3 NOVEMBER 2019. - Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik

VERSLAG AAN DE KONING Sire, Dit besluit, dat aan Uwe Majesteit ter ondertekening wordt voorgelegd, brengt verschillende wijzigingen aan in het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik. Op 11 juli 2019 bracht de Raad van State advies 66.344/3 uit over het ontwerp van dit besluit.

Het artikel dat het verdient om besproken te worden, is artikel 6 van het besluit, dat de artikelen 45/1 en 45/2 in het voornoemde koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten invoegt. Artikel 6 vormt de aanpassing van artikel 5 van het aan de Raad van State voorgelegde ontwerpbesluit, naar aanleiding van diens opmerkingen.

Om te beginnen kan opmerking 7.2.1, eerste alinea, van het advies van de Raad van State niet worden gevolgd. Zoals het opschrift het zegt, heeft uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 van de Commissie van 24 maart 2017 houdende de nadere regeling voor de inspectieprocedures inzake goede klinische praktijken overeenkomstig Verordening (EU) nr. 536/2014 van het Europees Parlement en de Raad, enkel betrekking op inspectieprocedures inzake goede klinische praktijken. Zoals uiteengezet aan de Raad van State, zijn deze goede klinische praktijken zeer ruim (zie de definitie ervan in artikel 2, § 2, 30), van de verordening (EU) nr. 536/2014). Wat betreft het voorbeeld aangehaald door de Raad van State, namelijk de bescherming van de rechten en het welzijn van de proefpersonen, vallen deze bepalingen inderdaad onder de goede klinische praktijken. Er bestaan derhalve slechts twee soorten inspecties op grond van Verordening (EU) nr. 536/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 16 april 2014 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik en tot intrekking van Richtlijn 2001/20/EG: inspecties inzake goede klinische praktijken en inspecties inzake goede praktijken bij het vervaardigen.

Artikel 5 van het aan de Raad van State voorgelegde ontwerp strekte ertoe zowel artikel 3, § 1, als artikel 7, § 1, van Uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 uit te voeren. Zoals de Raad van State in punt 7.2.2, eerste alinea, van zijn advies opmerkt, verdient het de voorkeur om de formulering van de verordening te volgen. Daarom voegt artikel 6 van het ontwerp een artikel 45/1 in, dat artikel 7, lid 1, van de verordening uitvoert, evenals een artikel 46/1, dat artikel 3, lid 1, van de verordening uitvoert.

De bevoegdheid om passende inspectieprocedures in te voeren en een geschikt kwaliteitssysteem op te zetten delegeren aan het FAGG, is aanvaardbaar, vermits de invoering van deze procedures en dit kwaliteitssysteem hoofdzakelijk technisch van aard is, en alleen het FAGG dit naar behoren beheerst. De inspectieprocedures worden ontwikkeld op basis van verschillende ISO-procedures, gespecificeerd volgens de specifieke kenmerken van inspecties inzake goede klinische praktijken. Deze procedures kunnen worden vergeleken met de procedures opgenomen in de "Compilation of Community Procedures On Inspections and Exchange of Information", welke bestaat voor inspecties inzake goede praktijken bij de vervaardiging van geneesmiddelen. Ook het kwaliteitssysteem dat moet worden opgezet, heeft een bijzonder technisch karakter dat rechtvaardigt dat het zou worden geïntegreerd in het reeds bestaande kwaliteitssysteem van het FAGG. Ik heb de eer te zijn, Sire, Van Uwe Majesteit, de zeer eerbiedige en zeer getrouwe dienaar, De Minister van Volksgezondheid M. DE BLOCK

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 66.344/3 van 11 juli 2019 over een ontwerp van koninklijk besluit `tot wijziging van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik' Op 11 juni 2019 is de Raad van State, afdeling Wetgeving, door de Minister van Volksgezondheid verzocht binnen een termijn van dertig dagen een advies te verstrekken over een ontwerp van koninklijk besluit `tot wijziging van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik'.

Het ontwerp is door de derde kamer onderzocht op 25 juni 2019. De kamer was samengesteld uit Jo BAERT, kamervoorzitter, Jeroen VAN NIEUWENHOVE en Peter SOURBRON, staatsraden, en Astrid TRUYENS, griffier.

