelaten tot de studie leidend tot de
grades académiques prévus à l'article 6, §§ 1er à 3, s'il n'a pas fait academische graden bedoeld in artikel 6, §§ 1 tot 3, als hij het
la preuve d'une maîtrise suffisante de la langue française. Cette bewijs niet geleverd heeft van voldoende kennis van de Franse taal :
preuve peut être apportée :
a) soit par la réussite d'un examen organisé à cette fin par une ou a) via een examen, daartoe georganiseerd door een of meer
par plusieurs institutions universitaires, suivant des dispositions
arrêtées par le Gouvernement sur avis collégial des recteurs et après universitaire instellingen, volgens een regeling die de Regering
consultation du CIUF; bepaalt op collegiaal advies van de rectoren, na raadpleging van CIUF;
b) soit par l'attestation de succès à l'un des examens d'admission b) door te slagen [voor] een toelatingsexamen, bedoeld in artikel 10,
prévus à l'article 10, § 1er, e), et à l'article 10, § 2; § 1, e), en § 2;
c) soit par la possession d'un diplôme, belge ou étranger, c) door het bezit van een Belgisch of buitenlands diploma ter
sanctionnant le cycle final d'études secondaires ou un cycle d'études bekrachtiging van de laatste cyclus van het secundair onderwijs of van
supérieures suivis dans un établissement dont la langue d'enseignement een cyclus van het hoger onderwijs, gevolgd in een instelling waarvan
est la langue française; het Frans de onderwijstaal is;
d) soit par la possession d'un diplôme, belge ou étranger, d) of door het bezit van een Belgisch of buitenlands diploma ter
sanctionnant le cycle final d'études secondaires ou un cycle d'études bekrachtiging van de laatste cyclus van het secundair onderwijs of van
supérieures suivis dans un établissement dont la langue d'enseignement
est partiellement la langue française, si, après examen du programme een cyclus van het hoger onderwijs, gevolgd in een instelling waarvan
d'études suivi dans le cadre de ces études, le Gouvernement assimile, het Frans ten dele de onderwijstaal is, mits de Regering na onderzoek
en vue de l'application de la présente disposition, la possession de van het programma van die studie, voor de toepassing van deze bepaling
ce diplôme à celle d'un diplôme repris sous c); le Gouvernement fixe dat diploma gelijkstelt met een sub c) bedoeld diploma; de Regering
la liste des diplômes ainsi assimilés." » maakt de lijst van die gelijkgestelde diploma's op." »
L'article 50 du décret-programme précité dispose en ces termes : Artikel 50 van het voormelde programmadecreet luidt als volgt :
« § 1. Artikel 27, § 2 [lees : § 7], van dezelfde wet, ingevoegd bij
« § 1er. L'article 27, § 7, de la même loi, inséré par la loi du 21 de wet van 21 juni 1985, wordt vervangen als volgt :
juin 1985, est remplacé par la disposition suivante :
Outre les étudiants visés au § 4, ne sont pas pris en compte pour le Benevens de in § 4 bedoelde studenten, komen niet in aanmerking voor
financement à partir de l'année budgétaire 1998 : financiering vanaf het dienstjaar 1998 :
1° les étudiants qui, après avoir été régulièrement inscrits deux fois 1° studenten die, na twee regelmatige inschrijvingen in één
dans une même année d'études, quel que soit le domaine, dans studiejaar, ongeacht het studiegebied, in het door de Franse
l'enseignement universitaire subventionné ou organisé par la Gemeenschap gesubsidieerd of georganiseerd universitair onderwijs,
Communauté française, sans l'avoir réussie, s'y inscrivent dans les niet geslaagd zijn en zich voor dat jaar inschrijven binnen 5 jaar na
cinq ans qui suivent leur dernier échec; 2° les étudiants qui, après avoir été régulièrement inscrits trois fois dans une même année d'études, quel que soit le domaine ou la catégorie, dans l'enseignement supérieur subventionné ou organisé par la Communauté française, sans l'avoir réussie, s'y inscrivent dans les cinq ans qui suivent leur dernier échec; 3° les étudiants qui, après avoir été régulièrement inscrits trois fois dans une même année d'études ou toute autre subdivision d'études, quelle que soit la discipline étudiée, dans un système d'enseignement relevant de l'enseignement supérieur, belge ou étranger, sans l'avoir réussie, s'inscrivent dans l'enseignement universitaire dans les cinq ans qui suivent leur dernier échec; 4° les étudiants qui s'inscrivent à des études conduisant à un grade de premier ou de deuxième cycle, alors qu'ils ont déjà obtenu, dans les cinq années qui précèdent la demande d'inscription, soit deux hun laatste mislukking; 2° studenten die, na 3 regelmatige inschrijvingen in één studiejaar, ongeacht het studiegebied of de categorie, in het door de Franse Gemeenschap gesubsidieerd of georganiseerd hoger onderwijs, niet geslaagd zijn, en die zich voor dat jaar inschrijven binnen 5 jaar na hun laatste mislukking; 3° studenten die, na 3 regelmatige inschrijvingen en één studiejaar of andere onderverdeling, ongeacht het studiegebied, in een binnen- of buitenlands onderwijsstelsel dat tot het hoger onderwijs behoort, niet geslaagd zijn, en die zich in het universitair onderwijs inschrijven binnen 5 jaar na hun laatste mislukking; 4° studenten die zich inschrijven voor studie leidend tot een graad
grades académiques visés à l'article 6, §§ 2 et 4, du décret du 5 van de 1e of 2e cyclus, maar reeds in de 5 voorafgaande jaren 2
academische graden bedoeld in artikel 6, §§ 2 en 4 van het decreet van
septembre 1994 relatif au régime des études universitaires et des 5 september 1994 tot regeling van het universitair onderwijs en van de
academische graden, behaald hebben, of 2 graden bedoeld in [...]
