FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

Vaststelling van de inhoud van de algemene informatie die beschikbaar dient te zijn in de verkooppunten van pesticiden voor niet-professioneel gebruik en, in voorkomend geval, de modaliteiten (formaat, plaats t.o.v. de producten, enz.) volgens dewelke deze informatie moet geleverd worden Dit advies is opgesteld om uitvoering te geven aan het algemene kader van de wetgeving die wordt opgelegd door federale en gefedereerde overheden met betrekking tot het ter beschikking stellen van informatie omtrent pesticiden voor niet-professionelen aan de verkopers op de plaats van verkoop. Dit document is opgesteld door de NAPAN Task Force en goedgekeurd door de Interministeriële conferentie Leefmilieu op 25/06/2015. Het algemene kader is richtinggevend.

Dit advies geeft uitvoering aan artikel 5 van het Koninklijk Besluit van 4 september 2012Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 04/09/2012 pub. 19/09/2012 numac 2012024295 bron federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu Koninklijk besluit betreffende het federaal reductieprogramma van pesticiden, met inbegrip van hun gebruik in het kader van duurzame ontwikkeling sluiten betreffende het federaal reductieprogramma van pesticiden, met inbegrip van hun gebruik in het kader van duurzame ontwikkeling.

Context en analyse Art. 6, lid 3 van de Richtlijn 2009/128 legt op om algemene informatie ter beschikking te stellen over het volgende: "risico's van pesticidengebruik voor gezondheid en milieu, met name wat betreft gevaren, blootstelling, correcte opslag, hantering, toepassing en veilige verwijdering in overeenstemming met de communautaire afvalwetgeving, alsmede over alternatieven met minder risico's". Deze bepaling wordt door de Richtlijn opgelegd voor gewasbeschermingsmiddelen.

Ter implementatie door de federale en gefedereerde entiteiten noteren we het volgende : De federale overheid zette deze bepaling om in zijn Koninklijk Besluit van 4 september 2012Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 04/09/2012 pub. 19/09/2012 numac 2012024295 bron federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu Koninklijk besluit betreffende het federaal reductieprogramma van pesticiden, met inbegrip van hun gebruik in het kader van duurzame ontwikkeling sluiten betreffende het federaal reductieprogramma van pesticiden, met inbegrip van hun gebruik in het kader van duurzame ontwikkeling, artikel 5. Deze bepaling komt ook texto in het Federaal Plan voor Reductie van Pesticiden.

De Vlaamse overheid nam deze bepaling ook over op 2 manieren. In de eerste plaats in het Decreet van 8 februari 2013Relevante gevonden documenten type decreet prom. 08/02/2013 pub. 22/02/2013 numac 2013200992 bron vlaamse overheid Decreet houdende duurzaam gebruik van pesticiden in het Vlaamse Gewest sluiten, houdende duurzaam gebruik van pesticiden in het Vlaamse Gewest, artikel 10, maar hier wordt de plaats van verkoop niet specifiek vermeld, dus het betreft een bredere informatiecampagne. In de 2de plaats zijn er de bepalingen in het Actieplan Duurzaam Pesticidengebruik die voor het ter beschikking stellen van informatie op plaats van de verkooppunten een akkoord voorziet met de federale en gefedereerde entiteiten. Deze actie is eveneens gekaderd in een breed communicatie- en sensibilisatiebeleid voor een vermindering van het pesticidengebruik.

De overheid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nam deze bepaling over in algemene termen, in zijn ordonnantie van 20 juni 2013, betreffende een pesticidegebruik dat verenigbaar is met de duurzame ontwikkeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De overheid van het Waals Gewest voorziet in zijn "Programme wallon de réduction des pesticides" een akkoord met de federale en gefedereerde entiteiten voor het ter beschikking stellen van informatie op de plaats van verkoop en voorziet extra maatregelen omtrent communicatie aan het grote publiek met betrekking tot een neutrale en actuele informatie omtrent goede praktijken, kennis van de risico's, alternatieve technieken en verminderen van het gebruik van pesticiden en biociden. De toegang wordt voorzien via verschillende websites alsook een gratis telefoonnummer.