Het verslag is uitgebracht door Rein THIELEMANS, eerste auditeur.

De overeenstemming tussen de Franse en de Nederlandse tekst van het advies is nagezien onder toezicht van Jo BAERT, kamervoorzitter.

Het advies, waarvan de tekst hierna volgt, is gegeven op 11 juli 2019. 1. Met toepassing van artikel 84, § 3, eerste lid, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, heeft de afdeling Wetgeving zich toegespitst op het onderzoek van de bevoegdheid van de steller van de handeling, van de rechtsgrond, alsmede van de vraag of aan de te vervullen vormvereisten is voldaan. VOORAFGAANDE OPMERKING 2. Rekening houdend met het ogenblik waarop dit advies gegeven wordt, vestigt de Raad van State de aandacht op het feit dat, wegens het ontslag van de regering, de bevoegdheid van deze laatste beperkt is tot het afhandelen van de lopende zaken.Dit advies wordt evenwel gegeven zonder dat wordt nagegaan of dit ontwerp in die beperkte bevoegdheid kan worden ingepast, aangezien de afdeling Wetgeving geen kennis heeft van het geheel van de feitelijke gegevens die de regering in aanmerking kan nemen als ze te oordelen heeft of het vaststellen of het wijzigen van verordeningen noodzakelijk is.

STREKKING VAN HET ONTWERP 3. Het voor advies voorgelegde ontwerp van koninklijk besluit strekt tot de wijziging van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten `tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik'. Artikel 1 van het ontwerp voegt een bepaling in die inhoudt dat het Ethisch comité dat erkend is voor de beoordeling van proeven van fase I, rechtsgeldig beraadslaagt in afwezigheid van de vertegenwoordiger van de gezonde vrijwilligers, wanneer uit het protocol van de klinische proef blijkt dat de proef uitsluitend met patiënten zal worden uitgevoerd.

Artikel 2 voegt in het hoofdstuk over het College (1) de artikelen 29/1 tot 29/4 in, die de kwalificatievoorwaarden bevatten om als expert in de kwaliteitscontrolesystemen te worden benoemd tot lid van het College, evenals bepalingen met betrekking tot de procedure om tot lid van het College te worden benoemd.

Artikel 3 verbetert een foutieve verwijzing.

Artikel 4 brengt artikel 45 van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten onder in een tot dusver ontbrekende afdeling 1 ("[C]orrigerende maatregelen") van hoofdstuk 6. Artikel 5 voegt een nieuw artikel 45/1 in in de bestaande afdeling 2 ("Inspectie") van hetzelfde hoofdstuk, waarbij het FAGG wordt opgedragen een kwaliteitsborgingssysteem op te zetten ter uitvoering van uitvoeringsverordening (EU) 2017/556(2) .

RECHTSGROND 4. Het ontworpen besluit vindt rechtsgrond in de volgende bepalingen van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten `betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik':

arrêté en projet

loi du 7 mai 2017

ontworpen besluit

wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten

article 1er

articles 6, § 3, alinéas 1er et 3

artikel 1

artikel 6, § 3, eerste en derde lid

article 2 (article 29/1, en projet)

article 9, § 1er, alinéa 6, deuxième phrase

artikel 2 (ontworpen artikel 29/1)

artikel 9, § 1, zesde lid, tweede zin

article 2 (articles 29/2 à 29/4, en projet)

article 9, § 1er, alinéa 6, première phrase

artikel 2 (ontworpen artikelen 29/2 tot 29/4)