grades académiques, soit deux grades visés aux articles 15 et 18, § 2, artikel 15 of [lees : en] 18, § 2 van [...] decreet van 5 augustus
du décret du 5 août 1995 fixant l'organisation générale de 1995 houdende de algemene inrichting van het hoger onderwijs in
l'enseignement supérieur en Hautes Ecoles, soit un grade académique hogescholen, of een academische graad bedoeld in artikel 6, §§ 2 en 4,
visé à l'article 6, §§ 2 et 4, du décret du 5 septembre 1994 précité van voormeld decreet van 5 september 1994 en een graad bedoeld in
et un grade visé aux articles 15 ou 18, § 2, du décret du 5 août 1995 artikel 15 of 18, § 2 van voormeld decreet van 5 augustus 1995.
précité. Par dérogation à l'alinéa précédent, les étudiant(e)s In afwijking van voorgaand lid worden studenten die houder zijn van de
détenteurs(trices) à la fois du grade d'accoucheur(euse) et du grade graden van verloskundige en van gegradueerd(e) verpleger(ster) geacht
d'infirmier(ère) gradué(e) sont réputé(e)s n'avoir obtenu qu'un seul maar één graad bedoeld in artikel 15 van het decreet van 5 augustus
grade visé à l'article 15 du décret du 5 août 1995 précité; 1995 behaald te hebben;
5° les étudiants qui s'inscrivent à des études conduisant à un grade 5° studenten die zich inschrijven voor studie leidend tot een graad
de troisième cycle visé à l'article 6, § 5, du décret du 5 septembre 1994 relatif au régime des études universitaires et des grades académiques, alors qu'ils ont déjà obtenu, dans les cinq années qui précèdent la demande d'inscription, un grade identique; 6° les étudiants qui, dans les cinq ans qui suivent leur dernier échec, s'inscrivent à la deuxième année des études conduisant au grade de candidat en médecine ou de candidat en science dentaire, alors qu'ils ont déjà été pris trois fois en compte pour le financement des deux premières années de ces mêmes études; 7° les étudiants qui, dans les cinq ans qui suivent leur dernier échec, s'inscrivent à la deuxième année des études conduisant à un grade de candidat avec une qualification déterminée autre que celle visée au 6°, alors qu'ils ont déjà été pris trois fois en compte pour van de 3e cyclus bedoeld in artikel 6, § 5, van voormeld decreet van 5 september 1994 en reeds in de 5 voorafgaande jaren een identieke graad behaald hebben; 6° studenten die zich in de 5 jaren na hun laatste mislukking inschrijven voor het 2e jaar voor de graad van kandidaat in de geneeskunde of tandheelkunde en reeds driemaal in aanmerking kwamen voor de financiering van de eerste 2 jaren van diezelfde studie; 7° studenten die zich in de 5 jaren na hun laatste mislukking inschrijven voor het 2e jaar voor de graad van kandidaat voor een niet in 6° bedoelde kwalificatie maar reeds driemaal in aanmerking kwamen
le financement des deux premières années de ces mêmes études; voor de financiering van de eerste 2 jaren van diezelfde studie;
8° les étudiants qui, à la date prévue à l'article 30, § 1er, n'ont pu 8° studenten die op de datum bepaald in artikel 30, § 1, niet konden
faire la preuve qu'ils satisfont aux conditions d'admissibilité aux bewijzen dat zij voldoen aan de voorwaarden voor toelating tot het
études universitaires prévues par le décret du 5 septembre 1994 universitair onderwijs, bepaald bij voormeld decreet van 5 september
relatif au régime des études universitaires et des grades académiques; 1994;
9° les étudiants qui s'inscrivent à une année d'études du deuxième 9° studenten die zich inschrijven voor een studiejaar van de 2e cyclus
cycle des études conduisant au grade de docteur en médecine et qui, van de studie voor de graad van doctor in de geneeskunde en niet
devant être titulaires, pour l'accès au troisième cycle, de beschikken over het attest voor de toegang tot de 3e cyclus bedoeld
l'attestation, prévue à l'article 14, § 2bis, du décret du 5 septembre bij artikel 14, § 2bis, van voormeld decreet van 5 september 1994.