De verschillende Belgische overheden hebben de bepalingen met betrekking tot pesticiden op verschillende wijze omgezet. De federale bepalingen zijn van toepassing op alle gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Voor het Vlaams gewest zijn de bepalingen alleen van toepassing op pesticiden die gebruikt worden in open lucht. Het Brussels Hoofdstedelijk gewest en het Waals Gewest beperken zich tot gewasbeschermingsmiddelen conform het huidige toepassingsgebied van de Richtlijn 2009/128/EG. Het invullen van de verplichting op de plaats van verkoop Na analyse van de context en rekening houdend met het wetgevend kader, worden voor de verkooppunten volgende leidraden meegedeeld. Deze richtlijnen richten zich tot alle distributeurs en verkopers van gewasbeschermingsmiddelen voor niet professioneel gebruik en de distributeurs en verkopers van biociden voor niet professioneel gebruik die ook gewasbeschermingsmiddelen aanbieden.

Welke informatie moet ter beschikking gesteld worden? (1) De volgende informatie moet ter beschikking worden gesteld : a) Een communicatiemiddel voor de consument, met hierin minstens de wettelijk verplichte informatie (goed gebruik van pesticiden, alternatieven met minder risico) waarvan de inhoud gebaseerd is op de algemene tekst in bijlage a.Elke verkoper of distributeur heeft de vrijheid om het formaat van deze communicatie te kiezen. De communicatiemiddelen stemmen overeen met de algemene inhoud aan dewelke de informatie moet voldoen volgens art. 5 van het KB van 4 september 2012. b) Een communicatie inzake de alternatieve bestrijdingsmiddelen opgenomen in bijlage b die te vinden zijn in het verkooppunt.Ook hier heeft de verkoper of distributeur de vrijheid om het formaat zelf te bepalen, maar dit communicatiemiddel is wel een "stand-alone"-tool en apart van de communicatie bedoeld onder 1a. c) De informatiedrager zal verwijzen naar de website van het sectorakkoord of naar de door de overheid ontwikkelde website.Alle door de overheid ontwikkelde communicatiemiddelen zullen integraal te vinden zijn op deze websites.

In de nabijheid van de producten mag worden verwezen naar het callcenter van het sectorakkoord en naar de website waar bijkomende informatie bekomen kan worden (2) Op basis van de tekst in bijlage a zullen de federale en gefedereerde overheden communicatiemiddelen ontwikkelen.Deze middelen zullen digitaal ter beschikking worden gesteld en integraal overgenomen worden op de door de website van het sectorakkoord en de overheid ontwikkelde website. De distributeurs moeten zelf voorzien ofwel voor de afdruk ofwel voor het gebruik van de inhoud in eigen communicatiedragers en het ter beschikking stellen hiervan op de plaats van verkoop. (3) Om aan de verplichting (1a) te voldoen, zijn de verantwoordelijken van de verkooppunten vrij om andere communicatiemiddelen te ontwikkelen, onder volgende voorwaarden: a) de informatie stemt inhoudelijk overeen met de informatie zoals bepaald in bijlage a;b) de informatie is vrij van publiciteit en/of merknamen. Voorafgaand aan de publicatie mogen de ontwikkelde communicatiemiddelen voorgelegd worden ter validatie door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu in overleg met de NAPAN Task Force. Voorafgaandelijke validatie is niet verplicht, maar de affiche zal uiteindelijk moeten worden gevalideerd, uiterlijk op verzoek van de contolediensten.

Desgevallend geeft de overheid binnen 30 dagen zijn bemerkingen of goedkeuring en publiceert de goedgekeurde versies op de website van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. (4) De communicatiemiddelen, ontwikkeld conform punt (2) of (3), en de informatie in verband met de alternatieven voor gewasbeschermingsmiddelen (zie bijlage b) moeten steeds beschikbaar zijn.Ze moeten duidelijk zichtbaar en leesbaar worden opgesteld, zodat ze gemakkelijk toegankelijk zijn, ter hoogte van de rayon "pesticiden" of in de nabijheid van elk pesticide.