artikel 9, § 1, zesde lid, eerste zin

article 3

article 28

artikel 3

artikel 28

article 4

article 41, alinéa 1er

artikel 4

artikel 41, eerste lid

article 5

Article 43, alinéa 4

artikel 5

artikel 43, vierde lid

5.Het ontworpen artikel 29/4, 2° (artikel 2 van het ontworpen besluit), behelst de verwerking van persoonsgegevens met betrekking tot de kandidaat-leden van het College. Op de vraag welke wettelijke grondslag voorhanden is in het licht van het legaliteitsbeginsel vervat in artikel 22 van de Grondwet, antwoordde de gemachtigde het volgende: "Il n'existe pas d'autre base légale que l'article 9, § 1er et 2, de la loi du 7 mai 2017. La nomination des membres en fonction de leur expérience et de leur expertise ainsi que les incompatibilités prévues sous-entendent au minimum que ces données doivent être connues du ministre afin de procéder à la nomination des membres du Collège. (...)" Er kan worden aangenomen dat de in de ontworpen bepaling geregelde verwerking van persoonsgegevens een intrinsiek gevolg is van de implementatie van de voorschriften inzake de samenstelling en de wijze van benoeming van de leden van het College, zoals vervat in artikel 9, § 1, tweede en derde lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten, zodat geen afzonderlijke wettelijke basis is vereist voor de regeling van de verwerking van de persoonsgegevens die daarmee rechtstreeks verband houden. 6. De artikelen 28, 41, eerste lid, en 43, vierde lid, van de wet, die de rechtsgrond vormen voor de artikelen 3 tot 5 van het ontworpen besluit, treden pas in werking op de datum waarop verordening (EU) nr. 536/2014 (3) van toepassing wordt overeenkomstig artikel 99, tweede lid, ervan, (4) of op een vroegere datum die de Koning kan bepalen. (5) De gemachtigde stelde dat het niet de bedoeling is om die wetsbepalingen vroeger in werking te stellen.Dat impliceert dat aan het ontwerp een bepaling moet worden toegevoegd volgens dewelke de artikelen 3 tot 5 in werking treden op de datum bedoeld in artikel 62, § 1, eerste lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten.

ALGEMENE OPMERKINGEN 7.1. Het ontworpen artikel 45/1 (artikel 5 van het ontwerp) vervolledigt de uitvoering van uitvoeringsverordening (EU) 2017/556.

Op de vraag waarom in de ontworpen bepaling het kwaliteitsborgingssysteem wordt beperkt tot de inspecties inzake goede klinische praktijken, terwijl uit de relevante bepalingen van de voormelde uitvoeringsverordening lijkt te moeten worden afgeleid dat het gaat om inspecties op klinische proeven in het algemeen, (6) antwoordde de gemachtigde het volgende: "Le règlement 2017/556 ne concerne que les modalités des procédures d'inspection relatives aux bonnes pratiques cliniques, comme en dispose son intitulé. Les bonnes pratiques cliniques sont en fait très larges et visent aussi bien les bonnes pratiques cliniques de l'ICH visées à l'article 47, al. 3 du règlement 536/2014 que les dispositions du règlement visées à l'article 47, al. 2, puisque les bonnes pratiques cliniques sont définies comme `un ensemble d'exigences de qualité précises du point de vue éthique et scientifique pour la conception, la conduite, l'exécution, le suivi, l'audit, l'enregistrement, l'analyse et la notification d'essais cliniques garantissant la protection des droits, de la sécurité et du bien-être des participants ainsi que la fiabilité et la robustesse des données obtenues lors de l'essai clinique ;' (art. 2, § 2, 30), du règlement). Bon nombre de dispositions du règlement relèvent des bonnes pratiques cliniques : chapitres V à VIII, chapitre XI dans certains éléments, chapitre XII. Ceci dit, le règlement délégué (UE) 2017/1569 de la Commission du 23 mai 2017 complétant le règlement (UE) no 536/2014 du Parlement européen et du Conseil en ce qu'il précise les principes et lignes directrices relatifs aux bonnes pratiques de fabrication pour les médicaments expérimentaux à usage humain et fixe les modalités d'inspection prévoit également la mise en place d'un système de qualité (art. 22). Nous avions jugé que ce règlement ne nécessitait pas de mesures d'exécution en droit belge. Vu cependant sa proximité avec l'article du règlement 2017/556 que nous exécutons, il semble indiqué de prendre une mesure similaire.