1994 relatif au régime des études universitaires et des grades
académiques, ne disposent pas de cette attestation.
§ 2. L'article 6, § 3, 1°, de l'arrêté royal du 4 août 1972 fixant les § 2. Artikel 6, § 3, 1°, van het koninklijk besluit van 4 augustus
règles pour la détermination du nombre d'étudiants dans les 1992 [lees : 1972] houdende de regels voor de bepaling van het aantal
institutions universitaires dont question à l'article 27, § 1er, de la studenten in de universitaire instellingen bedoeld in artikel 27, § 1,
loi du 27 juillet 1971 relative au financement et au contrôle des van de wet van 27 juli 1971 betreffende de financiering en de controle
institutions universitaires, est abrogé. » van de universitaire instellingen, wordt opgeheven. »
IV. En droit. IV. In rechte.
- A - - A -
Requête. Verzoekschrift.
A.1. Les parties requérantes justifient leur intérêt à agir par la A.1. De verzoekende partijen verantwoorden hun belang om in rechte te
considération que la disposition attaquée a pour effet qu'un nombre treden op grond van de overweging dat, door de bestreden bepaling, een
aanzienlijk aantal studenten niet langer in aanmerking wordt genomen
important d'étudiants ne sont plus pris en compte pour le financement voor de financiering van de universitaire instellingen en dat, indien
des institutions universitaires et que de tels étudiants risquent, si de bestreden bepaling in de rechtsorde wordt gehandhaafd, dergelijke
la disposition attaquée est maintenue dans l'ordre juridique, de se studenten dreigen te worden geconfronteerd met een weigering van hun
voir refuser leur inscription dans l'institution universitaire de leur inschrijving in de universitaire instelling van hun keuze zodra zij
choix dès le moment où ils deviennent exclusivement une charge voor die instelling uitsluitend een financiële last worden.
financière pour celle-ci. A.2. Een eerste middel is afgeleid uit de schending van « artikel 25,
A.2. Un premier moyen est pris de la violation de « l'article 25, § 3 § 3 » (lees : 24, § 3) van de Grondwet, in samenhang gelezen met
» (lire 24, § 3) de la Constitution, combiné avec l'article 13.2 du artikel 13.2 van het Internationaal Verdrag inzake economische,
Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et sociale en culturele rechten.
culturels. La violation d'une disposition internationale relative aux libertés et De schending van een internationaalrechtelijke bepaling betreffende de
aux droits fondamentaux, en l'occurrence l'article 13.2 du Pacte fundamentele rechten en vrijheden, te dezen artikel 13.2 van het
précité, entraîne par voie de conséquence une violation de l'article voormelde Verdrag, brengt bij wege van gevolgtrekking een schending
24, § 3, de la Constitution. van artikel 24, § 3, van de Grondwet met zich mee.
L'effet de standstill résultant de la lecture combinée de l'article De standstill-werking die voortvloeit uit de gecombineerde lezing van
24, § 3, de la Constitution et de l'article 13.2 du Pacte artikel 24, § 3, van de Grondwet en artikel 13.2 van het
international s'impose à la Belgique pour la détermination de l'accès Internationaal Verdrag, geldt ten aanzien van België voor het bepalen
à l'enseignement supérieur. La disposition attaquée du décret a pour van de toegang tot het hoger onderwijs. De bestreden decreetsbepaling
effet de réduire l'accès à l'enseignement supérieur et de restreindre heeft tot gevolg dat de toegang tot het hoger onderwijs wordt beperkt
de manière grave et importante l'accès à l'enseignement universitaire en dat de toegang tot het universitair onderwijs voor talrijke
pour un nombre important d'étudiants. studenten ernstig en aanzienlijk in het gedrang wordt gebracht.
A.3. Un second moyen est pris de la violation de l'article 24, § 1er, A.3. Een tweede middel is afgeleid uit de schending van artikel 24, §
de la Constitution et du principe de la proportionnalité. 1, van de Grondwet en van het evenredigheidsbeginsel.
La disposition attaquée du décret impose des critères particulièrement De bestreden decreetsbepaling legt bijzonder beperkende criteria op
restrictifs en matière de financement des étudiants, en telle sorte met betrekking tot de financiering van de studenten, zodat zij de
qu'elle a pour effet de permettre à la Communauté française d'échapper Franse Gemeenschap de mogelijkheid biedt te ontsnappen aan haar
à son obligation de subventionnement qui découle de l'article 24, § 1er, financieringsverplichting die voortvloeit uit artikel 24, § 1, van de Grondwet.
de la Constitution. Het Hof heeft weliswaar geoordeeld dat de vrijheid van onderwijs
Certes, la Cour a considéré que la liberté de l'enseignement implique inhoudt dat de inrichtende machten onder bepaalde voorwaarden
que les pouvoirs organisateurs disposent d'un droit conditionnel au aanspraak kunnen maken op subsidiëring van hun school, maar die
subventionnement de leur école. Cette possibilité de restreindre le mogelijkheid om het recht op subsidiëring in te perken, mag de
droit au subventionnement ne peut cependant conduire la Communauté à Gemeenschap er evenwel niet toe brengen de categorieën van studenten
limiter de manière excessive les catégories d'étudiants susceptibles die voor financiering in aanmerking komen, op buitensporige wijze te
de bénéficier d'un financement. beperken.