Op welke producten is deze verplichting van toepassing? (5) Deze verplichting is van toepassing op alle gewasbeschermingsmiddelen, evenals op biociden die verkocht worden op plaatsen waar ook gewasbeschermingsmiddelen verkocht worden.Hiermee worden voornamelijk biociden van PT2 (ontsmetting van zwembaden en anti-groen-middelen), PT8 (houtbeschermingsmiddelen), PT14 (rodenticiden) en PT18 (insecticiden) geviseerd.

Het feit dat sommige verkoopplaatsen van biociden worden vrijgesteld van deze verplichting verklaart zich omwille van het zeer diverse gamma van biociden. De basistekst opgenomen in bijlage a van dit document stemt niet altijd overeen en/of is niet genuanceerd genoeg om gepaste communicatiemiddelen voor de plaats van verkoop van biociden (bvb apotheken) te ontwikkelen.

Kennis en informatie over alternatieven met minder risico (6) De kennis over alternatieven is productspecifiek en is niet in extenso opgenomen in de algemene informatie in bijlage.Er is echter wel algemene informatie over de alternatieven voor gewasbeschermingsmiddelen vermeld in bijlage b. Deze informatie zal worden overgebracht door een actief advies dat op de plaats van verkoop wordt gegeven of via een call-center. Voor zover zij beschikken over een fytolicentie P3 of NP (verkoop-advies) moeten de verkopers in staat zijn om deze informatie te verschaffen. Eveneens worden zij geacht de consument correct te informeren over het gebruik van alternatieven voor chemische bestrijding. (7) De gefedereerde entiteiten ontwikkelen specifieke communicatiemiddelen hiertoe, die ter beschikking kunnen gesteld worden op de plaats van verkoop. Handhaving (8) De controle op de plaats van verkoop moet bijdragen tot een breed sensibiliseringsbeleid voor het duurzaam gebruik van pesticiden.De bepaling van art 6, lid 3 van de Verordening 2009/128 stelt dat niet de overheid, maar wel de verkoper informatie moet communiceren. In het kader van een controle moeten in rekening worden gebracht dat de tijd om deze informatie te communiceren beperkt is en dat niet alleen de beschikbaarheid van de informatie, maar ook de manier waarop deze gecommuniceerd wordt en de inhoud ervan van belang zijn. (9) Controlediensten kunnen sanctionerend optreden tegenover de verantwoordelijken van plaatsen van verkoop van gewasbeschermingsmiddelen indien zij zouden nagelaten hebben de informatie, vermeld in punt (1), (2) of (3) te verstrekken.De sancties omschreven in de bepalingen van art. 17 van de wet van 21 december 1998Relevante gevonden documenten type wet prom. 21/12/1998 pub. 11/02/1999 numac 1998022861 bron ministerie van sociale zaken, volksgezondheid en leefmilieu Wet betreffende de productnormen ter bevordering van duurzame productie- en consumptiepatronen en ter bescherming van het leefmilieu en de volksgezondheid sluiten betreffende de productnormen ter bevordering van duurzame productie- en consumptiepatronen en ter bescherming van het leefmilieu de volksgezondheid en de werknemers zijn van toepassing. (10) De bevoegde overheden kunnen daarenboven de kennis van fytolicentiehouders testen met betrekking tot gevaren, blootstelling, correcte opslag, hantering, toepassing en veilige verwijdering in overeenstemming met de communautaire afvalwetgeving, van de specifieke producten die te koop worden gesteld op de plaats van verkoop. Hetzelfde geldt voor de alternatieven met minder risico's. Hierbij wordt uitsluitend bijsturend opgetreden, met het oog op het verbeteren van de kwaliteit van de door de verkopers verstrekte informatie. Dit geldt ook voor de aangewende communicatietechnieken en -middelen. Deze constatering wordt dan vermeld in het inspectieverslag. In geval van een callcenter, moet de toegang tot de informatie voor de klant gemakkelijk, vlot en gratis zijn.

Bijlage (te vinden op www.info-pesticide.be) a. Gids op basis waarvan communicatiemiddelen kunnen ontwikkeld worden. b. Tabel met de alternatieven voor gewasbeschermingsmiddelen.