Toutes les inspections possibles : bonnes pratiques et fabrication/importation des médicaments seront alors visées. (...)" Op de vraag of er al uitvoering werd verleend aan artikel 4, lid 8, artikel 7, leden 1 en 2, artikel 9, leden 1 en 4, en artikel 10, lid 7, van uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 en, zo neen, of er geen bepalingen daarover moeten worden opgenomen in dit ontwerp, antwoordde de gemachtigde het volgende: "Pour ce qui concerne l'article 7, alinéas 1er et 2, la transposition est effectuée par l'article 45/1 introduit par l'article 5 du projet soumis à l'avis du CE. Ces points sont introduits dans le système de qualité qui doit être mis en place par l'AFMPS. Pour ce qui concerne les autres articles, je vous renverrais à la proposition de modification de la loi du 7 mai 2017 qui n'a pas pu être adoptée jusqu'à présent : Dans l'article 4 de la loi du 7 mai 2017 relative aux essais cliniques de médicaments à usage humain, un alinéa rédigé comme suit est inséré avant l'alinéa 1er : `L'AFMPS est l'autorité administrative compétente pour l'application du règlement et de ses actes d'exécution et délégués'.

Alors que le règlement 2017/1569 fait bien référence aux autorités compétentes, le règlement 2017/556 fait (malheureusement) seulement référence aux Etats membres. L'idée est donc uniquement de préciser que l'AFMPS est l'autorité administrative compétente pour mettre en oeuvre les obligations reprises dans ce règlement, comme dans le règlement CTR et ses actes d'exécution et délégués. Ces obligations nous semblent assez claires que pour ne pas nécessiter d'exécution plus particulière en droit belge." 7.2.1. De omstandigheid dat veel bepalingen van verordening (EU) nr. 536/2014 betrekking hebben op goede klinische praktijken en dat dit een ruim begrip is, neemt niet weg dat zowel artikel 78 van die verordening als de relevante artikelen 1, 2 en 6 van uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 niet beperkt zijn tot inspecties inzake goede klinische praktijken, maar een ruimer toepassingsgebied hebben, namelijk inspecties waarmee toezicht kan worden gehouden op de naleving van de eisen van verordening (EU) nr. 536/2014, die niet enkel betrekking hebben op goede klinische praktijken, maar bijvoorbeeld ook op de bescherming van de rechten en het welzijn van de proefpersonen. De ontworpen bepaling moet op dat punt worden verruimd.

Daar komt nog bij dat het ter zake niet volstaat om te bepalen dat het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (hierna: FAGG) procedures opstelt, beoordeelt en bijwerkt met betrekking tot de procedures voor die inspecties. Indien wordt beoogd om daarmee regelgevende bevoegdheid te delegeren aan het FAGG, is een dergelijke delegatie niet toelaatbaar, aangezien het verlenen van verordenende bevoegdheid aan een openbare instelling in beginsel niet in overeenstemming is met de algemene publiekrechtelijke beginselen omdat erdoor geraakt wordt aan het beginsel van de eenheid van de verordenende macht en een rechtstreekse parlementaire controle ontbreekt. Bovendien ontbreken de waarborgen waarmee de klassieke regelgeving gepaard gaat, zoals die inzake de bekendmaking en de preventieve controle van de Raad van State, afdeling Wetgeving.

Dergelijke delegaties kunnen dan ook enkel worden gebillijkt om praktische redenen en in de mate zij een zeer beperkte of een hoofdzakelijk technische draagwijdte hebben, en er mag worden van uitgegaan dat de instellingen die de betrokken reglementering dienen toe te passen of er toezicht op uitoefenen, ook het best geplaatst zijn om deze met kennis van zaken uit te werken.(7) De stellers van het ontwerp moeten dan ook nagaan waar nadere procedureregels vereist zijn en moeten die in het ontwerp zelf opnemen indien ze niet kunnen worden ingepast in de zo-even aangehaalde delegatiegrenzen. De rechtsgrond daartoe wordt geboden door artikel 43, vierde lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten. 7.2.2. In het ontworpen artikel 45/1 wordt vermeld dat het FAGG een "naar behoren ontworpen kwaliteitsborgingssysteem" moet opzetten "dat gebaseerd is op het opstellen, beoordelen en bijwerken van procedures met betrekking tot inspecties inzake goede klinische praktijken" (zie over die laatste zinsnede opmerking 7.2.1). Aangezien in artikel 3, lid 1, van uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 wordt bepaald dat de lidstaten "een naar behoren ontworpen kwaliteitsborgingssysteem [opzetten] om ervoor te zorgen dat de inspectieprocedures worden gevolgd en voortdurend worden gemonitord" en dat zij die kwaliteitsborgingssystemen actueel houden, zou beter worden aangesloten bij die formulering.