Mémoire du Gouvernement de la Communauté française. Memorie van de Franse Gemeenschapsregering.
A.4. Il ne ressort pas clairement du recours s'il est dirigé contre le A.4. Uit het beroep blijkt niet duidelijk of het alleen gericht is
seul article 50 du décret-programme ou s'il porte également sur tegen artikel 50 van het programmadecreet, dan wel of het eveneens
l'article 39 de ce décret. Si le préambule de la requête évoque bien betrekking heeft op artikel 39 van dat decreet. In de aanhef van het
ces deux articles, la requête ne se réfère plus ensuite qu'au seul verzoekschrift worden die twee artikelen weliswaar aangehaald, maar
article 50 du décret-programme et n'invoque plus jamais que « la » verder in het verzoekschrift wordt enkel nog verwezen naar artikel 50
disposition attaquée. Une exception obscuri libelli doit donc être van het programmadecreet en hebben de verzoekers het enkel nog over «
de » bestreden bepaling. Te dien aanzien moet dan ook een exceptie
soulevée sur ce point, d'autant plus que les requérants ne présentent obscuri libelli worden opgeworpen, te meer daar de verzoekers er geen
pas d'intérêt à agir spécifiquement contre l'article 39. belang bij hebben in het bijzonder tegen artikel 39 op te komen.
Les requérants ne justifient pas non plus de l'intérêt à agir en De verzoekers doen evenmin blijken van het belang om te dezen op te
l'espèce contre l'article 50 du décret attaqué. D'abord, l'association komen tegen artikel 50 van het bestreden decreet. Allereerst
preciseert de eerste verzoekende partij, de vereniging zonder
sans but lucratif, première partie requérante, ne précise en rien le winstoogmerk, in geen enkel opzicht welk verband zou bestaan tussen
lien qui existerait entre son objet social et la volonté de contester haar maatschappelijk doel en het oogmerk om de bestreden bepalingen
les dispositions attaquées. En l'espèce, la disposition litigieuse aan te vechten. Te dezen beoogt de bestreden bepaling niet de
vise non pas les étudiants mais des institutions universitaires, la studenten, maar wel universitaire instellingen, welker belangen de
protection des intérêts de celles-ci n'étant pas visée par les statuts statuten van de vereniging zonder winstoogmerk niet beogen te
de l'association sans but lucratif. Par ailleurs, le second requérant beschermen. Bovendien is de tweede verzoeker student in het eerste
est étudiant en première licence en biologie à l'Université de Liège licentiaat biologie aan de universiteit van Luik en geeft hij geen
et ne donne aucune explication quant à son intérêt personnel à enkele toelichting met betrekking tot zijn persoonlijk belang om
intervenir dans une cause qui concerne un décret relatif au tussen te komen in een zaak die betrekking heeft op een decreet
financement des étudiants inscrits en candidature. On peut s'appuyer betreffende de financiering van de studenten die ingeschreven zijn in
sur l'autorité de plusieurs arrêts de la Cour (nos 32/90, 28/91, een kandidatuur. Men kan steunen op het gezag van verschillende
47/92) pour fonder cette position. En particulier, l'arrêt n° 38/94 du arresten van het Hof (nrs. 32/90, 28/91, 47/92) om dat standpunt te
10 mai 1994 considère que des étudiants ne sont pas affectés directement et défavorablement par une disposition qui détermine le mode de calcul du financement de l'université, même si une telle disposition peut avoir des répercussions indirectes sur leur situation. A.5. A titre subsidiaire, le premier moyen manque en droit. La Cour a eu l'occasion de juger à plusieurs reprises qu'elle n'est pas compétente pour connaître de moyens pris de la violation directe de conventions internationales. En l'occurrence, c'est la violation de l'article 13.2 du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels qui constituerait une violation de l'article 24, staven. Met name in het arrest nr. 38/94 van 10 mei 1994 wordt geoordeeld dat studenten niet rechtstreeks en ongunstig worden geraakt door een bepaling die de berekeningsmethode van de financiering van de universiteit vaststelt, zelfs als een dergelijke bepaling een onrechtstreekse weerslag kan hebben op hun situatie. A.5. Subsidiair moet worden opgemerkt dat het eerste middel rechtens grondslag mist. Het Hof heeft de gelegenheid gehad meermaals te oordelen dat het niet bevoegd is om kennis te nemen van middelen die uit de rechtstreekse schending van internationale verdragen zijn afgeleid. Te dezen zou de schending van artikel 13.2 van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten een schending inhouden van
§ 3, de la Constitution. Par ailleurs, et en toute hypothèse, ce n'est artikel 24, § 3, van de Grondwet. Bovendien, en in ieder geval, wordt
pas le caractère gratuit de l'enseignement qui est mis en cause par niet het kosteloze karakter van het onderwijs door het bestreden
l'article attaqué du décret de la Communauté française mais seulement artikel van het decreet van de Franse Gemeenschap in het geding
son accessibilité. Et de ce point de vue, en ce qu'elle prévoit que gebracht, maar enkel de toegankelijkheid ervan. Vanuit dat oogpunt
moet worden opgemerkt dat die bepaling, doordat zij erin voorziet dat
certains étudiants ne sont pas pris en considération pour le sommige studenten niet in aanmerking worden genomen voor de
financement de l'université, notamment après plusieurs échecs répétés, financiering van de universiteit, met name na talrijke herhaalde
la disposition ne concerne pas l'accessibilité à l'enseignement mislukkingen, geen betrekking heeft op de toegankelijkheid van het
universitaire mais seulement le maintien de certains étudiants pour la universitair onderwijs, maar enkel op de verdere inaanmerkingneming
prise en considération de son financement. van sommige studenten voor de financiering van dat onderwijs.
A.6. Toujours à titre subsidiaire, la portée du second moyen est A.6. Steeds subsidiair moet worden opgemerkt dat de draagwijdte van
difficile à comprendre. On ne voit pas en quoi la disposition attaquée het tweede middel moeilijk kan worden begrepen. Het is niet duidelijk
constituerait une quelconque violation de la liberté de l'enseignement ou une quelconque mesure préventive à ce propos. Les requérants se contentent d'affirmations et n'explicitent en rien en quoi le principe de proportionnalité serait atteint en l'espèce, sinon par une locution (« citer chiffre et étude ») qui ne permet pas à la Communauté française de répondre en connaissance de cause à des arguments chiffrés. Pour le surplus, la liberté d'enseignement n'empêche pas que l'Etat établisse des normes minimales d'admission quant à l'aptitude des candidats à suivre l'enseignement dispensé. Mémoire du Gouvernement flamand. in welk opzicht de bestreden bepaling enigerlei schending van de vrijheid van onderwijs of enigerlei preventieve maatregel te dien aanzien zou inhouden. De verzoekers beperken zich tot beweringen en maken op geen enkele manier duidelijk in welk opzicht het evenredigheidsbeginsel te dezen zou zijn geschonden, tenzij dan door een vermelding (« cijfer en studie citeren »), die de Franse Gemeenschap niet de mogelijkheid biedt om met kennis van zaken te antwoorden op argumenten die op cijfergegevens zijn gebaseerd. Bovendien staat de vrijheid van onderwijs er niet aan in de weg dat de Staat minimale toegangsnormen oplegt met betrekking tot de geschiktheid van de kandidaten om het verstrekte onderwijs te volgen. Memorie van de Vlaamse Regering.
A.7. Le mémoire est introduit par application de l'article 85 de la A.7. De memorie is ingediend met toepassing van artikel 85 van de
loi spéciale du 6 janvier 1989; il déclare s'en remettre bijzondere wet van 6 januari 1989; de Vlaamse Regering verklaart zich
provisoirement à la sagesse de la Cour, renvoyant, pour autant que de voorlopig te richten naar de wijsheid van het Hof door voor zover
besoin, à son arrêt n° 41/90 du 21 décembre 1990, IV, considérant B.1. nodig te verwijzen naar het arrest nr. 41/90 van 21 december 1990, IV,
overweging B.1.
Mémoire en réponse des parties requérantes. Memorie van antwoord van de verzoekende partijen.
Concernant la recevabilité du recours. Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep.