Ook hier geldt hetgeen is uiteengezet in opmerking 7.2.1 aangaande de mogelijke delegatie van regelgevende bevoegdheid aan het FAGG. In zoverre voor het kwaliteitsborgingssysteem regels moeten worden vastgesteld die niet kunnen worden gedelegeerd aan het FAGG, moeten ze in het ontwerp worden opgenomen en kan de rechtsgrond daarvoor, gelet op de samenhang met het uitvoeren van inspecties, eveneens worden geboden door artikel 43, vierde lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten. 7.2.3. Aangezien ook artikel 4, lid 8, en artikel 7, lid 2, van uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 een regelgevend optreden van de lidstaten lijken te vereisen, moeten in het ontwerp ook bepalingen worden opgenomen ter uitvoering van die bepalingen. Voor artikel 10, lid 1, tweede alinea, en lid 7, is dat op het eerste gezicht niet het geval, maar de stellers van het ontwerp kunnen zich ook daarvan het best vergewissen. Indien daarvoor geen rechtsgrond voorhanden is, zal die eerst moeten worden gecreëerd in de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten. 7.2.4. Ten slotte moeten de stellers van het ontwerp ook nagaan of er uitvoeringsbepalingen moeten worden opgenomen, hetzij in de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten, hetzij in dit ontwerp, ter uitvoering van gedelegeerde verordening (EU) 2017/1569, (8) niet alleen wat betreft artikel 22 waar de gemachtigde al naar verwees, maar ook wat betreft andere bepalingen, zoals artikelen 17 en 20 tot 23. De rechtsgrond voor een opname van dergelijke uitvoeringsbepalingen in dit ontwerp wordt op het eerste gezicht geboden door de artikelen 42, § 2, en 43, vierde lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten. 7.3. Aangezien de zo-even aangehaalde aanvullingen van het ontwerp een nieuwe beleidsbeoordeling vergen door de stellers van het ontwerp, alsook een sluitend onderzoek van de rechtsgrond en de verhouding tot het Europees recht, moeten de gewijzigde of toegevoegde bepalingen, ter inachtneming van het voorschrift van artikel 3, § 1, eerste lid, van de wetten op de Raad van State, aan de afdeling Wetgeving worden voorgelegd.

ONDERZOEK VAN DE TEKST Aanhef 8. Gelet op hetgeen is uiteengezet over de rechtsgrond in opmerking 4, moet in het eerste lid van de aanhef ook worden verwezen naar artikel 41, eerste lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten.In voorkomend geval moet die verwijzing verder worden aangevuld ingevolge de opmerkingen 7.2.3 en 7.2.4.

Artikel 1 9. Het ontworpen artikel 6, § 1, tweede lid, tweede zin, van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten houdt in dat het Ethisch comité dat erkend is voor de beoordeling van proeven van fase I, rechtsgeldig beraadslaagt in afwezigheid van de vertegenwoordiger van de gezonde vrijwilligers, wanneer uit het protocol van de klinische proef blijkt dat de proef uitsluitend met patiënten zal worden uitgevoerd.Het is echter niet duidelijk of in dat geval wel een vertegenwoordiger van de patiënten aanwezig moet zijn overeenkomstig het huidige artikel 6, § 1, eerste lid, 3°, aangezien de vertegenwoordiger van de gezonde vrijwilligers overeenkomstig het huidige artikel 5 lid is van het ethisch comité "onder of naast" de normale leden ervan. Indien de vertegenwoordiger van de gezonde vrijwilligers dezelfde persoon is als de vertegenwoordiger van de patiënten, zou uit de ontworpen wijziging voortvloeien dat er ook geen vertegenwoordiger van de patiënten is om deel te nemen aan de beraadslaging, hetgeen strijdig zou zijn met artikel 6, § 2, eerste lid, 10°, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten. De gemachtigde bevestigde dat dat niet de bedoeling is : "Le Comité d'éthique qui procède à l'évaluation d'essais cliniques de phase I doit à la fois compter un représentant des patients et un représentant des volontaires sains. La formulation de l'article 5, al. 1er, de l'arrêté royal (parmi ou en plus) pourrait cependant entrainer qu'un comité d'éthique indique que le représentant des patients est aussi le représentant des volontaires sains, même si ces deux qualités sont à priori antinomiques (patient vs. Volontaire sain). La formulation pourrait également impliquer qu'un comité d'éthique désigne un autre de ses membres comme représentant des volontaires sains, ce qui n'est pas non plus l'objectif.