A.8. Les dispositions litigieuses du décret qui ont pour effet de restreindre l'accès des étudiants à l'enseignement supérieur de la Communauté française entrent bien dans le champ de l'objet social de l'association sans but lucratif, première partie requérante, qui est notamment de défendre les intérêts des étudiants des établissements d'enseignement supérieur situés en Communauté française. En ce qui concerne le second requérant, les dispositions attaquées sont en l'espèce susceptibles d'avoir une influence directe sur sa situation individuelle dans la mesure où, s'il devait recommencer une nouvelle fois sa première licence, il se verrait plus que probablement opposer un refus d'inscription. Quant au fond. A.9. La Cour est compétente pour connaître de la violation du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, même combiné avec l'article 24, § 3, de la Constitution. En outre, les dispositions attaquées concernent l'accessibilité à l'enseignement universitaire dans la mesure où les étudiants qui ne seront pas pris en compte pour le financement des établissements universitaires de la Communauté française pourront se voir refuser leur inscription. Sous cet angle, l'article 13.2 du Pacte précité garantit l'accès à l'enseignement universitaire. Mémoire en réponse du Gouvernement flamand. A.10. Il faut adhérer pleinement à la réfutation du premier moyen exposée par le Gouvernement de la Communauté française dans son mémoire en réponse. On peut encore utilement faire référence à l'arrêt A.8. De bestreden decreetsbepalingen die een beperking van de toegang van de studenten tot het hoger onderwijs van de Franse Gemeenschap tot gevolg hebben, vallen wel degelijk onder het maatschappelijk doel van de vereniging zonder winstoogmerk, eerste verzoekende partij, dat er met name in bestaat de belangen van de studenten van de in de Franse Gemeenschap gevestigde instellingen voor hoger onderwijs te verdedigen. Met betrekking tot de tweede verzoeker moet worden opgemerkt dat de bestreden bepalingen te dezen een rechtstreekse weerslag kunnen hebben op diens individuele situatie, in zoverre hem, indien hij zijn eerste licentiaat zou moeten overdoen, meer dan waarschijnlijk een weigering van inschrijving zou worden tegengeworpen. Ten gronde. A.9. Het Hof is bevoegd om kennis te nemen van de schending van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, zelfs in samenhang gelezen met artikel 24, § 3, van de Grondwet. Bovendien hebben de bestreden bepalingen betrekking op de toegankelijkheid van het universitair onderwijs, in zoverre de studenten die niet in aanmerking zullen worden genomen voor de financiering van de universitaire instellingen van de Franse Gemeenschap, met een weigering van hun inschrijving zullen kunnen worden geconfronteerd. Vanuit dat oogpunt beschouwd, waarborgt artikel 13.2 van het voormelde Verdrag de toegang tot het universitair onderwijs. Memorie van antwoord van de Vlaamse Regering. A.10. Men moet zich volledig aansluiten bij de weerlegging van het eerste middel door de Franse Gemeenschapsregering in haar memorie van antwoord. Voorts kan men op dienstige wijze refereren aan het arrest
de la Cour n° 47/97 du 14 juillet 1997 et en particulier à son nr. 47/97 van het Hof van 14 juli 1997, en met name aan overweging
considérant B.3.2, alinéa 1er. B.3.2, eerste alinea.
- B - - B -
Quant à la recevabilité. Ten aanzien van de ontvankelijkheid.
B.1.1. Le Gouvernement de la Communauté française conteste la B.1.1. De Franse Gemeenschapsregering betwist de ontvankelijkheid van
recevabilité du recours en tant qu'il porte sur les articles 39 et 50 het beroep in zoverre het betrekking heeft op de artikelen 39 en 50
du décret-programme de la Communauté française du 25 juillet 1996 van het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25 juli 1996
portant diverses mesures concernant les fonds budgétaires, les houdende verschillende maatregelen inzake begrotingsfondsen,
bâtiments scolaires, l'enseignement et l'audiovisuel. Il conteste schoolgebouwen, onderwijs en audiovisuele sector. Zij betwist het
l'intérêt à agir tant de l'association sans but lucratif que du second belang om in rechte te treden, zowel van de vereniging zonder
requérant, qui est étudiant en première licence en biologie à winstoogmerk als van de tweede verzoekende partij, die student is in
l'Université de Liège. het eerste licentiaat biologie aan de universiteit van Luik.
B.1.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la B.1.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Cour d'arbitrage imposent à toute personne physique ou morale qui Arbitragehof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon
introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne die een beroep tot vernietiging instelt doet blijken van een belang.
justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie
pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden
entreprise. geraakt.
Quant à la première requérante. Ten aanzien van de eerste verzoekende partij.
B.2.1. La première requérante est l'a.s.b.l. Fédération des étudiants B.2.1. De eerste verzoekende partij is de v.z.w. Fédération des
francophones. étudiants francophones.
B.2.2. Lorsqu'une association sans but lucratif se prévaut d'un B.2.2. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk zich op een
collectief belang beroept, is vereist dat haar maatschappelijk doel
intérêt collectif, il est requis que son objet social soit d'une van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen
nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; que belang; dat dit belang niet tot de individuele belangen van de leden
cet intérêt ne soit pas limité aux intérêts individuels des membres; is beperkt; dat het maatschappelijk doel door de bestreden norm kan
que la norme entreprise soit susceptible d'affecter l'objet social; worden geraakt; dat dit maatschappelijk doel werkelijk wordt
que celui-ci soit réellement poursuivi, ce qui doit ressortir nagestreefd, wat moet blijken uit de concrete en duurzame werking van
d'activités concrètes et durables de l'association. de vereniging.
B.2.3. La première partie requérante qui, selon ses statuts, a B.2.3. De eerste verzoekende partij, die, volgens haar statuten, met
notamment pour objectif de promouvoir les intérêts de l'enseignement name tot doel heeft de belangen van het hoger onderwijs te behartigen,
supérieur, est susceptible d'être affectée par les articles 39 et 50 kan worden geraakt door de aangevochten artikelen 39 en 50 van het
attaqués du décret qui déterminent les conditions de réinscription et decreet, die de voorwaarden vaststellen waaronder studenten die reeds
de financement des étudiants qui ont déjà suivi des cours dans cursussen in het hoger onderwijs hebben gevolgd, opnieuw kunnen worden
l'enseignement supérieur. Comme elle satisfait également en tant ingeschreven en gefinancierd. Vermits zij als vereniging zonder
qu'association sans but lucratif aux conditions énumérées sous B.2.2, winstoogmerk eveneens voldoet aan de voorwaarden opgesomd in B.2.2,
elle justifie de l'intérêt requis en droit. doet zij blijken van het rechtens vereiste belang.
Quant au second requérant. Ten aanzien van de tweede verzoeker.
B.3. Le second requérant, qui fait actuellement des études B.3. De tweede verzoeker, die thans een universitaire opleiding volgt,
universitaires, peut être affecté directement par l'article 39 attaqué kan rechtstreeks worden geraakt door het aangevochten artikel 39 van
du décret puisqu'il pourrait à l'avenir se voir refuser une het decreet, aangezien hem in de toekomst een nieuwe inschrijving zou
réinscription s'il ne satisfaisait pas aux dispositions prévues par kunnen worden geweigerd indien hij niet zou voldoen aan de bepalingen
waarin dat artikel voorziet. In zijn hoedanigheid van student wordt
cet article. En revanche, en sa qualité d'étudiant, il n'est pas hij daarentegen niet rechtstreeks en ongunstig geraakt door het
affecté directement et défavorablement par l'article 50 attaqué du aangevochten artikel 50 van hetzelfde decreet, dat de voorwaarden
même décret, qui détermine les conditions du financement des
institutions d'enseignement supérieur lorsqu'elles réinscrivent des bepaalt waaronder de instellingen voor hoger onderwijs kunnen worden
étudiants ayant déjà suivi des cours dans l'enseignement supérieur. gefinancierd wanneer zij opnieuw studenten inschrijven die reeds
S'il est vrai qu'une telle disposition pourrait avoir des cursussen hebben gevolgd in het hoger onderwijs. Weliswaar zou een
répercussions indirectes sur sa situation, il n'en demeure pas moins dergelijke bepaling een onrechtstreekse weerslag kunnen hebben op zijn
que ce sont les institutions d'enseignement supérieur elles-mêmes qui situatie, maar dat neemt niet weg dat het de instellingen voor hoger
sont directement visées par cette disposition. Le second requérant ne onderwijs zelf zijn die rechtstreeks door die bepaling worden beoogd.
justifie donc pas de l'intérêt requis en droit pour attaquer l'article De tweede verzoeker doet dan ook niet blijken van het rechtens
50 du décret. vereiste belang om artikel 50 van het decreet aan te vechten.
Quant au premier moyen. Ten aanzien van het eerste middel.
B.4.1. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 24, § 3, B.4.1. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van artikel 24,
de la Constitution combiné avec l'article 13.2 du Pacte international § 3, van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 13.2 van het
relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, en ce que les Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele
dispositions attaquées du décret auraient pour effet de limiter les rechten, doordat de bestreden bepalingen van het decreet tot een
conditions d'accès à l'enseignement supérieur et porteraient en beperking van de toegang tot het hoger onderwijs zouden leiden en
particulier atteinte à l'obligation de standstill inscrite dans inzonderheid afbreuk zouden doen aan de standstill-verplichting
l'article 13.2 précité du Pacte. ingeschreven in artikel 13.2 van voormeld Verdrag.
B.4.2. Le droit à l'enseignement garanti par l'article 24, § 3, de la B.4.2. Het bij artikel 24, § 3, van de Grondwet gewaarborgde recht op
Constitution ne fait pas obstacle à une réglementation de l'accès à onderwijs verzet zich niet tegen een regeling van de toegang tot het
l'enseignement, en particulier de l'enseignement dispensé au-delà du onderwijs, in het bijzonder van het onderwijs dat na de leerplicht
temps de scolarité obligatoire, en fonction des possibilités et des wordt verstrekt, naar gelang van de mogelijkheden en de behoeften van
besoins de la communauté et de l'individu. de gemeenschap en het individu.
Par ailleurs, les parties ne démontrent pas et la Cour n'aperçoit pas De partijen geven overigens niet aan en het Hof ziet niet in in welk
en quoi les dispositions attaquées du décret vont à l'encontre de opzicht de bestreden bepalingen van het decreet afbreuk doen aan de
l'obligation de standstill qui résulte de la combinaison de l'article standstill-verplichting die voortvloeit uit de combinatie van artikel
24, § 3, de la Constitution avec l'article 13.2 du Pacte international 24, § 3, van de Grondwet met artikel 13.2 van het Internationaal
relatif aux droits économiques, sociaux et culturels. L'article 13.2 Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten. Artikel 13.2
c) de ce Pacte porte que l'enseignement supérieur « doit être rendu c) van dat Verdrag bepaalt dat het hoger onderwijs « op basis van
accessible [...] en fonction des capacités de chacun ». bekwaamheid [...] toegankelijk dient te worden gemaakt ».