Voici une proposition de nouvel article 5 pour éviter que le problème visé ci-dessus ne se pose. `Art. 5, § 1er. Pour être agréé pour l'évaluation des essais de phase I, un Comité d'éthique doit contenir au moins, parmi ou en plus des membres visés à l'article 6, § 2, de la loi : 1° un membre témoignant d'une expertise probante en pharmacologie clinique ;2° un membre témoignant d'une expertise probante dans l'évaluation ou la conduite des essais de phase I. § 2. Pour être agréé pour l'évaluation des essais de phase I, un Comité d'éthique doit par ailleurs contenir au moins, en plus des membres visés à l'article 6, § 2, de la loi et au paragraphe 1er, un représentant des volontaires sains.

Le représentant des volontaires sains doit avoir participé à des essais cliniques de phase I. Il ne peut être un professionnel des soins de santé au sens de la loi relative à l'exercice des professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai 2015.

Le représentant des volontaires sains ne peut pas participer en tant que participant dans les essais cliniques évalués par le Comité d'éthique dont il fait partie.'" Met die ontworpen vervanging van artikel 5 van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten kan worden ingestemd.

Artikel 2 10. In het ontworpen artikel 29/1, eerste lid, 1°, van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten wordt vereist dat de expert in de kwaliteitscontrolesystemen "een certificering inzake goede klinische praktijken" heeft behaald.Op de vraag wat daarmee concreet wordt bedoeld, antwoordde de gemachtigde het volgende: "Les bonnes pratiques cliniques sont celles visées à l'article 47 du règlement 536/2014, telles que détaillées par l'ICH (The International Conference on Harmonisation of Technical Requirements for Registration of Pharmaceuticals for Human Use). Il n'existe pas de formations reconnues officiellement ni au niveau national (en BE ni, a priori, dans les autres EM), ni au niveau international (par l'ICH par exemple). (...) [I]l conviendrait effectivement d'accepter les preuves de formations suivies dans l'UE ou l'EEE." Ter wille van de rechtszekerheid is het toch raadzaam om de verwijzing enigszins te concretiseren door te verwijzen naar de relevante verordeningsbepaling, zodat duidelijker is dat die certificering ook kan berusten op een opleiding die is gevolgd in een andere lidstaat of EER staat. 11. In de inleidende zin van het ontworpen artikel 29/1, derde lid, moet de zinsnede "bedoeld in artikel 9, § 1, tweede lid" vervallen, zoals de gemachtigde beaamde. Artikel 4 12. In de Nederlandse tekst van artikel 4 van het ontwerp moet het woord "corrigerende" in het in te voegen opschrift met een hoofdletter worden geschreven. DE GRIFFIER Astrid TRUYENS DE VOORZITTER Jo BAERT _______ Nota's (1) Dit is een onafhankelijk orgaan dat de werking van de Ethische comités coördineert en de kwaliteit ervan bewaakt (artikel 3, 5°, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten `betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik').(2) Uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 van de Commissie van 24 maart 2017 `houdende de nadere regeling voor de inspectieprocedures inzake goede klinische praktijken overeenkomstig Verordening (EU) nr. 536/2014 van het Europees Parlement en de Raad'. (3) Verordening (EU) nr.536/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 16 april 2014 `betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik en tot intrekking van Richtlijn 2001/20/EG'. (4) Artikel 62, § 1, eerste lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten.Gevraagd of men al weet wanneer de verordening van toepassing zal worden, antwoordde de gemachtigde: "Le développement du portail de l'Union prend beaucoup de temps. Le timing visé est toujours fin 2020 voire courant 2021." (5) Artikel 62, § 1, tweede lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten.(6) Net als in artikel 78 van verordening (EU) nr.536/2014, dat betrekking heeft op inspecties door de lidstaten en waarvan lid 7 de juridische grondslag vormt voor uitvoeringsverordening (EU) 2017/556. (7) Zie ook adv.RvS 61.863/1/V van 5 september 2017 over een ontwerp dat heeft geleid tot het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten `tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik', opmerking 4.2. (8) Gedelegeerde verordening (EU) 2017/1569 van de Commissie van 23 mei 2017 `tot aanvulling van Verordening (EU) nr.536/2014 van het Europees Parlement en de Raad door specificatie van de beginselen en richtsnoeren inzake goede praktijken bij het vervaardigen van geneesmiddelen voor onderzoek voor menselijk gebruik en de regeling voor inspectie'.