Il n'empêche donc pas que les articles 39 et 50 attaqués du décret Het staat er derhalve niet aan in de weg dat de bestreden artikelen 39
prévoient des dispositions autorisant le refus d'inscription ou en 50 van het decreet in bepalingen voorzien die toestaan dat de
supprimant le financement de certains étudiants, notamment lorsque inschrijving wordt geweigerd of de financiering van sommige studenten
ceux-ci n'ont pas réussi à plusieurs reprises des épreuves afschaffen, inzonderheid wanneer die bij herhaling niet geslaagd zijn
universitaires ou lorsqu'ils ne satisfont pas aux critères spécifiques voor universitaire examens of wanneer zij niet voldoen aan de
d'admission qui peuvent être fixés pour certaines études. specifieke toelatingscriteria die voor bepaalde studies kunnen worden vastgesteld.
B.4.3. Le premier moyen n'est pas fondé. B.4.3. Het eerste middel is niet gegrond.
Quant au second moyen. Ten aanzien van het tweede middel.
B.5.1. Un second moyen est pris de la violation de l'article 24, § 1er, B.5.1. Een tweede middel is afgeleid uit de schending van artikel 24,
de la Constitution, en ce que les critères particulièrement § 1, van de Grondwet, doordat de bijzonder beperkende criteria die
restrictifs imposés en matière de financement des étudiants inzake financiering van studenten zijn opgelegd, de Franse Gemeenschap
permettraient à la Communauté française d'échapper à l'obligation de zouden kunnen laten ontsnappen aan haar subsidiëringsverplichting die
subventionnement qui découle de l'article 24, § 1er, de la voortvloeit uit artikel 24, § 1, van de Grondwet.
Constitution.
B.5.2. La liberté d'enseignement ne fait pas obstacle à ce qu'une B.5.2. De vrijheid van onderwijs verzet er zich niet tegen dat een
réglementation limite le droit au subventionnement de l'enseignement. regeling het recht op subsidiëring van het onderwijs zou beperken. Het
Le droit au subventionnement est limité, en effet, d'une part, par le recht op subsidiëring wordt immers beperkt, enerzijds, door de
pouvoir de la communauté de lier les subventions à des exigences bevoegdheid van de gemeenschap om aan de subsidies eisen te koppelen
tenant à l'intérêt général, entre autres celles d'un enseignement de qualité dispensé à des étudiants dont la capacité n'a pas été mise en cause par des échecs répétés dans l'enseignement supérieur, et, d'autre part, par la nécessité de répartir les moyens financiers disponibles pour les diverses missions de la communauté. En l'espèce, le législateur décrétal a réalisé un équilibre entre ces différents impératifs en adoptant les mesures attaquées, notamment en prévoyant la suppression du financement des candidats-étudiants qui souhaitent se réinscrire dans un cycle d'enseignement supérieur alors qu'ils ont déjà subi dans l'enseignement supérieur des échecs répétés. Il résulte d'ailleurs des travaux préparatoires que les dispositions attaquées n'excluent par elles-mêmes aucun étudiant. Elles se limitent en effet à prévoir la possibilité pour les institutions universitaires de refuser l'inscription de ces étudiants. Ce refus devra être motivé, l'étudiant pouvant au surplus le contester. Par ailleurs, si l'étudiant est autorisé par son université à poursuivre ses études, il pourra à nouveau faire l'objet d'un financement dès qu'il aura réussi l'année d'études qui faisait problème (Doc., Conseil de la Communauté die verband houden met het algemeen belang, onder meer de eis dat kwaliteitsonderwijs moet worden verstrekt aan studenten aan wier bekwaamheid niet wegens herhaalde mislukkingen in het hoger onderwijs kan worden getwijfeld en, anderzijds, door de noodzaak om de beschikbare financiële middelen te spreiden over de diverse opdrachten van de gemeenschap. Te dezen heeft de decreetgever tussen die verschillende vereisten een evenwicht tot stand gebracht door de bestreden bepalingen aan te nemen, meer bepaald door niet meer te voorzien in de financiering van de kandidaat-studenten die zich opnieuw wensen in te schrijven voor een cyclus van het hoger onderwijs, terwijl zij voor de examens van het hoger onderwijs reeds meermaals niet zijn geslaagd. Uit de parlementaire voorbereiding vloeit immers voort dat de bestreden bepalingen op zichzelf geen enkele student uitsluiten. Zij beperken zich er immers toe te voorzien in de mogelijkheid, voor de universitaire instellingen, om de inschrijving van die studenten te weigeren. Die weigering zal moeten worden gemotiveerd, en de student zal ze bovendien kunnen betwisten. Ook zal de student, indien zijn universiteit hem toestaat zijn studie voort te zetten, opnieuw financierbaar worden zodra hij zal zijn geslaagd in het studiejaar dat hij overdoet (Gedr. St., Franse Gemeenschapsraad, 1995-1996, nr. 96/4,
française, 1995-1996, n° 96/4, rapport, pp. 4 et 29). B.5.3. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er avril 1998. Le greffier, L. Potoms. Le président, verslag, pp. 4 en 29). B.5.3. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 april 1998. De griffier, L. Potoms. De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^