3 NOVEMBER 2019. - Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik FILIP, Koning der Belgen, Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.

Gelet op de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik, artikelen 6, § 3, eerste en derde lid, 9, § 1, zesde lid, 28, 41, eerste lid en 43, vierde lid;

Gelet op het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik;

Gelet op het advies van de Inspecteur van financiën, gegeven op 5 maart 2019;

Gelet op het akkoord van de Minister van Begroting, gegeven op 10 mei 2019;

Gelet op het advies 66.344/3 van de Raad van State, gegeven op 11 juli 2019, met toepassing van artikel 84, § 1, eerste lid, 2°, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973;

Op de voordracht van de Minister van Volksgezondheid, Hebben Wij besloten en besluiten Wij :

Artikel 1.Artikel 5, van het koninklijk besluit van 9 oktober 2017Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 09/10/2017 pub. 10/11/2017 numac 2017013752 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017 betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten tot uitvoering van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik wordt vervangen als volgt: "Art. 5, § 1. Om erkend te worden voor de beoordeling van proeven van fase I, moet het Ethisch comité onder of naast de leden bedoeld in artikel 6, § 2, van de wet, minstens de volgende leden bevatten: 1° één lid dat een afdoende ervaring kan voorleggen in de klinische farmacologie;2° één lid dat een afdoende ervaring kan voorleggen in de beoordeling of de uitvoering van klinische proeven van fase I. § 2. Om erkend te worden voor de beoordeling van proeven van fase I, moet het Ethisch comité bovendien, naast de leden bedoeld in artikel 6, § 2, van de wet en in paragraaf 1, minstens één vertegenwoordiger van de gezonde vrijwilligers bevatten.

De vertegenwoordiger van de gezonde vrijwilligers moet aan klinische proeven van fase I hebben deelgenomen. Hij mag geen gezondheidszorgbeoefenaar zijn in de zin van de wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei 2015.

De vertegenwoordiger van de gezonde vrijwilligers mag niet als proefpersoon deelnemen aan de klinische proeven die worden beoordeeld door het Ethisch comité waarvan hij deel uitmaakt.".

Art. 2.Artikel 6, § 1, tweede lid, van hetzelfde besluit wordt aangevuld met de volgende zin: "Wanneer uit het protocol van de klinische proef van fase I echter blijkt dat deze uitsluitend met patiënten zal worden uitgevoerd, beraadslaagt het Ethisch comité rechtsgeldig in afwezigheid van de vertegenwoordiger van de gezonde vrijwilligers, bedoeld in artikel 5, eerste lid, 3°. ".

Art. 3.In hoofdstuk 3 van hetzelfde besluit worden de artikelen 29/1 tot 29/4 ingevoegd, luidende: "

Art. 29/1.Teneinde door de minister te worden benoemd tot lid van het College overeenkomstig artikel 9, § 1, derde lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten, moet de expert in de kwaliteitscontrolesystemen: 1° een certificering inzake goede klinische praktijken hebben behaald die niet ouder is dan twee jaar op het ogenblik van zijn benoeming;2° op het ogenblik van zijn benoeming ten minste drie jaar ervaring hebben in klinisch of wetenschappelijk onderzoek, in het kader waarvan hij de goede klinische praktijken, goede fabricagepraktijken voor geneesmiddelen of goede laboratoriumpraktijken diende na te leven en toe te passen. Teneinde door de minister te worden benoemd tot lid van het College overeenkomstig artikel 9, § 1, derde lid van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten, moeten de artsen met ervaring in het verrichten of evalueren van klinische proeven bedoeld in artikel 9, § 1, tweede lid, 2°, van dezelfde wet: 1° een certificering inzake goede klinische praktijken hebben behaald die niet ouder is dan twee jaar op het ogenblik van hun benoeming;2° onderzoeker zijn geweest in ten minste vijf klinische proeven of ten minste vijf klinische proeven hebben geëvalueerd in de tien jaar voorafgaand aan hun benoeming. Teneinde door de minister te worden benoemd tot lid van het College rekening houdend met hun ervaring inzake klinische proeven van fase I, overeenkomstig artikel 9, § 1, derde lid van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten, moeten de leden bedoeld in artikel 9, § 1, tweede lid: 1° een certificering betreffende de kwaliteitsnormen en de richtsnoeren van de ICH inzake goede klinische praktijken, bedoeld in artikel 47, tweede lid, van de verordening, hebben behaald die niet ouder is dan twee jaar op het ogenblik van hun benoeming;2° betrokken zijn geweest als lid van het onderzoeksteam in ten minste vijf klinische proeven van fase I voorafgaand aan de datum van hun benoeming.

Art. 29/2.De vacature(s) voor een mandaat van werkend of plaatsvervangend lid van het College, worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.

De bekendmaking gebeurt in de vorm van een oproep tot de kandidaten, waarbij ten minste het aantal vacante plaatsen, de vereiste specialisaties en de modaliteiten inzake de indiening van de kandidatuurstelling worden omschreven.

Art. 29/3.Elke kandidaatstelling moet binnen een termijn van twee maanden na de bekendmaking van de oproep in het Belgisch Staatsblad bij ter post aangetekende brief gericht worden aan de Minister die de Volksgezondheid onder zijn bevoegdheid heeft.

Art. 29/4.Om ontvankelijk te zijn moet de kandidaatstelling vergezeld zijn van de volgende informatie en documenten : 1° de vermelding van de vacante post, waarvoor betrokkene zich kandidaat stelt;2° een curriculum vitae bestaande uit minstens volgende gegevens: a) naam, voornaam en woonplaats;b) behaalde diploma's; c) alle nuttige inlichtingen die toelaten de geschiktheid van de kandidaat voor de gevraagde post te controleren.".

Art. 4.In artikel 37, van hetzelfde besluit worden de woorden "14, § 2, tweede lid" vervangen door de woorden "14, § 4, tweede lid".

Art. 5.In hoofdstuk 6., van hetzelfde besluit wordt een afdeling 1. vóór artikel 45 ingevoegd, luidende "Corrigerende maatregelen".

Art. 6.In hoofdstuk 6., afdeling 2., van hetzelfde besluit worden de artikelen 45/1 en 45/2 ingevoegd, luidende: " Art. 45/1. Overeenkomstig artikel 7, § 1, van uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 stelt het FAGG de vereiste procedures vast voor ten minste: a) a) de aanstelling van deskundigen die de inspecteurs begeleiden indien een inspectie aanvullende deskundigheid vereist;b) het organiseren van inspecties buiten de Unie;c) de verificatie van de naleving van goede klinische praktijken, met inbegrip van de regelingen voor het onderzoek van de procedures voor het beheer van de studie en van de omstandigheden waaronder klinische proeven worden gepland, uitgevoerd, bewaakt en geregistreerd alsmede vervolgmaatregelen, zoals een evaluatie van een analyse van de onderliggende oorzaken van een significante niet-naleving en de verificatie van corrigerende en preventieve acties van de opdrachtgever. Het FAGG publiceert deze procedures op zijn website.

Art. 45/2.Overeenkomstig artikel 3, 1, van uitvoeringsverordening (EU) 2017/556 zet het FAGG een naar behoren ontworpen kwaliteitsborgingssysteem op om ervoor te zorgen dat de inspectieprocedures worden gevolgd en voortdurend worden gemonitord.

Het FAGG houdt die kwaliteitsborgingssystemen actueel.".

Art. 7.Artikelen 4 tot 6 treden in werking op de datum bedoeld in artikel 62, § 1, eerste lid, van de wet van 7 mei 2017Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2017 pub. 22/05/2017 numac 2017012146 bron federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten Wet betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik sluiten.

Art. 8.De minister bevoegd voor Volksgezondheid is belast met de uitvoering van dit besluit.

Gegeven te Brussel, 3 november 2019.

FILIP Van Koningswege : De Minister van Volksgezondheid, M. DE BLOCK